PATERIK
BINNENLAND.
WEER EN WIND.
NUMMER 106,
DRIE BLADEN,
ZATERDAG
5 MEI 1934,
EERSTE BLAD.
177e JAARGANG,
LIBERALE STAATSPARTIJ
„DE VRIJHEIDSBOND".
ONZE ETALAGES ZEGGEN HET U
SMAAKVOL
ELEGANT
MODERN VAN KLEUR
ZIJN ONZE NIEUWE MODELLEN
MIDDELBURG
l ijiii-inti j »lljl
ii jlll ss'
tfl *1»
Umu HI.
lb,IIUVI MM imillH Mil
,M nr i «»n
^toumcitiU
MIDDELBURG
ttVWgcU#
COURANT
dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlisssngen 2.30, elders 2.50 per
icwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
sy contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
GOESCHE COURANT^
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139. Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bjj het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels 2.10, elke r. ra. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bew|jsnommers 5 cent
m.
UITVOER VAN ERWTEN NAAR
FRANKRIJK.
De minister van Economische Zaken
heeft bepaald, dat met ingang van 7
Mei de uitvoer naar Frankrijk van
groene erwten, spliterwten en schokkers
verboden zal zijn, tenzij daarbij wordt
overgelegd een vanwege hem afgege
ven certificaat.
Met de afgifte dezer certificaten is
belast de heer W. Stenders te 's-Graven-
hage. De kosten, aan het afgeven dezer
certificaten verbonden, bedragen 1.
per 100 kg bruto.
DE KWESTIE-SWERTBROEK.
De Vereenigingsraad van de V.A.R.A.,
waarbij de heer Zwertbroek in beroepf
was gekomen tegen zijn royement door
het Hoofdbestuur van de V.A.R.A., heeft
met op één na algemeene stemmen het
royement bekrachtigd, meld de Radio-
gids.
De heer Zwertbroek heeft zijn houding
in den Raad verdedigd en hij dreigde
dat hij bij weigering om een 'door hem
gewenschte scheidsgerecht in te stellen,
zijn op papier gestelde verdedigingsrede
wederom in brochurevorm zou doen ver
schijnen. Dit verhinderde intusschen niet
dat de vergadering het royement hand
haafde en daarmede zijn eisch afwees.
DE WATERLEIDING IN
ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Memorie van antwoord in zake
het wetsontwerp tot toeken
ning* van een renteloos voor
schot.
.Aan de memorie van antwoord, inza
ke het ontwerp tot beschikbaarstelling
van een renteloos voorschot uit s Rijks
kas ien behoeve van de N/V. Waterlei
ding-Maatschappij. Zeeuwsch-Vlaande
ren, gevestigd te Terneuzen, wordt het
volgende ontleend:
Het oordeel van eenige leden, die den
bestaanden toestand in 'Zeeuwsch-
Vlaanderen in hygiënisch opzicht, met
naine wat de drinkwatervoorziening
betreft, ook na kennisneming van het
rapport, dienaangaande uitgebracht niet
van zoodanigen aard achtten, dat de
stichting van een nieuwe waterleiding
noodzakelijk zou zijn, kan de regeering
allerminst onderschrijven. Uit het rap
port blijkt, dat de drinkwatervoorzïen
ing, zoowel wat hoeveelheid als hoeda
nigheid betreft, hoogst onvoldoende is.
De stichting van een drinkwaterleiding
is dan ook voor dit landsdeel noodza
kelijk en zal voor de bevolking een ge
luk zijn. Dat er een deel is, dat een
drinkwaterleiding nog niet waardeert,
behoeft niet te verwonderen. De erva
ring leert, dat ook op dit gebied onbe
kendheid beteekent afwezigheid van
sympathie; waar men eenmaal bekend
is geworden met een drinkwaterleiding,
neemt de sympathie regelmatig toe. 't
Verdient overigens opmerking, dat bij
een groot deel van de bevolking der
betrokken gemeenten reeds sympathie
voor het plan bestaat.
Dat de bevolking verplicht zal wor
den tot aansluiting van haar huizen aan
de waterleiding, voor zoover niet in
huizen een deugdelijk middel voor goe
de en voldoende drinkwatervoorziening
aanwezig is, was onvermijdelijk voor de
rendabiliteit van het bedrijf. De gelde
lijke lasten zullen echter voor de oeco
nomisch zwakken zóó gering zijn, dat
die ruimschoots overtroffen worden
door het gevaar en het groote ongerief,
dat de tegenwoordige toestand oplevert,
M'ei betrekking tot het verzoek van
enkele andere leden om voorlichting
van de regeering ter zake van de om
standigheid, dat eenigen van oordeel
zijn, dat de ontworpen plannen te veel
uitgaven vorderen en dat een behoor
lijke drinkwatervoorziening op goedkoo-
pere wijze kan worden bereikt, merkt
de regeering het volgende op;
Een comité van actie tracht de mee
ning ingang te doen vinden, dat het een
nieuw, goedkooper plan bezit, dat voor-
deeliger geëxploiteerd kan worden. Te
dezer zake is het volgende bij het on
derzoek gebleken:
"Van een nieuw plan is geen sprake;
het project van het comité is een kopie
van het door het Rijksbureau voor
Drinkwatervoorziening opgemaakt plan,
met dit verschil, dat het comité heeft
aangenomen, dat de gemeente Axel aan
het p.an zal deelnemen, wat niet verant
woord is, omdat die gemeente tot dus
ver met een besluit van die strekking
heeft genomen,
Het comité vergelijkt zijn op de tegen
woordige prijzen gebaseerde begrooting
van f 1.000.000 met een begrooting van
het Rijksbureau van 1930. Die begroo
ting van 1930 heeft het Rijksbureau
evenwel in 1933 herzien, met het resul
taat, dat de tegenwoordige prijzen een
raming van f 1.000.000 toelieten.
Het comité beweert, tegen lagere ta
rieven water te kunnen leveren. Die la
gere tarieven zijn echter gebaseerd op
de niet verantwoorde veronderstelling,
dat de gemeente Axel mee zal doen, en
op een hoogere evenmin verantwoor
de raming van de ontvangsten uit
waterlevering aan industrie, publieke
diensten en brandkranen.
De bewering van het comité, dat het
in tegenstelling met het Rijksbureau
van vrijwillige aansluiting kan uit
gaan, is onjuist; het comité neemt im
mers voor het eerste exploitatiejaar een
hooger aansluitingspercentage aan dan
het Rijksbureau,
De regeering meent op grond van het
bovenstaande, dat de actie van het
comité een afwijzing van het huidig
voorstel allerminst zou rechtvaardigen.
Algemeene Vergadering te
Nijmegen De openingsre
de van mr, W, C, Wendelaar.
De algemeene vergadering van de Li
berale Staatspartij „De Vrijheidsbond"
is heden te Nijmegen geopend met een
uitvoerige rede van mr. W. C. Wende-
laar. Spr. wijdde eenige gevoelvolle
woorden aan de nagedachtenis van de
Koningin-Moeder, waarna de gevoelens
van deelneming der vergadering tot
uiting werden gebracht in een telegram
aan H. M. Koningin Wilhelmina. Vervol
gens stond spr. stil bij den nood dezer
tijden. Dat de depressie nog zoo hevig
woedt, is zeker voor een belangrijk deel
veroorzaakt door het feit dat de volke
ren der aarde voortgaan elkander fel te
bestrijden, thans op economisch terrein;
zij kunnen in hun kortzichtigheid maar
niet begrijpen, dat de menschheid op den
duur te gronde gericht wordt, wanneer
de volkeren voortgaan hun aandacht al
leen aan zichzelf te wijden en te den
ken, dat het hun voordeel is andere vol
ken te benadeelen. Wij Nederlanders,
kunnen niet genoeg herhalen, dat inter
nationale samenwerking vereischt
wordt om uit de moeilijkheden te
geraken; wij moeten dus, niettegenstaan
de de veelal teleurstellende resultaten,
den Volkenbond blijven steunen alsme
de alle mogelijke andere vereenigingen,
welke internationale samenwerking be
vorderen. Wij staan op dit gebied wel
licht in een overgangstijd. Evenzeer als
het moeite heeft gekost de stedelingen
het bewustzijn bij te brengen, dat zij
hun horizon moesten verruimen en uit
groeien tot bewoners van een gewest,
evenzeer als later de provincialen zich
verhieven tot Rijksgenooten, evenzeer
moeten wij, leden van afzonderlijke sta
ten, ons thans opwerken tot het bewust
zijn, dat wij burgers zijn van een groo-
tere volksgemeenschap. Voorloopig zou
reeds een groote verbetering intreden,
wanneer wij, bewoners van de oude we
reld, ons Europeanen zouden kunnen
gaan gevoelen. Deze crisis zou later
blijken een zegen geweest te zijn, wan
neer zij b,v. dat zou kunnen bewerken.
Eerlijksheidshalve moet ik er bijvoegen
aldus spr. dat hoezeer wellicht in ons
land en in enkele andere landen het be
wustzijn hiervan leeft, er verschillende
andere naties zijn, waar men bitter wei
nig of niets voor dergelijke ideeën ge
voelt.
Vervolgens is het noodzakelijk zich te
keeren tegen elke neiging tot autarkie
Het is een bespotting van de ontwikke
ling van de gemeenschappelijke belangen
der menschen, van de verbetering van
de internationale verkeersmiddelen, om
nu plotseling terug te keeren tot een sy
steem, dat noodgedwongen moest wor
den gevolgd in een tijd, toen de ver
keersmiddelen internationale uitwisse
ling van goederen nog niet mogelijk
maakten. Neen, ook op oeconomisch ter
rein ligt de «atuurlijke ontwikkeling der
dingen in deze lijn, dat de volkeren zich
tneer en meer deelen van een gehee.
gaan gevoelen; zij zullen op den duur
meer welvaart genieten naar mate al
len heler begrijpen, dat in den tegen-
woordigen tijd een volk meer kans op
welvaart heelt naar mate ook de anderen
welvarender zijn
En in de derde plaats is hel dringend
De wereld wordt geregeerd door
aangename herinneringen dit is een
zakenprincipe, dat u rijk zal maken,
als u het ten volle begrijpt.
Herbert Casson.
noodzakelijk, dat wij ons in ons land op
een eenvoudiger levenspeil instellen.
Terwille van de duidelijkheid wilt gij mij
veroorloven nog maar weer eens het af
gezaagde beeld van het duurte-eiland
op te roepen. Zoolang wij hier leven op
een hooger niveau dan elders, is het
noodzakelijk, dat wij terug gaan om de
concurrentie-mogelijkheid terug te krij
gen. Wij moeten dus komen tot een af
snijding van de toppen der loonen, wel
ke liggen boven het niveau in de ons om
ringende landen. En daarnaast zullen
vele rijkeren meer dan tot dusverre
zich van hun plicht bewust moeten
worden, dat het deelgenootschap aan een
gemeenschap de verplichting oplegt om
de moeilijkheden gezamenlijk te dragen.
Het is hoogt ergerlijk, dat er onder hen,
die blijkbaar nog wat te missen hebben,
velen zijn, die de voor den Staat zoo
hoog noodige belastingen ontduiken. In
zooverre is deze tijd er ook een van mo-
reele crisis; het besef is maar al te dik
wijls verloren gegaan, dat het plicht is
om niet den Mammon te dienen, maar
den Keizer te geven wal des Keizers is
en ook overigens te leven naar Gods ge
bod. Ook hier geldt het, dat men het oog
op het geheel gericht moet houden; doet
men dit niet, dan vervalt men in een
verwerpelijk egoïsme, dat verre is van
liberalisme terwille van het algemeen
belang.
Het komt niet bij me op te beweren in
het vorenstaande de oplossing van de
crisis te hebben aangegeven; ik heb
slechts het een en ander herhaald, dat
kan bijdragen tot die oplossing. Maar
wat ik wel met grooten nadruk wil zeg
gen is dit, dat als men niet spoedig op
eenigerlei wijze tot een oplossing komt,
dat dan ons land meer en meer zal ver
armen, steeds meer bedrijven zullen moe
ten stoppen, omdat we de concurrentie
met het buitenland niet langer kunnen
volhouden; de koopkracht zal verder en
verder dalen en de werkloosheid steeds
meer toenemen. Dat loopt na korter o
langer tijd onvermijdelijk uit op het
Staatsbankroet; in welken vorm is on
verschillig, hetzij men dat krijgt onder
den vorm van tiërceering van de Staats
schuld, van inflatie of hoe dan ook. Het
kan zijn nut hebben er aan te herinne
ren, dat dergelijke middelen in den rege
worden toegepast, niet omdat de Regee
ring dat wil, maar omdat de feiten het
onafwijsbaar noodzakelijk maken; ik zeg
dit, omdat nog maar al te velen meenen,
dat er op inflatie geen kans is, als de Re
geering zegt, die niet te willen. Een der
gelijke bewering heeft voor mij even wei,
nig waarde als die van den achteruit-
gaanden koopman, die mij verzekert, dat
hij van een faillissement niet hooren wil.
Even zeker als dat faillissement wordt
uitgesproken, wanneer de feiten dat
noodzakelijk maken, even zeker komt
het Staatsbankroet, als men niet vóór
het te laat is, de feiten nog in gunstigen
zin beïnvloedt. Maar nog eens, dat doe
men dan ook terstond; er is magnum
periculum in mora: tijd is in dezen in de
letterlijke beteekenis van het woord.
geld!
Wat ik tot nu toe gezegd heb is niet
in het bijzonder liberaal; het is aanne
melijk voor ieder, die eenig begrip heeft
van oeconomie. Ik wijs er trouwens op,
hoe onjuist het is om in zoo'n geval te
spreken van liberale oeconomie; er is
evenmin liberale oeconomie als roomsch-
katholieke of socialistische oeconomie.
Er is alleen maar oeconomie kortaf, maar
men vergeet te dikwijls, dat ook de oeco
nomie wetten in wetenschappelijken zin
kent, d.w-z. grondregels, aan welker
dwingende macht men niet ontkomen
kan. Zeker, men kan zondigen tegen een
oeconomische wet, maar haar dwingenc
karakter toont zich dan door de straf
welke op de overtreding vroeg of laat
zeker moet volgen. En zoo hebben wij
hier te maken met deze oeconomische
wet, dat hij, die te hooge loonen betaalt
vroeg of laat werkloosheid schept.
Voor den oeconoom klinkt het onbe
grijpelijk, maar desniettemin het feil be
staat; de leiders der vakvereenigingen
vinden wij hierbij tegenover ons. Also:
niet juist zij, voor wier belangen die lei
ders zeggen te waken, in de eerste
plaats er het slachtoffer van worden
Wij moeten, wij zullen het daarom tot in
den treure herhalen: Wie de loonen hoo
(Ingez. Med.)
ger houdt dan oeconomisch verantwoord
is, handelt daarmede niet in het belang
van den arbeider in hel algemeen, maar
handelt er juist tegen in, immers hij
kweekt werkloosheid. Wij zullen dat
herhalen net zoo lang, tot de arbeiders
zelf zullen begrijpen, wie hun ware
vrienden zijn. Laten anderen strijden voor
hooge loonen zonder werk; wij vechten
voor werk met hel hoogst mogelijke
loon.
De regeering.
Bij haar optreden heeft de regeering
verklaaid, dat zij het voornemen had
de gezagsverhoudingen van den Staat
in goede banen terug te voeren. Op dit
gebied kunnen wij met genoegen vast
stellen, dat de regeering goed; werk
heeft gedaan, gesteund trouwens door
het Parlement. Zoowel aan de eene als
aan de andere zijde is het besef verle
vendigd van een juistere arbeidsver-
deeling tusschen Regeering en Parle
ment. De uitvoerende macht blijve bij
de Regeering, maar zij oefene die dan
ook krachtig uit. Tot het verleenen van
bevoegdheden, welke zij daarvoor be
hoeft, zijn wij bereid mede te werken;
slechts waarschuwen wijl tegen te groo
te centralisatie. Past een gedecentraii-
liseerd systeem zich meer aan bij onze
historie, is het voor ons, liberalen, ook-
principiëel meer gewenscht, het be
hoeft niet te leiden tot verzwakking
van de Regeering integendeel. Een
sterk man kan zijn kracht juist eerst
recht toonen bij een gedecentraliseerd
systeem. Zou hier misschien de verkla
ring liggen, waarom in dezen tijd zoove-
len in binnen- en buitenland, die zich
zelf sterk noemen, een maximaal ge-
centraliseerden Staat verlangen? Wat
wij, liberalen, vragen is een door ieder
als sterk erkende Regeering, die het
aandurft een gedecentraliseerd systeem
te handhaven, dat uitgaat van vertrou
wen in de bevolking, dat deze bevoï-
king steeds opnieuw weer opvoedt tot
een betrouwbare bevolking. Men verge-
te nimmer, dat niets de Staatsinstellin
gen zoo hecht maakt, als de medewer
king van de onderdanen.
Erkennen wij dus dankbaar wat de Re
geering tot handhaving, tot herstel van
het gezag gedaan heeft, dan rijzen toch
wel twee vragen;
Wat beteekent het rapport-Idenburg
en waartoe zal het leiden? Uit de op
dracht der Commissie valt op te maken,
dat de Regeering wel bezuiniging op de
weermacht wil, maar haar desniettemin
niet verzwakken. Dat lijkt een beetje
op de quadratuur van den cirkel. Hbe
het zij, wij zullen de voorstellen der
Regeering hebben af te wachten, al
kunnen we nu reeds zeggen, dat in ver
band met den internationalen toestand
zoo hier in de buurt als in het verre
Oosten, het oogenblik voor een vermin
dering van de defensiebegrooting ons
slecht gekozen schijnt. Maar wat daar
van zij, tegen een verzwakking van, de
weermacht zouden we ons in ieder £e-
val energiek moeten verzetten.
En verder:
Hoe staat het met den geest op de
Vloot? Wij heben dezer dagen uit de
procedure tegen de officieren opnieuw
gezien, hoe treurig het daarmede ge
steld was ten tijde van het Zeven Pro
vinciën-avontuur. Zou het nu reeds
weer geheel in orde zijn? In „De Vrij
heid" van verleden week heeft de heer
van Kempen een bericht doen opnemen
over een bezoek van Hr. Ms. Soemba-
wa aan Belawan, waarbij; gebleken zou
zijn van verbittering over de „misluk
king" van verleden jaar en waar een
schepeling zeide, „dat er nog wel eens
een nieuwe dag zou aanbreken." Dat
doet mij twijfelen. Maar hier mag zelfs
voor twijfel geen plaats zijn; er moet
absolute zekerheid bestaan. Bij de be
grafenis der Koningin-Moeder heeft het
leger een voortreffelijken indruk ge
maakt zoo door den geest, die heerscn-
te bij hen, die het bevel voerden, als
bij' hen, die hadden te gehoorzamen. Wij
dringen er op aan, dat een soortgelijke
geest ten spoedigste weder wordt ge
wekt op de vloot. Men stelle zich niet
voor, dat een slechte geest onder de be
Middelburg, 5-V-'34. Vrijdag: hoogste
luchttemperatuur 11.6 °C (53 °F);
laagste 8.1 °C (46 °F), Heden 9 h: 11.1
°C; 12 h: 10.4 °C. 12 mm regen. Hoog
ste barometerstand te dezer stede, in
het afgeloopen etmaal: 762 mm; laagste
756 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 772,3 mm
te Vardoe; laagste 743.1 mm te Lerwick.
Verwachting tot morgenavond s
Meest matige Z. tot Z.W. wind, zwaar
bewolkt tot betrokken, regenbuien, tij
delijk opklarend, weinig verandering in
temperatuur.
Zon op: 4 h 25; onder: 19 h 30. Licht
op: 20 h 00. Maan op: 1 h 22; onder:
9 h 30.
Zondag 6 Mei. Zon op: 4 h 23; onder:
19 h 31. Licht op: 20 h 01. Maan op:
1 h 45; onder: 10 h 59. L.K.: 6 Mei.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen.
Westkapelle is 28 min. en Domburg
23 min. vroeger; Veere is 38 min. later,
(S Springtij.)
Za.
Zo.
Ma.
5
6
7
Mei.
Hoogwater.
5.22 17.45
6.28 18.54
7.48 20.18
Laagwater.
11.45
0.23 12.51
1.37 14.13
Hoog- en Laagwater te Wemeldlnge.
Mei.
Hoogwater. Laagwater.
Za. 5 7.15 19.41 0.27 12.51
Zo. 6 8.15 20.42 1.23 13.59
Ma. 7 9.26 21.59 2.35 15.20
manning de waarde slechts met een ze
ker percentage doet dalen; neen, als
de geest niet deugt, is de vloot heele-
maal niets waard, of nog erger, mis
schien zelfs een gevaar voor den Staat.
N. S. B. en S. D, A. P.
In het verband van de gezagshand-
having eenige opmerkingen over de
N.S.B, en over de S.D.A.P.
De Vrijheidsbond heeft in het afge
loopen jaar krachtig stelling genomen
tegen de N.S.B. Dat sproot voort uit
tweeërlei overweging. In de eerste
plaats uit deze principiëele overweging,
dat deze beweging naar mijn meening
uit haren aard revolutionnair is. Wan
neer Mussert met nog zooveel stellig
heid het tegendeel verzekert, antwoord
ik hem: Dan begrijpt Ge Uw eigen taak
niet óf Gij deugt niet voor leider. Zou
ik hem aan zijn woord moeten houden,
dat hij legaal is, dan begroet ik hem als
54e partij, maar dan hoeft hij niet zulk
een beweging te maken.
Maar voorts uit deze andere overwe
ging, dat de N.S.B. een geheel ander
doel nastreeft dan de gewone politieke
partijen; ze deelt een en ander slechts
met de communisten. De gewone par
tijen n.l. begrijpen alle, dat een volk nu
eenmaal niet gelijik denkt, dat er ver
schillende stroomingen onder een volle
zijn,, welke gerespecteerd dienen te
worden. Maar wanneer de N.S.B. aan
het roer zou komen, dan gaat zij over
tot de volledige uitroeiing van de ande
re partijen. Mr. Boon kreeg een ant
woord: Evenmin als een veehouder een
pestbacillenzaaier bij; zijn vee zou toe
laten, evenmin zal de N.S.B. komt
zij aan de Regeering liberale en an
dere propaganda toelaten.
Zoowel het een als het ander maakte,
dat wij in het afgeloopen jaar de N.S.B.
met kracht hebben bestreden, met de
Regeering van oordeel, dat velen zich
in de tegenwoordige moeilijke omstan
digheden zonder veel nadenken zouden
kunnen laten meeslepen door de mode
van den dag. Maar sedert dien is het Ne
derlandsche Volk, gewekt niet in de
laatste plaats door de actie van ons
liberalen, wakker geworden en heeft op
