30 ets. per
KERKNIEUWS.
KUNST EN WETENSCHAP.
'TIS
VERSTANDIG
LANDBOUW.
fWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEÜWSCHE M'DDELBURGSCHE COURANT VAN WOENSDAG 7 DECEMBER 1932.
No. 289.
PROVINCIALE STATEN VAN
ZEELAND.
DERWENT", ALIAS
THORNTON
EEN ZEEUWSCH REGENT
UIT HET LAATST
DER XVIIIe EEUW,
Va pondspakje
om Blue Band te gebrui
ken - omdat U niets
beters koopen kunt.
Probeer ze vandaag
eens
VERSCH GEKARND
met 25 »/o allerfijnste Roomboter onder Rijkscontrole
de
✓orn.
rda«
8.—
i
8.—
Tweede gewone zitting.
Vergadering van Dinsdag 6 Decem
ber des avonds te half acht.
Voorzitter de Commissaris der Ko
ningin jhr. mr. J. W. Quarles van Uf-
ford.
Aanwezig 41 leden. Afwezig de heer
De Pauw.
De VOORZITTER opent de zitting in
naam der Koningin en leest het ambts
gebed voor, dat alle leden staande aan-
hooren.
Hierna verkrijgt de heer DUMO-
LEIJN het woord en richt zich als oud
ste lid der Staten tot den Commissaris
der Koningin. Spr. is overtuigd namens
alle leden te spreken, als hij den voor
zitter en zijn echtgenoote hartelijk ge-
lukwenscht met het herstel van de ge
volgen van het ongeluk hen en hunne
familie overkomen. Spr. hoopt van har
te, dat het herstel spoedig volledig mo
ge zijn en dat de Commissaris nog zeer
vele jaren aan het hoofd der provincie
zal mogen staan. (De leden geven blij
ken van instemming.)
De VOORZITTER brengt den heer
Dumoleijn dank voor deze woorden en
de andere leden voor hun instemming
daarmede. Het is spreker's gewoonte
niet om in de vergadering van de Sta
ten over zijn eigen persoon te spreken,
maar thans wil hij in het openbaar
naar aanleiding van het hem en zijn fa
milie overkomene toch iets zeggen. Spr,
wil uiting geven in de eerste plaats van
dankbaarheid jegens God, dat het nog
zoo goed is afgeloopen. Maar in de
tweede plaats is hij ook dankbaar voor
de zoo talrijke uit de geheele provincie
van arm en rijk, ontvangen bewijzen
van sympathie en belangstelling, wat
werkte als een heilzame balsem.
Reeds voor het ongeval gevoelde spr.
zich één met Zeeland en zijn bevolking,
maar het wil hem voorkomen, dat die
vele bewijzen van belangstelling hem
nieuwen moed hebben gegeven. Kan 't
zijn om te werken ten bate van de
provincie Zeeland en daarbij roept spr.
bij voortduring den steun van de Sta
tenleden in. Spr. wil gaarne mede wer
ken aan het Excelsior, zoowel stoffelijk
als geestelijk, voor het Zeeuwsche volk.
(Applaus).
Ingekomen stukken en me-
dedeelingen.
De VOORZITTER legt verschillende
Koninklijke besluiten tot goedkeuring
van besluiten der Staten over en doet
de gebruikelijke mededeelingen over
den post onvoorzien 1931 en 1932, over
onderhandsche aanbestedingen, over 't
op de griffie deponeeren van de pre
sentielijsten van de vergaderingen van
Ged. Staten en het in de stukken opne
men van den staat van de provinciale
ambtenaren en bedienden.
De voorstellen.
De VOORZITTER stelt nu voor de
op de agenda voorkomende voorstel
len behalve dat inzake wijziging van het
algemeen reglement voor de polders of
waterschappen in Zeeland en dat tot op
richting van 'n afwateringwaterschap
onder den naam van Hulster-en-Axeler-
Ambacht, te behandelen in de afdee-
lingsvergadering na afloop dezer open
bare en in de openbare bijeenkomst op
5 Jan. en volgende dagen.
De beide genoemde voorstellen en
eventueel nog nieuwe van Ged, Staten
te behandelen .in de afdeelingen na af
loop der openbare vergadering van 5
Januari en volgende dagen en in een
openbare bijeenkomst op Dinsdag 24
Januari.
De vergadering vereenigt zich hier
mede.
De heer ONDERDIJK vraagt waar
om onder 7 van de agenda de verlaging
van subsidie's als afzonderlijk voorstel
is genoemd, hij vraagt of de voorzitter
ff
door
Herman Antonsen.
14). -
Hij sloop het huis binnen en deed
de deur voorzichtig achter zich dicht.
De stemmen kwamen uit de achterka
mer. Hij kwam zooveel mogelijk naderbij
en bleef staan luisteren. Hij schaamde
zich niet om voor luistervink te spelen.
Maar hij kwam blijkbaar al te laat, want
de vrouw gaf haar tegenstand al heel
spoedig op.
Nou, mij goed dan, zei ze, en haar
stem klonk vrij beschaafd. Maken jullie
het dan samen maar uit. Maar ik draag
de gevolgen niet mee. Ik wil je wel zeg
gen, dat het je dit keer niet zoo glad
zal zitten. Als er een in de nor komt, dan
ken ik iemand, die mijn man daar wel ge
zelschap zal gaan houden. Daar kun je
op rekenen hoor!
De mannen schenen verder geen acht
op haar te slaan en spraken op gedemp-
ten toon verder. Thornton kon geen en- j
kei woord verstaan. Teleurgesteld wilde 1
hij teruggaan, toen de deur onverwachts
geopend werd en de vrouw met een
lamp in de hand te voorschijn kwam,
om iemand u't te laten. Verdwijnen was
onmogelijk en dus draaide Thornton zich
bevorderen wil, dat dit te gelijk met de de heer W. Tittman, tot diaken de heer
begrooting behandeld wordt. Jac. Datthijn.
De VOORZITTER heeft daartegen De zoogenaamde „zakjescollecte" voor
geen bezwaar.
Provinciale Stoomboot
diensten.
Bij punt 20, betreffende bestendiging
van den stoombootdienst tusschen Vlis-
singen en Neuzen, is nog een schrijven
van den Minister van Waterstaat over
gelegd met een schema voor de ver
deeling der baten en lasten over de ver
schillende lijnen van den Prov. stoom
bootdienst op de Wester-Schelde.
Uit het schrijven blijkt, dat de Mi
nister, in overeenstemming met het
geen de Rijksaccountant voorstelt, zich
bereid verklaart, den aanvankelijk ge
stelden eisch tot verdeeling van rente
en afschrijving enz. van de buiten dienst
te stellen schepen over 4 lijnen te laten
vallen, echter onder voorwaarde dat
ingeval van de buiten dienst gestelde
schepen, w.o. niet alleen de „Luctor et
Emergo" en de „Zeeuwsch-Vlaanderen"
maar ook de afgeschreven schepen zijn
te rekenen, bij verkoop of verhuring
baten worden verkregen, deze evenmin
aan de lijn Vlissingen-Neuzen worden
toegerekend en deze baten worden
verdeeld uitsluitend over de drie lijnen,
welke na 1 Januari 1933 gesubsidieerd
worden. Met betrekking tot de reser
ve-schepen teekent de minister aan,
dat de in 1934 buiten gebruik te stellen
vaartuigen in 1933 als reserveschepen
dienst zullen doen. Ten aanzien hier
van zal als regel moeten gelden, dat
de jaarlijksche kosten, welke de reser
veschepen met zich brengen, worden
gedragen door de lijnen, welke in het
betrokken jaar door deze schepen zijn
bevaren en wel in verhouding naar 't
aantal vaaruren op elke lijn. Tenslotte
zal met de provincie overleg moeten
plaats hebben over de vraag, hoe met
de vier in 1934 buiten dienst te stellen
schepen te handelen, met name of deze
onmiddellijk moeten worden verkocht,
dan wel of verkoop meer geleidelijk
moet geschieden in de verwachting
dat de opbrengst wellicht hooger zal
zijn. In dit laatste geval zal rekening
moeten worden gehouden met de on
derhoudskosten, welke de opbrengst
weer zullen verminderen.
Afdeelingen.
Hierna heeft de trekking der afdee
lingen plaats.
In de eerste afdeeling hebben zitting
de heeren De Pauw, Heijboer, van Duijn
van 't Hoff, Catshoek, Dumoleijn, Calle,
van Kootegem, de Milliano, Bosse-
laar, den Boer, Kodde en de leden van
Ged. Staten de heeren van Rompu en
Dieleman.
In de tweede afdeeling de heeren v.
d. Wart, Paap, Erasmus, Schippers, de
Baare, Onderdijk, Hamelink Sonke,
Goossens, Vogelaar, de Feijter en Over-
hoff en de leden van Ged. Staten de
heeren v. d. Putte en van Bommel van
Vloten.
In de derde afdeeling de heeren Sta-
verman, Boender, van Dalsum, Edel
man, Dominicus, Adriaanse, van Klin
ken, Moelker, de Ridder, Geelhoed, v.
d. Sande en de Jonge en de leden van
Ged. Staten de heeren van Dusseldorp
en Stieger.
De oudste predikant der Ned. Herv,
Gem. te Rotterdam, dr. J. R. Callen-
bach, vierde Maandag zijn 70sten ver
jaardag.
Dr. Callenbach aanvaardde de evan
geliebediening in 1893 te I e r s e k e.
In 1897 vertrok hij naar Doorn en in
1901 kwam hij in Rotterdam.
Tot ouderling bij de Ned. Herv.
Gem. te Cadzand werd benoemd,
brutaalweg om.
Voor hem stond de bezoeker. Achter
dezen de vrouw, angstig kijkend als een
opgejaagd dier, met de lamp in de hoog
te, alsof ze die elk oogenblik tegen den
grond wilde smijten. In de deur stond
Rogers en keek scherp onderzoekend
de gang in. En Thornton bevond zich
recht tegenover den man staan, die zijn
heele leven had verwoest, tegenover
Devereux, die hem blijkbaar wel herken
de, maar tegelijkertijd terugdeinsde van
ontzetting, omdat hij hem wel moest aan
zien voor een verrezen doode, daar hij
uit de kranten niet anders wist, dan dat
de ontslagen gevangene dood in een
eerste klas coupé gevonden'was.
Rogers kwam het eerst tot bezinning
en snauwde de vrouw toe: Wees maar
niet bang. Dat is nou nummer zes en
zeventig, waar ik je van verteld heb!
Zet die lamp maar neer!
Ik ben vanavond maar vast geko
men in plaats van morgen, zei Thornton,
heel gewoontjes en vriendelijk. De
vrouw zette de lamp neer en lachte on-
noozel.
Al dat gepraat van jullie ook over
dien jongen Derwent heeft me zenuw
achtig gemaakt. ik.ik.
Hou je bek! bromde de man en de
vrouw, haar vergissing bemerkend,
draaide zoch snel om. Opeens snapte
Thornton het verband tusschen de
woorden „doodgewoon 'n moord" en
de zendnig bracht hier 127 op.
ALS OVERDRUK UIT ONS BLAD
IS VERSCHENEN
DOOR MR. J. H. BYBAU.
Bestellingen hierop worden, tegen
vergoeding van 12 cent in post
zegels of contanten, nog in ont
vangst genomen bij de Administra
tie van ons Blad.
De Directie.
Zeeuwsche Volksalmanak
(fa. Ochtman, Zierikzee).
't Is al bijna een eeuw geleden, dat
bij den boekdrukker J. v. d. Velde-Oli-
vier te Zierikzee voor het eerst de
Zeeuwsche Volksalmanak het licht zag
zoo schrijft mr. P. Dieleman in zijn
voorwoord tot deze uitgave, eigenlijk
her-uitgave.
De bedoeling van dezen volksalma
nak is niet een vak-almanak, zooals de
„Provinciale" te zijn, maar een almanak
voor het volk in zijn breede kringen,
waarin het vindt waarin het belang stelt:
markten, watergetijden, feestdagen, ma
ten en gewichten, gegevens van vereeni-
gingen of maatschappijen, velerlei prac-
tische zaken en dan het aardige men
gelwerk. Dit laatste gaf de toenmalige
volksalmanak ook rijkelijk.
Welnu: deze uitgave komt ons als
zoodanig welgeslaagd voor en menigeen
zal er zoowel nut als vermaak van trek
ken. Alleen wordt het boekje ontsierd
door een misselijk kwajongensachtig
versje van Leo van Breen over het
Zeeuwsch Genootschap. Slaan daarop
soms de woorden van mr. Dieleman in
zijn voorwoord: „Critiek is gemakkelijk
te leveren in den zin van aanmerkingen
makenMaar dit is het kenmerk
van den bekrompen geest"? De zelf
tucht en critische behoorlijkheids
zin ten aanzien van eigen geestespro
duct een eerste voorwaarde tot iede-
ren verantwoordelijken redacteursar-
beid schijnt bij dezen redigeerder nog
niet volgroeid te zijn!
Maar dat doet aan onze waardeering
voor den overigens aardigen volksalma
nak niet af!
Maandblad „Filmliga".
Wij ontvingen het eerste nummer van
den zesden jaargang van het belangrijk
uitgebreide, en typografisch geheel her
ziene maandblad „Filmliga", dat voort
aan gewijd zal zijn aan film, smalfilm,
filmtechniek, radio, gramofoon en foto.
Dit eerste nummer ziet er keurig ver
zorgd uit, bevat interessante artikelen
en foto's op de film betrekking hebben
de en is uitgegeven bij Nijgh Van Dit-
mar N.V. te Rotterdam.
De Crisispachtwet 1932 in prac'tijk.
Onze landbouwkundige medewerker
schrijft ons: t
Een Groninger Ned. Herv. predikant,
heeft in een brochure zijn groote be
zwaren uiteengezet tegen bovengenoem
de wet. De geschiedenis vertelt, dat de
oude Johan van Oldenbarnevelt bij zijn
gang naar het schavot zou hebben ge
zegd: „Wat kan een mensch al niet over
komen". Zoo vraagt de dominee, die per
soonlijk geen vierkante duim grond in
de wereld bezit, zich ook af, hoe hij er
toe gekomen is, leider te zijn van e®n
Bond van Landverpachters. De predi
kant is n.l. landverpachter, omdat zijn
tractement bestaat uit de opbrengsten
der pastoralia en deze opbrengsten be
staan voor 95 pCt. uit landpachten.
Schrijver herinnert eraan, hoe dit insti
tuut reeds door Karei de Groote in het
leven is geroepen. In vroegere tijden be
bouwde de geestelijke zelf den grond,
thans wordt deze door hen verpacht.
Dat deze onmogelijke middeleeuwsche
toestanden tot schade van predikant en
gemeente voortbestaan komt volgens
den schrijver omdat de Kerk een log en
conservatief lichaam is. Op 1 Nov. wor
den de pachtsommen voldaan. De pre
dikanten, die inderdaad van hunne jaar
wedden moeten leven, zien dien dag met
verlangen tegemoet; het is ook de dag,
waarop zij hun verschillende leveran
ciers betalen. Den Isten Nov. 1932
bracht echter een groote teleurstelling,
de pachters hadden om pachtverminde-
ring gevraagd. De pachtsommen bedra
gen in totaal 3.060, waarvan aan be
lasting en polderlasten 400 moet wor
den betaald, zoodat zuiver overblijft
2.650. De predikant bood zijn pachters
een reductie van 500, later verhoogd
tot 600. De predikant wilde liefst niet
„den jongen Derwent" en zag hij in, dat
Devereux niets anders was dan een
werktuig in de handen van zijn zooge-
naamden oom Charles Derwent. Het ge
heele geval stond hem nu zoo duidelijk
voor oogen, als of hij zelf in de kamer
met de samenzweerders had zitten mee
praten.
Devereux, die er doodsbleek uitzag,
deed al zijn best, om zich goed te hou-
den.
Ik schrok me daar toch zoo! zei hij
lachend. Ik had niemand in de gang
verwacht. Ik dacht werkelijk een oogen
blikdatdathet huis
Behekst was? vroeg Thornton
glimlachend.
Ja! maar u komt me zoo bekend
voor. Ik ben er zeker van, dat ik u er
gens in Londen reeds eerder gezien heb.
Dat weet ik wel zeker. En ik ken
u dan ook heel goed!
Iedereen hier in de stad schijnt
Frederick Case te kennen, zei hij, snel
besloten zoo mogelijk zijn eigen naam
te verbergen. Maar waarom denken alle
menschen nu ook meteen maar, dat ik
hen allemaal ook ken? U zult, naar ik
hoop, zooiets niet van me eischen!
O, heelemaal niet. Ik ben slechts
Keel kort hier in de stad geweest. Bij
een zekeren mijnheer Devereux. U kent
hem waarschijnlijk wel, want iedereen
kent hem immers? Ik ben van hem weg
gegaan om in dienst van Zijn Majesteit
met zijn gemeenteleden voor den kan
tonrechter komen, doch de pachters von
den de reductie te laag, en beriepen zich
op den kantonrechter. Dit zit dominee
dwars, hij heeft zich op alles en nog wat
bezuinigd, zelfs rooken doet hij niet
meer en de heeren kwamen met dikke
sigaren in het hoofd om de pachtver-
mindering te vragen. Met dat al kwam
er op 1 Nov. geen geld in de pastorie,
omdat de verplichting tot betaling van
den pachttermijn wordt geschorscht,
zoolang op een tijdig ingediend verzoek
schrift niet is beslist. Geen wonder, dat
de predikant in moeilijkheden kwam.
Dit deed hem besluiten tot het voeren
van een actie tegen de wet.
Hij schreef een ingezonden stuk in
Nieuwsblad van het Noorden, waarin,
hij lotgenooten opriep tot samenwer
king. Hij had daarbij gerekend op 26 be
wijzen van instemming, doch hij kreeg
zulk zulk een stroom van sympathie
betuigingen, dat hij er geen raad mee
wist. Dat heeft gevoerd tot het houden
van 'n vergadering van landverpachters
op 15 Nov. te Groningen. De toeloop
naar die vergadering is overweldigend
geweest. Op deze vergadering was ook
aanwezig het Kamerlid, de heer Krijger.
In deze vergadering die werd geleid
door den schrijver, Ds. Ten Broek, kon
ieder het woord krijgen om van zijn on
dervinding met de crisispachtwet te ver
tellen. Velen maakten hiervan gebruik,
orot-ofo*
v
BLUE BAND
(Ingez. Med.)
te komen.
Rogers grinnikte hoorbaar.
O, best! Als u met Rogers be-
vriendt bent, dan bent u ook mijn
vriend riep Devereux joviaal uit. U
kunt gerust bij me komen, als u eens
iets noodig hebt! Hier is mijn kaartje!
Thornton nam het aan en liet den
ander passeeren en deze, blijkbaar heel
wat opgelucht, verliet het huis.
In het daarop volgende gesprek met
Rogers bemerkte Thornton al heel gauw
dat de omstandigheden hem erg gun
stig waren geweest en hem een zeker
overwicht bezorgd hadden. De houding
van den man was zenuwachtig en aar
zelend, omdat hij blijkbaar bang was,
dat zijn ongenoode bezoeker iets te veel
mocht hebben gehoord. En nergens
heerscht zooveel wantrouwen als juist
onder misdadigers.
Ik ben vanavond al gekomen, om
dat ik denkelijk morgen de stad uit zal
zijn, zei Thornton om zijn gedrag te ver
klaren, en ik heb maar heel weinig tijd.
Wat verlang je eigenlijk van me?
Rogers grijnsde en keek naar de
vrouw, die buiten den kring van het
lamplicht in een -hoek der kamer was
gaan zitten.
Indertijd, in het hotel van Zijn Ma
jesteit, heb je me verteld, dat je Thorn-
tin heette. Maar Thornton, nummer zes
en zeventig, is dood in een spoorweg
coupé gevonden, die stakkerd. Wat denk
je wel, dat de politie zeggen zou, als ze
hoorde, dat die Thornton nog springle
vend is en het best maakt? Je ziet, ik
vraag heelemaal niet naar je, privé om
standigheden
Ik voor mij gelaof niet, dat de po
litie iets hoegenaamd zou geven voor
de inlichtingen, die jij meent haar te
kunnen verschaffen. De gewezen detec
tive Sanders kent me persoonlijk heel
goed; gisterenavond heb ik nog een
praatje met hem gemaakt.
Och, zei Rogers, ziet u. de
zaak zit 'm zoo Na mijn vrijlating kan
ik geen stap doen, zonder dat de poli
tie me op de hielen zit. U weet, wat dat
beteekent. En we moeten ondertusschen
toch aan de kost zien te komen, totdat
het een beetje geluwd is, En daarom had
ik gedacht, dat u misschien wel wat
wilde leenen. Ik wil u niet afdreigen
dat hebben ze me nog nooit kunnen
verwijtenmaar het is toch wel
hard, als je zoo op zij gedouwd wordt
door iemand, van wien je toch zoo wel
een en ander weet, niet waar?
Thornton begon te glimlachen.
De vraag, komt dus hierop neer:
Hoeveel moet je hebben?
Vijf honderd pond riep de vrouw
terstond.
(Wordt vervolgd -
