STOOMWASSCHERIJ „ZEELAND" TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN ZATERDAG 16 JULI 1932. No. 166. UIT RUSLAND. DE BRUID VAN HET GLOMDAL Langevielesingel D 197 - Tel. 637 Tarief per kilo en per stuk» KERKNIEUWS. KUNST EN WETENSCHAP. WL l.niMiiiiii—g DE NIEUWE CULTUUR IN RUSLAND. (Nadruk verboden). De nieuwe beschaving. Onmogelijke samenwerking tasschen oud en nieuw. Sovjet-paedagogiek. De leesboekjes. Het letterkun dig onderwijs. De „tuinen der beschaving". Primi tieve en nieuwe vermakelijk heden. Geen proletarische beschaving en proletarische kunst. Massa-psychose, Elke revolutie beteekent een verschui ving op cultureel en maatschappelijk ge bied. De regeerende klassen worden door nieuwe groepen verdrongen, voort gekomen uit de lagere klassen van de bevolking. De nieuwe met veel moeite opgebouwde beschaving moet plaats ma ken voor een veel primitievere cultuur, die de verfijning van de oude mist, maar een basis voor nieuwe ontwikkeling vormt. Bijzonder sterk is dat in tegen woordig Rusland waar te nemen. De be schaafde kringen hadden zich in Rusland in een ongekend snel tempo ontwikkeld, waardoor een onoverbrugbare kloof ont staan is tusschen de beschaafde (de „in- telligentsieja", zooals de Russische term luidt) en de overige massa van de be volking, In de laatste 30 jaar vóór den Wereldoorlog was het verschil tusschen de beschaafde bovenlaag en het eigen lijke volk zoo groot, dat het op een vreemdeling den indruk moest maken als behoorden deze beschaafden tot een volkomen ander volk, zelfs tot een vol komen ander ras, dan de massa der be volking. Na de revolutie zijn menschen uit die massa aan het bewind gekomen. Overal in het land ging de leiding over op menschen uit het volk. De massa deed zich in veel sterkere mate gelden als vroeger, zij drukt haar stempel op de nieuwe cultuur, die nu in Rusland ont staat. Daarnaast speelt de bewuste leiding^ der bolsjewiki, hun streven om de massa' naar eigen wensch te kneden, een zeer belangrijke rol. Dit vindt zijn uiting in alles: in de school, de vermakelijkheden, de pers. De school neemt een der belangrijk ste plaatsen in het sovjet-stelsel in. De school moet de massa vervormen, moet de kinderen de opvattingen der bolsje wiki bijbrengen en tegelijkertijd alle res ten van het oude uitroeien. De overblijf selen van de oude beschaafde klasse wa ren bereid hun krachten aan de nieuwe school te wijden, in de hoop het cultu-. reele peil van het volk te verhoogen. De communistische geest, waarmede het on derwijs nu doordrongen is, de zware hand van de bolsjewistische partij, die blinde gehoorzaamheid eischt en elke poging tot zelfstandig denken, individueel optre den onderdrukt, hebben de samenwer king tusschen de oude beschaafde klasse en de nieuwe regeerders onmogelijk ge maakt. In 'het Westen, ook hier te lande, wordt vaak met extase over de sovjet- paedagogiek gesproken. Zonder te wil len ontkennen, dat er in de sovjet-paeda gogiek zekere goede elementen aan te wijzen zijn, moet ik er toch op wijzen, dat die Westerlingen ook de Neder landers den inhoud en de strekking van de talrijke plakkaten en boekjes eenvoudig niet begrepen hebben. De plakkaten in de scholen, die bij de kin deren de overtuiging moeten wekken, dat de beste raadgevers de arts en de agronoom zijn (op zich zelf zeer ver standige leuzen), bevatten steeds tege lijkertijd een caricatuur van den pries ter met de mededeeling, dat wie zich tot den priester wendt den dood van z'n ziek kind en de mislukking van den oogst onvermijdelijk maakt. De ABC-boekjes, die vele Nederlanders op de sovjet-ten toonstelling hebben bewonderd, zonder den inhoud ervan te kunnen lezen, zijn gebaseerd op het psychologische systeem, waarbij het kind niet met afzonderlijke letters begint, maar met lettergrepen. Da is op zich zelf een heel goed sys teem, (overigens niet nieuw en hier te lande al lang bekend), maar de inhoud van die leesboekjes is van dien aard, dat vele Nederlanders, indien zij hem ken den, wat minder luidruchtig in de uiting van hun bewondering zouden geweest zijn. De leesstukjes zijn zoo samenge steld, dat het kind den indruk krijgt als had er vóór de bolsjewistische revolutie geen beschaving bestaan en als zou de geheele bewoonde wereld met fabrieken bedekt zijn, waar communistische cellen de arbeiders „tot redelijke wezens" ma ken. Deze „opvoedende" inhoud der lees boekjes wordt nog aangevuld door een paar biographieën van communistische leiders, die als heiligen voorgesteld wor den te midden van 'n kapitalistische we reld. Op de middelbare scholen is deze-pri mitiviteit natuurlijk niet vol te houden, maar ook daar wordt ernaar gestreefd bij de leerlingen de overtuiging te wek ken, als ware de Russische geschiedenis vóór 1917 slechts 'n voorbereiding voor het bolsjewistische regime geweest. Zoo wordt de Russische literatuur vóór Poesjkin (Poesjkin was de grootste Rus sische dichter en hem konden de bols jewiki dus niet doodzwijgen) totaal ver waarloosd. Aan de schitterende Russi sche literatuur in de XlXe eeuw wordt heel weinig aandacht gewijd, maar des te meer aan de z.g. sovjet-literatuur. De kinderen krijgen op deze wijze den in druk als had Rusland eigenlijk eerst na de overwinning der bolsjewiki een eigen literatuur gekregen. De pogingen óm middelbare scholen aan fabrieken vast te koppelen en op deze wijze het algemeene onderwijs aan het vakonderwijs te verbinden, worden nog steeds voortgezet, doch zonder eenig succes. Een groote rol spelen in de sov jet-paedagogiek allerlei expedities, al weer op zich zelf een zeer goede en in het „zondige Westen" niet onbekende in stelling, maar daarbij worden die „expe dities" alleen naar speciale musea (mu seum der revolutie, atheïstisch museum, enz.) geleid, de opvoeding krijgt een uiterst eenzijdig karakter. De bolsjewiki zelf zijn in hooge mate met hun paeda- gogiek ingenomen. Op de paedagogische tentoonstelling te Leningrad (Petersburg) in 1930 konden de bezoekers vernemen, dat de sovjet-paedagogiek de beste en vrijwel de. eenige in de wereld was. De Westersche paedagogiek was door eeni ge grove carricaturen voorgesteld. De vreeselijke, elke verbeelding tar tende, menschonteerende woningnood maakt voor den Rus het verblijf thuis minder aangenaam. Zijn vrijen tijd brengt hij in de z.g. „tuinen der beschaving" door. Het zijn éroote pleinen volgebouwd met allerlei barakken en tenten. Ge kunt daar een douche nemen (bij de on hygiënische toestanden in de sovjet-hui zen, het groote aantal luizen, vlooien e. d. een werkelijk goede instelling), een bioscoop bezoeken, een communistische leeszaal vinden, een communistische club binnenloopen, een tooneelvoorstel- ling bijwonen. De trams, die naar en van die „tuinen der beschaving" rijden, zijn propvol. Vermakelijkheden zijn in het al gemeen in Sovjet-Rusland talrijk en toe gankelijk, iets dat overal aan te bevelen zou zijn. Minder goed is, dat al die vermake lijkheden een uiterst primitief en ruw ka rakter dragen. Dat vindt zijn uiting ook in de nieuwste toóneelstroomingen in Rusland. De bekende bolsjewistische tooneelhervormer, Meyerhold, heeft de stukken van Ostrowsky (één der beste Russische tooneelschrijvers) tot circus voorstellingen omgebouwd. Om woede weer te geven laat Meyerhold met een hamer op een ijzeren plaat slaan (en dat in Rusland, het land van het uiterst ver fijnde tooneel Een andere bolsjewisti sche tooneelhervormer, Taïrow, heeft aan de voorstellingen in zijn schouwburg het karakter van acrobatische en spor tieve kunststukken gegeven. Dat is na tuurlijk geen toevalligheid. De massa wil geen „proletarische klassebeschaving" hebben, maar eenvoudig een kermis- drukte. En zij krijgt ze ook. De pogingen om Verhaeren populair te maken, zijn op een fiasco uitgeloopen, doch de circuskunstjes van Meyerbold zijn zeer populair geworden. Hetzelfde zien wij ook in de schilderkunst. Een proletarische beschaving en proletari sche kunst bestaan in Rusland nog geenszins, wel bestaat er een verruwing van beschaving, een „vereenvoudiging", een aanpassing bij de uiterst primitieve behoeften van de massa. Eenig verband tusschen deze kermisdrukte en de pro letarische klasseopvattingen te zoeken zou een dwaasheid zijn. En alweer kan niet ontkend worden, dat dit alles ook zijn goede kanten heeft. Hij die in Rusland een proletarische klas se-beschaving zal zoeken, zal bedrogen uitkomen. Het massale karakter van de propaganda voor deze nieuwe cultuur betreft echter breede massa's bij een zekere cultureelen arbeid( zij het van zeer primitieven aard). De storm van phantastische en overigens zeer weinig productieve activiteit der bolsjewiki werkt meeslepend op een gedeelte van de arbeiders, spelen en de jeugd. Op cul tureel gebied hebt ge er actie voor ar- beiderstooneel, arbeiders-clubs, z.g. muurkranten enz. Dat maakt op de men schen den indruk van nuttigen arbeid, schept een zekere beweging, neemt de menschen in beslag. Het geheel doet aan een motor denken, die veel kabaal maakt en niets in beweging brengt. Doch er ont staat een gewoonte tot maatschappe- lijken arbeid en deze gewoonte zal later wel te pas komen. Deze massale actie leidt tot het ont staan van een massa-psychose. De Rus leest alleen de bolsjewistische bladen (er bestaan in Rusland alleen communisti sche bladen), dag in dag uit slikt hij hy sterische artikelen, waarin de menschen tot activiteit opgeroepen worden, nu eens aan het ,,varkens"-front, dan aan het steenkolen-, mais-, moestuin-, soja- front enz. (de bolsjewiki bedenken steeds een nieuw „front"), en hij krijgt den in druk, dat hij een gemobiliseerde is, die telkens weer van het eene front naar het andere moet snellen. Hij leeft in een at- mospheer van voortdurende drukte, haast, spanning. De sovjet-journalisten verteilen hem tegelijkertijd, dat Rusland voortdurend door iemand bedreigd wordt. Nu is het Poincaré, die een oor log tegen Sovjet-Rusland voorbereidt (dat Poincaré al lang geen politieke rol speelt, is daarbij van geen beteekenis: de Russische massa weet het toch niet en kan de beweringen van haar bladen niet controleeren), dan de Paus, die gecom pliceerde aanvalsplannen koestert, dan weer de sociaal-democraten. Bijzonder fel is de hetze tegen de so ciaal-democraten. Er bestaan geen ge meenheden, welke de Russische en Wes tersche sociaal-democraten niet zouden hebben bedreven; zij zijn bondgenooten van de fascisten (op de sovjet-carricatu- ren wordt een sociaal-democraat steeds als een bondgenoot en lastdier van den fascist voorgesteld) zij organïseeren bloedbaden in arbeiderswijken, zij berei den een oorlog tegen Sovjet-Rusland, zij zijn dienaren van het kapitaal enz. De kenmerken van de nieuwe cultuur, die in Sovjet-Rusland ontstaat, zijn: sim pliciteit (alles is „heel eenvoudig" voor elke vraag bestaat een antwoord, je hoeft slechts de verzamelde werken van Lenin op te slaan en de noodige plaats te raadplegen), rumoerigheid, massa psychose, kudde-geest, een soort com munistische Amerikanisme, verafgoding van de machine, grenzeloos vertrouwen in de techniek, minachting tot de groo te vraakstukken der philosophic (alles is immers duidelijk, alles is verklaard). Iets dergelijks, zij het in andere vormen, was in andere overgangsperioden waar te ne Ö.BA5-C 18. Kari keerde zich om, ging de alkoof in en trok de deur achter zich dicht. Nu waren er nog maar drie in de kamer. Ola Eriksen, Berit en Jakob Braaten. Luister eens, zei Jakob, terwijl hij weer ging zitten. Het is schande, dat oude menschen, zooals jij en ik, hier herrie staan te schoppen als kwajongens; het moest toch eigenlijk zijn om kalm te praten over de zaak. 01a Eriksen keek naar den grond. Ach, dat zal niet veel helpen, zei hij. Zooals zij en jelui je gedragen hebt! Jakob Braaten keek naar Berit, die gedurende al dien tijd geen woord ge zegd had. Zij is een dochter van jou, antwoord de hij. Ze doet wat ze wil, evenals jij. Mijn dochter moet doen wat ik wil, antwoordde Ola Eriksen streng. En wanneer ze dat niet wil, zei Jakob Braaten schertsend. Ja, dan moet zij of ik. Sterven, vulde Jakob Braaten aan. Maar daar ben jij eer aan toe! Hij gliip- lachte, Ola Eriksen antwoordde niet. Ja, want indien het op die manier voort moet gaan, dan benemen jelui el kaar nog het leven! Hij keek naar Ola Eriksen. Zij moet mee naar huis, zei deze onverzettelijk. Jakob Braaten keek Berit aan. Meen je, dat het dan beter zal gaan? vroeg hij Ola Eriksen. Dat blijft hetzelfde, antwoordde deze. 0, je zult zien, het blijft niet het zelfde, zei Jakob Braaten. Wanneer ze op een goeden dag verdwijnt.... Hij keek weer naar Berit. Toen barstte Berit in tranen uit. Er heerschte een oogenblik stilzwijgen. Daarna zei Berit: Wanneer ik toch van Tore houd. Het trilde nog rondom haar mondhoeken. Dat is hetzelfde, antwoordde haar vader. Naar huis zul je. Jakob Braaten keek Berit aan. Ik vind, dat je met hem mee moet gaan, zei hij. Dan kan hij zien! Geruimen tijd bleef het stil. Er verscheen een harde trek om Be- rit's mond. Dat loopt verkeerd, zei ze. 0! riep Jakob Braaten langgerekt. Ga nu maar met hem mee, zei hij. Ze antwoordde niet. Toen keerde Ola Eriksen zich om. Kom nu. Langzaam stond ze op en volgde. Zonder een woord te zeggen, zonder om te zien. Het drietal ging het nieuwe huis voor bij, waar Tore op den drempel stond te kijken. Daar gekomen keerde Berit zich om en keek hem lang aan. De knecht ging heen en spande den grooten Bruine van den wagen met stee- nen, nam hem bij den halster en trok zuidwaarts. Vader en dochter volgden zonder een woord. Tore Braaten stond verslagen en be greep er niets van, toen Berit was weg gegaan. Met bleek gelaat trad hij naar buiten en ging naar het oude huis, naar zijn vader. Mijn hemel, wat is dat nu! vroeg hij heesch. Jakob Braaten stak zijn pijp aan. Hou jij je nu maar stil, zei hij. Laat hen nu maar met elkaar praten. Doodsbleek, .met het hoofd in de han den, ging Tore zitten. Ik krijg haar nooit meer terug! zei hij zacht. Toen lachte Jakob Braaten stil voor zich heen. 0, zei hij, ken ik haar goed, dan krijg je haar stellig terug, haar en nog meer daarbij, antwoordde hij. Hij keek zijn zoon strak aan. Deze zat nog een poos met de handen onder de knie. Daar na hief hij eindelijk het hoofd op. Als zij het maar uit kan houden, zei hij. Jakob Braaten staarde voor zich uit. Zij is het eenige kind, antwoordde hij. Wanneer het er op aan komt, dan geeft de oude toe. Daar kun je zeker van zijn. Overigens zit er pit in haar, voeg de hij er vol overtuiging aan toe. Ja, dat is zoo, antwoordde de zoon, terwijl hij opstond. Nu kwam de moeder uit de alkoof weer binnen. Is het er toch toe gekomen, dat ze weg ging? vroeg deze. Ja. Jakob Braaten rookte. De moeder glimlachte, Die komt spoedig terug, zei ze. Tore, de zoon, haalde diep adem en ging naar zijn werk. Zwijgend volgde Berit Glomgaarden haar vader. Gedurende den ganschen tocht werd er, geen woord gesproken. Hij liep voorop en zij volgde. De knecht joeg het paard bij het veer het water in. Toen boomde hij hen allen met de boot naar de overzijde. Er ontstond groote verbazing op de Glomgaard, toen Berit thuis kwam. Tante Karen greep Berit's hand. Neen, maar, beste, dat je nu weer terug komt, zei ze. Daarna gingen bei den naar boven, naar de zolderkamer, waar Berit's bed nog gedekt stond, als op den dag, waarop ze bruid zou worden. Berit wilde niet eten en begaf zich al vroeg ter ruste. Ze zag bleek en ant woordde weinig op hetgeen men haar vroeg. Tegen den avond kwam haar tante bo men. Op deze basis zal een nieuwe Rus sische beschaving ontstaan, die na eeni- gen tijd contact met de oude Russische cultuur en met de beschaving van het Westen zal zoeken. Elke revolutie is, per slot van rekening verspilling. Dr. Boris Raptschinksky» (Ingez. Med!.), Ds. de Bruyne, predikant bij de Chr. Ger. kerk te Zwolle, viert heden zijn 25-jarig ambtsjubileum. Ds de Bruyne diende o.a. de gemeente Z a a m- s 1 a g en sedert 1922 die van Zwolle. Ned. Herv, Kerk. G. P. Post, cand. te Scheveningen heeft het beroep naar Serooskerke Kerkwerve aangenomen. De zangschool der zangvereeniging Tot Oefening en Uitspaning, geeft blij kens een advertentie in dit blad a.s. Woensdag 20 Juli een uitvoering in de concertzaal alhier. Wij vestigen nog eens de aandacht op het concert dat Mejuffrouw Hen- riëtte v. d. Kamp (alt), den heer Boris Pelsky (bariton) en mevr. v. d. Mersch- Blaauw (pianiste) a.s. Dinsdagavond zullen geven in het hotel de l'Ëurope te Domburg. Prol. Verrijn Stuart over de resultaten van Lausanne. Mag op grond van de Lausanne be reikte resultaten worden aangenomen, dat inderdaad voor het herstelvraagstuk een oplossing is gevonden, die verder geen moeilijkheden behoeft op te leve ren, en is daarmee dus een groot strui kelblok uit het economisch leven ver wijderd, zoo behoeft het anderzijds geen betoog, dat Lausanne als zoodanig voor de groote economische vraagstukken, die zich verder in de wereld voordoen, geenerlei oplossing bréngt aldus schrijft Prof. Mr. Dr. G. M. Verrijn Stuart in het laatste nummer der Ec. Stat. Ber. Alle netelige vraagstukken, zijn er nog altijd op één na. Nog steeds wacht het vraag stuk der Intergeallieerde schulden op oplossing. De regeling van het geldwe zen (stabilisatie van den wisselkoers der (Ingez. Med.) ven en beiden bleven tot laat in den avond met elkaar praten. Ten laatste vroeg tante hoe het nu stond tusschen haar en Tore. Ze antwoordde eerst niet. Maar na geruimen tijd zei ze: 0, dat krijg jelui gauw te zien. Ze lag met het hoofd naar den muur ge keerd. Tante Karen vroeg toen niet meer. Den volgenden dag, 's morgens vroeg, nog voor de melkmeid op was, liep een meisje het veerpad af, dat van de Glom gaard omlaag naar de rivier voerde. Ze liep over de welbekende landerijen en sloeg den weg ,in naar het veer. De sleutel der boot en haar hoofddoek hield ze onder het loopen in haar hand. Haar blouse was niet dichtgeknoopt voor op de borst. Achter haar aan, roepend, kwam tante Karen, die nog een glimp van haar had te zien gekregen, terwijl ze de keukendeur uitsloop. Berit! riep ze. Zonder om te kijken draafde Berit ver der. Nu boog ze den Sundweg in en was zij bij de boot. Het nam eenigen tijd in beslag om het slot open te maken en de boot van den oever te schuiven. Terwijl ze er in sprong en afstiet, kwam haar tante den weg op. (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1932 | | pagina 5