TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEU WSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN ZATERDAG 2 JULI 1932. No. 154. ZEELAND. DE BRUID VAN HET GLOMDAL mum GEMEENTE- EN WATERSCHAPS ARCHIEVEN. Aan het verslag van den Inspecteur der Gemeente- en Waterschapsarchie ven in Zeeland over 1931, is het vol gende ontleend: In het begin van het jaar heeft de Minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw aan de gemeentebesturen een aantal maatregelen ter bescherming van de archieven tegen brand en brandge vaar in overweging gegeven. De archief commissie der Vereeniging van Neder- landsche gemeenten, waarin ook het of- ficieele archiefwezen vertegenwoordigd is, had de lijst opgemaakt. Het is toe te juichen, dat door veler samenwerking de euvelen, die de archieven bedreigen, zoo veel mogelijk worden ingeperkt. In het verslag over 1928, deelde de in specteur een en ander mede over plan nen van de gemeenten Sluis tot het stichten van een streekarchief voor Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen. De re stauratie van de Gotische kapel heeft ,niet tijdig plaats kunnen hebben en daarom is het aanbod van mevrouw Ga tacre, geboren De Stuers, komen te ver vallen. Maar de plannen waren hierme de nog niet definitief van de baan. In November van het afgeloopen jaar noo- digde het gemeentebestuur den inspec teur uit tot een hernieuwde bespreking, die ook gehouden is. Bij dat onderhoud bleek, dat eene tot de daarvoor in aan merking komende besturen gerichte aan vraag om medewerking niet bijzonder veel succes had opgeleverd. Intusschen waren geheel nieuwe berekeningen noo- dig geworden, zoowel door het verlies van het beschikkingsrecht over de Ka pel, als door de tijdsomstandigheden in het algemeen. Het gemeentebestuur vroeg nu het oordeel aan den inspecteur over de mogelijkheid, om het gebouw achter het raadhuis, in welk gebouw de kantschool, het gemeentearchief en de oudheidskamer gevestigd zijn, in te rich ten als bewaarplaats van een streekar chief voor Sluis en omgeving. Het pand is ongeveer 21 m lang, bijna 7 m breed en heeft twee verdiepingen. Aan de lin kervoorzijde is de bebouwing er tegen aan gebouwd. De aanvankelijke indruk van den inspecteur was een zeer gunsti ge. Met het gemeentebestuur sprak hij af, dat teekeningen zouden worden ge maakt, waarna verder overleg zou vol gen. Het lijkt waarschijnlijk, dat binnen niet te langen tijd aan de betrokken ad ministraties een nieuw en behoorlijk om lijnd plan zal kunnen worden voorgelegd. Burgemeester en Wethouders van Hulst verzochten advies omtrent de vraag, of het noodig en wenschelijk was de archieven te verzekeren tegen brand en inbraak. De inspecteur heeft geant woord, dat hem geen geval bekend was, waarin archieven tegen brand en in braak waren verzekerd. Weliswaar zijn archiefstukken geene zaken buiten den handel, zoodat zij niet vallen onder het verzekeringsverbod van art. 599, sub. 4, van het Wetboek van Koophandel. Theoretisch is dus verzekering niet uit gesloten. Maar de bestemming voor den openbaren dienst stelt de archieven praktisch nagenoeg gelijk met voorwer pen, waarin geen handel mag worden gedreven, zoodat de ratio ook vrijwel dezelfde blijft. De waarde van deze on vervangbare zaken zou al heel moeilijk zijn vast te stellen. In de plaats van eene verzekeringspremie behooren dus te tre den de kosten voor preventieve maatre gelen tegen brand- en ander gevaar. Betreffende de archieven der ge meenten, luidt het verslag o.a.: Te Breskens is het plan tot ver betering, aangeduid in het verslag over 1927, geheel uitgevoerd en bovendien is eene ruime kluis gebouwd, ongeveer ZYi M. lang, breed en hoog, met eene stalen deur. Eene tafel op wielen maakt het mogelijk, de overdag gebruikte stuk- 6. Ik moest naar het noorden, naar Braaten, antwoordde Berit. Wat had je daar te doen? Ik wilde daar eens kijken. Er werd niet verder gevraagd, Ola Eriksen Glomgaarden stond met de pijp in den mond midden op het voorplein. Hij keek uit over den weg, die naar de hoeve voerde, waar een jongmensch aankwam met een gezadeld paard ach ter zich. Mijn hemel, wie kon dat wezen! Ja^ nu meende hij hem te herkennen! Het moest stellig Gjermund wezen, de zoon op Hangsett. Hij kende het paard. Het was anders zonderling, dat er nu midden in den oogsttijd bezoek kwam uit het dorp. Ola Eriksen stond met de pijp in den mond te turen naar den man, die na derde. Nu was deze bij de poort en tilde de klink op. Ja, het was Gjermund Hang sett. Ola Eriksen bleef even staan, wen stond, keerde zich om, ging naar binnen en trok zijn buis aan. Er komt bezoek uit het dorp, zei Jmwnawmuaaaai"""' ken gemakkelijk 's avonds in de kluis te bergen. Verlichting van de ruimte is mogelijk door middel van eene electri- sche lamp aan een snoer. Het archief tot 1813 bevindt zich in het Rijksarchief te Middelburg. Eenige stukken, ouder dan dat jaar, zijn nog ge vonden bij de reorganisatie en zullen worden overgebracht. Op het archief uit den lateren tijd is het registratuursysteem der Vereeniging van Nedetlandsche gemeenten toege past. De geheele nieuwe nummering was tijdens het bezoek gereed; alleen moes ten nog gedeelten van het archief in de omslagen worden ingevoegd. De reeds aangebrachte verbeteringen mogen zeer belangrijk en verheugend worden genoemd. In de opstelling van het archief te Cadzand is de laatste jaren geene ver andering gekomen. De zolder van het raadhuis herbergt nog steeds, evenals dat in 1923 het geval bleek te zijn, het oud-archief, beginnend met het jaar 1800. Eene plaats, geschikt om eene kluis te bouwen of eene brandkast te zetten, ontbreekt. Het raadhuis is onbewoond, wordt electrisch verlicht en door middel van kachels verwarmt. In de berging en opstelling van het oud-archief te Colijnsplaat is sedert 1923 blijkbaar weinig veranderd. De kast in de raadzaal bevat o. a. een register van gronduitgiften, beginnend met het jaar 1598, aan de keerzijde instructies, eeds formulieren enz. uit denzelfden tijd. Uit den tijd tot 1766 schijnt verder niets aan wezig te zijn. Het oud-archief, bewaard in de genoemde kast, loopt tot 1923. Af gesproken is thans, dat de kast op den zolder, waarin o. abrieven van 1805 "tot 1809 schuilen, zal worden ontruimd. De inhoud gaat naar beneden en zal worden gerangschikt. De gemeente 's-Gravenpolder heeft een nieuw raadhuis doen bouwen. Eene kluis ontbreekt; men heeft er niet aan gedacht, zulk eene bewaarplaats in het bouwplan op te nemen. Thans is het oudere archief geplaatst in kasten der burgemeesterskamer, ge legen naast de secretarie. Ook op eene moeilijk te bereiken vliering staat nog een en ander in kasten. Het raadhuis is niet bewoond. Het heeft waterleiding en electrisch licht. Ook de gemeente Heinkenszand heeft een nieuw raadhuis gekregen. Een bestaand huis is daartoe verbouwd. De ruime kluis met lipsdeur is nog wat vochtig; daarom staat voorloopig het tarief in een kamertje met brandvrij plafond, ge legen naast den ingang. Het raadhuis is niet bewoond en heeft, waterleiding, als mede electrisch licht. In de archiefka mer hangt eenminimax-apparaat. In opdracht van Ged. Staten heeft de inspecteur deelgenomen aan besprekin gen met het gemeente- en de polderbe sturen te Hdofdplaat over eene betere bewaring der archieven. Twee oplossin gen leken uitvoerbaar. Vooreerst zou een gedeelte van de burgemeesterskamer kunnen worden afgescheiden en tot eene kluis gemaakt, waarin ook de polder archieven een onderkomen zouden kun nen vinden. Maar de beschikbaar ko mende ruimte zou naar zijne meening spoedig te klein blijken te zijn. De voor keur leek mij daarom te verdienen het inrichten van een vrij bij het raadhuis staand gebouwtje tot archiefbewaar plaats voor de gemeente en de polders. Als de muren niet al te slecht waren, kon dit waarscijnlijk met geringe kosten geschieden, door de ruimte inwendig te bekleeden met asbest- of aeternietplaten en haar van boven af te sluiten met be- tongaas. Te Kats kon de inspecteur niet veel verandering sedert 1923 bespeuren. Hij heeft aangeraden, de archiefkast door middel van zakjes ongebluschte kalk vochtvrij te maken. Het raadhuis is onbewoond en heeft electrisch licht. hij tot het vrouwvolk, dat bezig was het avondeten gereed te maken. Zuster Karen keek op van den brijpot, waarin ze aan het roeren was en lei nu den karnstok weg. Wie dan? vroeg ze. Ola Eriksen ging naar buiten. Het is een paard van Hangsett, zei ik, antwoordde hij, terwijl hij heen ging. Maar Berit, die ook had opgekeken, bloosde; het was een blos, die onmid dellijk verdween. Daarop ging ze naar de alcoof om zich te verkleeden. Toen Ola Glomgaarden weer buiten op het plein der hoeve was gekomen en nu dicht bij de galerij stond, draaide Gjermund Hangsett juist het erf op. Hij was in Zondagsche kleeding en hield Hangsettborken gezadeld achter zich bij den teugel. Hij bond het paard aan de heining en kwam recht op Ola toe. Ola Glomgaarden trippelde hem langzaam tegemoet. Goedendag, zei Gjermund Hang sett. Goedendag en wees welkom, ant woordde Ola Eriksen. Gjermund Hang sett reikte hem de hand. Dank voor 't laatste, zei hij. O, niets te danken! Ola Eriksen bbleef even staan. De toestand van het archief te Kort- gene is sinds 1923 helaas niet verbe terd. Het zal noodig zijn, hulp te bie den bij het regelen van het verwaar loosde archief. Het raadhuis staat af zonderlijk, is onbewoond en heeft elec- trische verlichting. De gemeente Noordwelle is sedert het bezoek in 1930 aangesloten bij de water leiding. Dit en de aanwezigheid van brandkranen maken het naar de mee ning van het gemeentebestuur onnoodig, in het raadhuis een brandblusch-appa- raat aan te brengen. Te Oostburg wordt bouwen van eene kluis overwogenf doch het zal moeilijk zijn, eene geschikte plaats daarvoor te vinden. Op voldoende watervoorziening kan in tijden van groote droogte niet met zekerheid worden gerekend, in normale omstandigheden wèl. Het loopende ar chief wordt jaarsgewijs in portefeuilles verzameld. Te Sas van Gent wordt bouwen van eene kluis overwogen. Als wenschelijker nog dan zulkeen verbetering wordt het stichten van een geheel nieuw raadhuis beschouwd. Een minimax-apparaat hangt in het raadhuis. Voorts beschikt de ge meente over eene motorspuit. Het oude raadhuis te Sint-Laurens aan de dorpssraat is onlangs vervangen door een nieuw, gelegen aan den Noordweg. Eene kluis grenst aan de secretarie en wordt vandaar electrisch verlicht met eene snoerlamp. Het oud archief stond bij de komst van den inspecteur nog in eene kast op den zolder, maar het zou in het voorjaar van 1932 worden ge plaatst in de kluis, die goed droog is en veel ruimte biedt. De belangrijk ten goede gewijzigde toestand zal nog verbeteren, als het ar chief eenmaal veilig in de kluis belandt. De opstelling van het oud-archief te Sluis in het daarvoor bestemde lokaal van het gebouw achter het raadhuis is, voor zoover de inspecteur heeft kunnen nagaan, niet veranderd. Het raadhuis wordt met gas verlicht en centraal verwarmd. Het is onbe woond. Besloten is tot het aanschaffen van een aantal Minimax-apparaten; drie stuks worden voor het raadhuis bestemd. De berging van het archief te Vrouwe polder liet in 1929 nog te wenschen over. De burgemeester zeide echter toe, dat de noodige verbetering zouden worden aangebracht. In Juli van het afgeloo pen jaar mocht de inspecteur van het gemeentebestuur vernemen, dat aan de afspraak zooveel mogelijk was voldaan. De toestand te Wissekerke is sedert het bezoek in 1923 belangrijk verbeterd. Het oude raadhuis is verbouwd en wordt voorzien van eene kluis (afmetingen: 3,3 en 3=: m). Het raadhuis heeft electrische verlich ting. Bij de kluis hangt een Minimax-toe- stel. Eene auto-spuit van de gemeente stalt achter het raadhuis. Als waterre servoirs acht men de voorhanden put ten voldoende. Het oude gemeentehuis te Wolphaarts- dijk is vervangen door 'n nieuw, dat ge heel vrij staat. Het is voorzien van twee kluizen, die tijdens het bezoek nog niet voldoende droog waren. Het archief te Zuidzande staat voch tig, vooral voor zoover het geborgen is in de kamer naast de secretarie. Het bouwen van eene kluis is niet in overwe ging, Ook is geene brandkast aanwezig. Bevredigd mag de toestand van het oude archief niet worden genoemd. De inspec teur heeft voorgesteld, door het aan brengen van zakjes ongebluschte kalk de vocht voorloopig te bestrijden. Het in 1905 gebouwde raadhuis wordt verlicht door gas, verwarmd door ka chels. Het is niet bewoond. Ook een deel der bezochte water schapsarchieven gaven aanleiding tot 't maken van bijzondere opmerkingen. De inventarisatie van het oud-archief te Westdorpe vanwege de provincie kon nog niet worden afgesloten. UB II B— Het is mooi weer! Gjermund bekeek de lucht aan alle kanten. Ja, echt mooi weer, antwoordde Ola Eriksen, Ze talmden weer even. Het is warm! Gjermund droogde het zweet af. Ja. Weer bleef het even stil. Je moet het paard binnen zetten en mee gaan. Gjermund Hangsett draalde even. O, dank U.... ik moest dat toch maar niet doen, antwoordde hij. Ola Eriksen gaat zonder hierop te antwoorden heen, maakt den teugel los en leidt het paard naar den stal. Gjermund volgt. Hiermee gereed gekomen, gaan ze weer naar buiten, blijven even bij de staldeur over den hooioogst staan pra ten. Er komt veel voer dit jaar, zegt Ola Glomgaarden. i Ja, daarmee staat het niet kwaad, antwoordt Gjermund. Jelui zult er ook wel spoedig mee klaar zijn, zegt hij. O, ja, heel gauw, antwoordt Ola Eriksen. Beiden zwijgen. Daarna zegt Ola Eriksen: Ga nu mee naar binnen! Het gemeentebestuur van Veere, dat herhaaldelijk ondubbelzinnige blijken van belangstelling in de verzorging van het archief heeft gegeven, bracht een bezoek aan het Rijksarchief, om zich na der op de hoogte van den toestand te stellen. Omtrent de berging, de herstel ling, de ordening en de beschrijving van het naar Middelburg overgebrachte ge deelte heeft de inspecteur, samen met den heer De Brakke, de gewenschte na dere inlichtingen gegeven. In verband met de ontruiming van het stadhuis ten behoeve van de restauratie verzocht de Minister van 0„ K. en W. den inspecteur het geheele oud-archief tijdelijk in bewaring te nemen. Wegens gebrek aan geschikte plaats ruimte moesten zolders in gebruik wor den gesteld, die stellig niet zouden kun nen dienen als blijvende bergplaats. Mr. De Brakke heeft het overbrengen nader voorbereid. Aan het eind van het jaar was hij met het uitzoeken der stukken in hoofzaak gereed. Het bedrag, voor 1931 door den ge meenteraad toegestaan ten behoeve van herstellingswerkzaamheden, is geheel verbruikt. Het werk werd echter niet voltooid en daarom stelde de inspecteur het gemeentebestuur voor, om ook op de begrooting voor 1932 weder een post te brengen. In December ontving hij het heugelijk bericht, dat de raad voor het komende jaar, behoudens goedkeuring door Ged. St. van Zeeland, een bedrag van 150,had uitgetrokken voor het herstellen van het oud-archief. WALCHEREN, Gemeenteraad van Koudekerke, KOUDEKERKE. Gister kwam de raad in spoedeischende vergadering bijeen. Vporzitter burgemeester A. Bakker. Na opening deelde de voorzitter mede, dat hem verlof is verleend, ingaande he den, tot en met 28 Juli. Bouwen in de duinen. Hierna leest de voorzitter het schrij ven voor van Ged. Staten van Zeeland, waarin dit college zich onthoudt vergun ning te verleenen aan P. Flipse q.q. J. J. v. d. Bergen te Biggekerke voor de door den raad verleende bouwvergun ning op 11 April en 10 Mei 1932. Zij vragen of de raad bereid is de raadsbe sluiten van 11 April en 10 Mei in te trekken, als zijnde niet in het algemeen belang. De heer Sanderse vraagt of met het oog op het bélangrijke onderwerp, ook door B. en W. een kort prae-advies is opgemaakt. De voorzitter deelt mede, dat B. en W. geen vergadering hierover hebben gehouden, daar het standpunt van den raad bekend is. De heer Sanderse betreurt dat het da- gelijksch bestuur geen prae-advies heeft, dit had eenig richtsnoer kunnen geven. Wij bespreken''"dezen morgen de ont wikkeling in de duinen. Hoe die momen teel is, daaraan heeft het gemeentebe stuur mede schuld. De voorzitter verzoekt den heer Sanderse bij de bespreking van de bouwvergunning te blijven. De heer Sanderse zegt dat er ge handeld is in strijd met onze bouwver ordening. Wij staan voor de vraag, heeft de raad een besluit genomen niet in het algemeen belang? Is dit nu pas doorge drongen tot jhr. De Graeff, dat het al gemeen belang niet meer in het gedrang zou komen? Laten we trachten den chaos op te ruimen. Op 19 Oct. 1931 werd aan een dame geweigerd een zo merhuisje te bouwen en in Dec. werd wel toestemming aan een ander ver leend. De raad heeft met algemeene stem men vergunning verleend. Hij zal óf de zen morgen van houding moeten veran deren óf moeten beslissen een deputa tie uit haar midden te benoemen om een overwinning in deze, als het waarachtig belang der gemeente te behalen met als woordvoerder de burgemeester. Ja, dank je! En beiden treden binnen. Gjermund groet eerst Karen en geeft haar de hand en daarna Berit. Dan stapt hij naar voren en neemt plaats, terwijl Berit naar den kelder gaat om bier te halen. Maken allen het goed in het dorp, vraagt Karen. Zij staat bij het buffet en is bezig koekjes op een schaal te leggen. Ja, dank je, voor zoover ik weet, antwoordt Gjermund. Hij spreekt als een mensch op leeftijd. Je moeder is zeker op de berg weide? Ja, ze is daar nu al drie weken, De koeien daarboven geven ze ker wel veel melk? Ja, dat gaat wel. Nu komt Berit boven met het bier en gaat naar Gjermund. O dank je! Met groote deftigheid neemt hij het aan en drinkt. Zij blijft in afwachting staan. Neen, lesch eerst je dorst maar, zegt ze, als hij haar den beker reikt. O, dank je! Hij drinkt weer. Dank je, nu niet meer, zegt hij daarna. Zij' neemt den beker aan en brengt dezen naar het buffet, daarna komt ze terug met de gebakschaal. (Ingez. Med.J Hoe meer ontwikkeling in de duinen in de toekomst plaats heeft, hoe beter voor de gemeente. De heer Sanderse uit een woord van protest tegen de Ged. Staten, dat zij als provinciaal bestuur niet zeggen waarin de belangen geschaad worden. Den heer De K r o o heeft het schrij ven bevreemdt, dit besluit met het algemeen belang in strijd is. Er zit niets in, en wat betreft het verstrek ken van een stratenplan, de inspecteur van het drinkwaterbureau en de duin waterleiding zijn tevreden gesteld. Spr. v/il het zoo landelijk mogelijk maken en dan behoeft er geen stratenplan bij. Wanneer men dat zou willen doen is het tegen het principe van onze verorde ning. Open bouwen is zeer wenschelijk. Spr. heeft hooren noemen den inspec teur van de volkshuisvesting. Wij moe ten geen volkshuisvesting hebben. Spr. twijfelt sterk of die inspecteur daar iets mede te maken heeft. Hij kan zich er goed mede vereenigen dat er een depu tatie komt, die de belangen niet alleen van den raad, maar van de geheele ge meente zal vertolken. De heer M o e n s gelooft dat er niets tegen is, dat er behoorlijke woningen gebouwd worden in de duinen. Ons wordt een stratenplan opgedrongen door Ged. Staten. Wanneer door Ged. Staten zoo wordt voortgegaan wordt de raad een commissie onder strenge controle van Ged. Staten, welke commissie de verantwoordelijkheid draagt voor den gang van zaken in de gemeente. De heer G o o t e begrijpt 't niet dat dit tegengewerkt wordt. Het straten plan van Ged. Staten is niets. Spr. is voorstander voor een deputatie. De heer De R ij k e gelooft, dat het besluit wel bewust is genomen. Hoe is het te verklaren dat het eene kotje na het andere wordt neergezet. Toen was er toch ook een inspecteur van de Volksgezondheid, en nu wij hebben ge zegd dat moet stop gezet worden, en wij nette woningen willen bouwen, nu zeg gen Ged. Staten neen jelui mogen daar zoo niet bouwen. Spr. sluit zich aan bij de benoeming van een deputatie. Wan neer wij dit goed bij den Minister toe lichten, is spr. van het succes overtuigd. De heer L o r i e r zegt, dat Ged. Sta ten schrijven, dat. zij het besluit tot ver nietiging zullen voordragen, maar zij schrijven niet wat strijdig is met het al gemeen belang. Een stratenplan in onze duinen is voor spr. zeer onbegrijpelijk. Laten we trachten de zaak zoo goed mógelijk voor elkaar te krijgen. De heer Contant waarschuwt tus- schen twee lichamen de Raad en Ged. Staten botsingen te brengen. Van uit drukking algemeen belang kan een na dere definitie worden gevraagd en dan kan er nader besloten worden. Wij moeten oppassen dat er niets vernietigd wordt. Langs alle kanten raadt spr. om zichtigheid aan. De Voorzitter heeft niets anders verwacht dan dat de raad zijn sttand- punt handhaaft. Spr. is bereid als bur gemeester het standpunt van den raad te verdedigen waar het behoort. Ged. Staten gaan hun boekje niet te buiten. Voor het stratenplan zijn B. en W. ook niet. De inspecteur Volkshuisvesting heeft te maken met alles wat de bouw betreft en gaat niet zijn boekje te buiten. Spr. stelt voor de deputatie niet te groo te maken, hij zou zeggen drie menschen. De heeren G o o t e, De R ij k e, L o- Hij bedient zich. Nadat Ola Glomgaarden ook gedron ken heeft, beginnen ze met z'n viertjes onder elkaar te praten. Men somt over en weer de gebeurtenissen op, die in het dorp hebben plaats gehad. Er wordt rustig navraag gedaan naar alles en nog wat. Daartusschen in vallen lange poo- zen van stilzwijgen. De vrouwen heb ben buiten, nog enkele bezigheden te verrichten en komen daarna de een na de ander binnen. Berit neemt iets ter hand. Maar de 'beide mannen jblijven zitten en praten langzaam en voorzich tig met elkaar. Het gesprek komt op de verwantschap en opeens vraagt Ola Glomgaarden: Zeg, je vader geeft zeker nu wel dra de hoeve over aan jou? Gjermund schraapt zijn keel en ver schuift zijn stoel. Ja, hij heeft er over gesproken, geeft hij ten antwoord. Zoo? Men schraapt de keel. Dat wordt zeker een groote uit- keering? Ola Eriksen haalt de pijp voor den dag, Gjermund humt weer. Ja, klein wordt ze niet, antwoordt Mj* Ola Eriksen stopt zijn pijp. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1932 | | pagina 5