mrincitife
ELBUBGSCHE COURANT
22* GOiSCHECOUBANT£!2£
BINNENLAND.
WEER El IK,
NUMMER 99.
TWEE BLADEN.
DONDERDAG
27 APRIL 1933.
EERSTE BLAD.
176e JAARGANG.
Na den stembusstrijd.
S. WIENER Go.
MIDDELBURG
HET ANTISEMITISME IN
DUITSCHLAND
Een bron van alle mogelijke ziekten
Verwachting tot Morgenavond;
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
By contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster: Naamiooze Vennootschap ..De Middelburgschf Courant"; Bareaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139. Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten b(j het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewijsnummers 5 cent.
Het is ruim zes uur in den ochtend na
den verkiezingsdag, nu wij ons neder
zetten tot het schrijven van een voor-
loopigen indruk omtrent den verkie
zingsuitslag, welke op dit oogenblik per
bulletin reeds in Middelburg en Goes
en enkele bereikbare dorpen verspreid
wordt.
Dank zij de vlugge communicatiemid
delen, dank zij een omvangrijke organi
satie, door het persbureau Vaz Dias in
de afgeloopen weken voorbereid, dank
zij de hulp van telegraaf en telefoon en
vooral: de draadlooze, en dan tenslot
te, in engeren kring, dank zij de toege
wijde medewerking van de daartoe aan
gezochte leden van onzen redactie- en
administratiestaf, en de hulp van het
personeel onzes drukkers, konden gis
teravond reeds de bulletins met de uit
slagen van Middelburg, Goes en Vlis
singen, is hedenochtend in de vroegte
reeds het bulletin met de zetelver-
deeling, vervaardigd en verspreid kun
nen worden.
0 zeker, de dagbladlezer van onzen tijd
verlangt met recht, dat het zoo geschie
de, en er is niet de minste bijzondere
verdienste in gelegen, dat het zoo ge
schiedt wij veroorloofden ons alleen
ditmaal eens er op te wijzen, nu ja, dat
het niet vanzèlf gaat!
Over elke Kamerverkiezing waren
statistieke studies van grooten omvang
te schrijven, en men kan noch zal ver
langen, dat wij aan den na-ochtend van
een verkiezingsnacht zullen pogen, de
wellicht belangrijkste aspecten van zulk
een nog ongeschreven studie te ontdek
ken en te formuleeren.
Slechts enkele opmerkingen over de
meest in het oog loopende verschijnse
len, de allerbelangrijkste verschuivin
gen.
Daar is dan in de eerste plaats de al
oude scheidslijn rechts-links; den eenen
maal verloochend, een volgende keer
weer getrokken of erkend.
De oude Kamer had, naar een zoo
goed mogelijke indeeling (want er zijn
altijd twijfelgevallen) een verdeeling
van 5743 rechts-links. Eveneens zoo
goed mogelijk verdeelende komen we
bij de nieuwe Kamer op een verhouding
58-42. Een geringe verandering; zoo
men wil een nadere accentueering van
de toch reeds overwegende rechtsche
meerderheid.
Wat de afzonderlijke partijen betreft:
Floris Vos verdwijnt uit de Kamer. De
R.K, Volkspartij komt er met 1 man in.
De Boeren en tuinders blijven op 1 man.
De S.D.A.Pverliest 2 zetels, zoowel
tengevolge van absoluut stemmenver
lies (van 804.714 op 798.669) als wegens
den hoogeren kiesdeéler, die thans
37.208 is, tegen 33.795 in 1929. De A R.
winnen 2 zetels een voor hen mooie
vooruitgang, al hadden wij met den he
ggen roep om Colijn grootere winst
verwacht of gevreesd de C.H, ver
liezen een zetel, evenals de Libera
len en de V.D. De Staatkundig-Gere
formeerden of Kerstenianen handhaven
hun aantal van 3 zetels. Zooals he
laas in tijden als wij thans be
leven te verwachten viel, hebben de
Comm. hun zeteltal vermeerderd, ver
dubbeld van 2 op 4- De H.G.S. bleven
gehjk (11)( de Boeren en tuinders of
-ratianen eveneens (11). De Onaf.
k°f u,n 1 niet tot een zetel ge-
rac vvel de Revolutionaire Socialis-
,V*nk zij een 6^ duizend stem-
a 'j °Verdam, 2014 duizend uit
Amsterdam en nog bijna 6 duizend uit
Zwolle, een zetel verwierven.
in de KaUrd^nof^ie11
UnieCenIing TV* ^^"ratische
het Nationaal Herstel. 6aSt' één man van
Het aantal „partijen" (sit venia ver-
bo dat in de oude Kamer 11 bedroeg
zal in de nieuwe 15 bedragen. "Wel veel'
maar nog is het ideaal van den Neder
lander daarmede niet bereikt. Wij zul
len nimmer content zijn voor het 100 is
zoo staat te vreezen
De winst treft alleen dan den bijna
uitersten rechter-, en den alleruitersten
linkervleugel: A.R. en C.P.H. Het ver-
Hra brachten S.D.A.P.; C.H.; Lib. en
Over t (niet al te groote) verlies van
invloed van de S.D.A.P. zouden we ons
mogen verheugen, ware het niet, dat de
zen tegenover staat een versterking van
het communisme en een Revolutionaien
socialist. Waren in de oude Kamer
24 2 26 socialisten (den communis
ten daaronder begrepen) in de nieuwe
zijn het er 22 4 -f- 1 27. Oftewel
van den regen in den drup.
Over 't geheel genomen heeft deze
verkiezing niet die geweldige verschui
vingen te zien gegeven, welke men on
der den indruk der binnen en buiten-
landschen gebeurtenissen van den laat-
sten tijd had meenen te mogen verwach
ten.
De vrijzinnige gedachte in Neder
land in de liberalen en de vrijzinnig-de
mocraten politiek belichaamd heeft
weer een leelijke veer méér moeten la
ten. Onverdiend is dat niet, behalve dan
voor de leiders en hen die, dikwerf meer
uit plichtsbesef dan om er eer mee in te
leggen, zich voor de goede zaak gege
ven hebben. Maar overigens is liberaal
vrijzinnig Nederland politiek zoo indo
lent, zoo individualistisch ongedisci
plineerd dat het nóg verder in den
hoek geduwd of getrapt zal moeten wor
den, voor het tot het juiste politieke be
sef ontwaakt.
Wat de namen der gekozenen betreft:
men vindt die elders in ons blad. Van de
liberalen vindt men er mr. Wendelaar
niet onder; prof. Eerdmans is niet herko
zen; de heer H. D. Louwes te Ulrum
komt in de Kamer. De Communisten
krijgen er twee Indonesiërs bij, nl. de
heeren Alimin Prawiradirdja en de heer
Sardjono van den Boven-Digoel. De
heer H, van Houten te Groningen wordt
de eenling Chr.-democraat; mr. dr.
Westerman de fascist-nationaalherstel-
ler; H. Sneevliet de revolutionaire soci
alist en mr. Arts de R.K. Volkspartij
man.
Ontvangen steeds
NOUVEAUTé'S in
CONFECTIE- EN
ZOMERSTOFFEN
Zie Etalages
(Ingez. Med.)
DE TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN.
(Zie tweede blad).
Die niet terugkeeren.
Niet in de Kamer zullen weerkee-
ren: J, J. C. Ament; mr. dr. G. van
den Bergh; mr. dr. E. J. Beumer, ir. C.
L. van der Bilt; H. de Boer; A. Braat (ev.)
mr- H. A. Dambrink, dr. B. D. Eerdmans,
L. P. Guit, G. v. d. Houven, mevrouw
H. W B, v. Itallie-v. Embden, A. d. Jong,
Y, Keestra, J. Langman, E, Th. Locke-
feer; A. v. d, Meys; B. G. Peereboom;
)hr. dr. J. W. H. Rutgers van Rozen
burg; Th. F. M. Schaepman, F. Th. H.
van Uyen, J. Vos Azn., mevrouw de
VriesBruins, J. Westerman, mr. A. I.
M- J. baron van Wijnbergen.
Nieuwe leden (of thans wederom ge
kozen) zijn: K. L. H. v. d. Putt,
J. J. W. IJsselmuiden, W. Stein-
metz, J. Groen Azn., ir. dr. W. J.
Droesen, C. J. van Kempen, H, D. Lou
wes, Alinin Prawiradirdja, Sardjono,
mr. C. Vervoorn (ev.), ds. C. A. Lingbeek
H. van Houten, generaal C. J. Snijders (of
mr- dr. W. M, Westerman), H. Sneevliet,
mr. P. M. Arts, Joh. Brautigam, W.
Drees, Th. Thyssen, C. S, van Dobben
de Bruyn, C. v. d. Zaal, P. Wielenga, en
de ministers Ruys de Beerenbrouck,
Deckers, Verschuur en Terpstra.
De verkie ringsdag is overal rustig
verloopen. Alleen op de Prinsengracht
te Den Haag is gisteravond een fascist
die zich in uniform tusschen de wach
tenden bevond, volgens getuigenver
klaringen zoodanig in het nauw ge
bracht door tegenstanders van zijn po
litieke belijdenis, dat hij, vermoedelijk
uit noodweer, zijn revolver getrokken
heeft en hiermee in het wilde weg /ier
schoten gelost.
Drie der kogels raakten n'emand,
maar de vierde kogel kwam terecht tus
schen de dikke kleeren van een argeloo-
zen toeschouwer. De kogel drong tot
den buikwand door, maar heeft den ge
troffene niet noemenswaardig verwond-
De jonge fascist is gearresteerd en
onder zware politiebewaking naar het
bureau in de Prinsestraat gebracht,
waar men tot laat in den nacht druk in
de weer was om nem en de getuigen
die zich in groote getale aanmeldden,
te verhooren.
Beschuldigt men U en spreekt het
geweten U vrij, verdraagt dan blij-
noedig de miskenning.
HET NEDERLANDSCH—DUITSCH
ACCOORD.
Nog veel te hooge tarieven.
De resultaten van de onderhandelin
gen met Duitschland worden in kringen
van belanghebbenden allerminst bevre
digend geacht. Men noemde ze zelfs
zeer slecht. Er zijn wel eenige verlagin
gen van invoerrechten verkregen, maar
de tarieven blijven nog veel te hoog.
Voor eieren b.v. waarvan het invoer
recht vroeger 5 mark bedroeg en later
75 mark, zou volgens deze overeen
komst 45 mark moeten worden betaald.
Het invoerrecht voor sla, vroeger 7
mark, is op het dubbele gebracht van
dit tarief.
Het tarief voor sluitkool zou het drie
voudige van het vroegere tarief bedra
gen.
De Duitschers bleken thans niet be
reid tot het onderhandelen op een be
vredigende basis.
De overeenkomst, welke voorloopig is
geteekend, geldt voor 1 jaar, zoodat het
volgend jaar opnieuw onderhandeld zal
moeten worden.
Naar de Msb. verneemt, heeft Neder
land zich verplicht den rentevoet van
de door Nederland aan Duitschland ver
strekte credieten te verlagen van 5V2
pet. tot 4 pet.
DE NIEUWE SPOORBRUG TE
ZALTBOMMEL.
Dinsdagmorgen is met goed gevolg
de Westelijke helft van den middelsten
boog voor de nieuwe spoorbrug te Zalt-
bommel geplaatst. De zeer lage water
stand vormde een ernstige hindernis
voor een vlotte afwerking. Met behulp
van de drijvende kranen „Colossus II"
en „De Adelaar" uit Rotterdam, is het
werk toch nog vlot verloopen.
Heden zal vermoedelijk het tweede
gedeelte geplaatst worden.
Onder veel belangstelling is Woens
dagmiddag op de algemeene begraaf
plaats te Bussum de begrafenis geschied
van het stoffelijk overschot van dr. V.
Gravestein oud-officier van gezondheid
van het Ned. Indische leger en oud me
disch adviseur van de rijksverzekerings
bank, geboortig te Middelburg. Tot
de velen die zich om de groeve hadden
verzameld behoorden dr. H. L. van Duyn,
voorzitter van het bestuur van de Rijks
verzekeringsbank. In een woord van af
scheid zeide dr. van Duyn o.m. dat het
bestuur van de Rijksverzekeringsbank
niet slechts van de groote gaven van
geest en verstand vap dr. Gravestein
heeft genoten, doch vooral ook van de
groote gaven van zijn hart. Spr. besefte
welk een groot verlies de familie en
allen die hem na aan het hart hebben
gelegen, hebben geleden. Bij zijn aftre
den als med. adviseur van de bank heeft
spr. reeds de groote verdiensten van dr.
Gravestein uiteengezet; allen die deze
begraafplaats zullen verlaten zullen in
hun hart de gedachte meedragen, dat zij
hier een man achter laten die zijn leven
lang hard heeft gewerkt en die door zijn
nobel hart velen een voorbeeld en een
vriend is geweest.
Een zoon heeft bedankt voor de laat
ste eer zijn vader bewezen.
Hedenmorgen te 5 h 30 is de
Rijstvogel naar Indië vertrokken.
In den ouderdom van 75 jaar is te
's- Gravenhage overleden de heer
ir. Joh. Krap, lid van de Algemeene
Rekenkamer, oud lid der Tweede Ka
mer.
Gedurende een aantal jaren had hij
zitting in den Haagschen raad en in de
Provinciale Staten van Zuid-Holland.
In de Amerikaansche kerk aldaar
hebben gister de beide Nederlandsche
Vereenigingen te B e r 1 ij n een her'
denkingsplechtigheid gehouden, naar
aanleiding van den 400sten geboortedag
van Willem van Oranje. Ds. N. Japikse
hield de feestrede.
Te Leeuwarden is Woensdag
de vijftigduizendste ingezetene van de
stad geboren. Het meisje, een dochter
van H. Smidt en C. SmidtWaustra was
de laatstgeborene van een tweeling.
door
ASSESSOR KURT SCHWEITZER
II
DE ZIELSTOESTAND
DER JODEN.
Gij goede gastvrije Hollanders, met
welk een vanzelfsprekende menschen-
liefde neemt gij hen ons op, die door
den huidigen nood der Joden uit
Duitschland vluchten. Met bewondering
zien wij hoe gij allen, zoowel Christen
als Jood, Uw best doet te begrijpen, wat
daar in Duitschland gebeurt, hoe gij het
leed, dat ge ziet, tot het Uwe maakt, en
tracht te verhelpen en te verlichten. En
tochge kunt ër niet 't minst over
oordeelen, wat 't werkelijk is.
Ik denk terug aan den tijd, vele jaren
geleden, dat ik scholier was en student.
Toen kwamen er uit Rusland, uit Polen,
uit Roemenië berichten van jodenver
volgingen, van pogroms, van numerus
clausus, en dergelijke door de moderne
kuituur overgenomen en verbeterde
methoden uit de middeleeuwen. Toen
hebben we ons verzet, toen zijn we te-
samen gekomen, toen hebben we maat
regelen genomen, hebben geholpen,
naar gelang van de positie en den wil
van elkeen. We geloofden, dat we het
leed en de ellende van hen konden be
grijpen en meevoelen, die veel, die alles
verloren hebben. Zij die hun lief waren,
hun have en goed, hun Vaderland. We
waren ontzet, als we hen zagen trek
ken door vreemde landen naar vreem
de landen, buiten hun schuld, rusteloos
van her naar der.
Dat wij, wat toen gebeurde in den
grond niet konden beseffen, dat ook gij
daartoe in 't geheel niet in staat bent,
dat weten we, dat gevoelen we in deze
weken, nu ons zelf het noodlot heeft ge
vangen. Wee hem, die dat moet door
maken, wee hem, die werkelijk in zijn
ziel beleeft, wat met het Duitsche Jo
dendom thans gebeurt.
't Is mogelijk, dat de gruwelberichten,
die eenigen tijd door een deel der Pers
buiten Duitschland de ronde deden,
overdreven, voor 't grootste deel zelfs
verzonnen zijn geweest. Ik kan dat niet
beoordeelen. Zeker er zijn veel wanda
den verricht, en nog steeds, doch waar
schijnlijk niet met goedvinden der lei
dende kringen. Maar toch is het zeker,
dat de Duitsche Jood ook voortdurend
lichamelijk wordt bedreigd; niemand is
er zeker van, dat hij niet den volgenden
dag, het volgende uur misschien „uitzon
deringsgeval" wordt. Maar, wat op den
Duitschen Jood van tegenwoordig drukt,
dat is vooral zielesmart en -nood, dat is
het niet te dragen zielelijden.
Kunt ge U een beeld vormen van een
huidige samenkomst van Joden in
Duitschland Daar zitten ze, gedrukt,
vertwijfeld, mannen, vrouwen, kinderen
en oude lieden, die het leven al achter
zich hebben, en nog zoon bitter leed
moeten ervaren, krachtige menschen,
vervuld van arbeidslust, van scheppings
drang en de jongeren, die het leven nog
voor zich hebben, die de taak voor zich
willen zien, om die te volbrengen. En zij
allen zijn zonder hoop, hebben gezien
hoe hun arbeid werd vernietigd, hun
werk werd gebroken, of zij weten, dat
dit hun lot zal zijn. Er is geen Jood in
Duitschland, die zich zeker voelt, die
niet bevreesd is, alle levensmogelijkheid,
alle broodwinning te verliezen. Het erg
ste zijn de academisch gevormden, de
gene, die in de vrije beroepen zijn, de
beambten er aan toe. Voor hen is vrij
wel alles uit. Vooral hen treft een bij
zonder zwaar lot. Zij zijn opgegroeid en
ontwikkeld aan Duitsche hoogescholen
en universiteiten; Duitsche geest heeft
hen gevormd, vervult hun denken, voe
len, willen: Duitsch zijn is een onuit
roeibaar deel van hun wezen.
En Duitschland laat hen in den steek!
Wij laten onze zielen niet aan stukken
rijten, wij blijven ook in de verte, wat
we altijd geweest zijn, en op een toe
komst hopen, die ons weer met Duitsch
land, onze moeder naar geest en ziel,
weer zal tesamenbrengen.
Voor hen, die in betrekking zijn, is
't niet veel beter. Overal hoort men, dat
zelfs Joodsche werkgevers worden ge
dwongen hun Joodsche arbeiders te
ontslaan. En moeten zij, die nog werk
hebben, niet iederen dag het bittere lot
der werkloosheid verwachten? Kan
niet zoo zijn, dat men hen als Joden
ook zelfs naar de geringste openbare
steun weigert? Ook de zelfstandige
kooplieden zijn bang voor hun bestaan.
De boycot is weliswaar tot een dag be
perkt gebleven, maar overal blijven
kan een niet goed functioneerende
spijsvertering zijn. Zorgt dus in de eer
ste plaats voor een goeden stoelgang,
Gebruikt echter een laxeermiddel,
dat de darmen en nieren niet prikkelt.
„ISTIZIN-TABLETTEN" schaden
darmen noch nieren, verwekken geen
kramp en zijn geheel smakeloos.
Daarom zijn ze zoo bijzonder aange
naam voor gevoelige personen en kinde
ren.
„ISTIZIN" is het ideale laxeermiddel.
(Ingez. Med.)
Middelburg, 27-IV-'33. Woensdag
hoogste lucht temperatuur 17.8 °C;
(64 °F); laagste 8.9 °C (48 °F). Heden
12 h: 16 °C. Ge e n regen of neerslag.
Hoogste barometerstand 764 mm; laag
ste 762 mm.
Hoogste barometerstand 770.8 mm. te
Reval; laagste 745.6 mm. te Stornowan.
Zwakke tot matige Z. tot W. wind,
gedeeltelijk bewolkt, aanvankelijk eenige
regen met kans op onweer, weinig ver
andering in temperatuur.
Zon op: 4 h 40; onder: 19 h 17. Licht
op: 19 h 47. Maan op: 5 h 08; onder:
23 h 02. E.K.: 2 Mei.
Hoog- 8si Laagwater ie Vlissmgee.
Wesikapelle is 28 min, en Domburg
23 min. vroeger; Veere 38 min, Iatarj
(S springtij).
April.
Hoogwater. Laagwater.
Wo. 26 2.06 14.28 8.42 20.48
Do. 27 S 2.37 15.01 9.12 21.22
Vr. 28 3.14 15.40 9.44 21,58
Hoog- ess Laagwater te WemeWlBgïs.
April.
Hoogwater. Laagwatsr,
Wo. 26 4.05 16.28 9.35 21.51
Do, 27 4.35 17.00 10.07 22.28
Vr. 28 S 5.09 17.35 10.43 23.05
„GEKOOIDE MENSCHEN"
met Conrad Veidt in de hoofdrol, een
schitterende, spannende film, en
„VROUW LEHMAN'S DOCHTERS"
met Hansi Niese, Else Elster, Hertha
Thiele e.a. Vrijdag-, Zaterdag-, Zondag
en Maandagavond 8 uur en
Zondagmiddag 3 uur in
CINEMA „SLOT OSTENDE", GOES.
(Ingez. Med.)
onzichtbaar als spoken de plakaten
„Koopt niet bij Joden", blijven de be-
leedigende, vernederende opschriften
en caricaturen op de vensters. En veel
bedrijven zijn in alle stilte in handen
van Christenen overgegaan.
Kunt ge U eenig denkbeeld vormen,
wat 't zeggen wil, dat de Jood in
Duitschland bang is op straat te komen,
in een tram of autobus te stappen. Dat
men iedere stap uit zijn woning of uit
zijn bureau mijdt? Men is bang voor de
blikken, de scheldwoorden, die iemand
kunnen treffen. Weet ge, wat 't betee-
kent, dat men zich in zijn eigen huis
niet zeker meer voelt? Er is zooveel
gebeurd, 't Kan ieder oogenblik ieder
een treffen.
De grootste ellende was de boycott.
Deze boycot, die stootte uit de gemeen
schap der menschen, die de Joden op
de plaats bracht van een lepralijder,
die men niet mag aanraken.
Neen: op nog lager niveau eigenlijk.
Want met een lepralijder heeft men nog
een menschelijk meevoelen, met ons Jo
den echter niet. Men wenscht zich in
deze schrikkelijke uren dood: deze aan
slag op de waarde van een mensch was
gruwelijker dan de kwellingen eener
foltering.
Hebt gij Hollanders nu tenminste
eenig inzicht in het zielelijden van
Duitsche Joden? In dat zielenlijden, dat
in een zoo cultureel hoogstaand land
menschen over menschen brengen kun
nen?
Hoe 't zoover kon komen, dat vooral
moet men nagaan.
(Nadruk verboden).
