Is het niet tijd
om aan Uw gezondheid
te gaan denken1
BINNENLAND.
ZEELAND.
DE ROODE VULPENHOUDER
KUNST EN WETENSCHAP.
Rook dan
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE COURANT VAN ZATERDAG 25 MAART 1933. No. 72.
MIDDELBURG.
2UID-BEVELAND.
de beste Sigaret voor Uw gezondheid l
DE WERKLOOSHEID VERMINDERING
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeids
bemiddeling deelt mede, dat de werk
loosheid onder de 605.000 leden van in
gevolge het Werkloozenbesluit 1917 ge
subsidieerde werkloozenkassen in de
week van 6 tot en met 11 Maart 1933
bed oeg 30 pet. Zij is dus öinds het
hoogtepunt in de week 2328 Januari
1933, toen het percentage 40 was, met
10 pet. gedaald.
Het werkloozenpercentage is thans
een weinig hooger dan in den aanvang
van de maand Maart van het vorige jaar,
toen het 27 bedroeg; het hoogtepunt was
toen bereikt in den aanvang van Fe
bruari (30 pet.)
De werkloosheid is nog boven het ge
middelde in de diamantnijve~heid (80
pet bij de bouwvakken (41 pet.), bij
de houtbewerking (47 peten de metaal
nijverheid (42 pet.) en in de fabrieks
nijverheid (41 pet.)
Onder werkloosheid in den vorm van
inkrimping van den normalen werktijd
heeft zeer te lijden de siga-en- en ta
baksindustrie, waarin het aantal arbei
ders, voor wie de we-ktijd is verkort
(18 pet), bijna even groot is als het aan
tal dat geheel werkloos is (19 pet.). In
de textielnijverheid is 24 pet. der arbei
ders geheel werkloos, terwijl van 16 pet.
de werktijd is verkort.
Welke eischen de werkloosheid stelt
aan de werkloozenkassen, kan blijken
uit het feit, dat in de maand Januari
1933 uit die kassen is uitgekeerd in het
totaal rond 6.600.000, te-wijl in Fe
bruari, toen een aantal verzekerden geen
recht op uitkee-ing meer kon doen gel
den, nog werd uitgekeerd in het totaal
rond 3.840,000.
Bij 222 organen der openbare ar
beidsbemiddeling in gemeenten met 5000
of meer inwoners waren op 11 Maart in
geschreven 287100 werkzoekenden man
nen, zijnde 11000 minder dan op 25 Fe
bruari 1933.
MIDDELBURGSCHE BURGERWACHT
In de onder voorzitterschap van mr.
W. F. E. Baron Van der Feltz gehouden
vergadering der Middelburgsche Burger
wacht kwamen talrijke interne aangele
genheden aan de orde, waarbij ter uiting
kwam dat in breede lagen der bevolking
onzer stad belangstelling voor deze in
stelling blijft bestaan. Besloten werd
dat voortgegaan zal - worden, ook langs
andere dan tot dusverre bewandelde we
gen te trachten de wacht zooveel moge
lijk aan haar doel te doen beantwoor
den. Naast sportieve oefeningen zullen
de leden op economisch en ander gebied
hunne krachten aanwenden, tene:nde 't
instituut een krachtige parate groep goed
willende burgers te doen blijven vormen,
aan welke in tijden van onrust of ver
warring overheids- en andere onmisbare
diensten zullen kunnen worden opgedra
gen. In 'n tweetal vacatures ontstaan
door bedanken van den heer A. Köge-
ler en vertrek van mr. G. J. Sprenger,
werd voorzien door benoeming van de
beeren I. S. Blokpoel en A. F.
L, Troll. Daar verschillende leden
vertrokken en anderen door ge
vorderden ouderdom niet meer in
staat zijn tot daadwerkelijk optreden
is voor hen, wien het ernst is om in tij
den van beroering steun te verleenen
aan het wettig gezag, de gelegenheid
opengesteld alsnog als lid toe te treden,
hetgeen kan geschieden door zich schrif
telijk aan te melden bij den commandant
mr. F. M. Wilbrenninck, Hofplein E ld.
Chr. Middenstandsvereeniging.
De Christ. Middenstandsvereeniging
alhier, hield haar 4e jaarvergadering,
welke de voorzitter, de heer K. Helder
op de gebruikelijke wijze heeft geopend.
In zijn openingswoord, wees de voor
door A. W. v. E.v. R.
78.
Zij bracht hem naar de hall en een
opgenblik later belde Fayre het huis in
Westminster op. Kean's butler kwam
aan de telefoon.
„Kan ik sir Edward Kean spreken?"
vroeg Fayre. ,,Hij verwacht een tele
foontje van mij. Hier mr. Fayre".
„Mr. Fayre?"
De stem van den man klonk ernstig
en gejaagd.
vv/."^"u.n* u niet hier komen, mijnheer?
We zitten hier in groote moeilijkheden
en aan de verantwoordelijkheid.... Er
is niemand
De zinnen waren vreemd afgebroken,
en plotseling werd Fayre aangegrepen
door een onheilspellend voorgevoel.
„Wat is er?" vroeg hij scherp.
„Sir Edward, mijnheer. Hij heeft zich
even na uw vertrek een kogel door het
hoofd gejaagd!"
„Is hij dood? vlug, man
„Ja. Hij moet op slag dood zijn ge
weest. De dokter is hier nu. Als u da
delijk zoudt kunnen komen, mijn
beer
zitter op de zeer ernstige tijden, die we
doormaken, en die nog doorgemaakt
zullen moeten worden, gezien de huidige
wereldsituatie.
Ook de Middenstand voelt den zwa
ren druk hiervan, niet het minst door
de zeer groote werkeloosheid. Hij wek
te voo-ts op om te trachten met Gods
hulp de moeilijkheden te overwinnen,
en om door middel van de plaatselijke
en nationale vereeniging te zoeken naar
middelen en wegen die kunnen leiden
naar een betere toekomst.
De secretaris, de heer F. A. de Jonge
bracht het jaarverslag uit, en eveneens
de penningmeester, de heer D. C, Bou-
wense het financieel verslag. De verga
dering keurde beide goed, evenals de
begrooting over 1933.
Vervolgens verkreeg de secretaris het
woord tot het houden zijner rede, „Hin
dert ons niet, laat ons rustig varen",
waarbij spr. aantoonde, hoe reeds door
Groen van Prinsteren een eeuw geleden
is geprofiteerd, wat nu plaats vindt in
't sociale en politieke leven. Hij betoog
de voorts, dat ondanks de groote ellen
de van dezen tijd, het gros der volkeren
en de leidslieden hie-van, toch geen
rekening kunnen of willen houden met
het Goddelijk Gezag, ook in 't sociale
leven, wat z.i. de oorzaak is van de
huidige wereldonrust Spr. wekte tevens
de Chr. Middenstanders op om, vooral
nu. op 't sociale terrein te schijnen als
lichtende lichten in een donkere omge
ving, waarom het noodig is dat zal heb
ben een bloeiende Ohr. Middenstands
vereeniging en dat er ook moeten komen
Chr. Patroonsvakvereenigingen.
KAPELLE. In het lokaal Obadja al
hier kwam de afdeeling van de Bijz.
Vrijw. Landstorm bijeen onder leiding
van burgemeester Bierens,
Na een woord van inleiding en op
wekking tot aansluiting lichtte overste
Bierman de films toe, die dezen avond
gegeven zullen worden.
De heer P. G. Laernoes herinnerde
aan het verband dat er bestaat tusschen
het doel en leven van Prins Willem van
Oranje en de Bijz. Vrijw. Landstorm.
Spr. teekende 't ieven, den strijd en de
opoffering van Prins Willem en het ont
staan en de handhaving van den Bijz.
Vrijw. Landstorm.
Aan de volgende personen kon een
brevet ais scherpschutter uitgereikt wor
den: H. de Blay, Math. Gelok, D. Poort
vliet, Jan Nijssen, C. van der Vliet, W.
Slabbekoorn, N. de Regt, C. Slabbe-
koorn en H. v. d. Boomgaard.
Schilderijententoonstelling
H. v. d. Haar; „In de Steen-
rotse", Middelburg.
Alle werk is naar den aard des
werkers, en de waardeering voor een
werk moge mogelijk zijn zonder den ma
ker te kennen, het begrip ervan is min
der gemakkelijk als men den mensch
niet zag.
Daarom is het zaak, bij de bezichti
ging van het 40-tal doeken, dat de thans
in Veere wonende schilder H. van der
Haar op het bovenzaaltje „In de Steen-
rotse" te Middelburg exposeert, eerst
te kijken naar het zonnige zelfportret
(12) rechts van de deur. Zestiger, scher
pe kijkers, 'n tikje humor in de oogen
en om den mond. Daaruit valt een en
ander te verstaan.
Het werk zelf is, opvallend, uit ver
schillende perioden: er is bij dat zeer
korrekt en schoolsch, naar de regelen
van het vak, mag heeten, er is ook bij
waarin de gebaande gladde wég een
weinig verlaten wordt. Maar op ontdek
king naar modernen trant gaat deze
schilder toch zeker niet: hij houdt het
bij 't oud-beproefde. Voor wier-als schrij
ver dezes, de schilderkunst niet louter
is een eenzijdige expressiemogelijkheid
van den kunstenaar, maar ook een an-
„Ik kom!"
Werktuigelijk hing Fayre den hoorn
weer op. Toen stortte hij ineen. Hij ver
borg het gezicht in de handen en zijn
lichaam trilde onbeheerscht.
Toen hij weer tot zichzelf kwam en
opkeek, zag hij Cynthia naast zich staan.
„Wat is er, oom Fayre? Sybil toch
niet?"
In zoo weinig woorden, als mogelijk
was, verklaarde hij haar den toestand en
verzweeg daarbij geheel Kean's beken
tenis. Daar kon hij haar nu niet over
spreken.
Zij was hevig geschokt, maar zij weer
hield haar tranen, totdat zij hem naar
de eetkamer had gebracht en hem een
sterken d~ank had toebereid. Terwijl hij
dien opdronk, teleroneerde zij om een
taxi, en binnen vijf minuten was hij op
den terugweg naar Westminster.
Het was al laat, toen hij, uitgeput van
vermoeidheid en gekweld door zelfver
wijt. naar zijn club terugging. Als hij zoo
(fijngevoelig was geweest, bij Kean te
blijven, had hij die slotcatastrofe mis
schien kunnen verhinderen.
Maar toen hij, te moe en mist-oostig
om tot uitkleeden te komen, in zijn ka
mer zat. kwam zijn gezond verstand
weer boven en begreep hij, dat Kean
derszijdige mogelijkheid om den verwer
ver van het geschilderde op des verwer
vers niveau eenige schoonheidsbeleving
te brengen, kan dit vasthouden aan het
beproefde toch ook z'n goede kanten
hebben.
Behalve op de twee uitstekende por
tretten (8) en (15) en het interieur van
de „Steenrotse" (29), moge des bezoe
kers aandacht gevestigd worden op het
fraaie landschap (26) Tatra-gebergte in
Tsjecho-Slowakije; op het zonnige ge
zicht op Middelburg (24), het grootere
doek van Zoutelande (19). Uit de Itali-
aansche reis vindt men er enkele doek
jes (witte monnik, no. 35; Kerkgang in
Fiessola, no. 37); het grootere doek Abdij
met den Langen Jan (16) was in een
kunsthandel hier ter stede al geruimen
tijd geëxposeerd.
De totaal-indruk van deze tentoon
stelling is: eenvoudig, degelijk, toege
wijd en kundig werk.
WILLEM VAN ORANJE.
1533—1933.
Vanwege het Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen, de Geschied- en
Letterkundige Vereeniging en de hier
gevestigde afdeeling van Het Neder-
landsch Verbond sprak gisteravond in
de kleine concertzaal Dr. H. A, Enno
van Gelder, met het onderwerp „Wil
lem van Oranje 15331933."
De Voorzitter van het Zeeuwsch
Genootschap, jhr. mr. J. W. Quarles var
Ufford heette de talrijk opgekomen aan
wezigen, en in het bijzonder den spre
ker welkom.
De rede van dr. van Gelder is bedoeld
a's inleiding tot de feestelijke herden-
ding van 's Prinsen geboortedag, die in
haar hoogtepunt op 24 April, op waar
dige wijze zal plaats vinden. Zeker hier
in Zeeland voelt men oprechte liefde
voor het vorstenhuis en is men dankbaar
voor de vele .«ontvangen zegeningen.
Het doel dezer viering is de kennis van
het leven en de figuur van den Prins te
verrijken, en op hem het volle licht te
doen vallen als Vader des Vaderlands
als den grondvester van onze vrijheid.
Dr. van Gelder zeide te bedoelen
de beteekenis van den Prins van Oran
je voor Nederland, voor heel W. Euro
pa, voor onze cultuur.
Tevoren in een inleiding noemde
;spr. een tweetal algemeen gangbare
opvattingen te moeten recht zetten. In
de eerste plaats dan, dat wij den 80-
jarigen oorlog voerden voor de onafhan
kelijkheid. Die onafhankelijkheid was
niet opzet, wel gevolg van den strijd.
Want er was in de 16e eeuw toch geen
sprake van vreemde overheersching; er
was geen sprake van een Nederlandsche
natie, die zich zelf bewust is; de Neder
landen waren ook in taal onderscheiden;
Zij waren sinds 't begin der 15e eeuw
de Nederlanden onder het Bourgondi
sche Huis vereenigd. A le 17 waren on
der de scepter van Karei V vereenigd;
dus een personeele Unie, verder niet.
Zijn zoon, Philips II, hoewel steeds in
Spanje, bleef heer van de Nederlandsche
gewesten.
Tegen dezen band is de strijd niet be
gonnen.
Naast deze opvatting wil spr. waar
schuwen voor de lichte neiging tot ver
heerlijking. De. Prins was een mensch
met deugden en ondeugden, doch van
eminente beteekenis voor ons land.
Om het karakter van den opstand te
begrijpen, denke men aan de 16e eeuw
als de eeuw van groote religiositeit.
Vandaar ook de groote geloofsvervol
gingen, waardoor geweldig werd gele
den. Toch was het aantal overtuigde
aanhangers van de nieuwe leer betrek
kelijk klein (in 1565) nog slechts 10 pet.
doch zeer groot het aantal diergenen die
tegenover de nieuwe leer min of meer
sympathiek stonden. Vandaar de afkeer
van de hardhandige wijze der inquisitie.
Daarnaast was het politiek probleem.
De vraag van centralisatie of behoud
der gewestelijke zelfstandigheid. Onder
Karei V was er een sterk centraal ge
zag, waar spr. een beschrijving van gaf.
Onder Philips II voelde de hooge adel,
CHIEF WHIP
(Ingez. Med.)
zitting hebbend in den Raad van State,
vanouds adviseurs, zich bedreigd op zij
geschoven te worden door ambtenaren
van den gecentraliseerden staat. Zij wil
den de privileges niet opgeven. Hierin
ook heeft de Prins van Oranje partij ge
kozen. Waar hij stelling nam, zette
hij door tot het uiterste. Zoo slaagde hij
in zijn groot doel ten deele, doch ook
dit slagen maakte ons land materieel en
cultureel groot. Daarom eeren en her
denken wij den Prins.
Hierna kwam spr. tot de eigenlijke
biographie. Een kort overzicht der
jeugdjaren: de erfenis van René van
Chalons, voor welke aanvaarding Karei
V de conditie stelde opvoeding in zijn
paleis te Brussel. De rijke onbezorgde
Brusselsche jeugdtijd; het huwelijk met
Anna van Buren. Totdat de politiek hem
grijpt en hij zich, 24 jaar oud, mengt in
den strijd. De strijd tegen Granvelle wie
de Landvoogdes, Philips halfzuster zal
beheerschen. Hier ook heeft de Prins
voor het eerst zijn kracht getoond. Na
Granvelle's vertrek werd de strijd van
godsdienstig karakter. En hier, met de
groote kettervervolgingen, doet de Prins
zich kennen als de principieele voor
stander van verdraagzaamheid. Als de
voorstander van de gewetensvrijheid.
Op drie wortels werd dit voorstaan ge
steund. le De Prins kon de nieuwlich
ters niet beschouwen als booswichten;
den eenig mogelijken uitweg had gevon
den. Sybil was dood, en niets kon haar
meer deren.
Wist hij maar met zekerheid, dat zij
niets had geraden! j
Met een uitroep stond hij op en nam
de portefeuille op, die hij op ta'el had
geworpen, toen hij de kamer was bin-
nenget-eden. Hij haalde er haar brief u;t
en opende het ingesloten schrijven. Voor
dat hij een twaalftal regels had gelezen,
was zijn ergste vrees bewaarheid. j
„Het valt mij heel moeilijk dit te schrij
ven", luidde de brie/f, „en toch moet ik
het iemand zeggen. Ik ben zoo wanho
pig bang voor hetgeen Edward misschien
gedaan heeft. En het vreeselijke er van
is dat ik misschien ongelijk heb en tioch
kan ik hem niet om een verklaring vra
gen, Als wat ik denk, waar is, en hij het
voor mij verbo-gen heeft gehouden,
komt dat, omdat het, terwille van mij.
zijn hart zou gebroken hebben, als ik
het had geweten. Er steekt iets zeer ge
heimzinnigs achter dat alles. Ik kan je
alleen dit ve-tellen, Hatter: ik weet bij
na zeker, dat de penhouder, dien je na
den moosd vond, van mij was, en den
dag. toen Edward mij in de auto naar
Londen reed, vond ik eenige loovertjes
van mrs. Draycott's japon tusschen de
kussens achterin de auto. In de kranten
stond, dat zij die aan had gehad, toen
zij gevonden werd, en zij droeg het.' op
Staveley, den avond voor haar vertrek.
En toch weet ik, dat de auto toen in
Londen was! Ik begrijp het niet Maar
Hatter, den avond, voordat mrs. D ay-
cott Staveley verliet, kwam ik uit mijn
kamer om naar beneden te gaan voor
het diner, en vond toen haar en Edward
bij de deur van haar kamer in gesprek.
Ik moet mijn deur heel zacht hebben ge
opend, want zij hoorden mij niet, maar
ik hoorde mrs. Draycott zeggen: „Dit is
de tweede keer dat u het uitstelt. U
weet, wat u te wachten staat, als u de
zen keer geen beslissing neemt!" Ik
ging weer in mijn kanier terug en sloot
de deur, zonder dat zij mij zagen. Ik be
grijp het niet, Hatter! Edwdrd kan dien
avond niet op de boe-derij zijn geweest,
hij ging 's middags naar de stad terug.
Mijn verstand zegt mij dat ik mij ver
gist moet hebben, en tdch voel ik aldoor
dat er iets gebeurd isiets vreeseliiks,
dat ik niet beg"ijp, Edward heeft zich
nog nooit zoo druk gemaakt over een
zaak. Dezen keer spelen zijn zenuwen
hem parten Ik weet niet, wat te doen,
maa- ik word gekweld door de vrees,
dat ik sterven zal, voordat het gerechte-
2e hij was een zacht moedig man; 3e hij
is nooit calvinist geworden; was in gods
dienstig opzicht zijn tijd vooruit.
Hierbij kwam de actie van de lagere
edelen, die eveneens tegen geloofsver
volging waren, wat zich uitte in het Ver
bond der Edelen in 1566 aan de Land
voogdes. Tijdens de doorzending van het
verzoekschrift naar Spanje kwam de
Beeldenstorm van 1566. Ook thans pleit
Oranje matiging om den vrede te stichten
en geloofsvrijheid om de rust te bewa
ren. Doch er rezen moeilijkheden. Groo
te massa's keeren zich af van het calvi
nisme. De Prins tracht vol te houden
met een politiek van rust. Dan bij Alva's
komst in 1567, verlaat Oranje het land.
Het doel is mislukt, doch hij blijft bezield
met een hoog geestelijk doel, en een
vast geloof aan de heiligheid daarvan.
En dat doel was de vrijheid der Ne
derlanden om ieders geloof te belijden.
Een jaar van stille voorbereiding op
Dillenburg volgt. Een gewelddadig bin
nendringen mislukt, doch deze tegen
slag is hem juist spoorslag. In Dillenburg
wordt de revolutie voorbereid; geldelijke
IS VO^^WLT AUERFUNSTt WAT ER IS. fel
XP.»
lijn onderzoek voorbij is, en dat Edward,
in zijn verlangen, mij te sparen, iets zal
doen...." Ik weet niet, wat ik schrijf,
matter. Ik ben nog zoo onzinnig zwak en
mijn hersens schijnen nog niet goed te
werken, maar ik wou, dat je dit aan Ed
ward liet zien en hem vroeg John Les
lie, terwille van mij, niet te laten lijden.
Ik word gekweld door de gedachte, dat
hij zich tot iets zal laten vervoeren, dat
in het geheel niets voor hem is, zooals
ik hem ken iets, dat hij tot aan zijn
dood zou betreuren en dat ik er niet
meer zijn zal om hem dat te bespa-en.
Ik ben zoo moe. Ik kan niet verder schrij
ven, maar doe je best voor mij, Hatter!"
Sybil.
De brief viel uit Fayre's handen en
fladderde op den grond.
Hoe hij ook door smai-t en ontzetting
was aangegrepen was hij toch dank
baar voor twee dingen: Kean had nooit
ge-aden, dat zijn vrouw het wist, en hij
was in het graf gedaald in het geloof,
dat de misdaad, die hij terwille van haar
had begaan, niet tevergeefs Was ge
pleegd en Sybil was gestorven onbe
wust van het tragische (feit, dat haar
eerste echtgenoot nog in leven was.
(Slot volgt).
