Flink en frisch Mercurius Havermout A d verte ntlën. Electrische Waschmachine N.V. Insulaire Hypotheekbank I pCt. Pandbrieven a 98 pCt. 's-Hertogenbosch DE ALKMAARSCHE >4 COU RANT lbonneert U op de Middelburgsche Courant Middelbare Technische School DE VEREENIGING TOT INSTANDHOUDING VAN OUDE GEBOUWEN TE MIDDELBURG EN HETGEEN DOOR HAAR IS VERRICHT GEDURENDE DE EERSTE KWART-EEUW VAN HAAR BESTAAN. zijn de kinderen den heelen ochtend als ze zoo'n stevig ontbijt met Mercurius Havermout naar binnen hebben. Mercurius Havermout is een Nederlandsch product, beter en goedkooper dan elk buitenlandsch merk. Eischt dus Mercurius van uw kruidenier! CENT PER PONDS PAK De Beste Hulp in de Huishouding »JAN\teakhout Ned. Fabrikaat 185.- i« eikenhout FLANDRIA« eikenhout i 75.- Hand. Bureau IndustriaRotterdam Algemeen Advertentieblad voor Weatalijk Z.-Vlaanderen- FIRMA A. J. NAGENOEG HUIS AAN HUIS OOSTBURG Bijkantoor Middelburg, J, J. ARKESTEYN &ZOON N00RDWMK VERSCHIJNT SINDS 1708 T€ ALKMAAR» '1$ het meest gelezen DAG BLAD In de steeds vooruitgaande 'Kaasstad en in hare zeer welvarende Omstreken. Vraagt proefnummers^ Den 19en Juni 1907 kwamen, op initiatief van eenige belangstellenden, een dertiental Middelbur gers drie hunner zijn ons nog steeds getrouw bijeen, en richtten de vereeniging op, die heden - of juister morgen - haar 25-jarig bestaan mag her denken. De voornaamste stoot hiertoe was gegeven door den heer J. A. Frederiks, het vorig jaar op hoogen leeftijd overleden, die Middelburg kort daar op metterwoon verliet, doch aan zijn schepping de noodige financieele basis verschafte door de schen king van een bedrag van bijna 650 gulden, dat hem bij zijn vertrek was ter hand gesteld. Naast hem heb ben de heeren H. P. den Bouwmeester, voorzitter tot zijn overlijden in Augustus 1913, en W. O. Swaving, secretaris tot zijn dood in Mei 1918, voor onze ver eeniging groote verdienste gehad. Laatstgenoemde werd opgevolgd door dr. W. S. Unger, secretaris nog heden; het voorzitterschap werd, na een korte waarneming door Jhr. van den Brandeler, burgemeester, van 1915 tot zijn over lijden in 1925 bekleed door dr. H. Japikse, vervol gens tot 1931 door mr. G, J. Sprenger, en sinds dien door den huidigen functionaris, den heer W. Berdenis van Berlekom. Eerste meester van de pen ningen was de heer L. van Krimpen, daarna de heer A. W. Berdenis van Berlekom, sinds 1918 de secre taris, hetgeen praktisch is, doch niet in overeen stemming met de statuten. Daarnaast hebben 19 andere personen in de verloopen kwarteeuw ge durende korter of langer tijd deel van het bestuur uitgemaakt. Het gemeentebestuur gaf blijk van zijn belangstelling door de verleening, in 1920, van een jaarlijksch subsidie van 25 gulden. Het doel der Vereeniging was, en is, tweeledig: vooreerst het bevorderen van de instandhouding van alle gebouwen of hun onderdeelen, die uit een oogpunt van kunst, oudheid of geschiedenis van be lang zijn, door het geven van advies en het ver- leenen van subsidie, en daarnaast het verzamelen van gegevens over genoemde gebouwen en het aan leggen en bijhouden van een register daarvan. Naar de mate harer krachten heeft zij in deze periode daaraan gewerkt. Een overzicht van hetgeen is verricht moge hier volgen. Wat vooreerst de bewaring der oude architec tuur betreft, reeds in het eerste jaar van haar be staan wist de Vereeniging haar nut te bewijzen door het redden van den beroemden gevel van het huis In de Steenrotse. De toenmalige eigenaar wilde zich coüte que coüte van het huis ontdoen, en reeds loerde de slooper op zijn prooi. Het ijverige bestuur onzer vereeniging echter roerde de trom, en het mocht gelukken, met financieelen steun onzerzijds, de Steenrots te doen aankoopen door de Commissie, belast met het beheer der voormalige gildegoederen, zoodat althans het gevaar voor ver nieling was afgewend. De hoognoodige restauratie echter bleef achterwege, tot in 1919 de bekende vereeniging „Hendrick de Keyser" zich bereid ver klaarde den eigendom van den even belangrijken als verwaarloosden gevel over te nemen en die met steun der hooge overheid te doen restaureeren. Ook de Vereeniging droeg tot de restauratie naar krachten bij, en zij rekent het zich tot een eer, tot de bewaring van het huis van Andries de Valckenaere aldus te hebben kunnen medewerken. Het laat-Gothische zandsteenen poortje aan het pand Nieuwe Haven I 118, dat misschien de achter uitgang van het klooster Bachten's graven hove in de Zusterstraat heeft afgesloten en blijkens het oudstbewaarde wijkregister in 1599 toebehoorde aan het in de Gravenstraat gelegen huis de Coninck Salomo (thans I no. 190), werd in 1910 door de eigenaars aan de Vereeniging afgestaan. Deze heeft het laten restaureeren en er een eenvoudig gesmeed ijzeren hek in doen plaatsen, waardoor het behoud verzekerd is. Voor het van de verf ontdoen van het zandsteenen poortje, in pilaster-type, met door broken fronton, aan het huis Lange Lombardstraat C 74, dat sinds 1901 aan de diaconie der Ned.- Hervormde kerk behoort, werd aan de eigenares een geldelijke bijdrage verleend. Gaarne had» de Vereeniging ook medegewerkt aan de meermalen voorgenomen restauratie van het poortje der Gast- huiskerk, uitkomende aan den Langen Delft, da teerend uit het begin der zestiende eeuw, doch tot nu toe is daar nog steeds niet van gekomen. Terwijl tengevolge van de bescheiden middelen, die der Vereeniging ten dienste staan het totaal harer inkomsten beloopt nog geen driehonderd gul den 's jaars het haar niet wel mogelijk valt zich in te laten met objecten, die in aankoop of restau ratie aanzienlijke bedragen vorderen, heeft zij zich bewust beperkt tot bemoeienis met die gevels, die financieel binnen haar bereik vallen en waarvoor bovendien, juist door hun geringer omvang, over heidshulp minder gemakkelijk is te verkrijgen. Een tiental gevels zijn aldus, geheel of ten deele door haar toedoen, gerestaureerd en bewaard. In samen werking met de vereeniging „Nehalennia", aan welke ook een bijdrage werd verleend voor het herstel der aanbouwen aan de Kuiperspoort, werd gesteund de restauratie van het aardige trap- geveltje Segeerstraat H 74, van den „Vrijman" in de Lange Giststraat F 183, van den eenvoudiger trapgevel Beddewijkstraat K 133 en van den gevel Hoogstraat I 144, in 1592 gebouwd als „zeeperij", in 1630 als kerkgebouw in gebruik gekomen bij de Doopsgezinde gemeente, en thans lokaal van het Leger des Heils. „Oude Gebouwen" alleen steunde de herstellingswerkzaamheden van een der oude pakhuisgevels in de Kuiperspoort (G 81), en ver leende een subsidie aan den eigenaar van het pand Spanjaardstraat E 85, de oudste pilastergevel hier ter stede, van 1646 dateerend, toen hij afzag van zijn aanvankelijk voornemen, den gevel te cemen ten, doch hem opnieuw deed voegen. Zij subsi dieerde het herstel van den breeden trapgevel Brakstraat O 252 en van den daartegenover gelegen gevel (O 274), welke laatste is voorzien van merk waardige ontlastingsbogen: kielboog, waarin twee ontlastingsboogjes, op de eerste verdieping, boog met driepasvulling, eveneens in gele steen, op de tweede en Tudorboog op de derde verdieping. Een ander fraai staal van zeventiende-eeuwsche metse laarskunst, het trapgeveltje Schuitvlotstraat N 167, werd kortgeleden onderhanden genomen. Ook hier werd de trap hersteld en het metselwerk, waarbij Tudorbogen met twee ontlastingsboogjes, deels met oud materiaal vernieuwd, deels nieuw gevoegd. Ten slotte moge nog de Groene beurse, Lange Delft B 146, worden genoemd, die als een pendant van „de Vrijman" is te beschouwen. Deze halsgevel, die in den loop des tijds met cement was besmeerd, werd bij den brand van 7 December 1929 zwaar bescha digd, zoodat op bevel der bouwpolitie de top zelfs moest worden omgehaald. De Vereeniging bood den eigenaars de behulpzame hand bij den herbouw; het cement werd verwijderd, waardoor zandstee nen banden zichtbaar kwamen, en de top werd, zij het ook in eenigszins gewijzigden vorm, met oud materiaal herbouwd. Behouden waren gebleven de gevelsteenen, een. beurs en cartouches met het ge boortejaar (1671), vijf fraaie ankers (een werd bij- gemodelleerd) en de engelenkopjes in de ont lastingsbogen. De fraaie schelp boven in den top was jammer genoeg verloren; haar nieuw te laten maken had geen zin, zoodat door een halfronde ruimte in het metselwerk uit te sparen is aange geven, dat hier iets is veranderd. Een enkele maal trad de Vereeniging ook buiten Middelburg helpend op, hoewel dit met de statuten kwalijk te rijmen schijnt. Zoo schonk zij een bij drage voor het herstel van een gevelfragment naast het stadhuis te Veere en voor het beursgebouw te Vlissingen, toen dit in 1915 gevaar liep te worden verminkt. Een belangrijk onderdeel van oude gebouwen vormen de gevelsteenen, en het spreekt vanzelf, dat onze vereeniging ook hierover haar bemoeienis heeft uitgestrekt. Een lijst der nog aan huizen aan wezige steenen, ten getale van 40, werd opgesteld, en aan de hier resideerende notarissen werd ver zocht, bij veilingen te willen streven naar behoud dezer gedenkstukken van het verleden in den gevel door opneming in de verkoopconditiën van de be paling, dat de steen bij eventueele afbraak moet worden herplaatst in den nieuwen gevel de ver eeniging bewerkte dat in den aanvang van haar bestaan reeds ten aanzien van De drye duven, Seisstraat Q 1 of anders de' Gemeente of de Vereeniging de bevoegdheid zou krijgen, hem tegen een bepaald bedrag over te nemen. De vestiging van een servituut tot behoud dezer bouwfragmen- ten, zooals elders wel is geprobeerd, leek ons niet wel te construeeren. Ten slotte moet nog worden vermeld, dat in 1924 de gemeenteraad een z.g.n. monumentenverorde ning heeft vastgesteld, over welker belang en be- teekenis zeer verschillend wordt gedacht, doch die in ieder geval als sloopverbod voor het behouden onzer oude bouwwerken niet anders dan gunstig kan werken. Het zal de taak onzer vereeniging zijn ook in de toekomst, voorzoover haar krachten zulks toelaten, meJe de middelen te helpen verschaffen, ten einde ir ïerdaad het behoud der bedreigde mo numenten t verzekeren. Het kan echter niet wor den ontker.d, dat die taak niet altijd gemakkelijk zal zijn. De tijdsomstandigheden wij bedoelen niet zoozeer de hangende crisis, als wel de in den laatsten tijd zoozeer gewijzigde verhoudingen op maatschappelijk gebied maken dit in een stad als Middelburg, vol groote oude huizen, waarvoor niet of met moeite een emplooi te vinden is en waarvan de bewoning door genoemde oorzaak steeds minder aantrekkelijk wordt, tot een probleem, en niet voor onze vereeniging alleen Des te meer echter is er voor haar reden, haar krachten op de kleinere monumenten der oude architectuur te concen- treeren. Het tweede doelpunt, dat de vereeniging zich heeft gesteld, de beschrijving der Middelburgsche monumenten, is in de verstreken periode zijn ver wezenlijking een belangrijk stuk naderbij gekomen. Naar uit de notulen der eerste jaren duidelijk blijkt, zijn de toenmalige bestuursleden, en bloc, er wijks- gewijze op uitgetrokken om aan te teekenen het geen van belang was, maar bruikbaar resultaat leverde dit ten slotte weinig op. Al spoedig bleek het wenschelijk, de beschrijving in één hand, en dein een meer deskundige, te brengen; zulks scheen te zullen slagen, toen de heer J. A. Frederiks zich in 1913 bereid verklaarde, een beschrijving der be waarde oude gebouwen te bewerken. Het voorbeeld van de Leidsche zustervereeniging stond hierbij voor oogen. De oorlogsjaren echter waren voor de verwezenlijking van dit plan niet gunstig, en ten slotte zag ook de heer Frederiks er van af. Ondergeteekende, secretaris geworden in 1918, zag zich dan ook spoedig belast met het verzoek te willen trachten, de zaak tot een goed einde te brengen. Een gunstige omstandigheid kwam hem daarbij te hulp, nl. de verschijning van het aan Zee land gewijde deel der Voorloopige lijst der monu menten van geschiedenis en kunst, bewerkt van wege de Rijkscommissie voor de Monumentenzorg door de heeren mr. dr. J. C. Overvoorde en J. A, Frederiks. Hierdoor was een legger verkregen, waarop met succes kon worden voortgewerkt. Al spoedig bleek echter, dat een uitvoerige behande ling van het vele, dat te Middelburg aan oude architectuur is bewaard, niet alleen zeer tijdroo- vend, doch ook zeer kostbaar zou worden, en na. rijp beraad werd besloten, een eenigszins anderen weg in te slaan. In plaats van een beschrijving te maken van al het monumentale, dat nog aanwezig is, werd tot concentratie op de particuliere huizen, waarover in tegenstelling met de openbare gebou wen weinig of niets bekend was gemaakt, besloten. Uitnemend verzorgd door de firma Brusse, kwam aldus het eerste stuk onzer publicistische werk zaamheid in 1923 van de pers. Het werk werd gunstig ontvangen, de Vereeniging mocht van de regeering een subsidie van vijfhonderd gulden ont vangen ter bestrijding der niet geringe kosten. Nadat aldus het eerste deel der beschrijvingstaak was vervuld, werd de arbeid tot de openbare ge bouwen uitgebreid. De ondergeteekende bewerkte voor het Oudheidkundig Jaarboek de geschiedenis van de gebouwen der Oost- en West-Indische com pagnieën, doch de toenmaals slechte wijze van uit gave met name van de illustraties, weerhield het bestuur gevolg te geven aan haar aanvankelijk voor nemen, hiervan aparte overdrukken te laten maken voor de leden der vereeniging. Vervolgens nam hij de bouwgeschiedenis van het stadhuis onderhanden, die aan de hand van archivalische onderzoekingen bijna geheel kon worden nagegaan. Het Oudheid kundig Jaarboek, sinds kort in veel fraaier vorm uitgegeven, verleende ook hieraan gastvrijheid; de Vereeniging liet een aantal overdrukken maken, die onlangs aan de leden als feestgave bij het jubileum van heden zijn toegezonden, en die ook plaatselijk in den handel zijn gebracht. Ook andere monumenten onzer stad verdienen een grondig onderzoek en beschrijving. Misschien zal „Oude Gebouwen" in de tweede kwarteeuw van haar bestaan in de gelegenheid zijn, ook in deze richting nog wat te doen. W. S. UNGER is en blijft onze of Vraagt 'tden duizenden gebruikers! Wederverkoopers gevraagd. Waar niet verkrijgbaar schrijve men rechtstreeks ons. Wijnstraat 22 Tel. 15501 ONZE te controleeren oplaag van ruim 4800 ex. (ruim 4800 betalende abonné's) waar borgt U, dat Uwe advertentie in dit deel van Zeeland de g Jr o o t t mogelijke publiciteit jj eeft. Betrek in Uw reclame campagne dus ook het Uitgave N.V. Boekh. en Drukkerij v/h- BRONSWIJK te Zierikzee. Koepoortstraat 27, Telefoon 488 Uitgifte van Firma H. C. REIJERS. K ent Gij Baarn, het lustoord van Gooi- en Eemland? Schitterende natuur. Prachtige Wandel- en fietspaden. Uitstekende hotels en pensions. Billijke prijzen. Gratis inl. Verkeershuis V. V. V. De Prov, Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant is het HOOFDBLAD van de Pro vincie NOORD-BRABANT, wordt daar het meest gelezen, in vele gemeenten schier uitsluitend en verschijnt dagelijks. VOOR 'S-HERTOGENBOSCH MEEST AFDOENDE PUBLICITEIT, Uitgevers 's-Hertogenbosch. TE DORDRECHT Afdeelingen voor: Werktuigbouw kunde, Electrotechniek,Scheeps- bouwkunde, Suikerindustrie en Chemische techniek. Opleiding voor gas, oliën en vetten, kunst meststoffen, petroleum, enz.) Toelatingsexamen op 18 Juli en volgende dagenaangifte vóór 15 Juli. Zij, die bevorderd zijn tot de 4e klasse HBS. 5-j. c B en bezitters van het M.UL.O. Diploma kun nen van toelatingsexamen vrijge steld worden, terwijl jongelui, in het bezit van een goed einddiploma H.B S 5-j c B. bij tijdige aanmel ding in het 2e studiejaar geplaatst kunnen worden Overlegging van puntenlijst van het examen en rap porten over het laatste schooljaar verplicht Bovendien sluit de opleiding voor de afdeelingen Werktuig bouwkunde en Eiectrotechniek ook aan op het geleerde op Am bachtsscholen, Machinistenscholen, enz Inlichtirgen en programma's verstrekt de Directeur der school VALKENBURG L. Hotel „LIMBURGIA". Bonds- Hotel A.N.W.B. - V.T.B. Familie-Pension an. Restau rant. V.a.v. Gemeentegrot en Ruïne. Tel. 84. Modern comfort. Garage vrij. Vraagt prosp. Goedk. tarieven. Aanb. H. Lambriks. VALKENBURG L. Hotel Pension SMEETS-HUYNEN. Muntstr. 6. Tel. 77. Modern comfort. Gr. tuin. Garage m. boxen gratis. Gereduc. Pens. p. v. en naseiz. f 3.50 hoofdseiz. f 4.50. Vr. geïll. prosp. Nederlands schoonste familiebadplaats. Uw zomerverblijf voor 1932, Uitgebreide inlichtingen kosteloos Informatie Bureau V. V. Tel. 170, A.'

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1932 | | pagina 6