Van Stadspoort tot Museum. TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN DONDERDAG 31 MAART 1932. No. 76. TEGEN 'T ONTWERP TERPSTRA. x. KERKNIEUWS. WONINGTOESTANDEN TE ARNEMUIDEN VOORHEEN EN THANS. ZEELAND. LANDBOUW. ONDERWIJS ssssm Geen verbeterde onderwijzers opleiding. Men meldt ons: In het rapport van de Staatscommissie Bos de z.g. Bevredigingscommissie - werd als een noodzakelijke voorwaarde voor de financieele gelijkstelling ook ge noemd een verbeterde onderwijzersop leiding. Het bestaande systeem, dat niet vol doend ontwikkelde en voor de practijk totaal onvoldoend opgeleide jongelui de school als leerkracht doet binnengaan zou tot het verleden behooren, tot groo- te voldoening, niet het minst van de on derwijzers zelf en tot verhooging van het onderwijspeil. Natuurlijk kon zoo'n veranderde op leiding niet plotseling ingevoerd worden en er werd dan ook een overgangsperi ode van 15 jaar, dus tot 1935, gegeven. Maargeen der opvolgende Minis ters heeft iets gedaan om de nieuwe op leiding voor te bereiden. Eenige wijzigingen werden bij Kon, Besluit aangebracht, maar de onderwij zeres) komt nog steeds met een niet vol tooide opleiding voor de klasse. Verwacht had nu toch zeker mogen worden, dat eindelijk uitvoering gegeven zou worden aan het reeds in 1920 aan genomen opleidingsstelsel. Doch inplaats daarvan wordt de verbeterde onderwij zersopleiding uit de wet geno men. Minister Terpstra volgt ook op dit punt de meerderheid der Staatscommis sie Rutgers. In de ons omringende lan den werd de onderwijzers-opleiding ver nieuwd en verbeterd. Minister Terpstra is tevreden met een opleiding tot opvoe ders der jeugd, niet veel verschillend van die, welke voor ruim 50 jaar geleden, in de wet van 1878, werd voorgeschre ven! En dat, omdat op die wijze „bezui nigd" kan worden! Zijn de kosten voor de verbeterde opleiding dan zoo enorm, dat die niet betaald kunnen worden? De kosten voor de bestaande Rijks- en gesubsidiëerde kweekscholen zijn op de Begrooting voor 1932 geraamd op 4.884.054 en die uitgaven zouden stij gen tot 7.272.800, indien de verbeterde opleiding uit de wet van 1920 werd in gevoerd. Voor de groote verbetering, die de invoering van de reeds vóór 12 jaar aan genomen maatregelen ter verbetering der opleiding zou beteekenen, is die uit gaaf toch waarlijk niet zoo groot te noe men! Mede door het niet handhaven van een verbeterde opleiding van het on derwijzend personeel wordt evenals bij de verhooging van de leerlingen- schaal schade gedaan aan de vitale belangen van het onderwijs en wordt ook een der pijlers, waarop de Onder- wijs-bevrediging zou dienen te rusten, ondergraven. Naar de Zeeuw verneemt, zal ds. A. Ph. Wagner, Ned. Herv, predikant te 's Heerenhoe k-Nieuwdorp, aan wien een ziekenverlof van enkele maanden is verleend, op Zondag 10 April wederom voor zijn gemeente optreden. Het in den ouden tijd zoo welvaren de dorp Arnemuiden, was bij de verhef fing tot stad in 1574 zoodanig in ver val geraakt, dat het een troosteloozen aanblik moet hebben gegeven. De moeilijke tijden welke aan het uitbreken van den oorlog met Spanje waren voorafgegaan, hadden zich ook daar geducht doen gevoelen, zoowel in den handel als de verschillende ïndu- striën. Was dit reeds zichtbaar van invloed op het onderhoud der woningen, het meest hebben deze pas later te lijden gehad. Toen op 8 Mei 1572 het krijgsvolk, dat Vlissingen had belegerd, werd te ruggedreven, nam dit de wijk naar Ar nemuiden, dat het stormenderhand in nam. (1) Volgens geschiedschrijvers lieten hierbij ongeveer 400 menschen het le ven, waaronder sommigen die zich zwemmende trachten te redden en jam merlijk in de golven omkwamen. (2). De meeste eigendommen der bewo ners en ook de openbare gebouwen, werden daarbij vernield, terwijl hunne goederen geroofd werden. Vele inwo ners hadden in overhaaste vlucht de plaats verlaten. Opening van het museum te Bergen op Zoom. (Van onzen specialen verslaggever.) De Lieve Vrouwenpoort te Bergen op Zoom, een der merkwaardigste en best bewaarde overblijfselen der mili taire architectuur hier te lande, en een van de weinige historische monumen ten, die de Noord-Brabantsche Schelde- stad nog rijk is, heeft heden een nieuwe bestemming gekregen. Vandaag is de poort, ook wel gevangenpoort gehee- ten, die van de 13e eeuw tot voor koit achtereenvolgens dienst deed als ves tingwerk, soldatenwacht, onderdak voor misdadigers en gegijzelden, offici eel als museum voor Bergen op Zoom en omstreken in gebruik gesteld. Alvorens het oude gebouw, dat in den loop der tijden aan tal van veranderin gen onderhevig was, tot museum kon worden ingericht, moest het een gron dige restauratie ondergaan. Door toe doen van den geschiedkundigen kring „Het Markiezaat", vooral van diens voorzitter ir. A. J. L, Juten, en door de medewerking van de gemeente en van particulieren, is zulks geschied. De poort, die aan de havenzijde be staat uit een doorgang, gedekt met een ovigalen boog en verdedigd door twee zware ronde torens van drie verdiepin gen, en aan de stadszijde uit een vier kant poortgebouw met hoogloopend trapgeveltje en zeskantige hoektoren tjes, is inwendig zoodanig aan de oude normen genaderd, dat haar interieur behalve belangrijk uit historisch-archi tectonisch oogpunt, belangrijk als mu seum-ruimte is geworden. Op de eerste verdieping treft men 'n groote zaal in ouden baksteen, waarin een onder den witkalk te voorschijn ge komen schoorsteen een fraai staal van de Gotische bouw-periode levert, en twee zevenzijdige torenvertrekken; op de tweede verdieping het ruime voor malige burger-gevangenenvertrek, de ronde „Lusthof" en „Kijk in de Pot"; op de derde verdieping zolders. Alle vertrekken zijn zooveel moge lijk in den oorspronkelijken staat terug gebracht en nu gevuld met voorwer pen, die het verleden van Bergen op Zoom in het bijzonder, en dat van West Noord-Brabant in het algemeen, leven dig kunnen houden. Aan de officieele ingebruikneming van de oude Lieve Vrouwenpoort als mu seum gingen geen opzienbarende han delingen gepaard. Woensdag stelde de museum-commissie een aantal verte genwoordigers der pers in de gelegen heid de resultaten van haren arbeid te bezichtigen, en heden vond, in het bij zijn van het college van B. en W., een aantal Raadsleden en enkele andere belangstellenden, met een eenvoudige plechtigheid de overdracht van het ge bouw plaats. Nadat mr. dr. P. A. F. Blom, burge meester van Bergen op Zoom, de aan wezigen welkom had geheeten, hield ir. A. J. L. Juten, voorzitter van het Mar kiezaat een rede. Burgemeester Blom gaf een over zicht van de oude bouwwerken, die Bergen op Zoom overgebleven zijn, en hij sprak zijn voldoening uit over het geen nu totstand is gebracht door de samenwerking van particulieren en overheid. Bergen op Zoom heeft wel uitnemend revanche genomen op het in 1881 door een aantal inwoners tot den gemeente- (1) Kesteloo Gesch, en Plaatbeschrij ving. (2) van Vlooten. Middelburgs Beleg en Overgang. Het langdurig beleg van Middelburg dat nu volgde, en waarbij een groot aantal krijgslieden te Arnemuiden ver toefde was van izoodanigen Jinvloed voor deze plaats, dat volgens van Me teren er toen maar één huis dat van den Admiraal was overgebleven waar aan zich nog deuren en vensters be vonden. In denzelfden tijd werd de haven, door het verloop der stroomen voor grootere schepen moeilijk te bereiken, zoodat het gemeentebestuur toen reeds werken moest doen uitvoeren om deze op diepte te houden, teneinde den nog bestaanden handel te kunnen handha ven. Na 1574 poogde het Stadsbestuur, daartoe krachtig gesteund door den Prins van Oranje met den bouw en her stel der vernielde woningen zoo vlug mogelijk te beginnen. Aan de inwoners werden op gemak kelijke voorwaarden hiertoe voorschot ten verstrekt. Ook voer de betaling der zeer hooge landsbelastingen werden gelden voorgeschoten, welke later 'er- effend werden door hetgeen het land of de stad aan hen schuldig was wegens leveringen te hunnen behoeve, of voor inkwartiering e.d. Het was iets in den vorm eener rekening Courant (3). Natuurlijk hadden de werken aan de haven, de hierboven genoemde voor schotten en het herstel der Stadsge- bouwen groote sommen gelds gekost. De kerk was b.v. in zoodanigen staat ge raakt, dat de Predikant en de Ouderlin gen in 1577 klaagden dat men in het gebouw niet langer tegen regen en wind raad gericht verzoek de oude Lieve Vrouwenpoort, die zij als een verkeers- belemmering beschouwden, af te bre ken. (3) C. de Waard. De archieven van Arnemuiden, WALCHEREN. Gemeenteraad van St. Laurens. SINT LAURENS. In de Woensdag avond gehouden vergadering van den Raad was het nieuw benoemde lid, de heer Riemens wegens ongesteldheid af wezig, zoodat hij niet kon worden be- ëedigd. De voorzitter wenschte hem een spoedig herstel toe. Onder de ingeko men stukken was een schrijven van de gemeente Middelburg, dat 43.51 moet worden bijgedragen voor leerlingen, die een bijzondere lagere school aldaar be zoeken. Voor twee leerlingen, die het gymnasium te Middelburg bezoeken moet over 1931 worden betaald 769.04- Het adres van den Raad van Oost stellingwerf betreffende steunverleening aan den land- en tuinbouw, wordt voor kennisgeving aangenomen, aangezien deze steun is toegezegd. De voorzitter deelt mede, dat de nieuw benoemde gemeente-ontvanger de ver- eischte zekerheid heeft gesteld. Bij K. B. is den burgemeester vergun ning verleend het ambt van secretaris te vervullen. Z. h. s. wordt vastgesteld een veror dening regelende de eischen van be noembaarheid en de bezoldiging van den gemeenteveldwachter. W ethoudersbenoeming. In de vacature-Simonse wordt tot wet houder benoemd de heer P. Boon met 4 stemmen, 1 op den heer Van Lange- velde en 1 blanco. De voorzitter wenscht den heer Boon geluk met zijn benoeming en spreekt den wensch uit, dat hij nog vele jaren de be langen der gemeente zal mogen behar tigen, voor welke woorden de heer Boon dank zegt. Het bedrag per leerling van de school met den Bijbel wordt over 1930 vast gesteld op 11.50. De driejaarlijksche afrekening wordt vastgesteld op een nog toe te kennen bedrag van 77.74. Hierna werden de nieuw benoemde gemeentesecretaris en de gemeenteontvanger beëedigd en deze laatste als zoodanig geïnstalleerd. Bij de verordening ingevolge de Win kelsluitingswet stelt de heer Hame link voor den verkoop van vruchten en consumptieijs op den openbaren weg des Zondags niet te verbieden; hij ge looft niet, dat de rust op den Zondag daardoor zal worden gestoord. De voorzitter antwoordt, dat B. en W. juist ter wille van de Zondagsrust het verbod van venten en verkoop op den openbaren weg des Zondags in de verordening voorstellen, hetgeen door den heer Boon wordt toegejuicht. De verordening wordt conform het voorstel van B. en W. aangenomen met 5 tegen 1 stem van den heer Hamelink. Behalve in de gevallen, toegestaan in de wet zelf wordt openstelling tot 10 uur 's avonds toegelaten op Nieuwjaars dag, 2e en 3e Paaschdag, Hemelvaarts dag, 2e en 3e Pinksterdag, den verjaar dag der Koningin en de beide Kerstda gen, tenzij die dagen op Zondag vallen. Van 1 Mei tot en met 31 Augustus zal het op werkdagen geoorloofd zijn de winkels tot 9 uur geopend te hebben; des Zaterdags volgens de bepalingen der wet tot 10 uur. beschut was. Tijdens een storm op 7 Maart 1582 stortte daarenboven nog de geheele voorgevel in terwijl ook het dak gedeeltelijk vernield werd (1). Aanzienlijke leeningen waren tot deze herstellingen afgesloten, tegen hooge renten, en om deze te kunnen aflossen werden opcenten geheven op de door het Land geïnde lOOsten Penning. Dit was een belasting op de huizen, vol gens een vasten maatstaf berekend naar de huurwaarde, of, zoo de woning ei gendom was van den bewoner, naar eene geschatte waarde. Deze belasting moest worden betaald door de bewo ners, onverschillig of zij eigenaar of huurder waren. Vindt men tegenwoordig in alle plaat sen een algemeene nummering der hui zen, soms met vermelding van een wijk- letter, in dien tijd was dit niet zoo, In de belastingkohieren werden zij ingeschreven in een bepaalde volgor de, met aanduiding welke naam 't huis droeg. Het zal vermoedelijk weinigen bekend zijn welke deze namen waren. In ver schillende kohieren van den lOOsten Penning en in het register van huisschat ting komen de volgende voor: 't Roode Hert, De Goude roos, 't Wa pen van Brugge, De Roode Cop, De goude molen, Den Engel, Campen, Car- dinaels hoed, Antwerpen, De Goude Leeu, Rochelle, De Zevenster, De Wil deman, De Baane, De Wildeman, De Vier Winden, De Witte Bolle, St. Jacob, Starre, Vlissingen, 't Wapen van Portu- gaal, Abrahams Schoot, de Eenzaamheid, de Gouds Blom, de Hoop, De nagtegael, De Galey, Het Fransche Schild, Rom- merswaele, Hollandsch Tuyn, 't Jolleke, Het Schippershuys, Het Roode Schild, Afscheid P. Vader. Nadat z. h. st. een wijziging van de be grooting van 1931 is goedgekeurd wordt officieel afscheid genomen van den heer P. Vader, als secretaris, ontvanger en ambtenaar van den burgerlijken stand- Op hartelijke wijze heeft de voorzitter hem toegesproken. Hij wijst hoeveel de heer Vader voor de gemeente heeft ge daan sinds hij 1 April 1896 tot ontvanger 1 Januari 1905 tot ambt. v. d. burgerl. stand en 1 April 1917 tot secretaris werd benoemd. Op voorbeeldige wijze heeft hij de gemeentefinanciën beheerd en nimmer het in hem gestelde vertrou wen beschaamd. Ook als secretaris en ambtenaar van den burgerl. stand heeft hij zich ten volle gegeven. De voor zitter dankt hem voor al den arbeid in het belang der gemeente verricht, ook voor het vele, dat hij in het vereenigings- leven heeft gepresteerd. Hij wenscht hem toe, dat hij nog vele jaren van de welverdiende rust zal mogen genieten en zich niet uit de gemeentelijke samen leving zal terugtrekken. Namens de ge meente biedt hij hem een stoffelijk blijk van waardeering en erkentelijkheid aan. De heer Vader dankt voor de vrien delijke en waardeerende woorden en het mooie geschenk. Steeds heeft hij met lust zijn arbeid verricht. Hij brengt allen dank voor de steeds ondervonden me dewerking, ook van den ambtenaar ter secretarie; hij zal steeds aangename herinneringen hebben aan de prettige samenwerking- Hij wenscht allen toe, dat zij nog veel voor de gemente zullen mogen tot stand brengen. Hierna slui ting met dankzegging. Na afloop der vergadering noodigde de afgetreden secretaris de leden van den Raad en de aanwezige belangstel lenden uit tot een gezellig samenzijn. ZEEUWSCH-VLAANDEREN O. D. TERNEUZEN. -Paasclimiaiandag is 'n torutaïe inbraak gepleegd in café Ad miraal' de Ruyter to'ij den heer W. Toen de dienstbode zich na liet slui tingsuur naar hoven begaf, ontmjoetle zij aldaar een onbekend persoon die zich door taïddel van een lantaarnpaal tol het bovengedeelte van het huis toe gang verschaft had, terwijl beneden het café nog geopend was. Toen de dienstbode binnenkWaim!, werd zij direct neergeslagen en blees bewusteloos liggen. Een zakje inhouden de twaalf gouden tientjes, een broche met kroontje en een medafjön werd gestolen, waarna de onbekende zich blijkbaar via den lantaarnpaal uit de voeten maakte. De politie heeft de zaak aanstonds in handen xgenomen; een resiilfaal kan momenteel nog niet gemeld' worden. Naar men aan de Tern. Crt. mededeel de, vertoonde de dienstbode, die nog niet bij haar bewustzijn was gekomen, Woensdagmorgén wel eenige teekenen van beterschap, doch zij kon nog niet gehoord worden. Oplichterspractijken, Dezer dagen vervoegde zich bij een pensionhoudster te Hulst een ongeveer 30-jarige, als dame gekleede vrouw, die een ongeveer 3-jarig kind bij zich had, ten einde daar in pension te komen. Zij gaf daarbij voor de vrouw te zijn van een door haar met name genoemde mare- chaussée uit Wouw. Haar man zou van daar naar Roermond zijn overgeplaatst en zij was met haar kind naar familie in België gegaan, in afwachting van haar definitief vertrek naar Roermond. 'Zij beweerde het in België op de boerderij niet te kunnen gewoon raken en beslo- De Rosemarijnboom, Het Moriaanshoofd, Het Roode Schild, het Thol erve, De Ronde Waerelt, Den Ooyevaar, 't Papen huis, Goes, Hulk, Valk, Sperwer, Den Swarten Ridder, Het Arendshuisje, St. Jan, Amsterdam, De Bonte (Os), De Drielingen, de Caap Britton, de dry Gra- naetappeleen, de Maene, de Sonne, de Pool, de Tyrannie, De Tulpe, De Paauw, 't Haasje, 't Catje, Coorenmaat, De Bruynvis, De Bijle, De Meelzak, Het Misverstand, Emmaus, Duysent vreezen, De poëet, De Olyphant, Het goude kruis, De Wolzak, De Witte Zwaan, De Zonne- Blom, De Vryheid, Libertas, Mechelen, Paternoster, Poortzicht, De Schelpe; den Tyger, Het Fortuyn, De Vliender Blom- me, De Waag en Busse, Het Zuiglam, De vier Heemskinderen, De Scheyvende Hand, De dry Coningen, De Balans, Het liggende Leeuwtje, Mijn agt gebroeders, Neptunis, Rogge en Dolphijn, Hulst, De Roode Leeuw, Het Schild van Vrankrijk, de Trompet, Den Rooden Os, Dort, De Gans, Rijssel, Antwerpen, De Bassaan- berk, Batavia, Bourgondien, De Goede Hoop, de goude Waerelt, den Gloeyenden Oven, De Helft in de Blaauwe Schuyt, Den Swarten Ruyter, de Sameritaen, De Dobbele Busse, De Groene Ploeg en Scharre, 't Lusthof, Het Paradijs, De helft in de Morgensterre, De Weder helft in de Morgensterre, De Groene Ruyter, De Guide Gans, De Sleutel en Wolzak, 's Lands Welvaren, Het Wel varen der Schipperen, 't Ontzet van Leyden, Jeruzalem, Keyzerskroon, Het Welvaren, De Roode Ruyter, De goude Morter, De Lombert, Axel De Dry hae- ringen, De Kerseboom, Munnikendam, Broek, Al mijn Kinderen, Delft, De Cor- noffel, De Druyve Trosse, De Kleyne Ruyter, De drie Hoefyzers, De Goude ten te zijn de nog restende dagen pen sion te nemen in Hulst. Met dit verhaal wist zij bij de pensionhoudster vertrou wen te wekken en bekwam zij voor zich en haar zoontje pension tegen een over eengekomen dagprijs. Eenige dagen daarna zeide zij bericht van haar man te hebben gekregen, die wenschte dat zij zoo spoedig mogelijk naar Roermond zou komen. Des ande ren daags, toen zij gepakt en gezakt voor vertrek gereed stond, presenteerde de pensionhoudster haar de rekening. De vrouw gaf toen evenwel te kenrfen zelf nooit rekeningen te betalen en verzocht de nota te zenden aan haar man te Roer mond, hetgeen werd goedgevonden en ook geschiedde- Weer verliepen eenige dagen toen de pensionhoudster van den geadresseerde, inderdaad 'n marechaus see van den naam als de vrouw had op gegeven, bericht ontving, dat zij moest zijn opgelicht, aangezien hij niet ge trouwd was en ook geen kind had. De politie stelde een onderzoek in en toen bleek, dat dezelfde vrouw ook reeds andere hotelhouders en particu lieren in Zeeuwsch-Vlaanderen voor geldsbedragen had weten op te lichten. Volvette Goudsche boeren-kaas. De vereeniging van "kaashandelaren'te Bodegraven en omstreken heeft op haar gehouden ledenvergadering met algem'. st. als haar 'meening uitgesproken dat de kwaliteit van de in 1931 opgelegde kaas- volgens de oude methode gemaakt, verre de 'voorkeur verdient hoven die ge maakt volgens de nieuwe methode. Waar ook de 14 partijen die pip den 14 October jl. gehouden kaasdag te Bo degraven door de jury de hoogste punten waardig werd gekeurd waren, alle vol gens de oude methode gemaakt werden, daar meent het toestuur den landbou wers te moeten adviseeren de kaas vol gens de oude methode te blijven maken,, waardoor het mogelijk zal zijn dat de kwaliteit van de volvette Goudsche kaas op de boerderij gemjaakt, haar ouden roem zal weten te handhaven. Herdenking Fröbel. Dinsdag is in het Friedrich Fröbel- Haus te Bad Blankenburg (Thüringen) een herdenkingsplechtigheid gehouden naar aanleiding van de geboorte van den paedagoog bijna 150 jaar geleden (hij werd geboren op 21 April 1782). Bij het herdenkingsfeest waren meer dan dui zend personen tegenwoordig, w.o. verte genwoordigers uit Nederland. Het centrale deel der herdenking, vormt een rede over „Fröbel im Lichte Goethes", terwijl er voordrachten over het werk van den grooten opvoeder wor den gehouden met als hoofdthema „Frö bel als leidsman in den nood dezer tij den". Leeraren en onderwijzers in de lichamelijke opvoeding. Maandag en Dinsdag heeft de Vereeni ging van Leeraren en Onderwijzers in de Lichamelijke Opvoeding in Nederland te Amsterdam haar 70ste jaarlijksche alge meene vergadering gehouden. Het jaarverslag van den secretaris als mede de rekening en verantwoording van den penningmeester, werden goed gekeurd. In de avondvergadering hield de heer G. H. van Dijk een lezing over „De me- Engel, Het zijde Spek, De Goude Na gel, De Moriaan, Het Wapen van Brit- tanjen. De opbrengst [dezer belasting loopt in de verschillende tijden geweldig uit een. Zij werd bijv. over 1598 bepaald op 175 P VI.; i 1630 daarentegen maar op 14 P VI. „zulks wegens het groote ver val waarin zich vele huizen bevonden" (3). Het aantal der opcenten was echter zoodanig dat te Arnemuiden meestal tweemaal zooveel belasting moest wor den betaald als in de steden. (3). Dit zal vermoedelijk vele der in 1872 gevluchte inwoners weerhouden hebben om terug te keeren, ze lieten hierdoor hun vernielde woningen verder in den steek. Deze werden echter door het Stadsbestuur nog beschermd, want op 23 Dec. 1617 werl een verordening vastgesteld welke verbood het afhou wen van boomen, het afbreken van met selwerk en het rooven van materialen der onbewoonde huizen. (Reg. van Re- solutien van Wet en Raad). Sommigen der inwoners werd ge last hunne onbewoonde erven van schut tingen te voorzien. Doch het Stadsbe stuur besloot op zijn kosten in 1638 deze bouwvallen op te ruimen en den grond gelijk te maken. Dit waren voor namelijk eenige huizen aan de Markt en die, staande aan een straat loopen- de van het begin van den Zuidwal tot aan de Veersche Poort, tegenwoordige Schuttershof (1). Hoewel in de 17e eeuw nog eenige opbloei kwam, is het toch niet mogen gelukken de plaats weer in haar vroe- geren staat terug te brengen. De ver zanding der haven nam steeds meer toe, en hoewel er enorme sommen be-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1932 | | pagina 5