SPOOR/
MOSTERD
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN WOENSDAG 11 NOVEMBER 1931. No. 266.
KERKNIEUWS
KUNST EN WETENSCHAP.
tbsmoe:/T-
RECHTZAKEN.
Er is, na de débacle der samenwer
king met Vlissingen, en na het misluk
ken van het allerlaatste ingrijpen van
hooger hand ter zake, nog al een en an
der te dóen geweest omtrent onze eigen
abattoirplannen. Het is niet uitgesloten,
dat binnen afzienbaren tijd deze zaak
wederom in t openbaar aan de orde
komt, en daarom hebben wij het op prijs
gesteld, dat men ons van volkomen be
voegde zijde ter zake van gedegen voor
lichting heeft willen dienen. In een
serie artikeltjes zullen de verschillende
aspecten van het abattoirvraagstuk ach
tereenvolgens hier ter plaatse beschouwd
worden, - Red,
—o
Men schrijft ons van deskundige zijde:
I,
De slachthuisplannen en
het publiek belang.
Aan de plannen tot stichting van een
openbaar slachthuis voor Middelburg zijn
in de nagenoeg zeven jaren, gedurende
welke deze aanhangig zijn, reeds onder
scheidene beschouwingen gewijd.'
Deze kwamen grootendeels van sla
gerszijde en zij pleitten nu eens tegen,
dan weer vóór een dergelijke instelling.
Intusschen raken deze plannen niet
uitsluitend slagersbelangen, zooals men
zoo langzamerhand zou gaan denken,
doch ze zijn allereerst van publiek
belang.
Het kan daarom niet ondienstig zijn,
ze ook eens van dit oogpunt uit, aan een
beschouwing te onderwerpen.
In 1919 verscheen de Vleeschkeurings-
wet, welke wet, zooals de titel daarvan
aangeeft, ten doel heeft, wering van
vleesch en vleeschwaren die voor de
volksgezondheid schadelijk zijn.
Iets nieuws bracht deze wet niet
reeds eeuwen te voren bestonden ta'
van algemeene en stedelijke voorschrif
ten omtrent den verkoop van vleesch en
men begreep de groote beteekenis van
openbare slachthuizen voor de volksge
zondheid.
Een wetenschappelijk gefundeerd in
zicht in het verband van de ziekten van
mensch en dier, zooals aan de Vleesch-
keuringswet ten grondslag ligt, ontbrak
echter.
De toenmalige voorschriften waren,
naar de begrippen van onzen tijd, dan
ook dikwijls onnoodig hard.
Met de ontwikkeling der wetenschap
ontdekte men, dat het gebruik van
vleesch, afkomstig van zieken dieren
niet altijd gevaar opleverde.
Men ging nu generaliseeren en tal van
nuttige voorschriften verdwenen of op
de naleving werd geen toezicht meer
gehouden en de bestaande openbare
slachthuizen raakten in verval.
Tot zelfs in onze dagen hebben een
deel der toen heerschende meeningen
nog stand gehouden.
De tijd heeft intusschen het verkeerde
inzicht dier dagen bewezen. Zeer groot
is het aantal massa-ziekten en sterfge
vallen geweest als gevolg daarvan.
Een kentering ontstond, toen de over
brenging van verschillende parasitaire
aandoeningen bij den mensch, zooals
de trichinose en lintwormziekten, door
vleeschgebruik bekend werden.
De grootste stoot evenwel tot de we
derinvoering van keuring, toezicht en
oprichting van openbare slachthuizen
werd gegeven door de ontwikkeling der
bacteriologie.
Hierdoor werd het verband tusschen
de veelvuldig voorkomende vleeschver
giftigingen en het gebruik van vleesch,
afkomstig van in nood gedoode, zieke en
gestorven dieren, ontdekt.
Bovendien bracht de moderne bacte
riologie aan het licht, dat ook het
vleesch van volkomen gezonde slacht
dieren, onder bepaalde omstandigheden,
door besmetting met bacterieën voor
namelijk behoorend tot de z.g. coli-ty-
phus groep, aanleiding kan geven tot
massa-vergiftiging. Zelfs is gebleken, dat
iet grootste deei der vleeschvergiftigin-
gen op deze wijze ontstaat.
(Wordt vervolgd),
Bij de Maandagavond gehouden
herstemming van een notabele der Ned.
Herv. Kerk tc.Ritthem waren 47
stemmen uitgebsacht, waarvan 2 van
onwaarde. De heer H. Barentsen ver
kreeg 28 st. en de heer A, Goedhart 17
st. zoodat de eerste gekozen is. De va
cature was ontstaan door het bedanken
van den heer P. Schout.
Het 25-jarig jubileum
dr. J, P. Cannegieter,
Ter gelegenheid van zijn 25-jarig jubi
leum als predikant der Ned. Ilerv. kerk
heeft dr. J. P. Cannegieter Zondagmorgen
in de Ned. Herv. kerk 'te Alphen a./.d.
Piijn een gedachtenisrede uitgesproken
over: „Het treffelijke ambt", zulks naar
aanleiding van 1 Tim. 3 vers 1: „Dit is
een getrouw woord: zoo iemand tot eens
opzieners ambt lust heeft, die begeert
een treffelijk werk". Na het gemeen
schappelijk zingen van Ps. 27 vrs 7, het
lezen van een schriftgedeelte en gebed,
sprak dr. Cannegieter over genoemd on
derwerp zijn eigen ervaringen in de 25
jaar zijner ambtsvervulling.
Na het zingen van Ge,z. 14 vrs 1 en 3
memoreerde hij zijn periode in Oost
Voorne, te Bergen in N. II., te Veendam
en het schoone Middelburg, waar
hij 15 jaar vertoefde en behandelde zijn
meeningen over de orthodoxe en vrij
zinnige uitingen.
De plechtige (godsdienstoefening1 werd
beëindigd met het zingen van Gez. 89
vers 1.
Na het uitspreken zijner door talrijke
aanwezigen aandachtig beluisterende re
de, werd de jubilaris toegezongen door
de leden van de plaatselijke afd. van den
Prot. Bond.
Als vertegenwoordigers van het be
stuur der Vereeniginjgl van Vrijz. Her
vormden te Middelburg waren aanwezig
mej. W. P;. van der Harst en de heer
A. Heijboer. Ook waren overgekomen de
heer en mevrouw dr. L. W. A. M. Lason-
der—Gratama uit Den Haag en de heer
j'. \V. Roskes te Rotterdam.
De heeren Heijboer, Lasonder en Ros
kes zijn te Middelburg, alle. ouderling ge
weest bij dr. Cannegieter.
Natuurkundig gezelschap.
Maandag jl. hield dr. A. Bouwers uit
Eindhoven een lezing over: ,,de bouw
der materie", voor het Natuurkundig
Gezelschap alhier.
De geschiedenis van de natuurweten
schap kent geen tijd zoo rijk aan ver
rassende ontdekkingen naast scherpe
tegenstrijdigheden van theoriën, als de
onze.
Het atoommodel van Noels Bohr met
Amerikaansche jeugd „boomt"
niet graag.
De populaire ook hier te lande zoo
bekende Amerikaansche schrijfster Ed
na Ferber is niet te best te spreken over
de jeugd harer natie, speciaal dan de
jeugd, die zij op de thuisreis van de oude
•wereld aan boord heeft ontmoet. Die
achtte zij blijkbaar voldoende karakter
studieobjecten om te kunnen generali
seeren. Zoodat haar oordeel: „prachtige
jonge idioten, die weigeren hun kop te
gebruiken" alle Johnnies, Tommy's Ma-
bels en Alices van de U. S. A. zich maar
aan hebben te trekken.
„De jongelui die naar de Universiteit
gaan, kunnen over geen enkel onder
werp ernstig spreken; ze hebben het al
leen maar over sport en zoo iets komt
in geen ander land ter wereld voor. Hier
is het belachelijk om ernstig te zijn,"
verzucht Miss Ferber.-
Onze Amerikaansche briefschrijver
neemt 't voor zijn jonge landgenooten
op.
Niet alleen het land en zijn geschie
denis is jong, de menschen zelf blijven
inderdaad langer jong dan ergens an
ders. En gedragen zich ook zoo! Het zal
in het buitenland zeer de aandacht trek
ken wanneer een groep grijze Yankee
dames op een tocht van hun mannen
zijn afgeraakt en in vollen ernst vragen:
„whère are the boys"? terwijl hun grij
ze wederhelften even hard op zoek zijn
naar hun „girls". Deze onbewuste kin
derlijkheid uit zich in duizenden soorten,
wanneer men maar wil opletten.
zijn schilstructuur van groepen negatie
ve electronen als planetenstelsels cirke
lend om een positief geladen kern met
een lading, gelijkstaand met het atoom
nummer en het aantal in neutralen toe
stand aanwezige electronen, welk ge
tal tevens ongeveer de helft van het
atoomgewicht bedraagt heeft veel bij
gedragen tot verklaring van Het che
misch gedrag der elementen, en Kos-
sel's beschouwingen over de structuur
der moleculen gesteund.
Van binnen naar buiten worden de
„schillen" van electronengroepen aange
duid door de letters K. L. M. N. O. P. Q-
en gekarakteriseerd door de hardheid
der Röntgenstralen, die noodig zijn om
de electronen dezer groepen vrij te ma
ken, of die ontstaan wanneer vrije elec
tronen in die groepen „gevangen" wor
den.
Elementen met „volledige" groepen
zijn zeer stabiel, d. w. z. ze geven niet
gemakkelijk elektronen af en nemen
evenmin gemakkelijk elektronen op. Het
zijn de „edelgassen" (Helium, Neon, Ar-
zon enz.) Elementen die enkel atoom
nummers lager staan toonen juist zeer
sterke neiging elektronen tot zich te
trekken en gedragen zich dus als posi
tieve ionen. Daarentegen geven elemen
ten, die iets hooger staan en dus nog
slechts enkele elektronen van een meer
naar buiten liggende groep bezitten, de
ze gemakkelijk aan de liefhebbers af en
gedragen zich dus als negatieve ionen.
Zwavel (atoomnummer 16) heeft in
zijn buitenste groep 6 electronen, terwijl
deze 8 zou kunnen bevatten. Het is dus
pos. 2 waardig tegenover sterke neg.
ionen en neg. 6 waardig tegenover ster
ke pos, ionen (S F 6.)
VRAAGT
Let op het Fabrieksmerk
(Ingez. Med.)
32. -
Julie knikte. Ja, dal is ongteveer de
grootte, zei Keiler. Het heet zeker „Zon
en Wolken"?
Het heeft op het oogjenblik (geen
naam, zei Julie, zoover ik weet, maai
er zijn zon en wolken op.
Dat moet wel als het e:en Van
Roon is.
Er staan ook hoornen op.
O ja? Eopme-n? Zeker eien copic
van het stuk uit het Museum. Is en-
een molen in den linkerhoek?
Neen, er was g'een molen in 'den
linkerhoek verklaarde; Julie met zeker
heid. Zij herinnerde zich dat Willem
eerst wel gedacht had aan een molen,
maair dat hij later van meening veran
derd' was.
(Dan is het geen co pie, Van de onze
in het Museum. Het is misschien 'n
copie van L'Aubonine (de Herfst) uit
het Louvrc. Maar hoe komt u aan dat
stuk?.
Jk heb het gekregen van 'n heer,
een vriend van mij, zei Julie na eetiig
nadenken. -
'Een heel' goede vriend ook'. De, toon
van dien lach was misschien te spot
tend om je aangenaam, aan le doen.
U weet, niet iedereen geeft 'n Van Roon
cadeau aan zijn meisje. Zeker 'n heel
rijke mijnheer, ©en Rothscchild.
Julie wist niet goed wat een Roth
schild was. Zij zou het thuis in de dic-
tionnaire opzoeken.
Hoe is die rijke vriend' van u er
aan gekomen? Weet u dat misschien?
Hij heeft het gevonden in 'n win
kel, zei Julie, die alles naar waarheid
wou Hiededeeleji.
Waar was die winkel?
In een plaatsje, dat Erowdon Mar
ket heet.
O, in Suffolk! Een vreemde plaats
om (een Van Roon te vinden. I
Het was heel vuil tóen hij hef
voor het eerst zag. En er leek w'cl 'n
pnder stukje boven op geschilderd te
zijn.
Heel vreemdDe oogjen van Ar-
hur Keiler schenen al kleiner le wor
den. 'Wie heeft u gezegd dat het een Van
Roon is?
De man die hefm mlij gegeven heeft.
lEn wie heeft liet hem| gezegd
Hij heeft de on der teekeni ng geVon-
den. De rustige kalme toon was ge
deeltelijk te danken aan het feit, dat zij
de heerlijke volle overtuiging had' groo-
ten indruk iop' hem te maken.
'Wat zegt u? Drn handleekenjngj
van Van Roon?
Ja, zei Julie.
Nu was de oingël|oovigheid van Kei
ler overgegaan in ieen overstelpende
nieuwsgierigheid. Hij keek Julie aan met
een aandacht, die hij moeite had niet te
veel le toonen. Dit was 'n zeer onwaar
schijnlijk verhaal en toch had do man
genoeg wereldkennis, om niet te weten
dat een verhaal, hoe onwaarschijnlijk
ook, toch wel eenigie waarheid kon be
vatten. Daarenboven had het meisje zulk
een eerlijk gezicht, dat 'hij het onmo
gelijk vond alles als 'n bedenksel te be
schouwen. Maar toch waren er omstan
digheden bij, die we'l wat moeilijk aan
te nemeri waren.
Waarom kreeg u dat schilderstuk
ten geschenke
Ik heb er joftn gevraagd, zei J u'lie
met 'n eenvoudige oprechtheid, die haar
deed blozen.
Mr. Keller keek haar vast aan; toen
lachte hij, maar niet onvriendelijk.
Het was zeker uw hartsvriend, en
hij kón u niets weigeren.
Ja, dat is het, zei Julie, niet geheel
op haar gëjmak. Die vermetele spot was
iets nieuws voor haar, daar kon zij niet
mee terecht.
Maar wat is die vriend' van u? Is
het een schilder?
:Ja, dat geloof ik wel, zei het meisje.
Hij maakt een studie van kunstvoprwer-
Hij is 't volkomen met Miss Ferber
eens, dat Amerikaansche jongelui phy-
siek prachttypen zijn en dat ze eeuwig
twaalf blijven, tenzij men over den tact
beschikt hen aan het praten te krijgen.
Het „boomen" van de studiosi over
onbegrijpelijk zware onderwerpen, lou
ter uit debatteerlust al wordt het dan
wel eens, „dazen" bepaalt zich bij de
Amerikaansche jongelui over allerlei on
derwerpen van zuiver practisch en alge
meen nut. De Yankee staat misschien
nuchterder op zijn twee beenen. Het is
een niet te ontkennen feit, dat hij veel
minder afweet en zich in het algemeen
ook minder interesseert voor hetgeen er
in de wereld plaats heeft, hetgeen ten
eerste te wijten is aan de, naar onzen
standaard, alleroppervlakkige voorlich
ting door het onderwijs in de ontvanke
lijke jaren en later door den dito inlich
tingendienst van de pers.
De groote algemeene Amerikaansche
ontwikkeling en beschaving is nog ru
dimentair. Het volk wil meer te doen
hebben met sport en dollar, juist anders
om als bij ons, waar goed koopman
schap en het talent een bal net onder
de lat te trappen niet als de grootste
nationale deugden beschouwd worden
Onwetend heeft Miss Ferber den vinger
op de kwestbare plek in haar betoog
gelegd: de jeugd, terwijl ze met even
veel recht had kunnen zeggen: mijn land
genooten. Men moet bet leeren „zijn
kop te gebruiken" en in heele provin
cies wordt het nooit geleerd; des te
meer te bewonderen is het, dat zooveel
koppen zoo hard aan den gang zijn.
De moleculaire structuur beeldt zich
af in de kristalstructuur. Een eenvoudig
voorbeeld hebben we in keukenzout
met pos. Na en neg. cl. atomen, die zich
kunnen rangschikken in vierkanten of
kuben, waarbij gelijknamige ladingen
zich in tegenoverliggende hoekpunten
bevinden, zoodat de afstootende krach
ten wegens de grootere afstanden, waar
op deze ladingen zich van elkaar bevin
den, geringer zijn dan de aantrekkende
langs de ribben en er dus stabiel even
wicht kan zijn.
Het is het eerst aan Sir William Bragg
gelukt de kristalstructuur aan te too
nen door interfentie van Röntgenstralen,
waaruit tevens bleek, dat deze stralen
inderdaad uit aethertrillingen bestaan.
Het traliescherm van Rowland, dat ge
wone lichtstralen tot interventie kan
brengen, kan dit niet bewerkstelligen bij
Röntgenstralen, aangezien de golfleng
ten dezer stralen te gering zijn.
Gelukkig heeft de natuur in de kris
tallen ons de tralieschermen geleverd,
die 't werk kunnen overnemen. In de in
terferentiefiguur, gewoonlijk bestaand in
ringen, teekent zich de kristalstructuur
af en bij bekende golflengte der stralen
zijn de onderlinge afstanden der atomen
te bepalen, wegens de betrekking, die er
bestaat tusschen die beide grootheden,
den hoek van inval en de afstanden der
maxima en minima in het interferentie
beeld.
Zelfs een propje watten geeft bij be
stralingen met Röntgenstralen een inter
ferentiebeeld, dat de regelmatige mole
culaire structuur van de stof weergeeft.
Met behulp van R. stralen kan men
uit de constructie van sigarettenasch en
luciferskoppen, het fabricaat bepalen.
Ook de constructuur van echte en
kunstmatige parels is verschillend en
door een R. apparaat vast te stellen. Bij
het onderzoek is tevens gebleken, dat de
kunstmatige in R. stralen sterker groen
fluoresceeren dan de echte.
De dielectriciteits constante van water
dwingt tot het beschouwen van het wa
termolecuul als een dipool d.w.z. een
pen en hij knapt oude schilderijen op
en hij heeft er heel véél verstand Van.
Niet zooveel als hij denkt, zei
Adolph Keiler, anders zou hij zoo g]ek
niet zijn een Van' Roon weg te geven,
zelfs aan zoo'n aardig en knap meisje
als u is.
Hij sprak nu opi heel zachten loon,
fluisterend en bijzonder innemend. De
man had iets bijzonder aantrekkelijks;
toch was er een uitdrukking gekomen
in een paar schichtige oogen die zon
derling vijandig was.
Zei u niet dat u die Van Roon in
uw bezil had? Er was iets zeer dringends
in die vraag, het deed het meisje heel
onaangenaam aan.
Ja, ik heb hem gekreigen.
Zou u hem mij kunnen laten zien?
Ik geloof het wel, zei ze na eenig
zwijgen.
Julie aarzelde.
Zou u hem eens mee .willen bren
gen naar mijn atelier dat ik hem eens
zien kan?
Zij aarzelde weder.
Als u graag wilt dat spreekt van
zelf, zei de man zieer vleiend. Ik dacht
dat het u misschien wel aangenaam was.
U moet weten ik ken toevallig nog al
menschen die er verstand van hebben,
opkoopers en dan zou ik bij hen kun
nen informeeren wat het waard is.
Dat beigreep Julie zeer goed. Zij was
electrisch magneetje, dat zich in een
electrisch veld richt. De constructie van
het watermolecuul is daarom zoo, dat
de atoommiddelpunten een stomphoeki-
gen gelijkbeenigen driehoek vormen met
het zuurstofatoom in den top.
De verklaring van de spectraallijnen
uit Bohr's atoommodel door de electro-
nenbanen aan te nemen op bepaalde,
niveaus en uitgezonden of geabsorbeerde
stralingsenergie te verklaren uit het
overgaan van de electronen op een an
der niveau, heeft groote successen te
boeken maar levert ook vele tegenstrij
digheden met de bestaande natuurkun
dige beschouwingen.
Dat de golfbeweging van het licht, ge
steund door zoovele experimenten, moet
plaats maken voor een discontinue
energieverplaatsing in den vorm van
de zoogenaamde quanta, is een groote
moeilijkheid, zoo niet een onmogelijk
heid. Men zou de zoo vruchtdragende
begrippen, die de experimenteele feiten
verklaren, overboord moeten werpen.
Er zijn echter pogingen gedaan om de
tegenstrijdigheden op te lossen. Merk
waardigerwijze heeft men bevrediging
gezocht door een omgekeerde onmoge
lijkheid op het eerste gezicht experi
menteel aan te toonen, wat inderdaad
gelukt is.
De Broglie is op het idee gekomen
om aan bewegende materie golfeigen-
schappen te geven en wel van een golf
lengte die gelijk is aan de quantaecon-
stante van Planck geduld door de hoe
veelheid van beweging, waaruit een
voortplantingssnelheid van die golfbe
weging volgt die veel grooter is dan die
van het lichaam n.l. gelijk aan het
kwadraat van de lichtsnelheid gedeeld
door die van het lichaam.
Het is inderdaad gelukt interferentie
figuren te voorschijn te roepen, die op
treden bij botsingen van electronen te
gen metalen en de uitkomsten der me
tingen strookten volkomen met de the
orie.
De wiskunde die men noodig heeft bij
deze verklaringen is van een geheel an
der aspect dan waaraan wij tot nog toe
in de hoogere wiskunde gewend zijn.
Er komen functie's bij te pas, die zeer
bizondere eigenschappen vertoonen, af
wijkend van de tot nog toe gebruikte.
Opmerkelijk is het, dat de personen, die
zich hiermee bezighouden en als 't ware
bij intuitie, die nieuwe beschouwingen
vonden, van jeugdigen leeftijd zijn. D e
Broglie deed zijn ontdekking op 24-
jarigen leeftijd, Dirac begon op 19-ja-
rigen leeftijd met zijn wiskundige bere
keningen. De oudste van hen is 30 jaar,
het is Sahrödinger.
Tot de tot nog toe onverklaarbare
moeilijkheden moet ook gerekend wor
den de constructie van een waterstof
molecuul uit Twee elkaar afstootende
waterstofkernen.
Spreker heeft met vele lantaarn
plaatjes zijn voordracht opgeluisterd en
met behulp van 't Röntgenapparaat wel
willend door dr. Orbaan daartoe afge
staan, het interferentie beeld vertoond
van de kristalstructuur van mico.
De belangrijke lezing vond een dank
baar onthaal bij de aanwezigen, zooals
uit het hartelijk applaus bleek.
Postduif en antenne.
De rechtbank te Breda heeft onlangs
in hooger beroep een vonnis van den
kantonrechter aldaar bevestigd, waarlbij
de, ge meen te ver orde ninjgi van Ginneken
ten aanzien van de bepaling, dat anten
nedraden moeten zijn voorzien van kur
ken, om deze draden voor postduiven en
andere vogels zichtbaar te doen zijn,
niet verbindend werd verklaard.
De overtreder der verordening' J. H.
Van M., in deze zaak werd van rechts
vervolging ontslagen. De officier van jus
titie 'teekende cassatie aan bij den Iioo-
in een wanhopigen tweestrijd en deze
man leek haar toe- een vriend te zijn,
die haar uit de verlegenheid wou hel
pen.
Misschien doe ik het wëY zei ze.
Goed! wanneer wilt u komen?
Julie dacht een oogenblik ernstig na.
Ik kan niet voor Donderdag.
Dat is overmorgen ja, dat kan
wei. Hoe laat?
Muli dacht er goed over na. Het zal
moeien wezen tusschen twee en drie
uur. Zij sprak weifelend en langzaam.
Dat is de eenige tijd dat ik weg kan.
Best, zei hij opgeruimd. U kunt mij
in mijn atelier vinden aan het opgegeven
adres tot vijf uur "s namiddags. Num-'
mer 4. U moet hard schellen; de bel
is een beetje flauw. Mijn naam is Kei
ler. Wil ik het opschrijven of kunt u het
wel onthouden?
Schrijf het maar op met het adres,
als 't u biieft.
De man scheurde, een blaadje uit een
zakboekje en schreef zijn naam en adres
met een vulpen op. Toen hij dit gedaan
had en het haar .gegeven had, ver
zocht hij haar haar naam en adres
op 'ie schrijven. Dit deed ze. En toen
bedacht ze plotseling, dat ze voor Wil-
lem's thee moest zorgen. Ze stond dus
haastig op.
(Wordt vervolgd.)
