KUIST El WETENSCHAP.
KERKNIEUWS.
LANDBOUW.
COES.
IUID-BEVELAND.
NOORD-BEVELAND.
SCHOUWEN-DUIVELAND.
TH0LEN.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN W.D.
Begrooting Burg. Armbestuur.
B. en W. bieden den Raad ter vast
stelling de begrooting voor 1933 van 't
Burgerlijk Armbestuur aan en doen me-
dedeeling van de gevoerde briefwisse
ling over eenig.e punten.
B. en W. maakten o.a. aanmerking op
de memoriepost ,,nog te innen pachten
over 1931" terwijl het verificatiebureau
vermeldde dat aan achterstallige pach
ten nog 4243 te innen was. Het B. A.
schreef dat nog steeds Igetracht werd
hiervan binnen te krijgen, doch dat we
gens minder soliditeit der borgen een
groot bedrag zeker niet ingevorderd
zal kunnen worden.
Voorts wilden B. en W. de post „bij
drage in den geneeskundigen dienst der
gemeente, om administratieve reden
handhaven, waartegen het B. A. geen
bezwaar had.
Verder schreven B. en W. genoegen
te nemen met de post ad 960.we
gens bijslag op het pensioen van den
eervol ontslagen secretaris-penning
meester, uit overweging, dat reeds 26
Mei '25, dus lang voordat er sprake van
was, dat het B. A. ooit een beroep zou
moeten doen op de gemeenltekas, de
vergadering van het B. A. tot deze re
geling besloot. B. en W. legden er even
wel den nadruk op, dat hierin geen an
tecedent mag worden gezien voor der
gelijke gevallen in de toekomst. Het B.
A. antwoordde hierop, dat in de toe
komst geen besluiten in dien geest zul
len worden genomen
De reductie pacht, 'gpraamd op
12.000 kwam B. en W. tamelijk hoog
voor, omdat de rekening over 1931 een
reductie aangaf van 13.826, terwijl de
post „huur van landerijen" gedaald is
met 6500. B. en W. veronderstellen,
dat bij de verpachting eind 1930 en 1931
toch waaschijnlijk rekening is gehouden
met de tijdsomstandigheden, zoodat op
deze pachten wellicht geen rediuctie
meer behoeft te worden gegeven.
Het B. A. adviseert daarom ernstig
dit bedrag niet lager te ramen, vooral
omdat juist de pachten uit vroeger ja
ren, dan de genoemde, belangrijk meer
reductie zullen eischen.
Tenslotte kwam de post bedeeling
in geld" ad 45000.aan B. en W. te
hoog voor. Mede omdat Augustus, Sep
tember en October 1.1., gemiddeld 1000
gld. per jaar werd uitgegeven, en daar
onder een bedrag was van 250.
voor uitkeering aan werkloozen. Dit
laatste bedrag zal echter komen te ver
vallen nu de gemeentelijke steunregeling
door den minister is goedgekeurd. Wies-
halve zou, volgens B. en W. de raming
kunnen zijn 52 x 750.zijnde 39000
afgerond 40.000. Het B. A. uit als zijn
verwachting, dat, ondanks de genoemde
verlaging met den steun uitgekeerd aan
werkloozen, de post ad 45000, zeker
zal blijken niet te hoog geraamd te zijn.
Reglement politiepersoneel.
B. en W. dienen den raad ter vast
stelling aan een reglement voor het po
litiepersoneel. Tot heden was hierin
voorzien in het Ambtenaren-reglement,
doch de minister maakte bezwaar tegen
deze onderbrenging. In het nieuw vast
te stellen, afzonderlijke reglement, heb
ben B. en W. bepalingen uit het Ambte
naren-reglement, voor zoover ze op 't
politiepersoneel betrekking hebben, ge
lijkluidend overgebracht.
Subsidie Crisiscomité.
Ten behoeve van het plaatselijk Cri
siscomité vragen B, en W. een subsidie
groot 396.25 -te géven. Het Nationaal
Crisiscomité zal dan een gelijk bedrag
beschikbaar stellen.
De subsidie werd volgens een unifor
me regeling door het Nationaal Crisis
comité getroffen, vastgesteld op het vijf
voud in guldens van het cijfer van het ge
middeld aantal werkloozen in hei twee
de halfjaar 1932.
Exploitatie Sportterrein.
Daar nader gebleken is, dat het aan
leggen van vier speelvelden, beter in de
bestaande behoefte zal voorzien, dan 't
aanleggen van drie speelvelden, zoo als
in het oorspronkelijke plan is opgeno
men, stellen B. en W. den Raad voor,
tot deze wijziging te besluiten. De meer
dere kosten worden geraamd op 4.874,
waaronder 4500 aan arbeidsloon.
Het college biedt den raad een ex
ploitatie-regeling aan, waarin het voor
stelt, de exploitatie te doen geschie
den door een „stichting", genaamd
„Goessche Sportbelangen", Het bestuur
van deze stichting zal, volgens de voor
gestelde statuten, worden benoemd door
B. en W. en bestaan uit minstens vijf
leden, w.o., één lid van den gemeente
raad, geen lid van het college van B. en
W.; een vertegenwoordiger van den
dienst der gemeentewerken; personen,
niet tot deze categorie behoorende. Or
ganisaties, welke binnen de gemeente
Goes werkzaam zijn op het gebied der
sport of lichamelijke opvoeding, en min
stens vijftig leden tellende, kunnen ver
zoeken om door één hunner leden in 't
bestuur te worden vertegenwoordigd.
Dit lid zal een adviseerende stem heb
ben.
Koopvoorwaarden, verhuringen, enz.
B. en W. bieden den Raad ter vast
stelling aan „Algemeene voorwaarden
voor den verkoop van bouwterreinen der
gemeente Goes, welke aan den Patijn-
weg zijn gelegen."
B. en W. stellen den Raad voor: de
huur der woning Voorstad 10, welke 5
per week bedraagt, buiten kosten water
leiding, te brengen op 5.40 per week
en daarvoor de kosten der waterleiding
voor rekening der gemeente te nemen;
den heer A. Meerman op zijn verzoek
te ontslaan van zijn pacht van 'n stukje
grond, plus nog een klein stukje, te ver
pachten aan den heer A. Mol voor 15
per jaar;
Aan den heer A. Govers te verhuren
diens voormalige woning, thans ge
meenteeigendom, voor 2.75 per week,
en hem een pachtvermindering toe te
staan, als nader omschreven;
de woning Westhavendijk 55, te ver
huren voor 2.10 per week aan den
heer C. Snoep;
de erfpachtcanon van de fa. J. Th. Pi
laar te verlagen en de heeren J. de Dreu
en F. Duijnhouwer te ontheffen van de
verplichting om vergoeding te betalen
voor het onderhoud van den weg, loo-
pende langs hun terrein, een en ander in
verband met den aanleg van den weg en
het nieuwe haventerrein, waardoor de
erfpachtsgrond van den heer Pilaar ver
minderd werd en de gemeente voortaan
genoemden weg zal onderhouden;
Aan den heer J. L, van Noort een
pachtreductie van 25 pet. toe te staan;
aan de vereeniging „Helpt Elkander"
te Wemeldinge te verhuren een stukje
grond, deel uitmakende van het terrein
der voormalige gasfabriek, aldaar, voor
25 per jaar.
Wijziging Werkliedenregelement.
De gascommissie uit den raad stelt
voor; over te gaan tot het instellen van
de functies: a. leerling-fitter op een
weekloon van 15 per week op 21-ja-
rigen leeftijd met jeugdaftrek van 2
per week voor elk jaar beneden den 21-
jarigen leeftijd, en b. aankomend-fitter
op een weekloon van 18 op 21-jarigen
leeftijd met jeugdaftrek van 2 per week
voor elk jaar beneden den 21-jarigen
leeftijd.
B. en W. schrijven zich te kunnen ver
eenigen met het creëeren van deze func
ties, doch zij achten de gestelde salaris
normen te laag; terwijl de aangegeven
regeling niet aansluit met de bestaande
klasse-regeling. Zij geven de voorkeur
aan een door de Commissie voor Geor
ganiseerd Overleg voorgstelde regeling,
die het loon bepaalt op 23 voor „aan
komend fitter" op 21-jarigen leeftijd
met 10 pet. aftrek voor elk jaar, dat de
functionaris jonger is, en voor „leerling-
fitter" op 20.70 per week (10 pet. min
der), eveneens met 10 pet. aftrek voor
elk jaar dat de functionaris jonger is dan
21 jaar. Aldus stellen zij den Raad voor
te besluiten.
WOLPHAARTSDIJK. Vrijdagavond
gaf de gymnastiekvereeniging U. D. I,
haar tweede uitvoering in dit seizoen
met oefeningen voor heeren, dames en
adspiranten.
Ter afwisseling werd opgevoerd het
tooneelstukje „Oude Vrijers". De goed
geslaagde (uitvoering (werd met een
dansje besloten.
Zaterdagmiddag ontstond in het
station van de Locaalspoor op het dirp
alhier een schoorsteenbrand. De brand
weer werd gewaarschuwd, welke niet
behoefde op te treden, daar er geen ge
vaar voor uitbreiding bestond, liet men
den schoorsteen uitbranden.
KORTGENE. De werkmansvereeni-
ging „Helpt Elkander" besloot met 33
tegen 9 stemmen op voorstel van den
heer de Looff, het 35-jarig bestaan der
vereeniging plm. eind Februari feeste
lijk te herdenken. Het bestuur heeft de
onkosten op 50 geraamd.
Er zal dan een nader te bespreken
tooneelstuk worden opgevoerd met bal
na,
BRUINISSE. Zaterdagmiddag had
alhier de begrafenis plaats van den
heer N. A. C. Wesdorp, in leven con
troleur bij de Visscherijpolitie op de
Zeeuwsche stroomen alhier. Hierbij was
bijna het geheele corps der Visscherij
politie, zoowel meerderen als minderen
in groot uniform aanwezig. Collega's
van den overledene droegen de baar
naar het graf.
Aan de groeve sprak ds. C. Waarden
burg woorden van troost tot de familie;
de Voorzitter van het bestuur der Vis-
scherijen op de Zeeuwsche Stroomen,
mr. H. van der Beke Callenfels, her
dacht den overledene als een plichtsge
trouw ambtenaar.
STAVENISSE. In de Vrijdagmiddag
gehouden raadsvergadering werd beslo
ten, ook met het oog op de werkver
schaffing, tot rioleering van den Kerk-
weg, welk werk is geraamd op pl.m.
1500. De weg is eigenlijk Poldereigen-
dom, maar samen willen gemeente en
polder dit werk doen uitvoeren.
Tengevolge van de vermeerderde uit
gaven, wordt aangenomen een belasting-
verhooging van het personeel met 50 pet.
(en dus gebracht op 150 pet.) en op de
fondsbelasting een van 20 pet. De ra
ming van beide is 1700 en 1000.
Rusthuis voor ouden van dagen.
OOSTBURG. In de Herv. Kerk alhier
had Vrijdag een openbare samenkomst
plaats, waarin als spreker optrad de
heer J. Welling, diaken bij de N. Herv.
gemeente te Nijmegen, die kwam be
spreken de plannen tot oprichting van
een rusthuis voor ouden van dagen, uit
gaande van den kerkeraad der Herv.
gemeente van Oostburg.
De heer Welling wees er op, dat
eenige overeenkomst bestaat in de ge
schiedenis van de stichting te Nijmegen
en hier, immers reeds jaren bestaan er
plannen, en sommigen gaan eindelijk
twijfelen of er nog wel iets van terecht
zal komen; dit was ook zoo te Nijmegen,
waar reeds in 1893 eene vereen: fing
werd gesticht om te komen tot een
stichting voor ouden van dagen. Door
verschillende omstandigheden had men
reeds een besluit genomen tot aankoop
van grond, dat later weer ingetrokken
werd, later volgde opheffing der ver
eeniging en het reeds aanwezige kapi
taal van ruim 20.000 werd overgedra
gen aan het Classicaal bestrJur van Nij
megen. Eindelijk in 1922 werd de zaak
te N, weer aangepakt, in 3 jaar werd
80.000 bij elkaar gebracht; in 1925
werd de stichting „Levensavond", ge
schikt voor 48 menschen, in gebruik ge
nomen, Oostburg staat thans voor het
zelfde feit als destiidts Nijmegen.
Spr. deelde in een 5-tal stellingen me
de, waartoe men te Nijmegen is geko
men als eischen voor te stichten rust
huizen nl.:
1. Afzonderlijke woongelegenheden,
zoov/el voor alleen-wonenden als ge
huwde paren. 2. Maaltijden, bediening
en verzorging op eigen kamer^ 3. Alge-
heele vrijheid voor de bewoners. 4. Ei
gen melubileeringi van woon- en slaap
kamer en 5. Opname van invalide en
andere personen, die bijzondere verzor
ging noodig hebben, mits zij niet aan
een ziekte lilden, die gevaar tvoor de
omgeving oplevert. De toepassing de
zer stellingen is te Nijmegen een succes
geworden. Spr. werkte vervolgens alle
5 stellingen uitij Een directrice staat te
Nijmegen aan het hoofd, gebroken is
met het oude systeem van een Vader en
Moeder en het werkt best. Laatstge
noemd stelsel geeft trouwens voortdu
rend aanleiding tot moeilijkheden.
Spreker behandelt verder de vraag:
„Is de oprichting van een tehuis voor
ouden van dagen te Oostblurg, gezien
de aanwezigheid van de stichting „Ro-
zenoord" te Sluis, een zaak, die reden
van bestaan heeft, die alleszins ge
rechtvaardigd is en niet een (groot na
deel zal gaan worden voor „Rozen-
oord" zelf?"
Van de 86000 inwoners van Nijmegen
zijn 22000 niet katholiek en hiervan zijn
er zeker nog 8000, die tot geen kerkge
nootschap behooren of Israëlieten zijn,
zoodat er nog een 14000-tal protestan
ten overblijft en daar werd in 't voor
jaar van 1932 een nieuwe stichting bij
gebouwd voor beter gesitueerden, wel
ke van 't begin af vol was, een bewijs,
dat ook Z.-Vlaanderen W.D. een twee
tal stichtingen zou kunnen hebben, ge
zien het aantal protestanten.
En over de qfuaestie of de voorgeno
men Oostburgsche stichting concurrent
zou kunnen worden van „Rozenoord",
zegt spr., dat concurrentie niet behoeft
en ook niet mag bestaan; slechts op
een gebied mag concurrentie ontstaan,
n|il. eene, die leidt tot een zoo goed mo
gelijke verzorging van ouden van dagen,
andere concurrentie is absoluut uitge
sloten. Immers zij die in aanmerking ko
men voor „Rozenoord" kunnen er niet
over denken in de Oostbuirglsche stich
ting opgenomen te Worden, het betreft
twee verschillende groepen van men
schen; „Rozenoord" is meer een stich
ting voor diaconiemenschen en Oost
burg moet dienen voor zelfbetalenden.
Er zijn meer plaatsen in ons land, waar
men de wijze van werken als te Nijme
gen benijdt. Natuurlijk is de wijze van
verpleging waarborg, of kan tenminste
waarborg zijn, dat de menschen daar
niet weg willen, die ondervinding heeft
men te Nijmegen ook. Tenslotte deelt
spreker nog eenige cijfers mede, betrek
king hebbende op de exploitatie te Nij
megen.
Wij ontvingen een brochure ter op
wekking tot deelneming aan de a.s.
voorjaarsbeurs te Utrecht, die
van 12 tot en met 23 Maart a.s. wordt
gehouden. Volhardt en waakt is de zin
spreuk in het begin. Het parool van de
zen tijd voor het Nederlandsch Zakenle
ven. En verder: Indien aan den spannen-
den nood der laatste jaren iets goeds
mag worden ontleend, dan is het wel de
taaie volharding, waarmede het Neder-
landsche zakenleven zich schrap zette
tegen den onrust der tijden.
Dat bleek ook in de Jaarbeurzen in de
crisisjaren
Een boekje met veel aantrekkelijke
foto's, aantrekkelijk voor de lezing en
aantrekkelijk voor een bezoek
Op de alphabetische voordracht
voor de benoeming tot kantonrechter te
Terborg komt voor mr. J. Moolenburgh,
griffier bij het kantngerecht te Mid
delburg.
Geslaagd aan de Theologische
school te kampen voor het propaed.
examen de heer L. van der Linde, W e-
meldinge.
Tandheelkundige kliniek te Leiden.
Thans is definitief afgezien van het
voornemen de tandheelkundige kliniek,
welke nog steeds in het oude acade
misch ziekenhuis te Leiden is gevestigd,
onder te brengen in het gebouw der
heelkundge kliniek op het terrein van
het nieuwe academisch ziekenhuis.
Benoemd als notabele der Ned.
Herv. Kerk te Haamstede (vacatu
re H. Brandenburg) de heer J. Been.
AFDEELING Z. L. M.
Vrijdagavond hield de landbouwver-
eeniging, afd. van de Z. L. M„ te W e s t-
k ape lie onder voorzitterschap van
den heer L. Versluijs, een ledenverga
dering.
Ingekomen waren:
1. Een schrijven van de Z, L. M„
waarin werd medegedeeld, dat, ten
einde meer en meer te komen tot een
verbetering der Landbouwboekhouding
onder de leden der Z. L, M., door de
Maatschappij een plan ontworpen is om
op eenvoudige wijze deze verbetering
te helpen tot stand brengen
In iedere plaats, waar een voldoend
aantal personen deelnemen wil, wordt
vanwege Jhet Bureau voor Landbouw
boekhouding een z.g. practijkcursus in
gesteld. De bedoeling is alleen aan de
landbouwers, die zelf een bedrijf heb
ben, practische voorlichting te geven,
hun boekhouding, die ze zelf bijhouden
in den loop van het jaar te controleeren
en hulp te verleenen bij de aangiftefor
mulieren voor Inkomstenbelasting,
Door periodiek (zitdagen te organi-
seeren, zouden de deelnemers in de ge
legenheid gesteld worden voorlichting
en advies te vragen in allerlei moei
lijkheden, die zich ten aanzzien van de
boekhouding en de fiscale aangelegen
heden voordoen. Op dezen zitdag komt
dan ieder deelnemer afzonderlijk met
zijn boekhouding, welke hij zelf heeft
bijgehouden. De kosten van deze zoo
genaamde practijkcursussen worden zoo
laag mogelijk gesteld.
Uit de bespreking van dit schrijven
bleek wel, dat men het nut van een
dergelijke cursus inzag, waarom dan ook
besloten werd, de maatschappij te ver
zoeken, een persoon te doen komen,
die voor een vergadering van de afdee-
ling een uiteenzetting van de werkwijze
dier cursussen zou geven.
2. Een schrijven van het Land- en
Tuinbouwbureau der I. G. Farbein-
dustrie Aktiengesellschaft te Amster
dam, waarin werd medegedeeld, dat zij
zich beschikbaar stellen, in een land-
bouwvergadering een serie voordrach
ten met films te geven.
Voor dat doel hebben zij in 1932 een
tweede Nederlandsche landbouwfilm
opgenomen, die in verschillende deelen
van ons land is gemaakt en meer spe
ciaal het gebruik van Kalksalpeter als
sitikstofmest illustreert. Besloten werd
het genoemde bureau te verzoeken, zoo
mogelijk nog in Februari, een voor
dracht voor de afdeeling te doen "hou
den. Enkele andere Ingekomen stuk
ken werden voor kennisgeving aange
nomen.
Uit Jhet financieel verslag van den
penningmeester bleek, dat de totale
inkomsten over 1932 hebben bedragen
5.560 en de uitgaven 5.557.
Uit het jaarverslag van den secreta
ris bleek, dat de vereeniging op 31
Dec. 1932 uit 69 leden bestond, waar
onder evenwel ook begrepen waren, zij
die voornamelijk lid zijn, ter wille van
de slachtverzekering van den Kring
Walcheren der Z. L. M. en niet, of bij
uitzondering meedoen, in zake kunst
meststoffen en voedermiddelen.
Als bestuurslid werd herbenoemd
de heer Mm. Minderhoud Kz.
Bij de rondvraag wees een der leden
op de z.i. onbillijkheid, dat aan de
auto's en vrachtauto's onbeperkt vrij
heid wordt verleend thans langs de
wegen te rijden, wat niet toegestaan
wordt aan voertuigen, door paarden ge
trokken, die slechts belast mogen zijn
met 600 Kilo.Daar men algemeen van
deze onbillijkheid overtuigd was werd
besloten den „Kring Walcheren" der
Z, L. M. daarop te wijzen en te trachten,
alle voertuigen dezelfde verplichting op
te leggen.
Ook werd gevraagd, of er wel vol
doende werk wordt gemaakt, tot het
verkrijgen van steun op de aardappels.
Besloten werd,dat daarover inlichtin-
tingen zullen worden gevraagd bij den
„Kring Walcheren".
De in de Zeeuwsche boomgaarden aan
te planten Appel-, Peer- en Pruim-
varieteiten.
(:-:) Door de algemeene vergadering
der afdeeling Zeeland van de Pomologi-
sche Vereeniging d.d. 15 Jan. '32 werd
op voorstel van het bestuur een commis
sie ingesteld, die de opdracht kreeg na
te gaan of het mogelijk was de leden bij
de variëteitskeuze van meerdere voor
lichting te dienen. Algemeen werd ver
wacht dat de werkzaamheden dezer
commissie zullen leiden tot een snellere
beperking van het aantal variëteiten, dat
gekweekt wordt, terwijl daarnaast de
ervaringen, die reeds werden opgedaan
met nieuwe variëteiten vlugger onder de
telers verspreid zullen worden. Er zal
daardoor meer eenheid komen in de
cultuur, wat in verband met den afzet
der geteelde producten ook noodzake
lijk is. Als eerste resultaat van haar ar-
be;d b'edt de commissie een verslag aan.
De variëteiten zijn voor elk der vrucht
soorten ingedeeld in drie groepen:
1. De variëteiten, waarvan de aan
plant zonder eenig voorbehoud kan wor
den aanbevolen;
2. de variëteiten, die naar het oordeel
der Commissie niet meer voor aan
plant in aanmerking komen;
3. de variëteiten, waaromtrent in Zee
land nog te weinig ervaring bestaat om
ze reeds te kunnen aanbevelen.
Van de onder I genoemde variëteiten,
is een beschrijving gegeven, wat betreft
hun groei, vruchtbaarheid, ziekte-aantas
ting en handelswaarde.
Bij de onder 2 genoemde variëteiten is
volstaan met alleen die variëteiten aan
te geven, die in een zekere mate in Zee
land voorkomen, terwijl de redenen zijn
gemeld, waarom de aanplant niet lan
ger meer geadviseerd kon worden. Voor
appels worden in de eerste, groep ge
noemd: Yellow Transparent, Perzik
roode Zomer appel, Manse's Codlin,
Transparente de Croncels, Cox's Oranje
Pippin, Sterappel, goudreinette, Early
Victoria, Lane's Prince Albert, Bramley's
Seedling, Zoete Ermgaarde.
Peren worden in de eerste groep als
volgt aanbevolen: Précose de Trévoux,
Clapp's Favorite, Triomphe de Vienne,
Louise bonne d'Avranche, Beurré Har
dy, William's Duchesse, Doyenné du
cornice, Zwijndrechtsche wijnpeer, Beur
ré Alex. Lucas, Comtesse de Paris; voor
massa-productie Beurré de Mérode,
Maagdepeer, Nouveau Poiteau; stoof
peer St. Remy; om in te maken Bon
chétien Williams.
Op het pruimengebied is de kennis
óver 't algemeen nog gering, vandaar, dat
in het verslag eerst een indeeling der
pruimen-variëteiten wordt gegeven. La
ter worden aanbevolen: Czar, Washing
ton, Dubbele Boerewitte, Witte wijn
pruim, Jefferson.
DE BOER EN DE CRISIS.
Rede van den heer
P. Lindenbergh.
Over het onderwerp De boer en de
crisis hield de heer P. Lindenbergh, van
Wemeldinge gistermiddag een le
zing voor de Vereeniging van Oud-leer
lingen der R. L. W. S„ in de „Prins van
Oranje" te Goes.
Spr. begon, met op te merken, dat
een losse opmerking van hem, weerge
vende zijn wensch om de oud-leeringen
nog eenmaal toe te spreken, tot gevolg
hady dat het bestuur hem daartoe inder
daad uitnoodigde. Spr. zeide voorts, dat
dit zijn wensch was, omdat de oud-leer
lingen voor een groot deel de resultaten
van de wetenschap in de landbouw-prak-
tijk hebben bruikbaar gemaakt, en dit
door hem op hoogen prijs gesteld wordt.
Een onderwerp te vinden, was voor
spr. echter niet gemakkelijk. De crisis in
den landbouw is het onderwerp van den
dag, en ieder is er zoo van vervuld, dat
men voor iets anders bijna geen aan
dacht heeft. En terecht, aldus spr., want
de boer zit ook op buitengewone wijze
in de knel, en gaarne zou hij het ver
lossende woord vinden, maar helaas is
de crisis geen sprookje en baten geen
tooverwoorden. Toch zal hij trachten
den boer een hart onder den riem te ste
ken, wat vooral in dezen tijd, nu velen
den moed dreigen te verliezen, zoo hard
van noode is. En den grond voor deze
bemoediging vindt spr. in het verleden
want de geschiedenis herhaalt zich
steeds, en ervaring is de beste leer
school. De geschiedenis dan, leert, dat
steeds schommelingen voorkwamen; op
een tijd van tegenspoed weer een van
voorspoed volgde. Ook in het begin der
vorige eeuw maakte de landbouwende
bevolking een zwaren tijd door. Zoo ver
haalt men, dat een hofstede met bouw
land van de hand ging voor een rijks
daalder en een boer een weide kocht en
nog een peperkoek toekreeg. In het mid
den der vorige eeuw heerschte weer een
periode van welvaart, waarna omstreeks
1877 opnieuw een tijd van malaise in
trad. De hoofdproducten werden vrijwel
onverkoopbaar.
Spr. schetste vervolgens hoe hij zelf
deze crisis doormaakte. De Nederland
sche landbouw stond dien tijd in vele op
zichten bij het buitenland ten achter. De
opbrengst van het bedrijf werd be-
heerscht door het weer en de hoeveel
heid mest die men op den grond kon
brengen. In den regel kwam men echter
mest tekort en waren de oogsten ook vrij
schraal. Het arbeidersloon was laag.
Ook de weilanden leverden, vooral in
droge jaren, weinig op. Bij het fokken
van paai den werd geen systeem gevolgd
en van „ras" kon niet gesproken wor
den. Het rundvee werd als een noodza
kelijk kwaad beschouwd, noodig voor
den mestput. Ook hier geen ras.
Als een nieuwigheid kwam de ver
bouw »van suikerbieten, doch de resul
taten vielen niet mee. De samenwerking
der boeren bepaalde zich tot een mee
stoot op coöperatieven grondslag, en 't
samen hebben van kleine boeren, van
een zaaddorschzeil. Wel was er saam-
hoorigheid; men hielp elkaar zooveel
men kon. De oude boeren stonden laat
dunkend tegenover elke nieuwigheid en
