DIAMANT
OE DOCHTER VAN AIVA,
HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor IO
BAK- en emm/rr
ZEELAND.
KRONIEK van den DAG.
TWEEDE BUD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBÜRGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN ZATERDAG 16 DECEMBER 1933. No. 297.
«IDDELBURfi.
SOES.
iyS0-BEVELAND.
Een dag n a den Rijksdag
brand werd op hoogverra-
derlijke brandstichting de
doodstraf gesteld. En
toch eischt de proc.-generaal
Van der Lubbes hoofd I
Op den avond van 27 Februari
1933 is het gebouw van den Duitschen
Rijksdag door brand vernield. Men vond
een Nederlandschen knaap, Marinus
van der Lubbe, als brandstichter in het
gebouw, met bloot bovenlijf, verwilder
de haren, rennende met een tot fakkel
dienend brandend kleedingstuk van ka
mer tot kamer.
Op den avond van 28 Februari
1933 heeft de ministerraad van het Duit-
sche rijk een „Noodverordening tot be
scherming van het Duitsche volk tegen
het communisme" vastgesteld, welke di
rect door den Rijkspresident Von Hin
denburg onderteekend is: Punt 5 van
deze verordening luidt: „Met de dood
straf wordt bedreigd het misdrijf van
hoogverraadbrandstichting"
De slotbepaling luidde, dat deze nood
verordening onmiddellijk, dus op 2 8
Februari 1933, in werking trad.
Vóór deze verordening bestond, dus
op den dag, waarop Marinus van
der Lubbe den brand in den Duitschen
Rijksdag stichtte, was de hoogste straf
voor hoogverraad en brandstichting
uitsluitend levenslang tucht
huis.
Den 29en September van dit jaar
vroeg de president van het Rijksgc-
rechtshof, hetwelk in meer dan 50 zit
tingen deze zaak berechten moet, aan
Van der Lubbe: „bekent Gij, dat ge
schuldig zijt aan den Rijksdagbrand?"
En duidelijk antwoordde de verdwaasde
knaap: „Ja".
Zooals wij dezer dagen reeds meld
den, heeft de procureur-generaal tegen
onzen jongen landgenoot, die zonder
den minsten twijfel schuldig i s aan
den Rijksdagbrand, de doodstraf ge-
eischt.
Hier klopt iets niet, naar het, buiten
Duitschland, algemeen geldende
rechtsbegrip.
Het is niet rechtvaardig, nadat een
daad gepleegd is en waarschijnlijk
dus onder den invloed van die daad
een nieuwe straf daarvoor te bedenken,
welke zwaarder wordt geacht te zijn
dan de straf, die op het oogenblik van
de daad er voor gold.
Naar verluidt heeft de Neder'iandsche
regeering de Duitsche ook doen weten,
dat naar haar meening deze oude en
beproefde rechtsregel in acht genomen
zal dienen te worden bij de rechtspraak
over Van der Lubbe.
En toch heeft de procureur-generaal
de doodstraf geeischt.
Dr. Seuffert, de verdediger van Van
der Lubbe, wijdde ook zijn aandacht aan
deze kant van de zaak. Hij erkende, dat
deze rechtsregel „in heel Europa" geldt.
Maar zoo vervolgde hij, Duitschland
heeft door de rijkswet van 24 Maart in
verbinding met art. 5 van de veror
dening tot bescherming van volk en
staat, dezen rechtsregel volkomen
wettig ingetrokken. Daar
voor in de plaats is gesteld de be
paling van artikel 307, die nu de dood
straf stelt op de misdrijven waarop on
der het vroegere recht levenslange
tuchthuisstraf stond. Pleiter achtte dus
de doodstraf juridisch onaanvechtbaar
Desalniettemin gaf hij het Hof in ern
stige overweging, haar n i e t uit te spre
ken omdat, hoeveel schade de daad ook
mag hebben aangericht, zij, dank zij de
kracht en de voorzorgen der nationale
regeering, het bestaan van het Duitsche
rijk geen oogenblik in ernstig gevaar
heeft gebracht.
Dr. Seuffert besloot zijn pleidooi met
door
ARCHIBALD CLAVERING GONTER.
68.)
Na deze woorden gaat Guy weer
heen. Maar Ripperda heeft druk werk
en hij kan hen niet te spreken krijgen.
Chester keert daarom naar.„de Zwaan"
terug, en voegt zich bij Haring. De her
berg is nog altijd even zindelijk als voor
heen. Ze is eigenlijk al te zindelijk, daar
er niets is om haar vuil te maken; er
valt niets te eten als een soort brei, toe
bereid van gras, dat tusschen de straat-
steenen groeit. Het tweetal is zoo voor
zichtig geweest hun eigen levensmidde
len in een tasch mede te brengen en be
sluiten daarvan te gebruiken. Maar de
geur van de haringen is zoo sterk, dat
Je kinderen voor de deur samenscholen
en de weduwe Hasselaar, die juist van
Je wallen is teruggekeerd en bezig is
zich te ontdoen van kuras en helm,
roept vertoornd uit: „Blikskatersche
kerels Wat doe je daar Versterken
de middelen zijn voor de gewonden
En zij neemt den Spaanschen wijn, de je
never, het brood, de haringen en al wat
Z1' °P tafel hebben gezet, weg om ze
naar de Groote Kerk te brengen, of
schoon zij zelve watertandt bij het ge-
zlc"f va" die ongekende heerlijkheden
en a ^eren haar naloopen, jamme-
rend o» een stukje haring, een heel
klem stukje, de reuk er van alleen
deze conclusie: de rechtbank moge wei
geren V. d. Lubbe wegens het voltooide
misdrijf van hoogverraad en wegens
brandstichting met hoogverraderlijk op
zet te veroordeelen. Het Hof moge den
beklaagde alleen veroordeelen wegens
eenvoudige brandstichting in vier ge
vallen, subsidiair in verbinding met het
misdrijf van voorbereiding tot hoogver
raad. Mocht het Hof met deze laatste
praemisse meegaan, dan volgt hieruit
wel dat V. d. Lubbe als rechtvaardige
straf voor zijn misdrijf een langdurige
tuchthuisstraf moet ondergaan.
Het zwakke punt in dit overigens
gansch niet onsympathiek aandoende
vertoog van Van der Lubbes verdediger
dr. Seuffert is, dat Duitschland den
rechtsregel in quaestie „volkomen wet
tig zou hebben ingetrokken".
Daarin vergist dr. Seuffert zich als
zijn woorden of zijn bedoeling juist zijn
weergegeven. Want zulk een rechtsre
gel kan zelfs het zoo machtige nati-
onaal-socialisme in Duitschland niet in
trekken, wijl niemand dat kan. Het
gaat hier niet om een wetsartikel, een
qualificatie, meer of minder straf, maar
om een rechtsnorm die in het rechtsbe
grip zelve haar fundament vindt.
En bruin-Duitschland kan nu wel in
zijn oppermachtswaan zeggen: wij er
kennen die fundamenten niet meer.
Maar als iemand zegt: ik ontken de aan
wezigheid van den Atlantischen Oce
aan dan kan hij daarom nog niet
met z'n rugzak op naar New-York wan
delen!
22* ets
p. half pond
45 eis
P- pond
(Ingez. Med.)
GOEDKOOPE TREIN.
Zooals uit een advertentie in dit
nummer blijkt, rijdt op Maandag 25 De
cember, eersten Kerstdag, een goed-
koope trein naar Rotterdam, Den Haag,
Haarlem en Amsterdam.
De aanplakbiljetten en aan de stati
ons Vlissingen, Middelburg, Goes, Ka-
pelle-Biezelinge, Kruiningen, Ierseke en
Krabbendijke te bekomen strooibiljet
ten vermelden prijzen en vertrekuren.
Opheffing openbaar vervolg-onderwijs.
Naar aanleiding van een uitvoerige
briefwisseling met den Minister van O,,
K. en W. en met Ged. Staten, welk laat
ste college het bestendigen van uitgaven
voor niet-verplicht onderwijs niet lan
ger verantwoord acht, stellen B. en W.
voor het openbaar vervolg-onderwijs op
te heffen, gerekend te zijn ingegaan met
1 September j.l.
Het hoofd, de heer J. Lampert, heeft
aanspraak op wachtgeld gedurende 3
maanden en 18 dagen, totaal op 105,
de tijdelijke werkvrouw M. Coone-Ver-
meu'.en heeft, evenmin als de tijdelijke
leerkrachten, mej. C. M. L. Hack en de
heer H. J. Wesseling, aanspraak op
wachtgeld.
Wijziging salarisverordening.
De tijdelijk aangestelde leerling-me
terijker der Bedrijven was op 22 Octo
ber op een weekloon van 24 geduren
de 2 jaar onafgebroken in dienst en B.
en W. stellen nu voor hem vast aan te
stellen op de jaarwedde van groep 2
der ambtenaren, dus 1200 met 5 twee-
jaarlijksche verhoogingen van 100 tot
1700.
De commissie van financiën stelt voor
de beslissing aan te houden, en haar te
gelijk te behandelen met een voorstel
tot ontslag van eenige vaste krachten
bij de bedrijven.
Commissie toezicht Avondschool
voor N. O.
Als lid van de Commissie van toe
zicht op de Avondschool voor Nijver
heidsonderwijs is aan de beurt van af
treden ir. H. C. Ghijsen. Met dezen is
aanbevolen ir. A. A. Brevet.
Godshuizen.
De heeren H. R. Struve en mr. F. B.
Evers zijn aan de beurt van aftreden
als lid van het Bestuur der Godshuizen
B. en W. leggen over de beide volgende
van het bestuur ontvangen aanbevelin
gen: de heer H. R. Struve en de heer
A. D. Littooij; mr. F. B. Evers en mr.
A. van der Hoop,
DE GASTHUISQUAESTIE.
Geen Hooge Raad maar Kroon.
De ter zake kundige lezer zal begre
pen hebben, dat in ons bericht van gis
teren, inzake de Goesche Gasthuis-
quaestie, een verschrijving tot een fout
geleid heeft: niet de Hooge Raad, maar
de Kroon, den Raad van State
gehord, heeft het Goesche Raadsbesluit
inzake de tekorten vernietigd!
RAAD VAN BORSSELE.
Vellen van een aantal bcomen.
BORSSELE. In de Donderdag gehou
den raadszitting waren de heeren C-
Nijsten en P. Dekker met kennisgeving
afwezig.
De pachters van dijkgronden, de hee
ren Jobs. Sandce en I. de Dreu, verzoch
ten resp. om 40 pCt. en 50 pCt, vermin
dering van pacht.
De Raad besloot met algemeene stem
men hun 25 pCt. verlaging toe te staan.
Thans kwam aan de orde het de vorige
-vergadering in handen van B. en W. ge
stelde verzoek van M. de Regt, om
pachtvermindering voor het vischrecht
in de gemeenteweel.
B. en W. stelden voor ook dezen
pachter 25 pCt. reductie te verleenen.
De heer J. Bruinooge merkt op,
dat de heer de Regt geen broodvisscher
is, doch zich slechts uit liefhebberij met
het visschen bezig houdt en dat de la
gere vischprijs, die als argument wordt
aangevoerd, in dit geval allen grond mist,
De heer Rottier stemt voor
verlaging, zoodat het voorstel is ver
worpen met 3 stemmen tegen, daar de
heer de Regt buiten stemming blijft.
Een schrijven van het Staasboschbe-
heer bevat toestemming tot het vellen
van een aantal boomen onder eenige
voorwaarden. Vijf rijen, elk van 39 iepen,
op de Z.-zijde van het dorpsplein mo
gen niet gerooid worden. Het advies,
om de eenige jaren geleden op de N.-
zijde van het dorpsp.ein aangeplante
noteboomen weg te nemen, deze op een
andere plaats te planten en ze op het
plein te vervangen door linden, geeft
aanleiding tot een uitgebreide discussie.
B. en W. meenen volgens dit advies
te moeten handelen, en de noteboomen
te planten op het open terrein voor de
begraafplaats.
De heer Bruinooge is hie£, tegen
en wil Canadeesche populieren op de
begraafplaats. Hij zegt, dat linden geen
waarde hebben.
De V o o r z. merkt op, dat hij met het
Staatsboschbeheer meent, dat men op
het plein een waardige beplanting moet
krijgen, dat linden werkelijk sierboomen
zijn en dat de noteboomen, die op het
plein staan, daar niet tieren en na ver
loop van tijd een ontsiering zullen zijn.
De hr Bruinooge vindt, dat we
op versiering niet moeten letten, doch
op de geldswaarde van het hout.
De hr C. Rottier geeft den hr Bruin
ooge gelijk, dat de Raad dient te letten
op de rente, die het besteede kapitaal
kan opleveren. Het voorstel van het
Staatsboschbeheer wordt aangenomen
met 3 tegen 2 stemmen, tegen de hee
ren J. Bruinooge en A. van Overbeeke.
De rekening van het gemeentelijk wa
terleidingbedrijf wijst aan in ontvang
sten 6236 en in uitgaven 5254,
Over het voorstel van Ged. Staten tot
salarisverlaging krijgt de eerste wet
houder, zegt de hr C, Rottier dat
beide wethouders meenen, dat het voor
stel voor deze gemeente te ver gaat, en,
dat het college voorstelt 5 pCt. op de
jaarwedden van burgemeester, secreta
ris en ontvanger te korten. Het wethou
derssalaris valt buiten de korting.
De hr J. Bruinooge stelt voor met
het voorstel van Ged. Staten mee te
gaan.
De hr S. A 1 m e k i n d e r s verklaart
zich tegen korting. Waar de toestand
der gemeentefinanciën hier goed is te
noemen, gelet o.a. op den post voor on
voorzien ten bedrage van bijna 3000.
De hr A. van Overbeeke stelt
voor 6pCt. te korten.
Het voorstel Almekinders, krijgt al
leen de stem van den voorsteller.
Over het voorstel van de wethouders
verklaren zich alleen beide wethouders
voor.
De voorstellen Overbeeke (6% pCt.)
en Bruinooge (12% pCt.) krijgen slechts
de stem der voorstellers, zoodat nog
geen beslising is genomen.
De V o o r z. wijst er op, dat men
toch een advies aan Ged. Staten moet
uitbrengen en dat dus moet getracht
worden overeenstemming te verkrijgen.
Een voorstel-Overbeeke voor 6 pCt.
te korten, verkrijgt een meerderheid.
Tegen verklaarden zich de heeren S.
Almekinders en J. Bruinooge.
De meerderheid van het Dagelijksch
Bestuur stelt voor in beginsel te beslis
sen 5 pCt. te korten van de salarissen
van alle gemeenteambtenaren, die meer
dan 100 jaarlijks verdienen, waartoe
echter eerst de organisaties dienen ge
hoord.
De V o o r z. wijst op het kleine salaris
dier ambtenaren en zegt, dat de finan-
cieele toestand der gemeente korting
onnoodig maakt.
De hr S. Almekinders is ten
sterkste tegen deze korting en wijst na
drukkelijk op wat de voorzitter ver-
(Ingez. Med.)
klaart, omtrent het niet noodzakelijke
ervan.
De hr C. Rottier vindt, dat allen
moeten gekort worden, nu besloten is
om dit voor eenigen te doen.
Als de heer Almekinders er op
wijst, dat een besluit tot korting toch
niet mag genomen worden alleen op
grond, dat iedereen verlaging moet krij
gen, zegt de hr Rottier, dat het nu
niet noodig is, maar 't kan noodig wor
den en dan zou het wel eens 25 pCt.
kunnen moeten zijn. Volgens de hr Al
mekinders kan de Raad toch steeds een
besluit tot korting nemen, als 't in de
toekomst noodig mocht blijken.
Besloten wordt met 4 iegen 1 stem
de korting toe te passen.
De loonen in de werkverschaffing
worden eenigszins gewijzigd. Men brengt
die in overeenstemming met de regeling
in de omliggende gemeenten en bepaalt
ze op 20 ct per uur. De ongeorganiseer
den zuden 5 uurloonen minder uitbe
taald krijgen, dan de georganiseerden.
Wegens vermindering van het aantal
leerlingen wordt aan de vierde leer
kracht aan de openbare school, den heer
H. H. de Lozanne, eervol ontslag ver
leend.
Tot lid van de schattingscommissie be
noemt men in de vacature C. Melis, den
heer A. van Nieuwenhuijze.
RAAD VAN IERSEKE.
Herdenking C. Hartoog.
Salariskorting ambtenaren.
Kerstgave werkloozen.
IERSEKE. De Raad vergaderde Don
derdagavond onder voorzitterechap van
burgemeester Gunning. Aanwezig tien
Raadsleden. Een vacature.
Staande sprak de V o o r z. voor de
raadsleden een woord van leedwezen uit
over het overlijden van den heer C.
Hartoog en stelde in het licht het vele
goede dat de heer Hartoog voor de ge
meente heeft gedaan, hoe zijn kennis van
zaken te roemen viel. Hij was het, die
hem persoonlijk heeft ingewerkt in de
gemeente, die hem, een onbekende,
hielp op alle terrein. De heer Hartoog
was een man van beginselen, die even
wel uitmuntte in het aanpassen aan alle
toestanden. Geen drijver maar die alles
recht deed volgens zijn eerlijke inzicht.
Besloten werd namens den raad de fami
lie te condoleeren,
De verbreeding der Havenstraat zal
niet doorgaan, daar niet alle bezitters
van aanpalende grond bereid zijn te ver-
koopen voor 4 per m2. Een volgende
vergadering zullen B. en W. voorstellen
tot onteigening over te gaan.
Naar men weet is verleden jaar een
kapverbod gekomen over de iepen aan
den Zanddijk, vanaf klein Dijksje tot aan
Kaasgat. Nu hebben deze iepen iepziek
te gekregen.
De gemeente is in onderhandeling,
met den vertegenwoordiger van de eige
naars van dien dijk om tot aankoop over
te gaan. Reeds is een bod gedaan van
14.000.
De heer Jac. Pikaar, Bierenpolder,
wil een voetpad geven voor het nieuwe
bouwplan in den Burenpolder. Dit ver
zoek is een genot voor de nieuwe be
woners van den Burenpolder. 't Aanbod
wordt aanvaard.
Het advies van den Raad wordt ge
vraagd inzake de bekende korting op
de tractementen van burgemeester, se
cretaris etc. etc. van 12% pCt.
B. en W. adviseeren tot goedkeuring;
behalve bij den ontvanger, waar Ged.
Slaten voorstellen dit (ongeveer) te hal-
veeren.
De heer Bom stelt nu voor om alle
ambtenaren 12% pet. te korten, waar
voor zich alle leden verklaren.
De raad spreekt zich uit tegen het
leggen van een gasleiding in den Har
den Hoek tot bij Kegge.
maar
Maar Kenau Hasselaar is niet te ver
murwen en alleen de gewonden mogen
er van genieten, ook van de reuk.
Mistroostig kijken Guy en Jan Ha
ring elkander aan. „Morgenochtend",
zegt de Engelschman, „zullen we ons
aanmelden en krijgen wij ook ons rant
soen. Het is een half pond beschimmeld
brood, geloof ik, gebakken van rogge-
zemelen en havermeel."
„Voor den duivel", bromt de Hollan
der, „we moeten hier vandaan zoolang
we nog op kracht zijn. Als dat vervloek
te wijf ons ten minste maar de jenever
had laten houden."
Zij gaan in sombere stemming naar
bed en vallen in diepen slaap, het ge
volg van ontzettende vermoeidheid,
daar zij den ganschen vorigen nacht met
hun boot zijn opgetrokken.
Zij worden gewekt door wapengeklet
ter, het alarmgeklep van alle klokken
der Groote Kerk, waartusschen die der
kleine zich mengen, terwijl het geschut
zijn gedaver doet hooren.
Bovendien schudt de stoere hand van
vrouw Hasselaar hen uit den slaap, ter
wijl zij roept: „Wakker worden, luiaards
vecht mede voor je leven Gauw, ik
wijs je de weg
Wel inziende, dat als de Spanjaarden
de stad veroveren, zij ook hen zullen
vermoorden, grijpen zij hun wapens en
hollen met de weduwe door de donkere
straten, waar het krioelt van de men-
schen, die op weg zijn om te vechten
voor hun huis en hof voor hun leven en
dat hunner vrouwen en kinderen.
Als zij op de wal ten oosten van de
Kruispoort komen, waarvan een blok
huis is gemaakt, komen zij, die toch wel
gewend zijn aan tooneelen van strijd, in
een gevecht zooals zij nooit hebben be
leefd.
Want zij bevinden zich te midden
van de vrouwenafdeeling.
„Hel en duivel Er is hier geen en
kele man. Met ons beiden zullen wij dat
niet lang kunnen volhouden", roept Ha-
ring.
„Kun je dat niet roept Kenau Has
selaar. „Wij zullen het dan voor jullie
doen. Vrouwen van Haarlem, laat de
zen spring-in-'t-velds zien, hoe men
moet vechten
Zij doen dit met alle kracht en vin
nigheid van de geëmancipeerde vrouw
der zestiende eeuw; haast tot bescha
ming van Haring, die een held is, en van
Chester, den koensten krijger van En
geland. Ongelooflijke daden van dapper-
beid worden door Kenau Hasselaar en
haar amazones bedreven.
„Alle weerlicht! Dat zijn geen katjes
om zonder handschoenen aan te pak
ken-" roept Haring, als hij ziet hoe zij
omspringen met de Spaansche vetera
nen, die in de meening verkeerden, dat
de stad al zoo wat half van hen was.
Want de aanval is een verrassing, die
bijna gelukt was.
Om zich vor te bereiden op den groo-
ten uitval in combinatie met Oranje's
aanval van den kant van het meer. waar
omtrent postduiven bericht binnen de
wallen hadden gebracht, waren de wach
ten verminderd op het buitenste rave
lijn, het groote werk achter de gracht
tusschen de Kruispoort en St. Janspoort,
dat zich onmiddellijk tegenover don Fre-
derico's hoofdkwartier verhief.
Nadat dit ravelijn deerlijk was geha
vend door 't voorthdurend vuur der zwa
re Spaansche batterijen, was in den
nacht de gracht door Vargas met pon
tons overbrugd. Na deze overgetrokken
te zijn, hadden de veteranen van Rome
ro, De Belley en Vargas zich stilletjes
verdekt opgesteld aan den voet van het
ravelijn,
Na even adem geschept te hebben was
hun voorhoede opgeklauterd naar de
bressen en vóór dat de Hollandsche
schildwachts, uitgeput door waken, ver
moeienis en honger, recht wisten wat er
gaande was, waren er ve'en van hen af
gemaakt en hadden de Spanjaarden het
v/erk, dat zij als den sleutel van de stad
beschouwden, in bezit genomen.
Bovendien hadden zij het groote blok
huis bij de Kruispoort vermeesterd en
had Romero de St. Janspoort bezet.
,,Sla neer, sla dood, Haarlem is ons!"
was de kreet, die door Frederico's
ooren met blijdschap vernamen en hij
haaste zich om versterking te sturen
ten einde het succes te verzekeren.
Maar als de Spanjaarden over het ra
velijn klimmen om in de stad zelve te
komen, ervaren zij, dat zij Haarlem nog
niet veroverd hebben. Terwijl de bat
terijen weken achtereen het ravelijn tot
puin hebben geschoten, hebben de be
legerden, hoofdzakelijk de vrouwen en
kinderen, onmiddellijk daarachter een
groote lunette van zandzakken en aarde
gebouwd, beter besctand tegen het ge
schut en even moeilijk te beklimmen als
het ravelijn. Onttrokken aan het gezicht,
was dit onbekend aan de Spanjaarden,
totdat zij de eerste fortificatie beklim
men om te ervaren, dat zij voor een
tweede staan.
Terwijl Alva's soldaten dat ontdekken,
wordt de lunette bezet door de ijlings
gealarmeerde bevolking uit de aangren
zende straten. Een oogenblik later voe
gen zich bij hen de Duitsche huurtroepen
der bezetting, onder luid geroep trek
ken de Spanjaarden tegen hen op en het
gevecht is begonnen.
Het zwakke punt van Haarlem's om
walling grenst onmiddellijk aan het blok
huis van de Kruispoort, dat nu door Var-
gag' veteranen bezet is. Deze verschan
sing wordt verdedigd door Kenau Has
selaar en haar vrouwen. Het is een
eereposl en de bevelhebber der stad,
Ripperda, zegt dat hij, al heeft hij onder
zijn bevel veteranen uit vele oorlogen,
en achthonderd dappere Schotten, waar
van nog slechts de helft over is, alsmede
een Fransch vendel onder Courie, dit
zwakke punt aan geen betere krachten
kon toevertrouwen dan aan haar.
'Wordt vervolgd.)
