STOOMWASSCHERIJ „ZEELAND"
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN ZATERDAG 16 JULI 1932. No. 166.
UIT RUSLAND.
DE BRUID VAN HET GLOMDAL
Langevielesingel D 197 - Tel. 637
Tarief per kilo en per stuk»
KERKNIEUWS.
KUNST EN WETENSCHAP.
WL
l.niMiiiiii—g
DE NIEUWE CULTUUR IN RUSLAND.
(Nadruk verboden).
De nieuwe beschaving.
Onmogelijke samenwerking
tasschen oud en nieuw.
Sovjet-paedagogiek. De
leesboekjes. Het letterkun
dig onderwijs. De „tuinen
der beschaving". Primi
tieve en nieuwe vermakelijk
heden. Geen proletarische
beschaving en proletarische
kunst. Massa-psychose,
Elke revolutie beteekent een verschui
ving op cultureel en maatschappelijk ge
bied. De regeerende klassen worden
door nieuwe groepen verdrongen, voort
gekomen uit de lagere klassen van de
bevolking. De nieuwe met veel moeite
opgebouwde beschaving moet plaats ma
ken voor een veel primitievere cultuur,
die de verfijning van de oude mist, maar
een basis voor nieuwe ontwikkeling
vormt. Bijzonder sterk is dat in tegen
woordig Rusland waar te nemen. De be
schaafde kringen hadden zich in Rusland
in een ongekend snel tempo ontwikkeld,
waardoor een onoverbrugbare kloof ont
staan is tusschen de beschaafde (de „in-
telligentsieja", zooals de Russische term
luidt) en de overige massa van de be
volking, In de laatste 30 jaar vóór den
Wereldoorlog was het verschil tusschen
de beschaafde bovenlaag en het eigen
lijke volk zoo groot, dat het op een
vreemdeling den indruk moest maken
als behoorden deze beschaafden tot een
volkomen ander volk, zelfs tot een vol
komen ander ras, dan de massa der be
volking. Na de revolutie zijn menschen
uit die massa aan het bewind gekomen.
Overal in het land ging de leiding over
op menschen uit het volk. De massa deed
zich in veel sterkere mate gelden als
vroeger, zij drukt haar stempel op de
nieuwe cultuur, die nu in Rusland ont
staat. Daarnaast speelt de bewuste leiding^
der bolsjewiki, hun streven om de massa'
naar eigen wensch te kneden, een zeer
belangrijke rol. Dit vindt zijn uiting in
alles: in de school, de vermakelijkheden,
de pers.
De school neemt een der belangrijk
ste plaatsen in het sovjet-stelsel in. De
school moet de massa vervormen, moet
de kinderen de opvattingen der bolsje
wiki bijbrengen en tegelijkertijd alle res
ten van het oude uitroeien. De overblijf
selen van de oude beschaafde klasse wa
ren bereid hun krachten aan de nieuwe
school te wijden, in de hoop het cultu-.
reele peil van het volk te verhoogen. De
communistische geest, waarmede het on
derwijs nu doordrongen is, de zware hand
van de bolsjewistische partij, die blinde
gehoorzaamheid eischt en elke poging
tot zelfstandig denken, individueel optre
den onderdrukt, hebben de samenwer
king tusschen de oude beschaafde klasse
en de nieuwe regeerders onmogelijk ge
maakt.
In 'het Westen, ook hier te lande,
wordt vaak met extase over de sovjet-
paedagogiek gesproken. Zonder te wil
len ontkennen, dat er in de sovjet-paeda
gogiek zekere goede elementen aan te
wijzen zijn, moet ik er toch op wijzen,
dat die Westerlingen ook de Neder
landers den inhoud en de strekking
van de talrijke plakkaten en boekjes
eenvoudig niet begrepen hebben. De
plakkaten in de scholen, die bij de kin
deren de overtuiging moeten wekken,
dat de beste raadgevers de arts en de
agronoom zijn (op zich zelf zeer ver
standige leuzen), bevatten steeds tege
lijkertijd een caricatuur van den pries
ter met de mededeeling, dat wie zich tot
den priester wendt den dood van z'n ziek
kind en de mislukking van den oogst
onvermijdelijk maakt. De ABC-boekjes,
die vele Nederlanders op de sovjet-ten
toonstelling hebben bewonderd, zonder
den inhoud ervan te kunnen lezen, zijn
gebaseerd op het psychologische systeem,
waarbij het kind niet met afzonderlijke
letters begint, maar met lettergrepen.
Da is op zich zelf een heel goed sys
teem, (overigens niet nieuw en hier te
lande al lang bekend), maar de inhoud
van die leesboekjes is van dien aard, dat
vele Nederlanders, indien zij hem ken
den, wat minder luidruchtig in de uiting
van hun bewondering zouden geweest
zijn. De leesstukjes zijn zoo samenge
steld, dat het kind den indruk krijgt als
had er vóór de bolsjewistische revolutie
geen beschaving bestaan en als zou de
geheele bewoonde wereld met fabrieken
bedekt zijn, waar communistische cellen
de arbeiders „tot redelijke wezens" ma
ken. Deze „opvoedende" inhoud der lees
boekjes wordt nog aangevuld door een
paar biographieën van communistische
leiders, die als heiligen voorgesteld wor
den te midden van 'n kapitalistische we
reld.
Op de middelbare scholen is deze-pri
mitiviteit natuurlijk niet vol te houden,
maar ook daar wordt ernaar gestreefd
bij de leerlingen de overtuiging te wek
ken, als ware de Russische geschiedenis
vóór 1917 slechts 'n voorbereiding voor
het bolsjewistische regime geweest. Zoo
wordt de Russische literatuur vóór
Poesjkin (Poesjkin was de grootste Rus
sische dichter en hem konden de bols
jewiki dus niet doodzwijgen) totaal ver
waarloosd. Aan de schitterende Russi
sche literatuur in de XlXe eeuw wordt
heel weinig aandacht gewijd, maar des
te meer aan de z.g. sovjet-literatuur. De
kinderen krijgen op deze wijze den in
druk als had Rusland eigenlijk eerst na
de overwinning der bolsjewiki een eigen
literatuur gekregen.
De pogingen óm middelbare scholen
aan fabrieken vast te koppelen en op
deze wijze het algemeene onderwijs aan
het vakonderwijs te verbinden, worden
nog steeds voortgezet, doch zonder eenig
succes. Een groote rol spelen in de sov
jet-paedagogiek allerlei expedities, al
weer op zich zelf een zeer goede en in
het „zondige Westen" niet onbekende in
stelling, maar daarbij worden die „expe
dities" alleen naar speciale musea (mu
seum der revolutie, atheïstisch museum,
enz.) geleid, de opvoeding krijgt een
uiterst eenzijdig karakter. De bolsjewiki
zelf zijn in hooge mate met hun paeda-
gogiek ingenomen. Op de paedagogische
tentoonstelling te Leningrad (Petersburg)
in 1930 konden de bezoekers vernemen,
dat de sovjet-paedagogiek de beste en
vrijwel de. eenige in de wereld was. De
Westersche paedagogiek was door eeni
ge grove carricaturen voorgesteld.
De vreeselijke, elke verbeelding tar
tende, menschonteerende woningnood
maakt voor den Rus het verblijf thuis
minder aangenaam. Zijn vrijen tijd brengt
hij in de z.g. „tuinen der beschaving"
door. Het zijn éroote pleinen volgebouwd
met allerlei barakken en tenten. Ge
kunt daar een douche nemen (bij de on
hygiënische toestanden in de sovjet-hui
zen, het groote aantal luizen, vlooien e.
d. een werkelijk goede instelling), een
bioscoop bezoeken, een communistische
leeszaal vinden, een communistische
club binnenloopen, een tooneelvoorstel-
ling bijwonen. De trams, die naar en van
die „tuinen der beschaving" rijden, zijn
propvol. Vermakelijkheden zijn in het al
gemeen in Sovjet-Rusland talrijk en toe
gankelijk, iets dat overal aan te bevelen
zou zijn.
Minder goed is, dat al die vermake
lijkheden een uiterst primitief en ruw ka
rakter dragen. Dat vindt zijn uiting ook
in de nieuwste toóneelstroomingen in
Rusland. De bekende bolsjewistische
tooneelhervormer, Meyerhold, heeft de
stukken van Ostrowsky (één der beste
Russische tooneelschrijvers) tot circus
voorstellingen omgebouwd. Om woede
weer te geven laat Meyerhold met een
hamer op een ijzeren plaat slaan (en dat
in Rusland, het land van het uiterst ver
fijnde tooneel Een andere bolsjewisti
sche tooneelhervormer, Taïrow, heeft
aan de voorstellingen in zijn schouwburg
het karakter van acrobatische en spor
tieve kunststukken gegeven. Dat is na
tuurlijk geen toevalligheid. De massa wil
geen „proletarische klassebeschaving"
hebben, maar eenvoudig een kermis-
drukte. En zij krijgt ze ook.
De pogingen om Verhaeren populair
te maken, zijn op een fiasco uitgeloopen,
doch de circuskunstjes van Meyerbold
zijn zeer populair geworden. Hetzelfde
zien wij ook in de schilderkunst. Een
proletarische beschaving en proletari
sche kunst bestaan in Rusland nog
geenszins, wel bestaat er een verruwing
van beschaving, een „vereenvoudiging",
een aanpassing bij de uiterst primitieve
behoeften van de massa. Eenig verband
tusschen deze kermisdrukte en de pro
letarische klasseopvattingen te zoeken
zou een dwaasheid zijn.
En alweer kan niet ontkend worden,
dat dit alles ook zijn goede kanten heeft.
Hij die in Rusland een proletarische klas
se-beschaving zal zoeken, zal bedrogen
uitkomen. Het massale karakter van de
propaganda voor deze nieuwe cultuur
betreft echter breede massa's bij een
zekere cultureelen arbeid( zij het van
zeer primitieven aard). De storm van
phantastische en overigens zeer weinig
productieve activiteit der bolsjewiki
werkt meeslepend op een gedeelte van
de arbeiders, spelen en de jeugd. Op cul
tureel gebied hebt ge er actie voor ar-
beiderstooneel, arbeiders-clubs, z.g.
muurkranten enz. Dat maakt op de men
schen den indruk van nuttigen arbeid,
schept een zekere beweging, neemt de
menschen in beslag. Het geheel doet aan
een motor denken, die veel kabaal maakt
en niets in beweging brengt. Doch er ont
staat een gewoonte tot maatschappe-
lijken arbeid en deze gewoonte zal later
wel te pas komen.
Deze massale actie leidt tot het ont
staan van een massa-psychose. De Rus
leest alleen de bolsjewistische bladen (er
bestaan in Rusland alleen communisti
sche bladen), dag in dag uit slikt hij hy
sterische artikelen, waarin de menschen
tot activiteit opgeroepen worden, nu
eens aan het ,,varkens"-front, dan aan
het steenkolen-, mais-, moestuin-, soja-
front enz. (de bolsjewiki bedenken steeds
een nieuw „front"), en hij krijgt den in
druk, dat hij een gemobiliseerde is, die
telkens weer van het eene front naar het
andere moet snellen. Hij leeft in een at-
mospheer van voortdurende drukte,
haast, spanning. De sovjet-journalisten
verteilen hem tegelijkertijd, dat Rusland
voortdurend door iemand bedreigd
wordt. Nu is het Poincaré, die een oor
log tegen Sovjet-Rusland voorbereidt
(dat Poincaré al lang geen politieke rol
speelt, is daarbij van geen beteekenis: de
Russische massa weet het toch niet en
kan de beweringen van haar bladen niet
controleeren), dan de Paus, die gecom
pliceerde aanvalsplannen koestert, dan
weer de sociaal-democraten.
Bijzonder fel is de hetze tegen de so
ciaal-democraten. Er bestaan geen ge
meenheden, welke de Russische en Wes
tersche sociaal-democraten niet zouden
hebben bedreven; zij zijn bondgenooten
van de fascisten (op de sovjet-carricatu-
ren wordt een sociaal-democraat steeds
als een bondgenoot en lastdier van den
fascist voorgesteld) zij organïseeren
bloedbaden in arbeiderswijken, zij berei
den een oorlog tegen Sovjet-Rusland,
zij zijn dienaren van het kapitaal enz.
De kenmerken van de nieuwe cultuur,
die in Sovjet-Rusland ontstaat, zijn: sim
pliciteit (alles is „heel eenvoudig" voor
elke vraag bestaat een antwoord, je
hoeft slechts de verzamelde werken van
Lenin op te slaan en de noodige plaats
te raadplegen), rumoerigheid, massa
psychose, kudde-geest, een soort com
munistische Amerikanisme, verafgoding
van de machine, grenzeloos vertrouwen
in de techniek, minachting tot de groo
te vraakstukken der philosophic (alles is
immers duidelijk, alles is verklaard). Iets
dergelijks, zij het in andere vormen, was
in andere overgangsperioden waar te ne
Ö.BA5-C
18.
Kari keerde zich om, ging de alkoof
in en trok de deur achter zich dicht.
Nu waren er nog maar drie in de kamer.
Ola Eriksen, Berit en Jakob Braaten.
Luister eens, zei Jakob, terwijl hij
weer ging zitten. Het is schande, dat
oude menschen, zooals jij en ik, hier
herrie staan te schoppen als kwajongens;
het moest toch eigenlijk zijn om kalm
te praten over de zaak.
01a Eriksen keek naar den grond.
Ach, dat zal niet veel helpen, zei
hij. Zooals zij en jelui je gedragen hebt!
Jakob Braaten keek naar Berit, die
gedurende al dien tijd geen woord ge
zegd had.
Zij is een dochter van jou, antwoord
de hij. Ze doet wat ze wil, evenals jij.
Mijn dochter moet doen wat ik wil,
antwoordde Ola Eriksen streng.
En wanneer ze dat niet wil, zei
Jakob Braaten schertsend.
Ja, dan moet zij of ik.
Sterven, vulde Jakob Braaten aan.
Maar daar ben jij eer aan toe! Hij gliip-
lachte,
Ola Eriksen antwoordde niet.
Ja, want indien het op die manier
voort moet gaan, dan benemen jelui el
kaar nog het leven!
Hij keek naar Ola Eriksen.
Zij moet mee naar huis, zei deze
onverzettelijk.
Jakob Braaten keek Berit aan.
Meen je, dat het dan beter zal
gaan? vroeg hij Ola Eriksen.
Dat blijft hetzelfde, antwoordde
deze.
0, je zult zien, het blijft niet het
zelfde, zei Jakob Braaten. Wanneer ze
op een goeden dag verdwijnt....
Hij keek weer naar Berit.
Toen barstte Berit in tranen uit.
Er heerschte een oogenblik stilzwijgen.
Daarna zei Berit:
Wanneer ik toch van Tore houd.
Het trilde nog rondom haar mondhoeken.
Dat is hetzelfde, antwoordde haar
vader. Naar huis zul je.
Jakob Braaten keek Berit aan.
Ik vind, dat je met hem mee moet
gaan, zei hij. Dan kan hij zien!
Geruimen tijd bleef het stil.
Er verscheen een harde trek om Be-
rit's mond.
Dat loopt verkeerd, zei ze.
0! riep Jakob Braaten langgerekt.
Ga nu maar met hem mee, zei hij.
Ze antwoordde niet.
Toen keerde Ola Eriksen zich om.
Kom nu.
Langzaam stond ze op en volgde.
Zonder een woord te zeggen, zonder om
te zien.
Het drietal ging het nieuwe huis voor
bij, waar Tore op den drempel stond te
kijken.
Daar gekomen keerde Berit zich om
en keek hem lang aan.
De knecht ging heen en spande den
grooten Bruine van den wagen met stee-
nen, nam hem bij den halster en trok
zuidwaarts. Vader en dochter volgden
zonder een woord.
Tore Braaten stond verslagen en be
greep er niets van, toen Berit was weg
gegaan. Met bleek gelaat trad hij naar
buiten en ging naar het oude huis, naar
zijn vader.
Mijn hemel, wat is dat nu! vroeg
hij heesch.
Jakob Braaten stak zijn pijp aan.
Hou jij je nu maar stil, zei hij. Laat
hen nu maar met elkaar praten.
Doodsbleek, .met het hoofd in de han
den, ging Tore zitten.
Ik krijg haar nooit meer terug! zei
hij zacht.
Toen lachte Jakob Braaten stil voor
zich heen.
0, zei hij, ken ik haar goed, dan
krijg je haar stellig terug, haar en nog
meer daarbij, antwoordde hij. Hij keek
zijn zoon strak aan. Deze zat nog een
poos met de handen onder de knie. Daar
na hief hij eindelijk het hoofd op.
Als zij het maar uit kan houden, zei
hij.
Jakob Braaten staarde voor zich uit.
Zij is het eenige kind, antwoordde
hij. Wanneer het er op aan komt, dan
geeft de oude toe. Daar kun je zeker van
zijn. Overigens zit er pit in haar, voeg
de hij er vol overtuiging aan toe.
Ja, dat is zoo, antwoordde de zoon,
terwijl hij opstond.
Nu kwam de moeder uit de alkoof
weer binnen.
Is het er toch toe gekomen, dat ze
weg ging? vroeg deze.
Ja.
Jakob Braaten rookte.
De moeder glimlachte,
Die komt spoedig terug, zei ze.
Tore, de zoon, haalde diep adem en
ging naar zijn werk.
Zwijgend volgde Berit Glomgaarden
haar vader. Gedurende den ganschen
tocht werd er, geen woord gesproken.
Hij liep voorop en zij volgde. De knecht
joeg het paard bij het veer het water in.
Toen boomde hij hen allen met de boot
naar de overzijde.
Er ontstond groote verbazing op de
Glomgaard, toen Berit thuis kwam.
Tante Karen greep Berit's hand.
Neen, maar, beste, dat je nu weer
terug komt, zei ze. Daarna gingen bei
den naar boven, naar de zolderkamer,
waar Berit's bed nog gedekt stond, als
op den dag, waarop ze bruid zou worden.
Berit wilde niet eten en begaf zich al
vroeg ter ruste. Ze zag bleek en ant
woordde weinig op hetgeen men haar
vroeg.
Tegen den avond kwam haar tante bo
men. Op deze basis zal een nieuwe Rus
sische beschaving ontstaan, die na eeni-
gen tijd contact met de oude Russische
cultuur en met de beschaving van het
Westen zal zoeken. Elke revolutie is,
per slot van rekening verspilling.
Dr. Boris Raptschinksky»
(Ingez. Med!.),
Ds. de Bruyne, predikant bij de
Chr. Ger. kerk te Zwolle, viert heden
zijn 25-jarig ambtsjubileum. Ds de
Bruyne diende o.a. de gemeente Z a a m-
s 1 a g en sedert 1922 die van Zwolle.
Ned. Herv, Kerk.
G. P. Post, cand. te Scheveningen
heeft het beroep naar Serooskerke
Kerkwerve aangenomen.
De zangschool der zangvereeniging
Tot Oefening en Uitspaning, geeft blij
kens een advertentie in dit blad a.s.
Woensdag 20 Juli een uitvoering in de
concertzaal alhier.
Wij vestigen nog eens de aandacht
op het concert dat Mejuffrouw Hen-
riëtte v. d. Kamp (alt), den heer Boris
Pelsky (bariton) en mevr. v. d. Mersch-
Blaauw (pianiste) a.s. Dinsdagavond
zullen geven in het hotel de l'Ëurope
te Domburg.
Prol. Verrijn Stuart over de resultaten
van Lausanne.
Mag op grond van de Lausanne be
reikte resultaten worden aangenomen,
dat inderdaad voor het herstelvraagstuk
een oplossing is gevonden, die verder
geen moeilijkheden behoeft op te leve
ren, en is daarmee dus een groot strui
kelblok uit het economisch leven ver
wijderd, zoo behoeft het anderzijds geen
betoog, dat Lausanne als zoodanig voor
de groote economische vraagstukken,
die zich verder in de wereld voordoen,
geenerlei oplossing bréngt aldus schrijft
Prof. Mr. Dr. G. M. Verrijn Stuart in het
laatste nummer der Ec. Stat. Ber. Alle
netelige vraagstukken, zijn er nog altijd
op één na. Nog steeds wacht het vraag
stuk der Intergeallieerde schulden op
oplossing. De regeling van het geldwe
zen (stabilisatie van den wisselkoers der
(Ingez. Med.)
ven en beiden bleven tot laat in den
avond met elkaar praten. Ten laatste
vroeg tante hoe het nu stond tusschen
haar en Tore.
Ze antwoordde eerst niet. Maar na
geruimen tijd zei ze:
0, dat krijg jelui gauw te zien. Ze
lag met het hoofd naar den muur ge
keerd.
Tante Karen vroeg toen niet meer.
Den volgenden dag, 's morgens vroeg,
nog voor de melkmeid op was, liep een
meisje het veerpad af, dat van de Glom
gaard omlaag naar de rivier voerde. Ze
liep over de welbekende landerijen en
sloeg den weg ,in naar het veer. De
sleutel der boot en haar hoofddoek hield
ze onder het loopen in haar hand. Haar
blouse was niet dichtgeknoopt voor op
de borst. Achter haar aan, roepend,
kwam tante Karen, die nog een glimp
van haar had te zien gekregen, terwijl
ze de keukendeur uitsloop.
Berit! riep ze.
Zonder om te kijken draafde Berit ver
der. Nu boog ze den Sundweg in en was
zij bij de boot. Het nam eenigen tijd in
beslag om het slot open te maken en de
boot van den oever te schuiven. Terwijl
ze er in sprong en afstiet, kwam haar
tante den weg op.
(Wordt vervolgd)