TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN DINSDAG 24 NOVEMBER 1931, No, 277, Do stichting van een tehuis voor Ouden van dagen te Arnemuiden, r .ïM 'BEMOE/E TZ/C/i EP MEE BINNENLAND. ZEELAND. Het Universalo-schrift. Van een loterij in den ouden tijd, En hoe de duiten niet kwamen te bestemder plaat se! Men schrijft ons: Naar aanleiding van de mededeeling van den Burgemeester van Arnemuiden in de Vergadering van den Raad van 13 Nov. j.l, betreffende de stichting van een tehuis voor ouden van dagen dient het volgende: Reeds omstreeks 1487 werd te Arne muiden met de oprichting van een Gast huis een aanvang gemaakt, dat tevens moest dienen als Weeshuis en voor de verzorging van ouden van dagen. In ge noemd jaar kwamen de Burgemeesters van Middelburg een bespreking houden om in het Gasthuis dat men bouwen ging een „outaar" te plaatsen. Wanneer het voltooid was is moeilijk te zeggen want toen in 1497 voor het eerst de Spaansche pokken (vermoede lijk overgebracht door zeelieden uit Spanje) hier voorkwamen, wordt een Gasthuis niet genoemd, (I. Abrahamsen, de opkomst der Zeeuwsche steden.) Maar het moet een groot en degelijk gebouw zijn geweest, want toen het bij de verwoesting der plaats in 1572 (op 8 Mei) mede geheel vernield werd, wend den de ingezetenen zich tot den Prins van Oranje, en beklaagden zich, dat hun heerlijk groot Gast- en Godshuis zoo danig gehavend was dat aan herstellen niet te denken viel. Zij weten die schade geheel aan Mid delburg, dat sedert vele jaren ervoor geijverd had om den burcht van Arne muiden te ruïneeren, wijl Arnemuiden bekwamer haven had en den koopman gerieflijker ter zeevaart was, dan Mid delburg, In hoeverre wat hiervan waar was, kunnen wij niet beoordeelen, doch Arnemuiden was in elk geval zijn Gast huis kwijt. Volgens de notulen van Wet en Raad van 3, Juni 1592 deden zich gevallen van melaatschheid voor, bij een vader en dochter, terwijl nog een ander hieraan leed, want men besloot voor hen een huisje buiten de stad te bouwen om al de „Lazarussen" te doen opnemen. In 1602 besloot men het weer op te ruimen. Ook voor de krankzinnigen werd ge zorgd, want velgens de notulen van W. en R. van 27 Juli 1581 werd besloten een „sterk" huisje te bouwen in de stoof om daar Jan Roel in te houden als hij dol was, terwijl het als Roel er niet in zat als gevangenis kon dienen. Hoewel al het mogelijke werd gedaan om de Stad weer op te bouwen, voor 'n nieuw Gasthuis ontbraken de middelen. Doch men zat niet stil. De Stadsregee- ring besloot 13 Januari 1595 aan de Sta ten van Zeeland vergunning te vragen om voor dit doel een loterij te mogen houden. Reeds op 7 April werd dit ver zoek ingewilligd, doch er moest ge wacht worden totdat een loterij die te Vlissingen werd gehouden, zou zijn af- geloopen. Eerst op 19 Mei 1609 kon met de voorbereiding een aanvang worden ge maakt, en uit de notulen van de verga dering van 17 Jan. 1615 blijkt, dat deze ruim 36.000 heeft opgebracht. Hoewel de opzet was, een loterij te houden voor den opbouw van het ge sticht, werd nog vóór met de trekking was begonnen op 19 Maart 1611 door het Stadsbestuur besloten, de gelden te gebruiken voor aflossing van Stadsschul- den, en aan het Gasthuis schuldbeken tenissen af te geven tegen een rente van de penning 16 (6H pet.) Men schijnt hier echter niet over te vreden te zijn geweest, want in de ver gadering van W. en R. van 8 Aug. 1619 42. Dat zal wel! Sir Arthur bad bliijlk! baar geen twijfel op dat pnut, maar indien er naar gevraagd mocht worden, zou het verstandig wezen dat alles goed te hebben bepaald voor dat men htez.il nam van het stuk. Dat was Oom Si niet hem eetns. s Denkt u m'ijnjheer, dat het zeef veel waard is? Ja, dat denk ik zeker. Zoo vluch tig beschouwd lijkt het mij' het werk van een goed schilder. Ik herinner mij dat toen indertijd L' Automne uit het .Louvre verdwenen was, men zei dat het op zijn minst twee honderd Wijf tig duizend' francs waard was en sedert diep tijd wordt voor de Van Boon's dubbel zooveel betaald. In! dat geval, mijnheer er was een trilling van echte aaindoening in de stem van den ouden koopman moet men niet veroorloven dat dit prach tige stukje het land .uitging. Ongelukkig zou dat door de Fran sche autoriteit geëischt worden. En de oude heer zuchtte1 terwijl hij' met een zekere teedlerheid het schilderstukje aan. raakte. verschenen eenige heeren van den Ker- keraad en verzochten de gelden van de loterij voor het beoogde doel te willen besteden, dus om met den bouw van het Gast- en Godshuis te beginnen. De Burgemeester gaf den Heeren tot antwoord, dat deze zaak geheel politiek was, en dat de kerkeraad er niets mee te maken had. Hij dankte de Heeren voor hun goede vermaning. Eer zij de vergadering echter verlie ten, kregen zij de toezegging, dat de zaak spoedig ter hand zou worden ge nomen, Dit gebeurde ook werkelijk, maar niet om te bouwen, doch om te twisten. De Commissie der loterij werd aeschuldigd niet alles te hebben verant woord wat het Gasthuis toekwam. Zij beweerden, dat het nauwelijks de helft was, gezien het groot getal loten. Op 23 Mei 1619 verklaarden de Heeren, dat t geen niet in geld verantwoord was, aestond in actiën die bij de verschillen de collecteurs ingenomen zijn, en welke weinig of niets hadden opgebracht, In de vergadering van Wet- en Raad van 2 Juli 1619 zuiverden zij zich van dezen Haam en verklaarden het Stadsbestuur dat alles naar behooren was verant woord. De oprichting van het gasthuis bleef echter achterwege. De voortdurende schulden, welke de Stad steeds moest maken, waren oorzaak, dat het van het Gasthuis geleende bedrag niet meer kon worden terugbetaald. Er werd 25 April 1625 besloten dit geld voor de armen der Stad te besteden, zoodat het toen met die der stad ineensmolt. En hoewel er geen Gasthuis was, zoo waren er toch Gasthuismeesters; deze waren aangesteld in de vergadering van Wet en Raad van 26 Juli 1619 en zij be heerden de.fgndsen, indien deze er wa ren. In de notulen van 1698 wordt nog van hun benoeming melding gemaakt. Zij belastten zich ook met de zorg enz. van de bezetting, welke in 1625 en later in de Stad was en die voor het meerendeel bestond uit zieke soldaten; daarvan stierven in korten tijd zelfs meer dan 200. De zieken werden voor het grootste deel in de kerk gehuisvest, terwijl de ergste zieken naar het Sim pelhuis te Middelburg werden overge bracht. De meer dan 200 gestorvenen werden begraven op een stuk grond buiten de Veersche Poort. (Kesteloo Geschiedenis en Plaatsbeschrijving.) Na 1698 wordt geen melding meer van gasthuismeesters gemaakt; het stadsbe stuur zal de zaken toen, als noodig, ge regeld hebben. Tijdens het heerschen der pokken, omstreeks 1833, stelden Burg. en Weth, een lijst samen van mannen en vrouwen, welke konden aangewezen worden tot het verplegen der zieken, en een an. dere lijst bevattendde de namen der per sonen welke voor het begraven der lij ken moesten zorgen. Toen in 1843 een ernstige typhus-epi demie uitbrak, werd een der lokalen van de weverij in de Lionstraat tot zieken zaal ingericht waarvoor de noodige gel den' beschikbaar werden gesteld bij be sluit van 25 Juli 1843. Van de toen gebruikten houten brit sen zijn nog eenige aanwezig. Voor de behandeling van ernstige ge vallen waarvoor operatie noodzakelijk was, werd na dezen gebruik gemaakt van het Gasthuis te Middelburg, en la ter ook van het Verpleeghuis. Wanneer de kosten hiervan niet door de betrokkenen zelf betaald konden worden, werd de hulp ingeroepen van Diaconien of van het Gemeentebestuur Sinds de oprichting van de Vereeniging voor Ziekenverpleging op Walcheren, waarvan in deze gemeente een zeer groot aantal personen lid zijn, is deze zorg voor het grootste deel uit den weg geruimd. Met de verzorging der ouden van dagen is dit echter niet geheel het geval. Deze moeten zich meestal behel pen in omstandigheden welke nog vee Nu sprak' S. Gedge op beslisteln loon zijn mteening uit. Ik geloof nooit dat dit L' Automne is. Men zou willen zegg;en, dat het 't wei' is, zei de voorzichtige Sir Ar thur, em men zou willen zeggen -dat het het niet is. Het zal wel op-gezonden moetejn worden naar het Louvre, zou ik denken Ja, stellig. Maai' voordat ge het wegzendt hoop ik dat ge mij nog eens in de gelegenheid zult stellen het weer te zien. Op dit bescheiden vlerzoek wreef de oude man zijn neus. Hij! was niet bij machte, zei hij! zeer geheimzinnig, nat te beloven, maar hij zou zijn best doen aan het verlangen van Sir Arthur te voldoen. Diank u, mijnheer Gedge. Indien het stuk niet opgeëischt wordt door anderen en dat zal natuurlijk niet, dan moet er werk van gemaakt worden het hier te houden. Wij zijn zoo slecht voorzien van Van Roons. Er is er maar één hier in het land, geloof ik, en ik schaam mij dit te bekennen, zoodat wij niet kunnlen toelaten dat het ons door de vingers zou glippen. Dus ik herhaal: voordat gij be sluit het te verknopen, hoop ik, dat ge mij zult waarschuwen. S. Gedge bedankte Sir Arthur beleefd Hij zou die verstandige woorden ter harte nemen. En in dien tusschentij(d (Van onzen Londenschen correspondent.) Het einde van een luchtschip. Het einde is er noig niet, mjaiar over drie maanden zal het 'n voldongen feit zijn. De R 100, 'n trotsche liic'htbodem, nolg geen twee jlaar oud, is voor oudroest verkocht. F,n de koopers'-sloo-pers heb ben verklaard, dat zij over drie maanden het schip geheel zullen hébben afge-bro broken. De motoren, de gasreservoirs en het |gas wiaren niet in den Ikoop (begrepen,. Wel zestig bedden, die, pis allies goed ge,- loopen was, door passagiers zouden zijn gebruikt. Die bedden zullen wel hoopers vinden. Het moet voor velen aantrekke lijk zijn, in 'p bed te slgpen dat de het melen heeft bevpren, Dé R 100 was 'n heter, sneller en lichter sclii-p dpjn de R 101, die met nagenoeg pile opvaren den in Frankrijk verongelukte. D|e R 100 heeft met succes 'n tocht nppr Canada en terug ondernomen en dppifbij 'n ge middelde snelheid van 82(V2 mijl bereikt. Mppr dat was voor de ramp vian Beaii- viais. Na dien is het schip nooit meer de lucht in geweest. De bouw van de R 100 kostte bijna een half millioen pond sterling. Het on derhoud en de kosten voor bemanning gedurende het korte leven van dit lucht monster kwamen daarenboven ook nog op een half millioen. Hoeveel het Rijk daarvan terugkrijgt in den vorm van een koopsom, door de sloopiers geboden, is niet gemeld. Het sloopingswerk zal ge schieden in de loods van Cardington, waar het schip den laatst en tijd heeft ge huisd nadat het al van zijn gas was ont daan. Er is uiteraard een groote hoe- velheid metaal in, vooral aluminium. Het voornemen schijnt te zijn, dit materiaal gedeeltelijk te gebruikten voor de vervaar diging van souvenirs in den vorm van aschbakken en het voor de rest te ver koopen aan fabrikanten van keukengerei in hel land, -die er kookpannen van kunnen maken. De verkoop beteekent, dat Groot- Brittannië er voorloopig en waarschijn lijk voor langen tijd van heeft afgezien, luchtschepen te bouwen. Het besluit is in laatste instantie genomen als gevolg van de noodzakelijkheid van algemeene bezuiniging. De meeningen over het nut van luchtschepen zijn hier altijd ver deeld geweest. Er is een school van tech nici van grooten naam, die zich altijd tegen luchtschipbouw heeft verzet, hoofd zakelijk omdat zij de overtuiging heb ben, dat luchtschepen altijd onecono mische vervoermiddelen moeten blijven, aangezien de nuttige last veel te gering is in vergelijking met de hooge kosten, die moeten worden besteed aan hefver mogen en voortbeweging. De „Dagelijksche Opzichter"' van het „Het R.-K. Bouwblad" ergert zich over een droevig staaltje stedenschoonbe- derf. Hij schrijft: „In Den Bosch is pal naast het schoo- ne, waardige stadhuis, dat eeuwen lang' op de Markt domineerde en haar sfeer gaf, een enorm, brutaal warenhuis neer gezel, dal al het omgevende overdon dert ien doodslaat. Er is in de- laatste jaren misschien geen pijnlijker en radi calc-r verwoesting van een stadsbeeld aan te wijzen. Kennelijk is men zich in de plaatselijke pers wel min of meer van dit feit bewust ,men weet er niet goed raad mee, borduurt er omheen^ loolpt ner veus met doekjes voor het bloeden. En dat de historie in dit moderne bedrijf niet vergeten is, de glas-in-loodramen van Iluib Luns toewijzen het!" verbetering behoeven. Doch het laat zich aanzien, dat ook hier verandering in zal komen, In bovengenoemde Raads vergadering j.l. vroeg de Wethouder Baaijens of het niet op den weg der ge meente ligt om voor armlastige men- schen woningen te bouwen. De voor zitter zeide toen de mogelijkheid te wil len onderzoeken, of de stichting van een tehuis voor ouden van dagen niet de voorkeur verdient. Zoo is dan de zaak welken in 1619 geen voortgang kon hebben, in 1931 weer aan de orde gesteld, al is het dan nu geen Gast- of Godshuis. Wanneer men ziet, dat in vele plaat sen van dezelfde grootte als Arnemui den zulk een inrichting bestaat, dan zul len er ook wel geen onoverkomenlijke bezwaren bestaan waarom dit hier niet zou kunnen. Denken wij b.v. hoe de vischafslag voorheen in de open lucht moest plaats hebben, en dat spoedig na de eerste bespreking, er een hal werd gebouwd, welke wel niemand meer zou willen missen, dan is het ook ondenkbaar, dat indien de verschillende instellingen de zer gemeente, mèt het Gemeentebestuur de zaak steunen, het plan niet tot stand zou kunnen komen. De Commissie wel ke zich hiervoor vormen zal, kan er van verzekerd zijn dat zij een taak op zich neemt, welke wel niet licht zal zijn, maar die toch vele armen, of ongeluk- kigen, ouden van dagen een onbezorg- den levensavond kan bezorgen. Arnemuiden, Nov. '31, B. Koopt toch in den vreemde niet Wat eigen land u net zoo biedt! zou hij dat ding in een maind pakken - hij wees precies maar Julie's oogfön en naar Homefield zenden. bij Byfleet, Surrey, nietwaar mijn heer i HOOFDSTUK XXIX. Met een buiging 'liet S. Gedge het aan zienlijk bezoek uit. Em toiein kteerde S. Gedge met een bezorgd gelaat naar het schilderstuk terug en ook haald'e, hij den wissel van mijnheer Dupoin'net uit zijn zakboek. Het was duidelijk' dat hij voor een moeilijk' raaasel stond'. Die vogfoj in de hand was goed en welmaar de vogel in de lucht was ontzettend' verleidelijk'. Eindelijk stak de oude man mtet een diepen zucht de cneque weer in zijn zak, mam toen heel voorzichtig de losse, plank op, legde liet schilderstukje er weer in en trok de eikenhouten kast er boven op. Toen schuifelde hij naai de kamer naast den winklel', eejn kamer vol rommel, waar een sterke reuk hing van olie en vernis. Dadelijk deed Julie een poging! om uit haar gtevaingenis te komen. Maar zij zag al heel spoedaig in wat zij gevreesd had. Er in 'te komen zonder hulp was al een heele toer, er uit te kruipen op dezelfde manier was onmogelijk. Ze zat zoo vast binnen in het beeld, dail ,ze haar handen en armen niet kon be wegen. En daar ze zich wringen moest, was er alle kans, dat het ding ondierste boven. viel'. En als dat gebeurde, wa WIJZIGING BEGROOTING LEENINGFONDS, Ingediend is 'n wetsontwerp tot wijziging en verhooging van de begrooting van 't Leeningfonds voor 1931. Hierbij wor den de volgende uitgaven in aanmerking gebracht als crisis-uitgaaf ten laste van de begrooting van het fonds voor 1931 lo. het rentedragend crediet ten be hoeve van de aardappelmeelindustrie in de veenkoloniën, uit te betalen in 1930 en zoo noodig in 1931, zijnde 4.500,000; 2o. de uitkeeringen ten behoeve van verbouwers van suikerbieten over den oogst 1931, uit te betalen in 1931 en zoo noodig in 1932, alsmede voorschotten op die uitkeeringen, uitgetrokken als memoriepost; 3o. de subsidiën en kosten, in verband met bestrijding van buitengewone werk loosheid; voorschotten op subsidiën en andere voorschotten, voor zooveel deze hooger zijn dan die in normale jaren daarvoor plegen te worden gedaan en 4o. de bijdragen in den vorm van sub sidiën aan werkloozenkassen, ten be drage van 100 pet. der bijdragen van de leden over 1931 en de bijdragen in den vorm van subsidiën aan werkloozenkas sen, voor zooveel zij meer bedragen dan 100 pet. van de bijdragen der leden, de ze bijdragen voor zooveel zij hooger zijn dan in normale jaren daarvoor pleegt te worden gedaan. In totaal bedragen deze uitgaven on der lo tot en met 4o 17.930,000. Met nog eenige andere bedragen, waarbij de uitkeeringen ten behoeve van de aardappelmeelindustrie in de ren de gevolgen niet te overzien. Al wrong en wroette zij in de kaken van het afgodsbeeld., het hielp niets, haar pogingten waren totaal vruchteloos'. En de angst voor Oom' Si, 3ie aan het schar relen was in de aangrenzende kamer, waardoor zij geen leven modht maken maakte haar wanhoop nog grooler. Zij was gevangen .als een muis in de val Zij begreep maar al' te goed, dat ier slechts één middel op zat. Zij moest wachten tot Willem terugkwam'. Hoe1 las tig' en vernederend haar toestand ook was, het was duidelijk' dat zij er zon der liulp niet uit kon. Zou Willem dan nooit komen?, De minuten gingen maar voort en ,haiar ge vaegtensqhap werd ellendig'. Ze begon pijn te krijgen in schouders (e'n voeten zij had een gevoel', of ze nauwelijks, adem kon halten, haar hoofd bonsde van op gewondenheid, het scheen te zullen bar sten. Het was een aller ellendigsten toe stand. Hoe ontzettend zij ook moest Jijden, zij begon zioh in het oniverm-ijdjelijke te. schikken. Er was eenvoudig niets! aan te doen. Het was een gevangenschap onder de ongunstigste omstandigheden. Zij bedacht dat het misschien nog uren kon duren. Al kwam Willem Iprug, het was heel goed mogelijk, dat hij dooi de achterdeur het huis in kwam. Die gtedachte was zoo vreeselijk, dat zij dacht flauw te vallen van akeligheid!. veenkoloniën, uit te betalen in 1931 en zoo noodig in 1932, ad 2,400,000, wordt dit totale bedrag gebracht op 20,809,000 Tegenover deze uitgaven staan crisis ontvangsten tot een bedrag van 4,290,000 guld'en, waarvan 3,590,000 als resti tutie van de gemeenten betreffende de subsidiën aan de werkloozenkassen en een bedrag van 700,000, als opbrengst over 1931 van de 30 opcenten op den tabaksaccijns op sigaretten, totaal een bedrag van 4,290,000. Een kapitaalverstrekking ad 16,519,665 uit het saldo van het Leeningfonds is derhalve noodzakelijk, waartoe het in gediende wetsontwerp strekt. MIDDELBURG. Denken de winkeliers aan de tijde lijke buitenwerkingsteRiing van de win kel sl ui tin gs'Verordening Zoo niet clan zij er aan herinnerd, dat vanaf morgen, 25 November tot en met 5 December de winkells open mogen blijven zoolang men wilt. Een paar weken geleden is bekend gemaakt, dat in het vervolg' het nauwte, gedeelte van den Wal vain de zijde van den Wal door geen enkel voertuig mag worden bereden, en op bepaalde uren die duidelijk op een bord zijn aange geven, ,ook niet van de zijde van de Burg. De betreffende borden zijn geplaatst, maar toch zagen wij gisteren Verschil lende personen het verbod zonder blik ken of blozen overtreden. Men zïj daarom nu nog eens gewaarschuwd. Een en ander .geldt ook voor rijwielen. VLISSINGEN. Burg. en 'Weth. stellen den raad' nog Voor van den heer L. A. Beaat 840 im2. bouwland aan de Anjelierenlaan aan te koopein ten behoeve van het grondbe drijf tegen f 1.25 per m2., omdat zij het wenschel'ijk achten dat luet grondbezit der gtemeente aldaar wordt afgerond. Verder om niet in eigendom, beheer en onderhoud' van- de N.V. Stooinwas- scherij „Trio" over te memfen,' 4 m2. glrond aan de Noordzijde Van haar vvasscherij, die buiten de Oostelijke Voorgevelrooi- lijn van den Koudekerkscben Weg-Oost ligt. Deze overname wordt in liet belang van het verkeer ter plaatse geacht, ZUID-BEVELAND. Gemeenteraad van Goes. GOES. Donderdag a.s. des namiddags half drie vergadert .de raad van Goes. De agenda meldt o.a. vaststelling der notulen van de vergadering van 22 Oct. 1931; ingekomen stukken, 2e suppletoir- kohier der hondenbelasting, dienst 1931; voorstellen tot onderhan-dsche verhuring van een woonhuis en erf aan den Oost singel aan den heer A. Mol; tot onder- liandsche verpachting van grond aan den heer L'. de Jonge en den heer A. Jobse; De eerste oplossing van de Universa- lo-puzzle kwam dezer dagen al binnen, en daaruit kan men zien, dat zij I hoe wel moeilijk toch niet onoplosbaar is! De termijn van inzending blijft open tot 30 November; dan verschijnt de op lossing en wordt de buit verdeeld. Wie dus nog mee wil doen, hij heeft nog bijna een we,ek tijd. Oplossingen onder motto: Universalo- prijsvraag, aan de Redactie van de Provinciale Zeeuwsche Middelburgsche Courant. Dit was echter eein geval ,dat nog al -mee liep. Julie deed haar best om ook die mogelijkheid' zonder vrees af te wachtten, toen ae winkeldeur eensklaps openging en Willem binnentrad. Groot was haa.r Vreugde en Joch dien de zij zich wat kahni te houden, ze; moest voorzichtig zijn. Het gelukte haar haar lippen te brengen op de hoogte van den mond van het beeld' en zijin naaim! te fluisteren. j I' Toen hij haar hoorde en zich om draaide, voegde zij er even fluisterend bijIn 's hemelsnaam! geef geen ge luid! Wat! Juffrouw Julie! zei hij hijgend van verbazing Waar is ,u? Stil, stil! fluistterdte zij. i Hij merkte waar het geluid vlamdaan kwam en naderde. Hij w'as aan de|n' grond Vastgenageld vian verbazing en van schrik, zoowel door haar tragische stem als door den zonderlingen toiestand, waar in hij haar vond. N Help mij er uit .beval zij. E:n .maak niet het minste geluid. Ooïni Si is hier vlak bij en als hij mij hier Vindt, zal ier iets Vreeselijks gtebeuren. Haar bevelende toon en ha-ar angst hadden tenminste een van de resultaten die ze gewtenscht had. Hij deed geen nuttelooze vragen. Ieder oogienblik' was kostbaar indien haar invrijheidstelling ge lukte. i (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1931 | | pagina 5