DIAMANT ZEELAND. Bak- en Braadvet DE OUDE ST. PIETERSKERK TE MIDDELBURG. MIDDELBURG. X2ÉÜ t?* e opgeborgen. De erijgekome» grond welke A. G. R9SSÜGEH. Mom kSelsse tuten. FINANCIEEL ECONOMISCH WEEKOVERZICHT. Briefgeschrief tusschen Jewannes uut Walchere en Jan de Smid uut Goesche Land. li. Ais Nederd. Hervormde Kerk. 1574—1809. Nadat de Roomsche geestelijkheid Middelburg had verlaten (de bisschop Nicolaas de Castro was tijdens het be leg gestorven op 5 Juli 1573) werd de St. Pieterskerk het eerst ingericht voor den Hervormden godsdienst. Het ruime kerkgebouw werd gezuiverd van de aanwezige altaren, beelden, enz. Ge- lein Jansz. d'Hoorne, de vroegere predi ker der Middelburgsche Hervormden, predikte reeds op Zondag 28 Februari 1574 in de St. Pieterskerk. De drie parochiekerken, die aan de stad in eigendom waren gekomen, wer den nu ook door de stad onderhouden. In de stadsrekeningen beschreven door H. M. Kesteloo komen herhaaldelijk- posten voor van werkzaamheden aan de St. Pieterskerk gedaan. Zelfs gaf de stad vaak een toelage bij de tractemen- ten der predikanten. Tegenover al die uitgaven stond, dat zij ook verschillen de kerkelijke inkomsten genoot, zooals van het begraven en van het hangen van wapens in de kerk. In sommige ja ren waren de inkomsten grooter dan de uitgaven. Door de staatsregeling van 1795 wer den kerk en staat van elkaar geschei den. Overal in ons land kwamen de kerkgebouwen ten volle in eigendom aan de kerkelijke gemeenten. De torens bleven of kwamen aan de burgerlijke ge meenten. Deze toestand is nog zoo. Te Middelburg waren op het eind der 18de eeuw 6 Hervormde kerken. Op 1 Januari 1799 werd de Gasthuiskerk af gestaan aan de Roomschen en de overi ge vijf kerken (St. Pieterskerk, Nieuwe kerk, Koorkerk, Oostkerk en Visch- marktkerk) bleven voor den Hervorm den godsdienst. Op de foto boven dit artikel is duide lijk te zien, dat de St. Pieterskerk een groote kruiskerk was met twee kapel len en een koor. Evenals alle oude Roomsche kerken was zij georienteerd, a. w. z. het altaar was aan de Oostzijde der kerk, zoodat de kerkbezoekers het gelaat ook naar 't Oosten hadden ge keerd. Zelfs de dooden werden met de voeten naar het Oosten begraven. Er waren twee torens, een groote en een kleine. De groote, die op zich zelf stond, was aan de westzijde tegen de kerk aangebouwd. De vijf spitsen op den toren moeten aanduiden, dat de kerk een kapittelkerk was. Een derge lijke toren staat te Kapelle bij Goes, De hierbij hoorende kerk was ook een ka pittelkerk. In het midden op het 3ak stond een klein achtkantig torentje. Uit wendig was aan het kerkgebouw geen bijzondere schoonheid. Toen de St. Pieterskerk voor den Hervormden godsdienst werd ingericht, werd het orgel met het oksaal afgebro ken. In de eerste tijden der Hervorming werd het gezang der gemeente niet met orgelbespeling begeleid. Waarschijnlijk was men bang, dat het orgelspel aan de vroegere Roomsche mis zou herinneren. Later werd er op stadskosten weer een orgel geplaatst. Wat bij de zuivering wel met rust werd gelaten, waren de vele graven, gedekt door grafsteenen met opschrif ten en afbeeldingen. Ook na de Hervor ming bleef men in de kerken begraven. De voornaamste families uit Middel burg hadden in de St. Pieterskerk haar laatste rustplaats. De aanzienlijken kon den een duur graf in de kerk koopen, de minder gegoeden werden op het omlig gende kerkhof begraven. Daar de vloer der kerk, uit groote blauwe zerken be staande, vaak moest worden opgebro ken, was er in 't gebouw niet alleen tij dens den dienst de bekende kerklucht, maar ook vaak de ongezonde lijklucht. In de verzameling Zelandia Illustrata van het Zeeuwsch Genootschap der We tenschappen zijn afbeeldingen van eeni- ge der voornaamste grafsteenen uit de St. Pieterskerk. De prachtigste was die van de Zeeuw- sche admiraals Johan en Cornells Evert- sen. Het mausoleum was gemaakt in de jaren 1680 tot 1682 door den beroem den beeldhouwer Rombout Verhulst op last van de Staten van Zeeland. Het heeft 6000 gekost, welk bedrag door de familie Evertsen is voorgeschoten, doch nooit door de Staten is betaald. Behalve de genoemde gebroeders Evert sen zijn later nog 2 zonen van Cornells Evertsen en een zoon van Jan Evertsen in het mausoleum begraven. Wij zullen later mededeelen waarom de graftombe in 1818 van de St. Pieterskerk overge bracht werd naar de Nieuwe Kerk. In 1602 is in de St. Pieterskerk dicht bij den toren begraven een Oostindisch Niet door gegaan. Slechts een 40-tal personen waren in den Schouwburg aanwezig, toen ^giste renavond de heer en mevrouw Clinge Doorenbos daar zouden optreden. Aanvankelijk is nog overwogen in een der foyers de aanwezigen bij elkaar te brengen, doch dit stuitte op verschillen de bezwaren af. Toen is besloten de voorstellmg met door te laten gaan en staakten de st4rn 8 t de heer Cl.nge Doorenbos beeft hiervan heer van Spanning had de vergadering mededeehng gedaan, waarop de entree- reeds verlaten en de heer de 8 qJ "deTleStLThai het echtp.aj g*** d°°< Bij het voorstel tot afbraak van de ge- r, t t i t, r-r I bou™en der voormalige veiling, zeide wethouder De Meij op verschillende mtiJnA het eerste Men wé n et beplanten, spitten wc om. Het meeride, dat,door het de,kens laten bij geeft 'n net gezicht aan den tuin Boven- deze verbouwing aan de vereeniginé 5- "u T f ooven- reeds voldoende aan die bepadng 2 vol- Jen ?°A e structuur van zware gron- daaB den gedurende den wmter daardoor be- De wethouder van onderwijs, de heer langnïk verb«terd Edelman, en andere leden van rechts betoogden, dat hier nog geen sprake is van nieuwbouw en ook is er op gewezen dat het bestuur steeds coulant is geweest. Over een voorstel van den heer Paap om genoemde bepaling te schrappen toen nog een bloemenhulde in ontvangst te nemen en wel van de leden van het Doorenbos verleden jaar een lied had ge maakt voor hun uitvoering. De daarme vragen, dat bij bouwen op dien grond rekening zal gehouden worden met het de gehuldigden verzochten ons te ver- aspect der omgeving en dat B en W ze.^eren\ dcze at1t,entlf,,°Pho°éc,n I wel overwogen hebben de gebouwen voor hrandwèerkazërne te bestemmen, doch dat men een terrein aan het Van Nispenplein daar voor beter geschikt acht. De overige voorstellen, vroeger reeds vermeld, gingen alle zonder meer onder den hamer door. Naar aanleiding van vragen deelden prijs is gesteld,' van welke plicht der wel levendheid wij ons hier gaarne kwijten. RAAD VAN VLISSINGEN. Bescherming winketiers. Badinr chting, Schoolkwestie, In de Vrijdagmiddag gehouden verga-1 B. en W. o.m. mede, dat aan het fietsen dering van den gemeenteraad was del over het nauwe paadje tusschen den heer Wesseling wegens uitstedigheid af-1 Spuiboezem en den Watertoren een wezig. Bij de over te leggen stukken was een adres van dén heer C. J. Janvier te Bergen op Zoom om vergunning voor het met zijn gebakkraam innemen van een standplaats. B. en W. wilden dit weige ren, de heer van Oorschot meende, dat einde gemaakt is. vorst Abdul Zamat. Hij behoorde tot het j als men d}t we:gert men den vrijen han gezantschap, dat toen ons landbezocht. belemmert en mea dan ook moe' Te Middelburg zijnde overleed hij al- Najaarsschoonmaak in den tuin. cent per pondspak NEDERLANDSCH FABRIKAAT (Ingez. Med.) Onze financieele deskundige uit A m- sterdam meldt ons: Ondanks het tijdelijke, onder den in vloed van de nieuwe dollarleening te New York -ingetreden herstel hebben dé Europeesche beurzen, w.o. die te Am sterdam, in de aigeloopen week weder om een ongeanimeerd verloop gehad. De belangstelling voor aandeelen is weer tot een minimum ingekrompen. Vooral wat cultuurwaarden betreft, geven de wei nig bemoedigende vooruitzichten geen aanleiding, om tot nieuwe aankoopen over te gaan. Integendeel', vele houders, die hun bezit tot dusverre hadden aan gehouden, in de hoop, dat de toestand toch eens zou verbeteren, worden het daar op 72 jarigen leeftijd. Aan de wanden en tegen- de pilaren der kerk hingen veel wapenborden. Was iemand in de kerk begraven, dan werd vaak boven het graf zijn wapen, waar op 't jaartal van geboorte en overlijden, opgehangen. Hiervoor moest bij ophan ging 4 of 24 gulden betaald worden en jaarlijks nog 10 schellingen of 3 gulden. De genoemde Zelandia Illustrata bevat eenige teekeningen van wapens op de wapenborden, die in de St. Pieterskerk hebben opgehangen. In deze kerk hin gen niet minder dan 428 wapenborden. De oudste darteerde van 1583, De groote omwenteling van 1795 met haar leus Vrijheid, Gelijkheid en Broe derschap moest niet alleen gelden voor de levenden maar ook voor de dooden. In Maart 1798 gaf de regeering bevel, dat alle teekenen van onderscheiding in de kerkgebouwen binnen zes weken moesten worden weggenomen. De families, die recht op haar wapen borden hadden, konden ze weghalen. Niet alle hebben van dit recht gebruik gemaakt. Bovendien waren verscheide ne geslachten uitgestorven. Er bleven dus nog vele wapenborden hangen. De borden uit de St. Pieterskerk werden met de overgeblevene uit de andere Middelburgsche kerken bij elkaar ge bracht op het plein der St. Pieterskerk. Nadat ze eerst in stukken waren gesla gen, (Men had toen geen piëteit voor 't voorgeslacht) werden ze op hoopen ge legd en als brandhout verkocht. De op brengst was 64 pond 1 schelling of 384.30. De laatste bladeren gaan vallen en j I onze tuinen krijgen nu een wintersch iuvu - voorkomen, dat men van hier met goed-1 aanzien geven den tuin nu nog een wachten op een herstel moede, en gaan koope re sgelegenheden m Rotterdam I extra schoonmaakbeurt opdat hij geen I zelfs op het zoo sterk verlaagde koers- gaat koopen. De heer Laernoes zeide l verwaarioosde indruk maakt gedurende peil tot verkoop over. dat men daar niets aan doen kan, maar K wintermaanden De afgevallen blade- Het schijnt, dat juist in den jongsten m deze kan men de Vlissragsche winke- l worden van de paden en het gazon tijd weder op vrij groote schaal aandee- 1 ers in bescherming nemen. De heer d tusschen de pIanten laten wel len worden omgezet in obligatien, die van Hal wees er op, dat Vlissingers toch Hgg^H^Tlaar "immers 'een" na-1 tenminste een vast rendement opïeve- ook wel naar buiten trekken om ïe|tjl.j.i.i.;..i__i.iI ren, al kan men zich ook op deze wqze trachten te verkoopen. De Raad ver- 45 ets p. pond - 221 ets p. half pand 'Ituurlijke grondbedekking en het verteer- ■rfj - k t J nwaH'nd R Ide blad levert een fijn humuslaagje dat ]n°«lt.t,en vo"e vrijwaren tegen de moge eerrgde zich met de opvatting van B. K en De hjkheid van koersverlies uit hoofde van en W. i AI een stijging van den rentestand ot door Tot commissaris van de op te richten! .1 .1 n-i we aieen 00Pfl den achteruitgang in standing van tot N.V. Haven van Vlissingen. De Raad ?fwe.' wf ^bru ken ze in de bakken als dusverre prima geachte crediteuren. In benoemde in plaats van wijlen ir. M. C. brof.l"iate1r,af1 of als wmterdek voor ge- elk j 2al men g-oed doen, zich bij zijn Braat, ir. H. C. Wesseling. ™e,hge Pinten Tenslotte leveren deze aankoopen van obligatiën niet te laten Besloten werd om de gemeente borg kaderen ons de bladaarde welke we voor leiden door de, - vaak zeer dringende te doen zijn voor eene geldleening van bet kweeken van tal van planten zool wenschelijkheid, het gemiddelde rende- 9000 aan te gaan door de woning- Hfti- UIf?€n éebruiken. Het loof vanI men^ van een portefeuille te verhoogen. bouwvereeniging „Goed Wonen" voor JHahba s, Canna, Geran ums, Begonia, en I Juist in de huidige periode van onzeker- het stichten van een badinrichting. De I andere pot- en perkplanten welke wel heid op elk gebied is soliditeit van het heer v. d. Beke Callenfels bracht hulde |nu opruimen, doen we niet weg maarl effectenbezit, voor zoover daarvan aan die vereeniging voor haar werk ten I zetten we aan een hoop. Ook de af-l tenminste na de op dit gebied opgedane deze. De heer Van Oorschot achtte een gesneden stengels van vaste planten wor-l ervaringen „überhaupt" gesproken kan prijs van 15 cent voor een douche en I den daarbij gevoegd. Tegen het voorjaar worden, een allereerste eisch. 37ik cent voor een kuipbad te hoog; hij I zijn deze plantenresten zoover verrot datl In hoeverre met dezen eisch de aan- zou wenschen dat dit 10 en 25 cent zou I we ze voor hemesFng van den tuin zeerl koopen van Duitsche obligatiën, die in zijn. goed kunnen gebruiken. Bij het afsnij-l den jongsten tijd zijn waar te nemen, te Een vrij uitvoerige discussie ontspon! den van vaste planten sparen we die-1 vereenigen zijn, dient elke kooper voor zich over het voorstel om voor het per-1 gene waarvan de stengels en bladeren zich zelf te beoordeelen. De wijze, waar- soneel der Brandweer een aanvullende I nog groen zijn. Eerstens zijn we zui-| °P Duitsche regeering tot dusver met verzekering te sluiten bij de Centrale I njg op alles wat groen is, vooral nu de belangen der buitenlandsche credi- Werkgevers Risico Bank „Centraal Be-jde meeste houtgewassen hun bladeren tenren van Duitschland isomgesprongen, r_ Ikwiit zijn, maar bovendien zou het af-1 aanleiding tot terug- De heer Harts meende, dat deze aan- sniiden van dezc stengels niet goed zijn houding. Aan den anderen kant kan met vulling niet noodig is, omdat den man- lor de planten. Somnrge soorten blij-l 5 °ftkend' dat de Posltle deT nen toch aanvankelijk 80, later 70 PCt. ongeveer den geheelen winter grfcen der[ands?e "editeuren aanmerkelijk van hun inkomsten is gewaarborgd, an-1 - verbeterd is, doordien de „scrips waar deren o.w. wethouder Laernoes meen- fn voor deze is het loof een natuurlijke -n de helft der fente WQrdt uitbetaald, den, dat deze vrijwilligers recht hebben beschutting van den voet der P^ten. yoor de voüe lQQ pc{ word(m in. op volle vergoeding. Een voorstel-Hartsw~..°'a' fie a 7e S en^e.sj gekocht ter betaling van Duitschen „zu- tot uitstel van de beslising verwierp de|van: Pefa' Tijm, lbens, Zonneroosjel Satzlichen" export, terwijl het oorspron- Raad met 10 tegen 8 sternen, en het Helianthemum, Lavendel en ualega, I kebjk jn de bedoeling lag, slechts 50 pet. voorstel van B. en W, is daarop aange-1 Op de opengekomen plekken in borders I der scrips voor dit doel in te koopen, nomen. |«n op perken kunnen we nu yergeetme-l Voor Nederlandsche staatsfondsen was Het volgende voorstel, dat discussie metjes, Arabis, Bellis perennis fl.pl. ofj de stemming goed prijshoudend en ook uitlokte was dat tot het in bruikleen dubbele madeliefjes, Primula ver's, I gemeente-leeningen hebben zich goed afstaan van een der vleugels van het viooltjes en andere voorjaarsbloeiers I in koers kunnen handhaven. Daar- schoolgebouw aan de Coosje Busken-1 planten. Ook kunnen we nog doorgaan I entegen liggen Indische leeningen nog al- straat aan de Vereeniging voor Chr. U. I met het planten van bloembollen. Daar-1 tijd flauw in de markt, vooral de dollar- L.O, Verschillende leden hadden er be-1 voor wordt het nu echter tijd zoodaH soorten, ondanks het feit, dat de coupons zwaar tegen, dat ook nog die vereeni-|Wie niet langer wachten. Bloemstokker j en lossingen op goudbasis worden be ging weigert de bepaling te laten ver-|worden, voor zoover ze een volgend jasrl taald. De dollarobligatiën der Koninklij- vallen van het contract van 1921, dat I weer gebruikt kunnen worden, schoon-1 ke en der Bataafsche zijn eveneens ver- (Ingez. Med.) J als er tot bouw van een nieuwe school öemaakt, aan bossen gebonden en droo? I der in koers afgebrokkeld, in afwachting Middelburg, November 1933, Goeie vriend Jan! Noe da je da baontje van keurmees ter nie wil, zou jie wè wille, dat den ridducteur joe ielp om in d'Eeste Kae- mer te kommen. Mè, Jan, die goeie man eit daer ook geen zeien in. Mè, je moe lid oore van de Tweede Kaemer, da geef vuufduzend gulden en j'oeft er je smisse nie eenst voo te laete loopen. A j'af en toe mer in de Kaemer komt, krieg j'op tied je trektement, oor, Mè 't is mè b'roerd, da je toet '37 wachte moet. Noe Jan 'k d'er zelf ook vee senie in. En 'k g'loove, dat mè 't beste is, da me 't vollegende jaere mer is praote bie welke partij m'ons an moete slute. Uusoek is t'er in ielk geval genoegt, *j En jie wou de kopstikken de ruzies laeten uuvechte mi boksen .Mè da's praot van niks, oor. Da's gin riddenansie vor een anstaend Kaemerlid. Begriep je nie, da zuk' öoggeplaeste persöonen vee te fassoendelijk bin om mekaore zö mer alfnaekend te gaen stae stompe, toe dat er een vo vuulte weggedrogen öort. Nee, Jullie gaat toch geen nieuwe partij stichten, goede vrienden?De Re dacteur, «Jevers, oe doenker en benauwd 't me-1 En nog is wat: Gröotevaoder ei mien schien' ook vor ulder eige is, de barm- indertied geleerd om aoltied goed op 't artióeid maekt 't lichter en rumer vor weer van Sinte Maerten te letten. Dat ulder. Laete ze toch begriepe, dat de k noe wi gedae. En noe greet knie, Jan, de beschaevienge brieng noe een-1 verdrukte Kristenen gesterrekt öore in I of jie d er erg in g aod eit, da me den mei mee, dat de menisters, as ze dienke, ujder geloof, deu da ze wete, dat ier I elfden bienae een êelen dag vrêed dikke dat wir oog tied raekt vor een öorelog, I m:t ujder öort meegelee. Mer is 't nie I luchten g'aod waeruut af en toe de re- kwesties maeke. Die laete ze dan de I om wanopig 't öoren, a je bedienkt, dat I gen flienk neerkleste. Bè noe, dae weet kranten flienk opblaeze. De fabrikanten I aoj die bannartigeid toch gin bluvende 'k noe uut, dat er geen barre winter voo gaen dan, toe blieschap van d'andeel- veranderienge za brienge, Wi 'k dae mee I de deure staet. Gröotevaoder ao dae nog ouwers, bie ulder vöorraed van öorlogs-1 ze<sge, dat 't geven mè gestaekt moe I een vaesje op, mè da bin k kwiet. Noe tuug nog gauw wa biemaeke en del öQTeo Neen 'k, neen 'k. Deugae: die schiene die van de schaeseriejejrsver- joenge mannen, van wie de meeste gin I menschen meuge nie sterreve van ge-1 eenegienge ier in stad nie te weten, da vliege kwaed wille doe, moete dan nêer- I brek, Mer Endrik wou krasser te werk I Sinte Maerten zoovee an t weer kan schiete en nêersteke. wat ulder in de I gae Je Zeit, dat net as eeuwen t'rug de I doe, anders aode ze wè gewacht mi ver- wegt komt. En om een bitje gank ach- j Kristenen tegen de Turken gienge vech-1 gaederen toet nae den ellefden. Affijn, ter 't moorden te zetten, ebbe ze noe I ze noe Saemen moeten optrekke te-1 ze wete dan noe, da ze gin plannen zö as j'ook schreef, een gas uugevonde,! öen de Russen, 'k Vroeg: bei jie die man I oeve te maeken vor een iesfeest. t On- dae niks voo staet. Aol da krantege- van Kerk en Vrede? Mè 't was d'rekt, gelukkigste is mè, da je gemeenlienge chrief van lest over die gasmaskers, I dat dan gin öorelog gevoerd wier, mè I in z'Jkke zachte winters nog al is vee lat is dan ook mè klespraot geweest, j dat dan 't zwaerd der gerechtigeid ge- I zieke menschen eit. Mer a jan aol der- En noe wir is wat anders. Jan, je zü j trokke wier toet straf den boozen en I reme menschen dienkt, dan moe je zeg- wete, dat de Kristenen in Rusland gröote J'toet rust den goeden. Mè dae kom niks|£eJF hefst geen arde winter, ö°r- verdrukkienge moete lie. Z'en gebrek an van, Jan. 't Eene volk a meer as 't an-1 k Zien dae werentig m eenst, da Jik- 't oogst nöodige en duvelsche marte-1 dere wil verköope an Rusland. Ze be-1 kemien klaeransie maekt om nae beo liengen öore d'er deur ulder beulen be-1 dele om een bestellienkje. En noe bin te gaen: k moet uuschêe, al ao k nog docht om ze te doen wankelen in ulder I d'er zeker nog vee die ter arte neme: j t een en ander. geloof. Jan, wat moet m en een eerbied j „Voorwaer zegge ick u, voor soo veel I 1*1 e wensche Jannetje beterschap en voo die erreme menschen, die wille I dij dit een van dese mijne minste broe-1 joe °_°k t beste, Jan. Lae ze mè voor- - - - En je zult ook ders gedaen hebt, soo hebt gy dat my zichtig zien en pas jie ook mer op oor, meen in Neder-1 gedaen." Mè nog vee meer menschen I t Gaet ons wel. land vee g'offerd öort om die menschen laeten ulder öoren ange nae den Mam- t'ellepen en dat in 't biezonder de Zeeuwsche beker, zöodrae as 'n leeg is, ook wi drekt gevuld öort. En de milde nie, wae 't ook vandaen komt. mon as 'n zeit: deu den agosie kü j'er bovenop komme en 'l geld stienk wi Aolebei van ons gegroet. Je vriend, Jewaues.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1933 | | pagina 6