i
'J
TEGEN HARDLIJVIGHEID EN AAM
BEIEN, maag- en darmstoringen, zwel
ling van lever en milt, pijnen in rug en
onderlijf is het natuurlijke „Franz-Josef"-
bitterwater dagelijks meermalen ingeno
men een heerlijk middel.
KAR OF AUTO?
&RU&5EL •HULST
DE PLANNEN VAN N. E. V. A. S.
HET PAPIER IS GEDULDIG.
fusschen Jew an nes uuf Walchere en
Jan de Smid uut Goesche Land.
■M j
Lij J
t
naar verhouding veel geringere verhoo
ging. De mogelijkheid bestaat dat 't ver
bruik zich nog meer zal gaan richten op
de goedkoope soorten sigaien. de zgn.
cigarillos en sigaretten Het gevolg zou
dan zijn, dat de werkloosheid in de si-
garenindustrie verder toeneemt, daar
de fabricage van de goedkoope sigaren
in. toenemende mate machinaal ge
schiedt.
Hieronder volgt een overzicht van 't
koersverloop
7 pet. Duitschl. 1924 45%43%, 47.
Koloniale Bank 53 49, 50%.
Philips Gem. Bezit 181%, 177%, 186,
185
Unilever 78, 74%, 76%,
Koninklijke 174%, 168%, 173%.
Amsterd. Rubber 97%, 101, 94%, 97.
Ned. Scheepv. Unie 50%, 47%, 48%.
H.V.A. 173, 168%, 176%.
Deli Mij. 115%, 115%, 110%, 112%.
Senembah Mij. 131%, 128, 134%.
(Ing. Med.)
xrnrmm
De Middelburgsche Reinigings
dienst heeft een vuilniswagen in
gebruik, die er als een auto uit
ziet, doch door een paard getrok
ken wordt-
Door de Middelburgsche straten
rijdt een zonderling geval;
'k heb al dikwijls zitten peinzen
hoe dat ding wel heeten zal,
'n Autochassis vuilniswagen?
Nee, dan raak je in de war.
'n Kruising is 't van kar en auto,
dus: een vuilnisautokar?
Of een paardenvuilnisauto?
Vuilnisautopaardekar?
Vuilnispaardewagenauto?
Moeilijk is het, ja zelfs bar.
En het paard, hetwelk ervoor staat,
dat zoo droom'rig voor zich staart,
is 't een karrepaard, dan wel een
vuilniskarre-autopaard?
Naar een vuilnisautokarpaard
is het meer nog, dat ik nijg.
Heet de stof, die zulk een paard baart,
'n vuilnisautopaardevijg?
En de voerman. Is die voèrman?
Of is dat nou een chauffeur?
Is 't aroma, van den wagen
'n Paardevuilnisautogeur?
Waarde paarde vuilniswagen,
paardevuilnisautobus,
vuilnispaardevijgenauto,
Uw moraal die luidt aldus:
'n Auto met een éénpaards-motor
gaat vast spoediger teloor
dan een motorlooze auto
met een flinke knol ervoor.
Lange Jan.
RICHTING
OOJTENPe- UQNDEN
ROOSENDAAL
#*1
BER6EN OP 700
MOEPD
ANTWEEPEN
QENT
-NEV.A.Sr-
liniilirnr s door ons imjresclietst
De tunnel van AhiWeir|>è
Fig. 2.
Fig. 1.
OF
Dezer dagen kregen wij, als lichtdruk,
een keurig kaartje thuis gestuurd. Waar
schijnlijk met de bedoeling, het in de
krant af te drukken.
Het is afkomstig van de N. E. V. A. S.,
duidelijker gezegd de Ned. Ver. v.
Auto Snelwegen.
Het is aldus ontstaan:
De ontwerpers teekenden een kaart
van Nederland. Toen vroegen zij zich
af: welke plaatsen zullen we nu eens
met elkaar vrbinden? Daarna trokken
ze indrukwekkende zware zwart lijnen
op de kaart; rekenden uit, hoeveel kilo
meter dit was, hoeveel zulk een weg,
als zij zich voorstelden, per el zou kos
ten en klaar was het plan voor plm.
1000 km speciale auto-wegen, zullende
kosten 400.000.000. gulden, waarin aan
arbeidsloon verwerkt ruim 200.000.000
gulden, gevende aan ongeveer 50.000
arbeiders gedurende 3 jaar werk.
Ziedaar.
Gaat dat plan nu maar uitvoeren.
Nu versta men ons wel: dat idee is
zoo heel erg gek nog niet. Integendeel:
zulke wegen komen er op den duur.
Daarvan zijn wij overtuigd.
Maar waar wij bezwaren tegen heb
ben, dat is de lichtvaardigheid waarmee
men zulk een plan het publiek maar
voorzet. Dat is een speculatie op des-
zelfs goedgeloovigheid, die o.i. niet door
den beugel kan.
Ten bewijze daarvan het volgende:
Van Rotterdam gaat er één weg linea
recta naar Antwerpen en Brussel. Op
luttele kilometers afstand van de auto-
brug over den Moerdijk die er, daar
twijfelt niemand meer aan, binnen en
kele jaren zal liggen ontwerpt het
plaatje maar „even" een tunnel on
der het Hollandsch Diep door.
Welja, op een millioentje meer komt het
niet aan.
Maar dat daargelaten.
Benoorden Roosendaal vorkt een weg
af, Z.W.-waarts, op Nieuw-Namen in
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen aan. Benoor
den Axel en Sluiskil langs gaat de Ne-
vas-weg dan naar Gent en vandaar
westwaarts naar OostendeLonden,
Vraag: hoe komt de automobilist op
den Nevas-weg in Oost-Zeeuwsch-Vlaan-
deren?
Wil men daartoe onze afb. no. 2 eens
bekijken?
Dan blijkt dit:
Dat de tunnel of brug (N. E. V. A. S.
laat dat in het midden) niet alleen over
3% km Schelde gaat maar tevens on
herroepelijk door of over Belgisch grond
gebied moet J
En als men dan weet, dat Antwerpen
zoo juist z'n twee Scheldetunnels
opende
Een blik op een gewone landkaart, in
eiken boekhandel verkrijgbaar, had de
N. E. V. A. S. deze dwaasheid kunnen
doen inzien.
Ter vookoming van meer zulke bok
ken schetsten wij den logischen weg in,
dien dit verkeer dan wèl zal kunnen
nemen. Want tegen den tijd, dat deze
snelwegen klaar zijn, is er zeker al een
kwartierdienst op het veer Vlissingen
Breskens, en dan kan men het verkeer
gerust langs dien weg blijven leiden,
voor zoover Nederland aangaat. De rest
gaat natuurlijk toch door den nu b e-
staanden Antwerpschen, niet door
den imaginairen Nevas-tunnel!
i i
Éak
Middelburg, October 1933.
Goeie vriend Jan!
Je vroog, owe m'n ook deu de radio
nae de Koneginne geiuusterd Noe, dat
me net. En pursies as julder ebbe me
d'r ook nog vee over geleze en dan ook
net as de kleine guus: m'n d'er ook de
prentjes over bekeke. En deudat er een
uut ons krootje mit een busse nae den
Aog was geweest, öorde 'k er sanderen-
daegs ook nog vee over. Ie kon d'er nie
over uugepraot raeke. En Jewannes, die
anders ook nog a graog z'n snaeter
roert, kon zwiege. Ie ao van allef elleve
op een plekje moete stae, mer ie ao de
Koneginne, dan ook vlak langst 'm zie
rie. Voor aol die duzende menschen be-
stieng d'er een stuitje mer één en dat
was de Koneginne in de gouwe koese.
Ie zei: a t er in die kroo menschen een
socieaolen of een kommenist 't arte in
z'n lief g'aod ao om een vienger nae de
Koninginne uut te steken, da z'er dan een
bal gekapt van gemaekt aode. Toen 'k
't aol an Jikkemien tuus vertelde, was
't drekt: mi da m'n aolebei nog zó goed
uut de voeten kunne, gae m'n 't volle-
gende jaere ook mer is kieke, öor.
Mè toen 'k de vollegende daegen in
de krante las, oe diepe dat ons land in
den erremoe zit, kree 'k op die feeste-
lijkeid in den Aog een êel andere kiek.
En toen 'k meneer Oud deu de radio
g'óord ao, docht 'k toch, zou d'er op de
zen derden Diezendag in September
nie een bitje minder staosie ebbe moe-
te zien- Nie, da'k er de Koneginne een
verwiet van wil maeke. Jan. Belief
neen 'k. Z'ei gedae, wa duzende Aoge-
naers en duzende andere graog wouwe.
D e zochte een gelegenheid om te getu-
gen van ulder toegenegeneid voor onze
vorstinne. En die duzende ebbe dat
eereÜjk en oprecht gedae, zonder vule
biebedoeliengen. Mè toch vroeg 'k, ao 't
noe dit jaer nie op een bitje eenvoudiger
maniere gekunne. 'A'k meneer Oud goed
begrepen dan eit 'n toch wè wille
zegge: voo zukke erreme menschen, die
me binne, leve me nog vee te riaol', me
moete nae benee, dae moe meer een
voud komme. Kiek, Jan, uut de kranten
è'k begrepe, dat er nergensten een wan
klank g'oord is. 'k Bin d'er vee blie om.
Mè, 'k vraege: was 't gin wanklank, dat
de Koneginne voo die overweldigende
schitterienge van aol die praol en pracht
moch vertelle, da me zoo errem bin, da
me bienae gin aor of gin uutou mi wete.
Kiek, aol die grooteid, waevoo 'k vee
eerbied Jan, die aode bie die ge-
legeneid mer is aolemaele in een zwart
pakje moete komme en om ulder oed
een rouwband. En om 't pappier van de
troonrede ao dan een rouwranje goed
gestae- Mè 't is gebeurd en me kunne
d'er niks mir an doe en 'k za d'er noe
mer over zwiege.
J'eit 't ook wi vrêed druk g'aod over
't steuntrekken. Jae, Jan, Jikkemien en
ik praote d'er ook nog al is over. Lest
zei ze: den öorelog ei vee kwaed ge
dae, mè 't erregste is meschien wè, dat
'n de menschen ^oo veranderd eit. J'eit
den tied ook gekend, Jan, dat de men
schen ulder eige schaemde om an den
erremen te vraegen. Dae waere d'er
vroeger wè, die seumers graog t'rug aode
wille geve, da ze 's winters van den erre
men oode gekrege om daemee ulder eere
en goeien naeme wi t'rug te kriegen. Jae,
zoo dochte die menschen d'er toen over.
'k Zou dien tied nie t'rug willen
Jan, dat nie, mè 'k zou wè wille, dat dat
ouwe eergevoel nog is t'rug kon komme
bie aol de menschen, zoo as 't noe ge
lukkig toch nog bie ienkelde te vinden
is. Jae, Jan, dae bin d'er gelukkig nog
die ulder eige dood zoue schaeme om
mit een otobusse nae butenlande mèe
te rien, as ze steun trekke. Die nie graog
van ulder steuncentjes naer een bioscoop
zoue wille gae, a meugde ze d'er as
steuntrekkers voo minder in. En a je noe
vraegt, Jan, slaet dat leste op iet, dan
moe 'k zegge, nè geraoie, wan daer is
in Middelburg gelegeneid geweest voo
de steuntrekkers om vö minder nae de
bioscoop te gaen. 't Schien noe klaer te
zien. 'k Dienke, dat er een stokje voo
gestoken is- En noe moet er ook op steun
bezunigd óore. En noe za da zeker wel
een bitje kunne, a t'er is beter op de
misbruken gelet óort. En dan dienk 'k in
eenst an de vrouweliengen, die ulder
werkuus opzegge. as ulder man zonder
werk raekt, wan dan öort de steun min
der en dan werreke ze bienae voo niks,
zegge ze. Kiek,, an zoo ies moet en
kan een ende gemaekt öore.
En Jan, jie zou nog wel een bitje am-
tenaers willen oprume- Noe, ik za ze nie
vastouwe, öor. Én dan zou 'k wel in d'
êeste plaese de manskaerels d'er uut
wille gooie, die eigentlijk nie vee anders
doe as diensjaeren maeke en de vrou
weliengen, die al een kwartier voo den
tied ulder aer gae kamme en ulder an-
den gae wassche, die zou 'k ook mè lae-
te gae, aoltied as z'er nog bin, wan 't
gae noe wel een bitje nauwer as vroe
ger. Mè zker most' aol d'amtenaers bo
ven de zestig d'er uut, 't Is beter, dat die
over koren en gos loope as de joenkexd.
En a was 't noe, dat dat vrêed vee geld
zou kosten an pensioenen, dan zou 'k
toch zegge: doe. wan dae kom reddien-
ge, as de joenkeid wir an 't werk raekt.
Mè lae me voozichtig weze mit onzen
raed Jan in deze moeilijke daegen, wan
'k dienke dan toch ook nog wel is, zou
jie in Poeldurp en ik op de rieke seingel
't beter wete as meneer Colijn en z'n el-/
lepers in den Aog. 1
Toen 'k 't in m'n vóorigen brief ao
over bezunigen op 't onderwies, toen
bedoelde 'k, dat dat nie gezocht moch
öore in de vergróotienge van de klas
sen. Mè j'ei nae m'n arte gesproke, a je
schrieft, dat er vee te vee biezondere
schooltjes gemaekt bin- Dae bin wè dur-
repen, dae vroeger een openbaere scho-
le stieng, daer in den biebel geleze wier,
sallemen gezoenge en kerkgeschiedenis-
se verteld wier. Den domenie van de
staende kerreke en van d'afgescheie
kerreke (die noemde me toen zö) praot-
te nie over een biezondere schole. Bel
ief, neen ze. Mè, dae kwam de dollansie.
Dae kwam een joengen domnie in zoo'n
durrep. Die kon d'er op rekene, dat 'n
nooit een beroep zou kriege, as 'n nie
urregde dat er een biezondere schole
kwam. Liet 'n 't nae, dan kon 'n z'n spae
we! is meegebrocht Mè, dae voelde
de domenies vanself nie vee voor en
daerem was 't zaeke cm gemoesbezwae-
ren an te preeken. En dan kö j, 't wel is
ebbe, a je dan den eenen of den anderen
nae z'n gemoesbezwaeren vroeg, dat 'n
zei: jae, da kan 'k nie pursies zegge, mè
den domenie zeit, da'k z'è en daemee
uut. En 'k kan je wè zegge, dat de grif-
fermeerde, die overaol mè biezondere
scholen stichtte, nöodig of nie, noe uut
ulder vel sprienge a 't d'oud griffermeer-
de 't ook doe.
Toen jie 't over aol de verdeeldeid
bie 't onderwies ao, aelde je de'r den
Prins van Oranje nog bie as de man, die
het verstoeng, dat Eendracht macht
maekt. En ik kan d'er m'n broek
stikken nog bie aele, wan dae
staet dudelijk op: door eendracht öore
kleine zaeken gröot. 't Staet er eigent
lijk in 't Latien op, mer Endrik eit dat
voo mien lest is vertaeld. Kiek, zukke
spreuken mochte d'er mer ier en daer
opange.
Je zal ook wè gelezen dat bie de
socieaolen een bitje ommeles raekt mit
dat meneer Duis dat boekje geschreven
eit- Mè dien meneer is nie vö niks een
knappen avvekaot. Joen, Jan, wat eit 'n
van z'n afgesproke. En me wete van
self nfe, wat er noe gebeure za. Mè je
zou zegge, 't kon wel is öore, die een
Dit graeft voor 'n ander, valt er zelf in.
Da's zeker, as ze meneer Duis d'er uut-
gooie, dat d'er dan meer zulle vollege
en dae zou de partij wel is nie sterreker
en nie beter van kunnen öore.
En noe nog is êel wat anders. Je za
nooit raoie, Jan, wae 'k Maendagaevend
geweest bin. 'k Za dan ook mè drekt
zegge: in een geleerd gezelschap van de
natuurkunde. Endrik wou, da'k daer
ook lid van wier. Jikkemien stoof drekt
op, da'k dae vee te dom voo was, mer
Endrik zei, dat er zoovee kwaeme op
de vergaederiengen, die nie aoles be
grepe. Zoetje zou dan Jikkemien gezel
schap ouwe, as ik mit Endrik dae nae toe
gieng. En zoo bin 'k dan Maendag voo
't êeste geweest. Dae vertelden 'n me
neer over Peroe- Da's in Zuudamerika.
Jan. Die ao daer een reize gemaekt en
van aoles en nog wat prentjes gemaekt
en die liet 'n ons op een witten doek
zie. Daeruut en uut 't gene, dat 'n ver
telde, konde me wel opmaeke, dat 't
daer in sommigste deelen van 't land ook
nie aoles is, öor. J'eit dae plekken dae
iküÜMMi
't zeker in 1500 jaer nie geregend eit.
Noe, 'k zou dan mè zegge, dat 't er
nooit regent. Mer op andere plekken is
waeter en dae kan dan van aoles groeie
en daer öort dan ook gewerkt, mè zóó,
da z'ulder eige doodwerreke. En dan
groeie dae blaer-en, dae die menschen
mer op knauwe en dan voele ze nie, da
ze moe öore. Mer ik zou zegge, dan bin
ze zeker nog een paer jaer gauwer dood.
En dan moe je begriepe, dat die men
schen ook bienae omkomme in de vuul-
te. En in den ouwen tied mochte d'erre-
me menschen ulder eige dood werre
ke vor ulder koniengen in 't maeken
van gröote tempels en gröote öogten van
groote geslepe steenen en dae wier voo
versierienge vrêed vee goud en zillever
an gespandeerd. Mè die onderdrukkers
bin op ulder beurte wir bienae êele-
maele uugemöord deu de Spanjaerden.
'k Oorde wè, da z'in den ouwen tied om
een bitje menschelevens nie gaeve. Eén
diengen è'k goed begrepe: 't is in ons
klein landje voo d'erreme menschen toch
aoltied beter geweest dan daer in da
gröote Peroe mit aol z'n goud en zillever-
't Wier een bitje laete vor een boer, die
op tied nae bed gaet en Endrik moch
op 't leste m'n een bitje andouwe, om-
da 'k wakker zou bluve.
En noe nog is wat. 'k E nog wè nie
vee verstand van de polletiek, Jan, mè
'k toch aoltied wè begrepe, dat me
neer Marsan vroeger goed lienks was
en dae, noe is 'n werentig nog rechser
dan rechs. Ie gaet te keere tegen de
kleine openbaere schooltjes as 'n wilden
en t is nog nie genoegt öor, wan noe
moete de „kleintjes" van over d'onderd
schoolguus d'er ook al an. Mè mit de
kleine biezondere schooltjes maekt 'n
gin aest, öor. 'k Dienke wè, a t'er is
ieversten een nieuwe Kristelijke schole
opgericht öort, da z'm Marsanschole zul
le noeme en dan oudt 'n een redevoe-
rienge en laete ze dan ulder neusdoek
me nie vergete. Mè 'k dienke, dat d'ou-
we vrienden van Marsan noe a jule.
'k Moet er wi mee uuschee. 't Gaet
ons wel en dat ope m'n ook van julder.
De groetenisse van ons aolebei an jul
der aolebe:.
Je goeie vriend,
Jewannes,
H
