W£'A
PHILIPS
'bemoe/T-
7Z/CEEQMEE
EEN PHILIPS LAMP KOST AANMER
KELIJK MINDER DAN VOORHEEN
'SmOOPFAMEU
J9
/Oo CtroZt ÓS /joS Cdzót
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN ZATERDAG 17 OCTOBER 1931. No. 245.
Een onderwijsman over de
vereenvoudigde spelling.
{De serie artikelen, die dr. J. JE.
Wartena, rector van het gymnasium,
te Winschoten voor ons blad over de
zgn. Kollewijnsche of vereenvoudigde
spelling schreef, is overgenomen door t
onderwijzersweekblad „De Vacature
Na afloop daarvan hield de heer W.
Kraak te Haarlem daarin een uit
voerig pleidooi voor deze vereenvou
digde spelling, van het standpunt des on
derwijzers uit; hij betoogt daarin, dat
het volksonderwijs in de Nederlandsche
taal veel baat zal vinden bij dze nieu
we spelling.
Aan het enthusiaste artikel van de
zen onderwijsman ontleenen wij het
volgende, uiteraard in de door hem ge
bezigde spelling Red.]
Spellingvereenvoudiging,
Gedachtig aan het gezegde men moet
het ijzer smeden als het heet is, komt
het mij voor, dat het goed is de reeks
artiekelen over Vereenvoudiging van dr.
J. JE. Wartena nog aan te vullen Dr,
Wartena heeft op eenvoudige en zakelik-
heldere wijze uiteengezet, waarin de
spellingvereenvoudiging van onze ver
eniging bestaat en het goed recht er van
aangetoond. Uitgaande van dit betoog
en er bij aansluitende wil schr. duidelik
maken, dat deze spellingvereenvoudiging
van verstrekkende betekenis is voor ons
volksonderwijs en voor de ontwikkeling
van onze taal en dat wie iets voelt
voor de verbetering van ons taalonder
wijs de voorstanders van de spelling
vereenvoudiging moet helpen.
Door de te grote moeilikheid van de
spelling De V. en T. is het gaande
weg geworden een niet-zo-nauw-meer-
nemen, een veel-door-de-vingers-zien,
kort en goed een sistematiese kursus
in plichtverzaking, welke heilloze tak-
tiek zelfs een officiële bekrachtiging
heeft gevonden in het onwetenschappe-
lik gedoe van de z.g. spelling van Mi
nister Terpstra.
Zolang men nog blijft vasthouden
aan de spelling D, V. en T. W. zal
het moeilik zijn een enigszins bevredi
gend moedertaalonderwijs te geven. On-
mogelik is het daarbij op de lagere school
en ook nog wel bij het voortgezet on
derwijs de individuele aanleg van de
leerlingen te ontwikkelen in het „praten
op het papier'. Uit onze jeugd van onge
veer 50 jaren geleden herinneren we
ons nog hoe het ging bij het maken van
een opstel. Zin voor zin werd samen
geflanst tot een geheel. Er was geen
sprake van zijn gedachten de vrije loop
te laten, 't Was als het onophoudelik
nemne van soms onoverkomelike hinder
nissen van allerlei aard, wat belette om de
aandacht te bepalen bij het onderwerp,
waarop geschreven moest worden, en
wat een funeste invloed had op de gang
van het verhaal, dat hortend en stotend,
wurgend en wringend, moeitevol tot een
eind gebracht werd.
Wie voor een leuke vorm van een
aardige vertelling meer voelde, wie vlot
zijn verhaal wilde voordragen op papier
en zich daarom niet wenste te laten
ringeloren door de te moeilike spelling,
schreef maar raak, om dan als het werk
af was het te zuiveren van de fouten,
waarvan het wemelde. Een veel voor
komende gewoonte was het ook, om als
redders in de nood van verkleinwoorden
gebruik te maken, en niet de visser een
paling maar een palinkje te laten van
gen. Dan hoefde er ten minste niet over
nagedacht te worden of hij hem of haar
bij het door hem gevangen overige zoodje
deed. Misschien staat de bekende Hol
landse voorkeur voor verkleinwoorden
wel hiermede in verband.
Wie niet sterk is, is slim. Want sterk
voelden we ons niet. Integendeel voort
durend schreven we onder de suggestie
van de te groote moeilikheid van de
spellingvormen, voortdurend werden we
door die lastige spelling gehandicapt en
konden we, onvrij en zwak, niet letten
op wat we te zeggen hadden en hoe dat
onder woorden gebracht kon worden.
Ontmoedigend in hoge mate werkten
die altijd aanwezige kwelgeesten, de e
en ee, de o en oo, de s en sch en in het
biezonder de tallooze ennetjes.
Met de invoering van de vereenvou-
dgide spelling bij het lager onderwijs
zal als de leiding maar goed is en de
takt niet ontbreekt het mogelik zijn de
lust te onderhouden of te wekken om
schriftelik de gedachten uit te drukken.
Die lust gaande te houden is de eerste
en voornaamste voorwaarde voor het
siagen van het stelonderwijs.
De ervaring heeft aangetoond, waar
het maken van vrije opstellen is be
oefend en het zogenaamde verwaarlo
zen van de ennetjes niet als fout aange
rekend werd, terwijl het zuiver schrij
ven werd aangeleerd met behulp van
oefenstof ontleend aan de fouten ge
maakt bij het vrije stel-onderwijs in i
voorafgaande leerjaren, dat de leerlin
gen het schrijven over wat ze hebben
beleefd, of gefantaseerd, of gedacht, of
gehoord, of gelezen een groot genoegen
vinden. Ze zijn er enthousiast mee bezig
en krijgen het besef, dat ze hun eenvou
dige gedachten ook op papier kunnen
uitdrukken, als ze maar een pen in de
hand hebben.
Ons moedertaalonderwijs is tot nu
toe schromelik verwaarloosd en is vaak
bovendien weinig meer geweest dan een
dor vormenonderwijs. Door de te moei
like spelling waren we gedrongen aan j
de schriftelike vormen te veel aandacht, j
te veel zorg te besteden. Verwaarloosd)
werd daardoor dat deel van het taal-';
onderwijs, waar het voornamelik op 1
aankomt, in het biezonder het mon-j
deling en schriftelik leren uitdrukken;
van zijn gedachten.
Na jarenlange training door middel
van vaak geestdodende oefeningen is
het resultaat dat bereikt wordt nog treu
rig. De grote massa van de leerlingen,
die de lagere school hebben doorlopen
en geen verder onderwijs hebben ont
vangen. en ook nog velen van hen, die
een of andere inrichting van voortgezet
onderwijs hebben afgelopen, schrijven
als ze hun gedachten aan het papier
moeten toevertrouwen een stakkerige,
stumperige stijl en hun werk wordt, zo
als het dan heet, ontsierd door grove
spellingfouten. De klachten reiken tot
de verslagen van de examens voor de
hoofdonderwijzersakte en die voor de
stevige en gezonde groei van de Neder-
middelbare bevoegdheden. Voor een
landse taal is het ook nodig, dat de Ne
derlanders hun, taal zo goed mogelik
leren verstaan en spreken. Spellingver
eenvoudiging is van ver-strekkende be
tekenis voor ons volksonderwijs en voor
de ontwikkeling van onze taal.
Op den duur zoo besluit schr.
moet de Vereenvoudigde Spelling het
winnen. Blijf niet van verre staan, zie
niet op echt Hollandse wijze de kat uit
de boom, sluit U aan bij de Verenigmg
tot vereenvoudiging van onze spelling
en vooral pas steeds de V. Sp. toe in j
alles wat ge schrijft.
Haarlem. W. Kraak.
RECHTZAKEN.
Arrond. Rechtbank te Middelburg.
SPAART nu op de goede wijze: spaart Uw
oogen - Uw kostbaarste bezit. Neemt een lamp
van hoogere wattage100 watt is het minimum
voor het middenlicht van Uw kamer een
100 watt PHILIPS „ARGENTA", met den bation
van melkwit glas, die de oogen tegen de schelle
stralen van den gfoeidraad beschermt.
MET DEN BALLON
VAN MELKWIT GLAS
LANDBOUW.
(Wordt vervolgd.)
lOW
Als u het ziet, zult u begrijpen wait
ik' bedoel. Ik hoop dat u mee wilt 'gaan
om hem te zien.
Julie was zulk een praictistoh persoon
tje, dat haar eersite indruk was te bel-
danken om mee te gaan. Maai* haar aan
geboren zin voor het practis'che van het
leven werd op den achtergrond gedrd-
ven voor hetgeen zij' pas had ondervon
den. Ja, in meing opzicht was deze jonge
man, de simpelste man, dien ze ooit ge
zien had, maar toch bleef het ontmoedi
gend feit bestaan, dat hij1 in ieder gevat
goed zijn verstand hajd. En die geestelij).
Me hoedanigheden daargelaten, als je hein
'goed aanzag en lette op den gloed in zijn
oogen, dan was hij' ongetwijfeld de 'khapr
ste jonge man, dien zij' ooit gezien hatd.
En daarom deed ze hem schoorvoetend
de belofte aanstaanden Zaterdagmiddag
met hem mee te gahn naar het Museum,
om te zien wat een molen ejgenlij'k "Was.
HOOFDSTUK VIII.
Het was op Maandagavond dat Julie
deze Delofte gedaan had, miatar er moest
nog heel wat gebeuren, voordat zij' dien
'kon vervullen. De Zaterdag zelf was ail
In de zitting van 16 October werden
de volgende zaïken behandeld:
J. D., 23 ji., chauffeur, zonder vaste
woonplaats. Gedetineerd, werd verdacht!
dat hij op 10 September j.l. te Vlissingen
een rijwiel, toebehoorende aan J. K. die
Roos heeft weggenomen.
Eiseh6 maanden gevangenisstraf.
De verdediger, mr. A. J. vain der Weel j
bepleitte clementie.
D. F. S., 41 j., werkman te Schoondiji-1
ke, had zich; te verantwoorden, dat hij
op 16 Augs. ji.'l1. te Schoondijke een rijr
wielbelastingplaatje 1931-1932 toebehoo
rende ;a,an A. J. Kindst heeift weggenomen.
Eiseh: 1 maand gevangenisstraf.
De verdediger mr. P. C. Adriaanse
vroeg vrijspraak sub. een lichtere straf.
C. A., 59 j., koopman, Middelburg, was
door den Kantonrechter te Middelburg
op 17 Juni j.l. veroordeeld tot f 10 a
10 dagen hechtenis!, wegens overtreding
van de motor- en rijwiel wet op 29 April
1931 te St. Laurens.
De verdachte was in hooger beroiep
gekomen.
Fisc'h bevestiging van het vonnis van
den KanKtonrechter.
doet hoesten bedaren
maakt het slijm los
prijs
to-oog het oordeel uon uw doMeV
^AGENTEN Ft 8.MEINDERSMA
DEN HAAG
(Ing. |Med.)
uitgesloten, want reeds vroeg in den Mor
gen van dien dag moest Willem nasr een
verkooping in Essen waar verscheidene
dingen misschien wel goedkoop zouden
gaan. En den volgenden Donderdag Moest
hij' weer naar Tunbridge Wells. Geduren
de zijn afwezigheid dien diajg was de be
langstelling; van het jonge meisje in h»l
schilderijtje dat hij te Crowdon gekocht
had, eensklaps zeer toegenomen.
Zelfs vóór dit veelbeteekcnd evenement
was ze zeer vervuld geweest van dit
veel besproken onderwerp. WilleMI werk
te er dagelijks aan met steeds toenemen
de belangstelling en geestdrift. Er was
nu geen twijfel meer aan de lucht en de
wolken en evenmin aan de boomeln en
aan het water. S. Gedge was zelfs
meermalen naar boven geweest om te 'kij
ken en ofschoon naar zijn meetaing het
beste wat men nog van het stukje kon
denken was dat het misschien een copie
was van een infooi stukje uit de Hollandi-
sche schildersschool, kwam hij over de
brug en verdubbelde de som die hij er
voor geboden had!. Met andere woorden
h.jj verklaarde des avonds a an het avond
eten toen Willem den volgendter dag naar
Tunbridge zou gaan, dat hij' er wel een
volle wéék' extra loon uit kon sturen,
als de jonge man zoo verstandig was het
stukje voor de geboden som af te staan.
Het was? niet meer dan een stukje van
twijfelachtige of geen waarde.
A. C., 45 j1., fabrieksdirecteur te Sluist-
'kil, was op 19 Juni 1931 door den
Kantonrechter te Temeuzen vrijgespro
ken van de hem ten lafste gelegde over
treding van de Veiligheidswet
Eis'ch: ontslag van rechtsvervolging.
De verdediger mr. Maïjer uit Bredia
sloot zich hierbij' aan.
Het geldt hier het ongeluk dat op 21
April 1.1. te Sluiskil op de terreinen
van de aldaar gelegen amoniakfabrieken
plaats vond en dat aan twee arbeiders
het leven kostte. In een betonnen put op
het terrein tusschen de'fabrieksgebouwen
gelegen, had zich door regenval of
grondwater een hoeveelheid water ver
zameld dat eruit gepompt moest worden
door middel van een electrische pomp
met slang, die daartoe in den put moest
worden gelegd. In dezen put bevond
zich ook een stalen gasketel bevattende
een zeer snel werkende en doodelijke gas
soort n.l. koolmonoxyde. Vermoedelijk is
een der werklieden zonder daartoe op
dracht te hebben ontvangen, in den put
afgedaald teneinde een op den ketel ge-
monteerden electromotor weg te nemen.
Deze man is toen hij ongeveer den bo
dem van den put had bereikt, oogenblik-
kelijk bewusteloos geworden en in den
put gevallen. Zijn medearbeider, die
zulks bemerkte is daarop onmiddellijk
naar de fabriek gesneld en heeft alarm
gemaakt, waarop hij met een hoofd-
monnteur eveneens in den put is afge
daald om het eerste slachtoffer z.oo mo
gelijk te redden. Eerstgenoemde is even
eens toen hij bijna den 'bodem van den
put hacl bereikt bewusteloos geworden ter
wijl de hoofdmonteur, die dat bemerkte
en die ook reeds een bewusteloosheid
over zich voelde komen ,uit den put ge
kropen en gasmaskers is' gaan halen. In
middels waren ook de betrokken inge
nieurs gewaarschuwd en ging de hoofd
monteur, thans met een masker op we
derom de put in om te trachten de
beide mannen, die in den put. lagen zoo
mogelijk boven te brengen, doch ook hij
werd niettegenstaande het gasmasker
door het aanwezige gas bevangen, wist
zich met fnoeite tegen den ladder van
den put op te werken en viel boven ge
komen zijnde neer. Tenslotte daalde
om de beurt, de beide ingenieurs voor
zien van een gasmasker ,in den put af
ff1
(Ingez. Med.)
en ofschoon deze ook den invloed van
het gas ondervonden, slaagden zij er in
de beide mannen naar boven te brengen.
Deze laatste overleden evenwel kort daar
op.
Het onderzoek door de Veiligheidsin
spectie ingesteld wees uit, dat door een
onopgehelderde oorzaak de ketel waarin
ziich het giftige gas bevond op den bo
dem was gescheurd, waardoor liet gas
een uitgang vond in den put. En waar
dit gas zwaarder is dan lucht bleef dit
in den put hangen vandaar dat de men-
s'chen eerst toen zij1 den bodem van den
put bereikten bewusteloos werden.
Het Openbaar Ministerie dat tegen ver
dachte destijds een hechtenisstraf van 10
dagen voorwaardelijk had gevorderd,
kwam in hooger beroep.
H. H. van S., 21 j., werkman te Goes
was doo rden Kantonrechter te Goes
op 28 Aug. 1931 veroordeeld tot 14 d.h.
wegens openbare dronkenschap bij her
haling te Goes op 16 Augustus 1931.
De verda'chte was "in hooger 'beroe'p
gekomen. 1
Eisch 7 dagen hechtenis.
J. S., 26 jaar, werkman te Breskens,
gedetineerd, werd wegens het trekken
van voordeel uit ontucht 3 dagen en U/2
jaar rijkswerkinrichting igejëischt.
Tegen J. G., 30 jaar fabrieksarbeider
te Vlissingen werd wegens openbare
schennis van de eerbaarheid geëischt
f25 of 10 d. h.
Tegen G. de M., 68 jaar, timmerman
te Duivendijke werd ter zake van ont-
tueht met kinderen ^gelëischt f25 of 25
dagen hechtenis.
Willem had een paar nieuwe laarzen
hoog noodig,; hij zat oolk heel slecht in
het materiaal dat hij' voor zijn werk' noo
dig haid en een sommetje van ruim tien
gulden zou hem aardig te pas 'komen, dat
wist zijn baas heel goed. De verleiding
was groot. Terwijl deze zaak besproken
werd, hield Julie haar adem in van span
ning. Zij had dol veel lust Willem over
de tafel heen een signaal te geven zijn
schat niet af te staan. Tot haar groote
geruststelling wees de jonge man het ver
leidelijk' aanbod af. Zijn baas zei ronduit,
dat alleen een dwaas voor zulk' een aan
bod zou bedanken. Willem gaf toe dat
het een vorstelijk' aanbod was, maar hij
had nu eenmlaal zijn hart gezet op clit
stukje; daarenboven moest er nog heel
wat aan gedaan worden voordat het
schoon was. Trouwens, hij had nog niet
eens naar de onderteèk'ening gezocht.
Onderteekening! S. Gedge sprak dat
woord echt sarcastisch uit. En er waren
oogembli'kken, dit had Julie reeds op
gemerkt, dat de oude man echt sarcas
tisch 'kon wezen.
Je zoekt zeker naar de onderteeiker
ning van Hobbema Ik ben bang, dat je
op dat 'punt niet goed wijs1 bent.
Neen mijnheer, zei Willem met zijn
vriendelijke stem', ik geloof niet dat clit
stukje van Hobbema is.
O neen, werkelijk niet? Om zijn
opkomend gevoel van boosheid te be
In de zitting van 16 October werden de
volgende vonnissen uitgesproken:
overtreding motor- en njvvieiwet: Th.
E. v. d. V.( 30 jaar, veekoopman te
Philippine.
Vernietiging vonnis Kantonrechter en
vrijspraak;
openbare dronkenschap: F. D*H., 75
j'., zonder beroep te St. Jansteen.
Vernietiging vonnis Kantombefcfhter f 15
is. 5 djagem hechtenis;
niet voldoen aan de verplichting tot
keuring voor den militairen dienst: J. J.
de L., 19 j., zonder beroep te Lapscheure
(B.) hervatting onderzoek' bevolen-,
openbare schennis van de eerbaarheid*.
K. P., 38 j'., monteur te Sluiskil, 1 tmnd.
gevang, voorw. pp. 2
oplichting: A. P. S., 24 j., arbeider te
Haamstede 1 (maand .gevangenisstraf; P.
S., 18 j1., dienstbode te Sfcihore, 2 m aard
den gèvangenisstraif voorw. pr. 3 jaar
en bijzonderen voorwaarden.
dwingen zag hij zijn nichtje schouderop
halend aan. Je bent niet goed wijs
mijh beste jongen, en hïj tikte op zijn
'voorhoofd. Waarom verspil je je tij'd met
zoeken naar een hardteekening op een
ding dat je voor drie gulden hebt Jgek'ocht
in een ouden uitdragerswinkel! Je zou
wel zoo verstandig zijh een aardig voor
deeltje van twee honderd percent in je
zak te steken en er niet langer over te
denken.
Toen Willem zich den volgenden dag
naar Tunbridge begaf was hij echter nog
steeds eigenaar van het stukje. En inj ver
band met hetgeen volgen zou, waS dat
een feit van groote betieekenis.
In den loop van dien morgen, terwijl
Julie bezig was met haar Oom Si het
winkelraam schoon te maken kwam1 er
een komiek, oud grappig mannetje bin
nen, met een 'bruinen flambard achter
op zijn hoofd en een paar beenen zoo
krom als de pooten van een Louis XV
stoel. Zij1 vond hem dadelijk een type
voor Dickens.
Morgen m'ijheer Gedge, sprak' deze
zonderlinge bezoeker.
Morgen mijnheer Thornton, zei mijn
heer Gedge op beleefden toon.
Julie spitste de ooren. De klank van
oom Si's scherpe stem, waar men altijd
een verzachtend klankje in wens elite,
deed dadelijk vermoeden, dat de mijn
heer niet de eerste de beste was.
Een zeer zeldzaam voorkomend' ju
bileum- werd dezer dagen gevierd aan de
Suikerfabriek te Steenbergen, waarbij 10
werklieden een tijdperk herdachten Van
dienst aan. genoemde fabriek en wel'
7 van 25 jaar, 2 van 50ien een zelfs van
60 jaren. De laatste genoemd Chr. die
Ron en de 2 van 50 jaren P. van Agt-
maal en A. van Beers vooral waren het
die de feestviering gold. Allen ontvingen
een gouden horloge van de directie, ter
wijl de drie genoemden nog van het
personeel cadeaus ontving.
Als inleiding tot de boodschap1 waar
voor hij kwam, wat die boodschap1 ook
wezen mocht, wierp1 de heer Thornton
een oog als een klein glimmend kraaltje,
op het Afgodsbeeld zullen we het maar
noemen, 'dat door zijn groolen omvang
de helft van den winkel in beslag scheen
te nemen Met eenigszins spottende waar
deering mompelde hij
Dat ding hoort in het Britsch Mu-
selum thuis.
Ja, dat ben ik met u eens mijn
heer Thornton. S. Gedge keek zijn bezoe
ker strak aan. 's Is een bewonderen|s-i
waardig toonDeeld vari Polynesische
kunstnijverheid.
Van vroegere Polynesische kunstnij
verheid. Het kleine mannnetje streek met
de hand over den buik van het afgods
beeld, opgetogen en voorzichtig, zooals
andere mannen een vetlok van eeh paard
weieens aaien.
En een eenig exemplaar voor zijn
soort
Ja, dat zou ik ook wel denken,
mompelde het mannetje met de krom
me beenen terwijl hij zijn oogen open
sperde. Toen voegde hij er bij, alsof het
hem nu pas inviel:
Tk kwam eigenlijk even aan om het
schilderstukje te bekijken waar u giste
ren over sprak.
