GOESCHE COUQANT£!££
STATEN-GENERAAL
WEER EN WIND.
LANDBOUW.
BINNENLAND.
UW OUDE CAMERA
IS F 5.00 WAARD!
HENNING'S FOTOHANDEL
NUMMER 92.
TWEE BLADEN.
DONDERDAG
19 APRIL 1934.
EERSTE BLAD.
177c JAARGANG.
DE NIEUWE SPELLING DER NEDERLANDSCHE TAAL.
-
MARKT C 14, MIDDELBURG
12;
rcrvineiiiU
SSSBiSi^ESI
ELBURQ5CHE COURANT
'dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Viissingen 2.30, elders 2.50 per
Kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
ïQoes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
BÜ contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139. Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten b|j het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels 2.10, elk» r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewysnommers 5 cent
Vandaag is dan eindelijk verschenen
het, zeker met groote spanning verbei
de, tweede nummer der „Mededeelin-
gem" van het departement van onder
wijs.
Daarin is opgenomen het verslag van
de destijds ingestelde spellingcommissie.
Het blijkt, dat hetgeen wij daaromtrent
enkele dagen geleden konden publicee-
ren, juist was. Het verslag, dat inde
door de commissie voor
gestelde nieuwe spelling ge
schreven is, geeft na een korte'
inleiding de volgende regelen voor de
nieuwe spelling van onze taal.
1.
De e wordt aan het eind van open
lettergrepen niet verdubbeld. Men spelt
dus, benen, delen, lenen, leraar, teken,
enz.
De ee blijft echter, ter onderscheiding
van de klank in de, me, ze, e.c. aan het
einde van een woord, b.v. gedwee, mee,
twee, vee, zee, enz., alsmede in afleidin
gen en samenstellingen van woorden op
-ee als: meeleven, meewarig, tweede, in
tweeën, veevoeder, zeetje, zeeën, zee
schip.
Voorts blijft ee in de achtervoegsels
-eelen en eeren, b.v. kanteelen, krakee-
lem, toneelen, houweelen, abeelen, bou-
deeren, halveeren, hanteeren, regeeren,
alsook in de afleidingen van de hierme
de gevormde woorden als: hanteering,
regeering.
2.
De wordt aan hel einde van open let
tergrepen niet verdubbeld. Men spelt
dus: bomen, boze, broden, dromen, ko-
pea, ogen, oren, stoten, stro, vlo, zo,
stropop, zodanig; maar strootje, Ca-
tootje, enz.
De oo blijft echter vóór ch in gooche
len, goochem, loochenen.
3.
Voor de spelling ie-i (beziën, neurien
naast drieën, knieën) blijft de regel van
De Vries en Te Winkel onveranderd
gelden. Daar deze regel grotendeels be
trekking heeft op bastaardwoorden (fa-
brieken-fabrikant, genieën-maliën), zij
veeder verwezen naar 7. Over het ach
tervoegsel -isch zie onder 5.
De door de Vereeniging tot vereen
voudiging van onze spelling verlangde
schrijfwijze -lik(s) is niet aanvaard. Men
blijft schrijven -lijk(s) in behaaglijk, sier
lijk, jaarlijks(e); mogelijke, vergemakke
lijking, enz.
5.
Sch wordt alleen daar geschreven,
waar de ch gesproken wordt, dus in
schaven, schip, schoen, schrikken, ver
schonen, opschuiven, enz. Daarentegen,
schrijft men: mens - mensen, vis, vissen,
kikvors, wensen, tussen, preuts, trots
(bijv, naamw.), neteldoeks, lakens (bijv.
naamw.) Het - grotendeels kunstmatige
- onderscheid tussen adiect'ef met en ad
verbium zonder ch vervalt dus: dage
lijks, wekelijks, ras, Men zal schrijven:
Venlose, Venloos, Bredase, Bredaas,
weergase jongen.
Uitzondering: het achtervoegsel -isch
in logisch, practisch, tragisch, enz. be
houdt de thans gangbare spelling. Men
schrijft dus: Duits, Engels, maar Prui
sisch, Russisch, eventueel Armenisch
naast Armeens; in verbogen vorm: ko
mische, tragische, Russische, enz.
6.
Ten aanzien van het gebruik der z.g.
„tussenletters" n en s in samenstellin
gen ais besseboom - bessensap, honde-
kar - hondenbrood, kippenhok, schape
bout - schapenmelk, tijdsbepaling - tijd
aanwijzing - tijdsein, handelsmaat
schappij, mansnaam - manslag - man
nenwoord, zijn geen algemeen geldende
regels te geven.
Daarom zal een zo nauw mogelijk bij
de bestaande regeling aansluitende
Woordenlijst door een van Regeerings-
wege te benoemen commisie moeten
worden opgesteld. Het is te voorzien,
dat deze Woordenlijst niet zelden twee
ërlei schrijfwijze zal toelaten, al of niet
met voorkeur voor één van beide.
Zolang de nieuwe Woordenlijst niet
tot stand gekomen is, houde men zich
in dit opzicht aan de Woordenlijst voor
de spelling naar De Vries en Te Winkel.
7.
Ook voor de schrijfwijze van bastaard
woorden zal de Woordenlijst de norm
moeten aangeven. In de opeenvolgende
drukken van deze Woordenlijst zal de
speIHng moeten weerspiegelen, maar
niet vooruit lopen op, de geleidelijke
vernederlandsing van het vreemde
woord, gelijk ook de Woordtenlijst voor
de spelling naar De Vries en Te Winkel
heeft gedaan. Men zal daarbij dus con
servatief te werk moeten gaan en niet
door te radicale vernederlandsing het
traditioneele beeld van deze vaak inter
nationale woorden te zeer aantasten.
In afwachting van de nieuwe Woor
denlijst blijft de schrijfwijze van de be
staande Woordenlijst gehandhaafd.
8.
De naamvalsuitgang -n bij lidwoorden,
voornaamwoorden, bijvoeglijke naam
woorden of daarmee gelijkstaande ver
buigbare woorden, wordt niet meer ge
schreven, Men schrijft dus: met prijzens
waardige moed; in de zevende hemel;
op die mooie zomermorgen hebben wij
onze eerste tocht gemaakt; op de stoel
van de voorzitter, in de blauwe auto
van de dokter. (Prof. Van Ginneken
wenscht uitdrukkelijk te zien vastge
legd, dat hij voor het algeheel vervallen
van de naamvals-n de verantwoordelijk
heid niet wenst te aanvaarden).
Dit geldt niet voor oude, versteende,
naamvalsvormen in staande uitdrukkin
gen als; met dien verstande, uit dien
hoofde, te mijnen huize, uit den boze,
e.d. Deze zijn te vergelijken met in der
minne, in dier voege, te goeder, teouw,
te gelegenertijd, waarin ook oude, overi
gens niet meer gebruikelijke, naamvals
vormen voortleven.
Literaire kunstenaars, die de n in de
voordracht van hun werk wensen te
horen, zullen deze natuurlijk ook in de
spelling handhaven.
9.
De spelling van Nederlandse geogra
fische namen, voor zover daarvoor een
vaste schrijfwijze bestaat, ondergaat
voorlopig geen wijziging.
Het is de commissie gebleken, dat de
Vereniging tot de vereenvoudiging haar
propaganda zal staken, indien haar re
gels betreffende de e en o, de sch en de
verbuigings-n door de Regeering wor
den overgenomen. Men mag aannemen,
dat de in het compromis neergelegde
uitzonderingen op de regels aangaande
e, o en sch in deze beslissing geen ver
andering zullen brengen.
De commissie heeft het nodig geacht,
zich er van te vergewissen, in hoever dit
samenstel van regelen aannemelijk zal
zijn in de kringen van wetenschap en
onderwijs in België. Er is gebleken, dat
de leden van het bestuur der Zuid
nederlandse vereniging voor spelling
vereenvoudiging, op 9 Januari 1934 in
vergadering bijeen, allen hoogleraar of
oud-hoogleraar aan Belgische universi
teiten, de verklaring hebben afgelegd,
dat zij zich met de bovenstaande conclu
sies kunnen verenigen en dat zij bereid
zijn, de invoering van deze spelling in
ambtelijk gebruik en bij het onderwijs te
bevorderen. Verder is uit een bespre
king op 10 Januari met een commissie
uit de Verbeteringsraad (d.i. wat hier te
lande de Onderwijsraad is) gebleken,
dat ook deze commissie met het com
promis meegaat, al gaf zij er de voor
keur aan, dat t.a.v. een enkel punt ver
der zou worden gegaan
De commissie stelt zich voor, dat de
nieuwe schrijfwijze zo spoedig mogelijk
zal worden voorgeschreven voor alle
stukken, die van de Regeering uitgaan,
en dat zij bij het begin van de cursus,
die met September 1934 aanvangt,
.wordt ingevoerd op alle scholen, waar
voor de Regeering bevoegdheid heeft
dit voor te schrijven.
Men mag aannemen dat, wanneer
de Regeering met haar ambtelijke stuk
ken voortgaat, de andere overheidsor
ganen zich daarbij zullen aansluiten.
Hetzëlfde mag worden verwacht van de
pers.
Ook kan er op worden gerekend, dat
de overgrote meerderheid ook van die
scholen, waarvoor de nieuwe regels niet
kunnen worden voorgeschreven, zich
spoedig daarnaar richten.
Aangenomen mag worden, dat de Re
geering in staat zal zijn te voorkomen,
dat het invoeren van de nieuwe spelling
voor het onderwijs te grote kosten met
zich zal brengen.
Tot zoover de commissie.
Nu mag ons belang inboezemen de
vraag: is dit nu wéér een aanloopje, een
schijnaanval, een spiegelgevecht Is
dat weer een compromis, dat op conser
vatisme, onwil, gebrek aan moed tot
aanpakken of doorvoeren zal afstuiten,
of dat door een aantal ingezonden stuk
ken en „protesten in de archieven van
een departement teruggedrongen za
moeten worden
Zoodat de strijd wordt voortgezet
Feestdagen zijn hoogtepunten in de
eenzame vlakten van ons dagelijksch
leven, uitkijktorens vanwaar uit wij
de wereld overschouwen, rustpunten
in de stilte waar wij gaarne toeven
om een blik te slaan in onszelf en ons
innerlijk opbouwen.
Of zal men nu, na deze zorgvuldige en
deskundige voorbereiding, den knoop
doorhakken
De „N. R. Crt." die ons bericht inzake
den vorm van het voorstel-Marchant
uit ons blad overnam voegde er aan
toe:
„Zooals men weet, heeft de minister
raad het compromis niet aanvaard. Pu
blicatie zal echter geschieden om het
publiek gelegenheid te geven, zich uit
te spreken."
Uit deze regels zou men kunnen op
maken, aldus commentarieert de „Maas
bode" deze aanteekening dat de mi
nisterraad het voorstel heeft verworpen,
Zooals de „Msb." echter reeds 4 Apri
meldde, is dat zeiter onjuist. De zaak is
bij den ministerraad aanhangig gemaakt
doch deze heeft er nog niet over be
slist. Besloten is slechts, dat het voor
stel eerst nog in de publicaties van het
departement van Onderwijs zal worden
gepubliceerd, zoodat de publieke mee
ning haar oordeel nog kan zeggen. Dat
is nu geschied.
Verder moet men, aldus de „Msb."
wel hierop letten, dat de zaak alleen bii
den ministerraad aanhangig is gemaakt
omdat de hoofden der departementen
alleen kunnen bevelen, in welke spel
ling de stukken van de onder hun mi
nisterie ressorteerende diensten zullen
worden geschreven. Bij het kabinet als
zoodanig berust uiteraard niet de be
slissing over deze-, veel gewichtiger
vraag, of de spelling, zooals de commis
sie-de Vooys haar voorstelt, bij het on
derwijs zal worden ingevoerd. Hierover
beslist alleen de minister van Onderwijs
en, zooals de „Msb." van zeer goed in
gelichte zijde verneemt, moet Minister
Marchant vastbesloten zijn de vereen
voudigde spelling in elk geval voor het
onderwijs verplicht te stellen Dit be-
teekent dus, dat vroeg of laat natuurlijk
toch ook alle staatsstukken in de ver
eenvoudigde spelling zullen verschijnen
en dat maakt eventueel verzet van de
andere ministers tegen mr. Marchant
zeer moeilijk.
Tot zoover de „Maasbode". Men kan
er uit zien, dat de zaak er voor de ver
eenvoudigers gelukkig niet zoo hope'
loos voorstaat als 't aanvankelijk, toen
het onjuiste bericht van de „verwerp
ping" door den ministerraad kwam, we'
scheen.
Wat nu het voorgestelde stelsel be
treft, het draagt het karakter van een
compromis, maar van een onzes inziens
aanvaardbaar compromis. Dat
men d'en uitgang „lijk" niet door „lik'
heeft vervangen, achten wij zelfs een
voordeel; eerstgenoemde uilgang toch
levert geen spellingsmoeilijkheden op
en zijn handhaving beteekent dus een
prikkel minder voor hen, die „mata
gelap" plegen te worden van een ver
andering van 't woordbeeld.
En overigens: ons dunkt dat dit com
promis den spellingstrijd beslechten zal
zoodat de Vereeniging tot vereenvoudi
ging van onze schrijftaal waarvan
schrijver dezes in 1935 juist een kwart
eeuw ononderbroken lid geweest zou
zijn ontbonden kan worden.
De praktijk zal, d'aarvan zijn wij stel
lig overtuigd, de nieuwe spelling, zoo zij
wordt doorgezet, in een verbluffenc
korten tijd assimileeren-
Wij wenschen minister Marchant de
kracht en den moed toe, bij zijn vastbe
slotenheid tot invoering dezer spelling
bij het onderwijs te volharden.
De rest volgt dan wel: als er één de
partement over den dam is, volgen er
meer.
Vlascentrale.
De minister van Economische Zaken
heeft benoemd tot lid van het bestuur
der Nederlandsche vlascentrale den heer
A. Wisse, te Anna Jacobapol
der.
DE PRINS EN DE
KONINGIN-MOEDER.
De verjaardag van den Prins is dit
maal niet feestelijk gevierd, in verband
met den rouw, schrijft (mr. J.) B(elin-
fante) in „de Vrijheid", om een legende
recht te zetten, die zich, naar ons ge
ileken is, gevormd heeft aangaande de
verhouding tusschen de overledene en
den Prins, op grond van deels onjuiste,
deels verkeerd' begrepen berichten, in
enkele bladen tijdens het overlijden en
de begrafenis.
Men meent dan vooreerst, dat de
Prins bij het overlijden van de Koningin-
Moed'er niet aanwezig 16 geweest. Hier
uit en uit de omstandigheden, dat hij bij
de begrafenis niet in den grafkelder is
afgedaald, wordt d'an afgeleid, dat de
verhouding tusschen hem en de Konin
gin-Moeder min of meer sgepannen zou
zijn geweest.
Dit nu was, naar „Het Vaderland"
uit zeer goede bron bekend is, hoege
naamd niet het geval. Integendeel, De
Prins hield veel van de Koningin-Moe
der, die van haar kant hem gaarne zag.
De Pms is ook wel degelijk tijdens de
laatste oogenblikken van de Koningin-
Moeder bij haar geweest. Dadelijk daar-
od is hij vertrokken om verschillende
noodzakelijke regelingen te treffen. Zijn
niet afdalen in den grafkelder was een
voudig een uitvloeisel van het protoco
dat voorschrijft, dat zulks alleen door
de naaste familieleden geschiedt. Alleen
deze zijn dan ook in den grafkelder met
de kist medegegaan; ten onrechte wordt
beweerd, dat ook een andere, verre
bloedverwant zou zijn meegegaan.
Wij vertrouwen, dat na het boven
staande aan de uiteraard voor den Prins
zeer onaangename praatjes een einde
zal komen.
Vraagt inlichtingen bij
(Ingez. Med.)
EERSTE KAMER.
Indische begrooting.
De Eerste Kamer heeft gisteren de In
dische begrooting onder handen geno
men en haar na eenige discussie, waar
bij geen „groote" dingen ter sprake
kwamen z.h.s. goedgekeurd. Ook de
Surinaamsche begrooting ging z.h.s. on
der den hamer door.
TWEEDE KAMER.
Kanaal door Zuid-Beveland,
Het onteigenings-ontwerp aan
genomen.
In de Tweede Kamer kwam gisteren
o.m. aan de orde het wetsontwerp in
zake onteigening noodig voor verbree
ding van het kanaal door Zuid-Beveland
en verhooging van de spoorwegbrug
over dat kanaal bij Vlake, met bijkomen
de werken.
De heer Bongaerts (r.k.) vroeg,
of de conclusie van de commissie van
rapporteurs door den minister wordt
aanvaard.
Minister K a 1 f f antwoordde beves
tigend.
De heer W esterman (V.N.H.)
zette uiteen, dat de regeering erin ge
slaagd is, een groot deel van de onge
rustheid weg te nemen. De Rijnvaart
commissie heeft een aanval gedaan op
de Nederlandsche souvereiniteit, en de
regeering antwoordt positief, dat zij niet
van zins is, daarin te treden.
Dit wetsontwerp is niet te scheiden
van de eigenlijke kanalenkwestie, die
nu reeds bijna 15 jaren hangende is. Spr.
achtte het voorbarig, aan de verbree
ding van het kanaal van Hansweert te
beginnen, zoolang niet is uitgemaakt hoe
die kwestie zal worden opgelost. Er is
geen reden om aan België bijzondere
concessies te verleenen.
De heer S c h i 11 h u i s (v.d.) er
kende, dat België wel voordeel trekt uit
de voorgestelde kanaalverbreeding.
De heer Wendelaa-r (lib.) acht
te het van belang, dat ook aan de ver
betering van de afwatering van Weste
lijk Noord-Brabant wordt gedacht. Mis
schien is. wanneer deze verbreeding is
tot stand gekomen, een nieuwe verbin
ding tusschen Schelde en Hollandsch
Diep niet meer noodig. Spr. zal voor
stemmen.
De heer Kersten (s.g.) stond .te
genover het ontwerp niet zeer sympa
thiek. Hij achtte het voor de scheep
vaart niet noodig, dat dit kanaal wordt
verbreed en hij wenschte dat zeker niet
als een soort afbetaling aan België-
Van het antwoord van den minister
op deze bezwaren zou spr.'s stem afhan
gen.
De heer W i e 1 i n g a (a.r.) wees er
M'burg, 19-IV-'34. Woensdag: hoogste
luchttemperatuur 15.2°C (59 °F);
laagste 7.9 °C (48 °F). Heden 9 h: 10.6
°C; 12 h: 12 °C. 4.2 mm regen. Hoogste
barometerstand te dezer stede, in het
afgeloopen etmaal: 759 mm; laagste 755
mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 761.8 mm
te Marseille; laagste 738.3 mm te Sarna.
Verwachting tot morgenavond
Matige tot krachtige, tijdelijk afne
mende Z, tot W. wind, zwaar bewolkt
met tijdelijke opklaring, waarschijnlijk
nog regenbuien, iets kouder.
Zon op: 4 h 57; onder: 19 h 03. Licht
op: 19 h 33. Maan op: 7 h 32; onder:
24 h 50. L.K. 21 April.
Hoog- en Laagwater te Viissingen.
Westkapelle is 28 min. en Domburg
23 min. vroeger; Veere is 38 min. later.
(S Springtij,)
Do.
Vr.
Za.
19
20
21
April.
Hoogwater.'
4.27 16.48
5.10 17.30
6.01 18.25
Hoog- en Laagwater te
April.
Hoogwater.
Do. 19 6.16 18.40
Vr. 20 6.55 19.18
Za. 21 7.41 20.06
Laagwater.
10.48 23.12
11.25 23.52
12.14
Wemeldinge,
Laagwater.
11.54
0.15 12.31
0.54 13.20
op. dat reeds in 1913 de noodzakelijk
heid van verbreeding van het kanaal
d'oor Zuid-Beveland werd gevoeld. Het
is eigenlijk te verwonderen, dat deze
nauwe passage geen ernstige stoornis
sen in de scheepvaart heeft veroorzaakt.
Bij herleving van de scheepvaart kun
nen dergelijke stoornissen echter niet
uitblijven, indien de verbreeding d'an
niet tot stand zal zijn gekomen.
Bovendien biedt dit ontwerp een bui
tengewone gelegenheid tot werkver
schaffing; hierop is niet voldoende aan
dacht gevestigd,
Met hetgeen in de Rijnvaartcommis
sie is gevraagd, aldus spr., hebben wij
hier niet te maken; wij willen ons zelf
zijn en antwoorden op de vraag of ver
breeding van het kanaal door Zuid-Be
veland noodig is voor d'e scheepvaart
beslist: ja.
De heer Van de Bilt (r.k.) wilde
rekening zien gehouden met de techni
sche eischen van de scheepvaart en zeg
de, dat het profiel van het kanaal moet
beantwoorden aan het in de laatste ja
ren gewijzigde scheepsprofiel.
Minister K a 1 f f _Jberinnerde eraan,
dat reeds in 1913 op verbreeding van dit
kanaal is aangedrongen. Bij de voorge
stelde verbreeding tot 40 m zullen
schepen van 2000 en 1350 ton elkaar
behoorlijk kunnen passeeren, In de toe
komst zal rekening moeten worden ge
houden met de wenschelijkheid van ver
breeding tot 64 m-
Aan den heer Westerman ant
woordde spr„ dat er geen sprake is van
eenigen knieval voor de Rijnvaartcom
missie, wier discussie niets met de ver
breeding van het kanaal door Zuid-Be
veland, die op zichzelf noodig is, heeft
te maken.
Het wetsontwerp werd daarop z.h.s.
aangenomen.
De crisis-tariefwet.
Minister Oud heeft op krachtige wij
ze de crisis-tariefwet verdedigd, welke
het mogelijk moet maken wijzgingen
van invoerrechten onmiddellijk in wer
king te doen treden, opdat handige,
kooplieden door bijv. nog fluks een
groote partij goederen uit het buitenland
te laten komen, de schatkist niet een
