P4'
BINNENLAND.
ZEELAND.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE COURANT VAN MAANDAG 20 MAART 1933. No. 67.
GEEN KIESBEVOEGDHEID VOOR
HET 30e JAAR!
BELEVENISSEN VAN PIENTERE PIETER.
n(')X
JI
tv
OPTOCHTEN OP STRAAT.
MIDDELBURG.
VERBETERING MOLENWATER.
De rapporten der raadscom
BOUW AAN NADORSTWEG.
n
Nadat ik aan liet slot van mijn eerste
artikel gesteld heb dat, willen wij niet
steeds verder afglijden van het hellend
vlak, wijziging van ons kiesstelsel o n-
v e r m ij d e 1 ij k n o o d i g is, zal ik nu
trachten den lezer te overtuigen dat
zq ook inderdaad,', en vlug, practisch
m o g e 1 ij k is wanneer maar voor een
poosje de onzalige verdeeldheid der
^politieke partijen plaats maakt voor de
zoo hoog noodige eenheid.
En om reeds bij voorbaat verwijten
van Mussolini-neigingen te ontzenuwen
stel ik dan vast, onze constitutioneele
monarchie krachtens de bestaande
Grondwet te beschouwen als het voor
onze natie allerbeste staats-bestel.
Eiken vorm van dictatuur, zoo fascis
tische als z.g.n. nationale als die van
welke andere minderheid ook, acht ik
uit den booze aangezien zij zouden wil
len tornen aan de controleerende en an
dere rechten onzer beide Kamers; ik
stel den hoogsten prijs op behoud van
ons algemeen kiesrecht en ons stelsel
van evenredige vertegenwoordiging mits
men de na hun invoering in 1918
gebleken fouten thans wéigneme.
Ook acht ik het een bewijs van weinig
zin voor de werkelijkheid om thans in
verkiezings-manifesten den eisch op te
nemen, (gelijk het Verbond voor Na
tionaal Herstel gedaan heeft) van grond-
wets-wijziging in nationalen geest; want
zoomin nu als n a de a.s. verkiezingen
is te verwachten dat de daarvoor noo
dige meerderheid van 2/3 te vinden zou
zijn.
En zij komt mij voor het beoogde doel
ook overbodig voor aangezien het 2e
lid van art. 82 der Grondwet luidt:
„Alles wat verder het kiesrecht en de
wijze van verkiezing betreft wordt door
de wet gjeregeld'\
Wijziging van deze bedoelde wet, de
Kieswet dus, vereischt slechts eenvou
dige volstrekte meerderheid, en waar
nu in de huidige 2e Kamer de felste
tegenstanders van zulk een kieswet
wijziging, de sociaal-democraten met de
communisten, tezamen slechts 26 van de
100 zetels bezetten zouden zij nog heel
wat kerkelijke of andere „democraten"
aan hun zijde mogen krijgen voordat zij
een dergelijk wetsontwerp zouden kun
nen neerstemmen.
Kieswet-wijziging i s dus mogelijk, en
ik zal nu uiteenzetten in welke richting
zij wenschelijk is, en waarom.
Het eerste, en een zeer groot, gebrek
der Kieswet acht ik de te lage leeftijds
grens voor het verkrijgen der kiesbe
voegdheid, in art. 1 gesteld op 25 jaren,
ik zou die gewijzigd willen zien in: 3 0
jaar.
Aangezien het in allereerste instantie
van het gebruik door den kiezer van zijn
stembiljet afhangt, hoe de vertegen
woordigende lichamen zullen zijn samen
gesteld d.w.z. aan welke soort van Ne
derlanders de bestuurs-macht, het wel
en wee van de natie, zoowel stoffelijk
als geestelijk, zal worden toevertrouwd
acht ik het van primair belang dat het
hanteeren van het machtige wapen: het
stembiljet, slechts worde toegestaan aan
kiezers met een eigen oordeel, getoetst
aan althans e e n i g e ervaring.
Ik «geef Igaarne toe, dat een normaal
begaafde jonge man of vrouw op hun 25e
jaar voldoende gelegenheid hebben ge
had om zich de noodige kennis eigen te
maken van de verschillende politieke
inzichten, en voor zichzelf de richting
te kiezen waarin, naar hun meening, het
bestuursbeleid moet gevoerd worden.
D'och tevens weet ik, en de ervaring
heeft het ruimschoots geleerd, dat de
jonge kiezer meestal niet zichzelf
vormt, dotor zoo veelzijdig mogelijke
eigen studie, doch als 't ware vanaf de
banken der lagere school wordt ige-
vormd, en zeer eenzijdig.
De meeste politieke partijen dringen
aan op het lezen van uitsluitend hun
eigen organen die, als zij al eens de
meeningsuitingen van andersdenkenden
aanhalen, dit gewoonlijk doen zo/nder
voldoende belichten van het verband
waarin die meeningen geuit worden, om
van onjuist citeeren of naar eigen partij
inzicht gesteldw verslagen van vergade
ringen niet te Opreken.
Een ernstig streven naar objectiviteit
ontmoet men te weinig.
Naar mijn meening heeft de 25-jarige
nog niet voldoende gelegenheid gehad
om, met het klimmen der jaren minder
volgzaam en meer kritisch wordende, nu
eens zelfstandig waar te nemen, wat er
in de praktijk van al de schoone theo-
riëen terecht komt. Hij of zij is dan nog
te weinig aan de vrojegere leiding der
ouderen ontgroeid, en zal zeer zeker op
zijn 30e jaar meer een eigen oordeel
hebben, gesteund op wat ervaring, en
aldus van grootere waarde in het alge
meen belang.
Nu kan men mij tegemoetvoeren, dat
het in dezen gedachtengang nog
verkieselijker zou zijn om het kiesrecht
niet te verleenen voor het 40e, 50e of 60e
jaar, doch dan zou ik willen voorstellen:
laat ons in deze ernstige aangelegenheid
geen grapjes verkoopen van de soort die
mogelijk in een propaganda-debat suc
ces zouden hebben, omdat ze lachlust
wekken.
j moe* nu eenmaal een grens gesteld
worden, zoo laag als met het doel voor
oogteji toelaatbaar is, en dan acht ik de
5 overgangs-jaren van het 25e tot het
30e levensjaar van veel meer waarde
dan de 10 van het 40e tot het 50e bij
voorbeeld.
Het komt mij voor dat niemand, van
welke politieke richting hij ook zij, ge
grond bezwaar zou kunnen maken tegen
den door mij zoo juist Igeformuleerden
eisch van althans e e n i g e ervaring al
vorens men kiesgerechtigd wordt, en dus
zou een overeenkomstige wijziging van
art. 1 der Kieswet zeer igoed tot stand te
brengen zijn.
Is het in dit opzicht ook niet leerzaam
dat voor een andere gewichtige keuze,
n.l. die van zijn echtgenoot, de Neder
lander die wel meerderjarig is, doch nog
geen 30 jaar oud, toestemming noodig
heeft van zijn ouders? (art. 99 e.v
Burgerlijk Wetboek).
Inzake het aangaan van een huwelijk
heeft de wetgever dus den burger, die
nog geen 30 jaar oud is noig niet voor
vol aangezien; waarom dan wèl voor het
kiezen van de volksvertegenwoordigers,
welke keuze toch niet minder belangrijk
is?
B, C, de Groot,
WILLEM DE ZWIJGER-HERDENKING
De openbare volkshulde te
Delft op 17 April. Meer
dan 50 pCt. spoorwegkor
ting.
(Ingezonden).
Weinigen zullen er zijn, die niet reeds
weten, dat na 400 jaar het geheele Ne
derlandsche volk bij het graf van den
grondlegger van zijn volksbewustzijn
zal belijden, dat het pal zal staan voor
zijn ideaal: het gave, vrije Nederland,
gestuut door dienstbeide volksgenoo-
ten. Nu wij allen beseffen, dat wij slechts
uit den nood der verwarring kunnen
worden gered door de grootst mogelijke
eenheid, voelen wij den drang tezamen
te komen en elkaar te sterken in onze
gezindheid den Prins, die goed, eer en
bloed gaf voor ons verdrukte en be
nauwde volk, na te volgen.
Gij allen zijt bereid naar Delft te ko
men, doch de commissie vraagt U drin
gend laat haar dit weten. Wij zullen
den Prins niet eeren, indien dit niet ge
ordend geschiedt. Geeft U op voor deel
name, in vereenigingsverband of per
soonlijk, Personen ontvangen het pro
gramma met draagteeken door storting
van 0.25 op postrekening 181672 van
mej. Dra. M. G. Schenk, Rotterdam;
vereenigingen kunnen zich opgeven aan
den tweeden secretaris F. W. C. Blom,
Wald. Pyrmontlaan 4, Rotterdam. Ook
voor haar leden is het dragen van het
insigne verplicht om tot de Markt te
worden toegelaten, desgewenscht kun
nen zij bij groote getallen korting krij
gen op den prijs der programma's en
speldjs.
De indeeling der Markt gaat naar de
volgorde van opgave. De Markt kan
10.000 personen bevatten, velen gaven
zich reeds op, wacht dus niet tot de
laatste dagen.
De Commissie wijst er nog op, dat al
leen de door haar uitgegeven draagtee-
kens (waarop staat: VolkshuldeDelft
17 April 1933, uitgevoerd in geel me
taal) geldig zijn.
De spoorwegen zegden alle mede
werking toe, De kosten zullen bedragen
vanaf Middelburg 3.09 heen en
terug.
Wij geven hier nog eens het pro
gramma:
1 uur kranslegging door de commissie
met afgevaardigden. Sprekers ds. J. J,
Stam: Prins Willem als leidsman.
1.30 uur Spreken op de Groote Markt:
Generaal C. J. Snijders: Prins Willem
Vader des Vaderlands; Anton van
Duinkerken: Prins Willems beteekenis
voor alle Nederlanders; drs. H. Brug-
mans: Prins en Volk; dr. A. Jacob: Prins
Willems ideaal, ons ideaal. Daarna eeds-
aflegging en onthulling van den gedenk
steen. Tenslotte défilé. Einde 4 uur.
De aanwezige koren zullen zingen
zangen uit het Wilhelmus; O, Heer, die
daer des Hemels tente spreyt (in ver
schillende bundels nagedrukt uit Vale
rius' Gedencklanck) en Waar een volk
leeft, leeft een recht (uit een der bun
dels van René de Clercq, die tegen be
taling van 0.75 verkrijgbaar is bij mej.
M. G. Schenk, Rotterdam, giro 181672),
Tijdens het défilé zullen de aanwezige
muziekcorpsen spelen.
Denkt aan uw opgave,
HET KANAAL HAiNSWEERT
WEMELDINGE.
Nieuwe bruggen te Vlake.
In de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer betreffende de Water-
staatsbegrooting 1933 stemt wat het ka
naal HansweertWemeldinge betreft,
de minister in met de meening, dat de
internationale vraagstukken die met
deze kanaalverbetëring in verband kun
nen worden gebracht, hier beter onbe
sproken blijven. Over de gestelde vra
gen merkt hij het volgende op:
Het is de bedoeling de onteigening
voor te bereiden*.ter verkrijging van del
gronden, die noodig zijn voor de ver- j
breeding van het kanaal over zijn volle j
lengte, waardoor echter het kanaal niet i
geschikt zal worden voor de vaart met
grootere schepen dan er thans op kun
nen verkeeren. Immers de afmetingen
COPYRIGHT R I.e. BOX 6. COPENHAGEN
Met stoffer en blik.
van de sluizen worden niet gewijzigd.
Het ligt in het voornemen te begin
nen met den bouw van een nieuwe
spoorwegbrug en een brug voor gewoon
verkeer te Vlake, deze laatste ter ver
vanging van de Schorebrug, en met de
onmiddellijk in verband met deze brug-
werken noodige kanaalverruiming.
De minister is bereid, voordat gelden
mochten worden aangevraagd voor ver
dere verbreeding van het kanaal, met
zijn ambtgenoot van Buitenlandsche Za
ken in overleg te treden over het in
ternationaal aspect, dat dan mogelijk
nog aan dit vraagstuk verbonden mocht
kunnen worden geacht.
Ministerieel schrijven aan
de burgemeesters.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft een brief aan burgemeesters ge
richt, ten vervolge van zijn brief van 15
Augustus met betrekking tot optochten.
De brief vond zijn grond in de over
weging, dat in dezen tijd met het oog op
de grootere kansen van verstoring der
orde andere maatstaven moeten worden
aangelegd dan onder normale omstan
digheden het geval is.
Nimmer is in ons land de openbare
straat zoo zeer gebruikt en misbruikt
om kracht bij te zetten aan wenschen,
die in verschillende lagen des volks le
ven. Ook in andere landen heeft men dit
verschijnsel kunnen waarnemen; het
heeft daar geleid tot buitensporigheden,
die vermeden moeten worden. Actie lokt
reactie uit, aldus de Minister in zijn
nieuwen brief.
De brief bevat dan nog de volgende
aanwijzingen, meldt het „Vad.":
Op bepaalde dagen behooren geen op
tochten te worden toegestaan dan die
met de viering van die dagen verband
houden, (verjaardagen van leden van het
Koninklijk Huis, nationale feest- of her
denkingsdagen, regeeringsjubilea, vorste
lijke bezoeken, bijzondere godsdienstige
feestdagen).
Bij de beoordeeling van de vraag of
een optocht zal worden toegestaan, be
hoort de overheid zich rekenschap te
geven, of de aanvragers, de leiding mits
dien van den optocht, voldoende waar
borg bieden, dat redelijkerwijs op de na
koming van de te stellen voorwaarden
kan worden gerekend.
Wenschelijk is, dat alle deelnemers
van een bepaald kenteeken door de lei
ding zijn voorzien en dat tijdens den op
tocht geen drukwerken worden ver
spreid.
Zullen in verband met een optocht
toespraken Worden gehouden op voor
het publiek toegankelijke plaatsen, dan
behoort de overheid, voordat de toe
stemming tot het houden van den op
tocht wordt verleend, te kunnen kennis
nemen van den inhoud en van 't oogen-
blik, dat zij zullen worden gehouden.
Ook behooren vlaggen of beschreven
doeken of borden niet in den optocht te
Worden medegevoerd, dan wanneer de
Overheid daartoe toestemming heeft ver
leend.
Ook van de z.g. spreekkoren zal de in
houd van tevoren moeten zijn goedge
keurd. Als leidraad zal daarbij kunnen
gelden, dat de koren nooit een persoon
lijk grievenden of beleedigenden inhoud
mogen hebben. Critiek kan alleen dan
gezond en vruchtdragend zijn, indien zij
wordt gegeven in behoorlijken vorm.
missies en
B. en W,
het antwoord van
In het algemeen hebben noch de com
missie van fabricage, noch die van fi
nanciën bezwaar tegen het reeds ge
publiceerde voorstel van B. en W. tot
groote verandering van de situatie op
het Molenwater, waaronder moet wor
den verstaan het geheele complex gron
den tusschen den Zuidsingel den weg
loopenden in het verlengden van de
Bree, en het bestrate deel van af den
weg naar het Noord-Bolwerk langs den
tuin van het Gasthuis c.a. tot aan de
Koepoortstraat toe:
Er zijn in beide commissies enkele fi-
nancieele en technische opmerkingen
gemaakt, die blijken, uit het hierna te
citeeren antwoord van B. en W. Inzake
de technische vragen en opmerkingen,
geven deze toe dat er wel een aantal
boomen zullen gerooid moeten worden,
doch zij zullen dat aantal tot het klein
ste minimum beperken en zoo noodig
te dien aanzien nog te voren overleg
plegen met den Rijkstuinbouwconsulent
die hen van advies diende. De plaatsing
van wagens op het grasgazon, dat komt
tusschen den 5 m. breede rijweg van
Bleek naar Koepoort en den weg langs
de Huishoudschool, willen zij alleen in
heel bijzondere gevallen toestaan, wan
neer een andere oplossing niet moge
lijk is.
Een doorgaande verbinding tusschen
Heerengracht en Verwerijstraat, waarop
is aangedrongen, zou dwars over het
geprojecteerde, 80 maal 145 m grootte,
speelveld moeten loopen hetgeen na
tuurlijk zou gaan lijken op den tegen-
woordigen toestand, die juist om verbe
tering vraagt. Indien bij bijzondere ge
legenheden eens veel toeschouwers op
het speelveld moeten zijn, zoo is het
toch uitgesloten, dat ter bespoediging
van een bereiken van de Verwerijstraat
dwars over het groote gazon wordt ge-
loopen, omdat men bij dat gazon alleen
kan komen aan de uiteinden van 't speel
veld, een en ander in verband met den
ontworpen heesterrand, die aan de
zijde van den weg met een draadafzet
ting zal worden afgescheiden. Op het
speelveld zal zoo min mogelijk grind
gespreid worden, de bovenlaag van den
grond zal met het grind nog ingewalst
Zij achten het ongewenscht meer toe
gangen naar het speelveld te maken.
Hoe geslotener het veld blijft, des te
beter en vrijer is het voor spelers en
publiek en zooveel te meer zal het aan
zijn doel beantwoorden. Zij zijn voor
nemens er bij de keuze der heesters en
hun plaatsing rekening mede te houden
dat vaak een bal buiten het veld te
recht zal komen en zullen voorts alle
toegangen tot het veld van 3 op 5_ ni
brengen en niet zooals oorspronkelijk
alleen twee der toegangen 5 en de
overige 3 m. Zij kunnen er geen toene
ming van gevaar in zien, dat een weg
geprojecteerd is als een soort verlen
ging van de Korte Heerengracht. Be
doelde weg willen zij als proef openstel
len voor verkeer met rijwielen, kinder
wagens en dergelijke. Bij de kruising
van de Korte Heerengracht met den weg
naar het Noordbelwerk zullen zij den
plantsoenaanleg nog iets inkrimpen en
dus den hoek breeder maken.
Wanneer bij de uitvoering mocht blij
ken, dat het straatprofiel zulks toelaat
zal tusschen de bestrating en de hees
ters aan het in het ontwerp vallende
deel van den Zuidsingel nog ruimte voor
een grindpad vrij blijven.
Een rijksbijdrage van ten minste 70
pet. in arbbeidsloonen enz. is reeds
toegezegd. Het steunbedrag van de ge
meentetrekkers is op 12.50 niet aan
den hoogen kant, omdat het overgroote
deel georganiseerd is en dan 12 plus
1.25 per kind trekt. B. en W. willen
het bedrag voor steunverleeing liefst
zoo weing mogelijk zien verlaagd.
Uit een adres van den heer F. P.
de
Meijer aan den gemeenteraad, blijkt dat
deze bewoner van den Nadorstweg in
een aan den gemeentewerkman P. Dek
ker verleende vergunning voor den
bouw van een woning aan dien wég een
deprimatie van den weg ziet.
B. en W. deelen mede, dat verzoekers
woning ongeveer 20 jaar geleden ge
bouwd is. Van een Park van Nieuwen-
hove was toen nog geen sprake en des
tijds zullen met betrekking tot bedoelde
woning zeker wel geen bijzondere wel-
stands-eischen zijn gesteld. In 1932 heeft
J. van den Hulst daarnaast een woning
doen bouwen .te wier aanzien geen bij
zondere eischen zijn gesteld, behalve
dat aan de beide zijkanten en aan de
voorzijde ongeveer 2 m resp. 6 m grond
onbebouwd zou moeten blijven, zulks
ter bereiking van open bebouwing. On-
worden, zoodat hinder voor de spelen-geveer gelijktijdig kwam een aanvrage
den "niet te voorzien is. Op den rijweg om inlichtingen in of aan den Nadorst-
zal een asphaltbedekking van lichte con weg een blok van 4 aaneengesloten
structie gebracht worden, die wellicht j woningen zou mogen worden gebouwd,
gelijk kan zijn met de bedekking der sin- Daarop is toen ontkennend geantwoord
gels. Een eventueel noodige verplaat- met de bijgevoegde mededeehng, dat
sing van lantaarns zal geschieden in niet meer dan een blok van 2 aaneen-
overleg met den dienst der gemeente- gesloten woningen zou kunnen worden
bedrijven. Buiten den geprojecteerden j toegestaan. Speciale welstands-eischen
rijweg willen B. en W. op de andere we- j werden voor het overige niet aangege-
gen geen motor- en paardenverkeer ven-
toelaten, behalve op den weg in het ver-1 Kort geleden vroeg P. Dekker vergun-
lengde van de Bree, die veel breeder is ning voor den bouw eener kleine wo-
dan de andere. ning aan genoemden weg. Het ontwerp
Als proef zouden zij voorts op alle j was evenwel architectonisch van zoo
wegen rijwielverkeer willen toelaten, danigen aard, dat om een andere en
behalve bij muziekuitvoeringen en der- betere oplossing moest worden ver
gelijke gelegenheden. Het ligt in de be- zocht, in het bijzonder voor wat betreft
bedoeling de keibestrating langs,de gas- voorgevel en dak. Na vele onderhande-
fabriek eerlang te vervangen door een lingen, aanbevolen wijzigingen enz. met
klinkerbestrating, aansluitend bij hfet den Aannemer is ten slotte vergunning
reeds vei beterde Oostelijk deel van hetgevraagd en verleend op een project,
Molenwater. Het grindpad, dat nu met dat het type van een boerenhuisje aan-
rijwielen mag bereden worden, willen zijgeeft.
behouden en toegankelijk stellen onder Inderdaad draagt het huisje weinig
dezelfde bepalingen als de nu geldende, welstands-karakter, maar voor den Na-
