provinciale ^eentoscKe
WEE&yWIND
;nz.
Twee bladen.
DINSDAG 8 SEPTEMBER 19 3 1.
Eerste Blad.
174e Jaargang.
BINNENLAND.
ZEELAND,
GISTEREMimHEDEMH
fthT3ntóT9ÏfB5n6M9;
regemlye
of VIND
hngoed
VEDER
Stohvchtig
L S.
aders
sen
prof.
taal.
stel-
fciek-
ed
klge-
ptes-
|van
idig
fers,
spr.
I. v.
Ige-
rot,
vat
re-
tale
rer.
lon-
un-
Gr.
Ia<
im-
ch-
F.
ling
ipr.
[dig
lor-
rot.
ter
Itie
h't
Ini-
pus
iin-
A.
at.
Iran
MIDDELBURGSCHE COURANT
Dagblad ADonnementspriji voor Middelburg en 't agentschap Vlissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeetingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daavoor de tarieven.
UITG,; N.V. DE MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
Telefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regel
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uitdruk
kelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regels opge
nomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" ol
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummer 5 cent.
No. 2 11.
HERDENKING 1830/32,
Op enkele plaatsen in ons Vaderland
en o.a. te Vlissingen had hedenmiddag
een korte herdenking plaats van de fei
ten nu 100 jaar geleden voorgevallen bij
den strijd tegen Zuid-Nederland.
Na een ontvangst van de vertegen
woordigers van „Ons Leger", „Onze
Vloot", Bond van Chr. Oranjevereeni-
gingen, Volksweerbaarheid, Het Mobili
satie Kruis en Nat. Jongeren Verbond,
begaven allen zich met het College van
B. en W. van het stadhuis naar een
afgezet deel van de Oude Begraafplaats
aan den Koudekerkschen weg, waar de
voorzitter van de afdeeling van Onze
Vloot, de Kapitein ter zee R. H. Arnt-
zenius, directeur van het Nederlandsch
Loodswezen als volgt sprak:
Door het Herdenkingscomité 1830
1832 uitgenoodigd om op dezen dag op
de aanwezige graven van den Schout bij
Nacht jhr. J, E. Lewe van Aduard, den
luitenant ter zee J. Klinkhamer, den
bootsman P. Hartz en den kwartiermees
ter J. C. Kreynenburg, die thans onge
veer honderd jaar geleden het leven lie
ten voor hun vaderland, als eerbiedige
hulde aan hunne nagedachtenis een krans
te leggen, is het voor mij als voorzitter
van de afdeeling Vlissingen van de Kon.
Ned. vereeniging „Onze Vloot" een
nooit te vergeten voorrecht zulks te mo
gen doen en mag ik het dan ook ten
zeerste op prijs stellen, dat zoovelen
gehoor hebben gegeven aan de uitnoo-
diging van genoemd comité en door
hunne tegenwoordigheid alhier hunne
belangstelling willen doen blijken in het
groote gewicht van de herdenking op
dezen dag van de glorierijke daden door
hen verricht in de destijds zoo ernstige
tijden waarin ons vaderland kwam te
verkeeren.
Mijne heeren, zooals u kunt lezen op
alle monumenten van de hier ter aarde
bestelde schepelingen uit die dagen zijn
zij gevallen door het vuur van den vij
and, terwijl zij streden op Nederland-
sche oorlogsbodem.
Tengevolge van den opstand was een
Nederlandsche scheepsmacht naar Ant
werpen gezonden waar generaal Chassé
het bevel voerde, terwijl bovendien, om
dat men een inval in Nederland niet on
mogelijk achtte, drie linies van defensie
gevormd werden.
Tot de eerste behoorde reeds van den
beginne Z.M. fregat „Euridice" waarop
jhr. J. E. Lewe van Aduard destijds ka
pitein ter zee, het bevel voerde, terwijl
later daaraan werd toegevoegd Z.M.
korvet „Komeet", waarop de drie ove
rige hierboven genoemde dienende
waren.
Onze marine had aldaar een zeer
moeilijke positie ingenomen, daar alle
schepen slechts zeilvermogen hadden en
afhankelijk waren van stroom en wind,
terwijl aan beide oevers der Schelde de
bevolking zich zeer vijandig toonde.
De geest onder de manschappen was
echter voorbeeldig eensgezind en vast
besloten nooit te zullen dulden, dat de
geringste inbreuk zou gemaakt worden
op de eer van de vlag en bij eventueele
overrompeling van den kant van de vij
andig gezinde bevolking, een wissen dood
te verkiezen boven het in handen vallen
dier bevolking (getuige heldendaad Van
Speyck).
Helaas werd reeds op 27 October
1830 bij het bombardement van Antwer
pen Z.M. korvet „Komeet" door twee
granaten getroffen, waarbij de luitenant
ter zee 2e klasse J, Klinkhamer met
zijne beide schepelingen Hartz en Krey
nenburg kwamen te vallen.
Onze vloot had dien dag het verlies
van 12 dooden te betreuren, terwijl 37
personen gewond werden.
12 December 1832 sneuvelde schout bij
nacht jhr. Lewe van Aduard op zijn
vlaggeschip „Euridice 1 bij de kruisschans
van Antwerpen in een gevecht tegen de
Franschen.
Mijne heeren, ik wil thans uitvoering
geven aan de opdracht door het comité
mij gegeven en overgaan tot de krans-
legging op de graven der gevallenen in
de verwikkelingen met België en Frank
rijk, wier nagedachtenis zonder twijfel
alleszins recht heeft op onze voortdu
rende waardeering. Zij toch waren
trouw tot in den dood aan hun plicht
tegenover het vaderland. Wij zullen in
eerbiedige dankbaarheid hunne nage
dachtenis blijven herdenken. Zij waren
niet alleen trouwe dienaren der regee
ring, doch ook door hunne medeschepe
lingen beminde chefs en kameraden.
Zulks is op te merken in de getuigenis
sen vermeld op de monumenten opge-
richt door de onder hen gediend heb
bende manschappen.
Na de kranslegging verzoek ik allen
beleefd één minuut stilte als eerbiedige
hulde aan de nagedachtenis van de ge
vallenen.
Mijne heeren, ik mag deze indruk
wekkende plechtigheid niet doen eindi
gen dan na u allen namens het Herden
kingscomité 18301832 mijn oprechten
dank te hebben betuigd voor u aller
tegenwoordigheid te dezer plaatse. In
zonderheid zij het mij vergund dit te
doen tegenover het college van Burg.
en Weth. met den gemeente-secretaris
dezer gemeente mede voor hunne mede
werking voor het welslagen dezer krans
legging. Den heer ondercommandant der
marine, den heer garnizoenscomman
dant, benevens de vertegenwoordigers
van de afdeelingen van de Kon. Ned.
Vereenigingen van oud-onderofficieren,
van den Oranje Bond, van de Kon. Ned.
vereeniging „Onze Vloot".
Ook de vertegenwoordiging van de
pers wordt door het comité ten zeerste
op prijs gesteld.
Mijne heeren, laten wij deze plechtig
heid besluiten in het volle besef, dat
trouwe plichtsbetrachting steeds aan
spraak maakt op de hoogste waardee
ring en waarvan wij een schoon feit
mochten herdenken in het sneuvelen
van deze vier hier ter aarde bestelde
getrouwe vaderlandsche schepelingen.
Na afloop der plechtigheid reden de
afgevaardigden met den burgemeester
per auto's naar Breda om zich aldaar
aan te sluiten bij de deputaties, die in
andere plaatsen, met name te Bergen op
Zoom, Tilburg en Ginneken een zelfde
plechtigheid om de aldaar aanwezige
graven hadden verricht.
HET NIEUWE RIJKSWEGENPLAN.
Naar aanleiding van vragen, van ver
schillende zijden tot hem gericht, hfceft
thans de Minister van Waterstaat, mr. P.
J. Reijtner, in een persconferentie uit
voerige mededeelingen gedaan met be
trekking tot het nieuwe Rijkswegenplan,
dat onlangs is opgemaakt.
Aan zijn uiteenzettingen op dit punt
deed de Minister voorafgaan, een globaal
overzicht van hetgeen sinds 1927 in het
eerste Rijkswegenplan gereed kwam.
Dit plan beoogde, een 5-jarig werk
schema ten uitvoer te leggen, dat welisa
wa ar- geen afgerond .geheel besloelg, maar
toch de meest urgente werken in zich
vereenigde.
En wet om de breedte der rijbaan van
j'pl.m). 4 m a 4.25 m op| 6 m te brengen,
de verharding te verbeteren of te ver
vangen, rijwielpaden aan te leggen in
het algemeen overal, waar dit zOnder onl(-
eigening zou kunnen geschieden em voet
paden, waar zulks noodzakelijk en mo
gelijk was. Men kan zeggen, dat, nu men
aan het eind van de vijf jaren gekomen is,
dit werk grooLendeels is geschied.
Tot nieuw aan te leggen wegen in het.
eerste vijfjarig plan bedoeld, behoort de
weg Hoornbrug naar Rotterdam.
Van dezen weg is het -gedeelte
naar Delft in het vorige jaar reeds ge
opend, de weg van Rotterdam naar Qver-
schie werd onlangs voor het verkeer in
één richting opengesteld en het gedeelte
tusschen Delft en Overschie is thfins in
vollen aanleg.
Geheel gereconstrueerd is o.a. de we'g
'sMGravcuttagenaar Leiden en de weg
door Z e e i a n d, waarvoor een belang
rijk stuk nieuwe weg in het Oostelijk
deel van Z uid-Beveland noo'dig was.
Wat de bruggen aangaat is die bij Kaï-
tervecr, die reeds voor de totstandkoming
van de Wegenbelastingwet in uitvoering
was, gereed gemaakt. Er is aangevangen
met de brug bij Keizersveer, die in een
route is gelegen, waarin nog, twee veren
(Gorinchem en Keizersveer) kort bij' el
kander liggen en waar geen onderhan
delingen den voortgang konden vertragen
Deze brug zal in de tweede helft van Oc
tober a.s. voor het verkeer geopend wor
den. Daarop is de brug bij ZaïtbotUme]
gevolgd.
In het Rijkswegenplatt-1932 zijn een
aantal nieuwe verbeteringen opgenomen,
waardoor de lengte met 400 km is uitge
breid. De Minister noemde o.a. den
hoofdweg door den Wieringermeerpolder;
den weg over den afsluitdijk van de Zui
derzee een weg Moerdijk—St. Philips-
land, een weg Maastricht—Heerlen.
In het wegenplan zijii voorts naar men
weet, divèrse profielen opgenomen voor
autowegen met of zonder pare 1 lel1 wegen
In tusschen zit niet de gedachte voor,
dat thans ook wegen uitsluitend voor
autoverkeer, volgens rechte lijn van de
Het ontbreekt den menschen niet
aan KRACHT, maar aan WIL
Victor Hugo.
voornaamste steden naar het buitenland
getrokken, zullen worden aangelegd
De kosten van het wegenplan zooals
het thans is vaslge,steld zijd op 435 mit
lioen gulden geraamd; de uitvoeringspe
riode is op 25 jaren berekend. Nu de we
reldcrisis z:ch ook in ons land in steeds
sterkere mate laat gelden, kan nog niet
worden gezegd, in hoeverre teneinde snel
ler te werken het maken van schuld
voor het wegenfonds toelaatbaar kan
worden geacht.
Wat het wegdek betreft strijden klin
kers, asfalt, teer en betons om den voor
rang. Bij1 nieuwe wegen vormt beton een
zéér goede verharding; bij bestaande we-
'gen, geeft alleen de aanleg, van eien betoni-
dek veeial aanleiding tot hinder voor
het verkeer. De 'klinkerweg is, indien hij
goed ligt, ook een uitstekend wegdek voor
het autoverkeer, doch het bezwaar be
staat nog, dat om. een klinkerwegdek in
goeden staat te houden bij druk verkeer
en bij niet vasten ondergrond, er hoogere
uitgaven noodig zijn dan voor andere
wegdekken. Met de klinkersfabrikanten
wordt overleg gepleegd hoe door verbet
ter ing van het klinkerwegdek de onder
houdskosten kunnen dalen.
Wat het asfalt betreft, de z.g. grove
asfaltbetonwegen hebben een stroefwög-
dek; verbetering in de bestaande asfalt-
dekken is in voorbereiding.
In overweging is een wijziging van
den regel „rechts gaat voor", welke re
gel ook de Minister niet buitengewoon
.gelukkig acht.
DE BIETENTEELT 1932.
Naar het Algem. Handelsbl. verneemt
heeft de commïssie-Lovi'nk in het einde
der vorige week haar advies inzake ver
deren steun aan de suikerbielencviltuur
aan minister Ruys de Beerenbrouck uit
gebracht.
Tevens, verneemt het blad, dat het in
de bedoeling van den minister ligt, om
inderdaad te voldoen aan het op 19 Auigs
door de drie centrale landbouworganiu
saties telegrafisch tot hem geridhjjie ver-
zoek, n.l. om:
„de plannen van den minister inzake
steun aan de suikerbietenteelt 1932 zeleir
spoedig bekend te maken, zoo> mogelijk
vóór 15 September a.s. in verband miet
het uitzaaien van wintertarwe."
Vóór 15 September zal de minister izijh
plannen terzake be'kend maken. De steun
zal meer doeltreffend zijn dan die van
vorig jaar, welke immers de door den
minister beoogde handhaving van een
minimumjJuitzaai van 80 pCt. der laatj-
ste drie jaren niet heeft kunnen bewerfj-
stelligten, aangezien het areaal slechts
62 pCt. Dedraagt, »1. 36.917 bunder.
Het tienjarig gemiddelde 19211931
bedroeg 64.649 bunder, zoodat daarme
de vergeleken de bietencultuur thans 43
pCt. kleiner is, hetgeen oo!k met het oog
op de werkgelegenheid op den akker,
in de fabriek en bij het transport zeer te
betreuren is!
HET 700-JARIG BESTAAN VAN
HARDERWIJK.
Harderwijk viert morgen het zevende
eeuwfeest van het ingaan harer stede
lijke rechten, haar door Otto van Gelre
geschonken. Het hoogtepunt zal de
groote historische optocht zijn: het be
zoek van stadhouder Willem V aan Har
derwijk op Maandag 23 September 1776.
Naar de Stand, meldt, is binnen
kort een wetsontwerp te verwachten^
waarin wordt voorgesteld, over te gaan
tot den aankoop van 1400 H.A. wee sten
grond in Drente, gemeente Grolloo, ten
behoeve van de Rijkswerkfver'schaffing.
Naar het Hbld. verneemt, stellen
B. en W. van Nijmegen thans in meer
derheid voor te besluiten tot het aan
vaarden van de door den Minister van
Waterstaat aangeboden ontwerp-over-
eieinkomst.
Het bestuur der Nederlandsche
Zeemanscentrale heeft besloten tot den
verbouw van het Hollandsche Zeemans
huis te Hamburg.
Steunt bij gelijken prijs en kwaiUeit
De NEDERLANDSCHE INDUSTRIE!
Gij dient daarmede Uw land
En ge bestrijdt de werkloosheid.
Zaterdag 12 September laat de K.
L. M. te 12 urn- van Waalhaven een ex
tra-vliegtuig naar Haamstede vertrekken
hetwelk eveneens als extra-dienst des
middags om 19 u. 30 de terugreis van
he-t vliegveld West-Sc'houwen zal aan
vaarden.
Dienzelfden dag houdt de K. L. M
passagiersvluehten boven het eiland
Schouwen en Duiveland van het vlieg
veld West-Schouwen af.
MIDDELBURG.
MIDDAGSLUITING DER WINKELS.
De Alg. Ned. Bond van Handels- en
Kantoorbedienden, afd. Middelburg en
de R.K. Bond van Handels-, Kantoor- en
Winkelbedienden „Sint Franciscus van
Assisië, afd. Middelburg, hebben zich
met een adres tot den Raad gericht,
waarin zij schrijven, dat het werktijden
besluit voor winkels aan het winkel
personeel een vrije halve dag per week
garandeert, en dat zij van meening zijn,
dat deze vrije halve dag moet zijn een
v r ij e middag, welke h.i. dient te
worden gewaarborgd door de sluiting
der winkels op een bepaalden middag
per week.
Weliswaar verzetten de middenstands-
vereenigingen zich daartegen, uit econo
mische en juridische overwegingen, maar
deze overwegingen kunnen adressanten
niet als juist erkennen. Een vrije mid
dag, aldus het adres, heeft zonder twijfel
meer waarde voor de bedienden dan een
vrijen morgen en deze vrije middag is te
verdedigen op de volgende gronden
le sluit de avond daarop aan; 2e Is de
vrije halve dag een compensatie voor
den vrijen Zaterdagmiddag die anderen
werknemers volgens de Arbeidswet is
gewaarborgd; dat het winkelpersoneel
een middag vrij krijgt, is dan ook het
minste wat gevraagd mag worden; 3e.
Is ook het aantal vrije uren, dat door
een vrijen middag wordt verkregen,
grooter; 4e Een vrije morgen stoort het
gezinsleven; de winkelbediende kan dan
niet tezamen met zijn huisgenooten eten,
omdat hij of zij reeds ten 1 ure in de
zaak aanwezig moet zijn, terwijl de taak
van de huisvrouw verzwaard wordt; 5e,
Door het vervallen van den langen
rusttijd, kan hij ook 's avonds niet met
de huisgenooten eten, waarvan dubbel
koken of geen warm eten op dien dag
het gevolg is; 6e En wat den Maandag
morgen aangaat, is het onjuist te mee-
nen, dat het Zondagsreizen daardoor
wordt voorkomen, omdat de arbeid op
Zaterdagavond te laat eindigt, om dan
nog de woonplaats te kunnen verlaten.
Uit sociale overwegingen hebben .de be
dienden naar de meening van adressan
ten dan ook recht op een vrijen middag.
Het voorschrift betreffende den vrijen
halven dag wordt volgens adressanten
herhaaldelijk ontdoken, en afdoende
waarborg voor het werkelijk geven van
een vrijen middag achten zij derhalve de
sluiting der winkels, waartoe art, 6 der
Rijkswinkelsluitingswet (de gelegenheid
biedt.
De Middenstandsbonden drijven de
vrijmoedigheid zoo ver, dat ze dit ont
kennen en durven te beweren, dat de
Gemeenteraad tot deze sluiting alleen
kan besluiten, wanneer de winkeliers
dit verzoeken.
Adressanten bestrijden dit, op grond
van hun door mr. dr. G. van den Bergh
gegeven inlichtingen.
Deze zeide, dat de Gemeenteraad de
bevoegdheid heeft om krachtens art, 6
van de winkelsluitingswet te bepalen,
dat de winkels op een bepaalden middag
zullen zijn gesloten al behoeft zijn be
sluit de goedkeuring van de Kroon.
Over de vraag, of zulk een verordening
moet worden ingevoerd, behoort dus de
Raad zich uit te spreken. De Raad zal
verstandig doen, alvorens zulk een be
sluit te nemen,zich er van te vergewis
sen, hoe het „bedrijf" tegenover zulk
een verordening staat. Hij zal dan heb
ben te overwegen of naar zijn oordeel
het „Bedrijf" het „bedrijfsbelang" juist
ziet en of Algemeen Belang en Bedrijfs
belang al dan niet met elkaar in over
eenstemming zijn.
Zijn-zij naar zijn oordeel niet met el
kaar in overeenstemming, dan zal de
Raad Algemeen Belang en Bedrijfsbe
lang zoo nauwkeurig mogelijk tegen el
kaar hebben af te wegen.
Het spreekt vanzelf, dat indien de
Raad het „Bedrijf" advies vraagt, het
oordeel van werkgevers en werkne
mers behoort te worden ingewonnen.
Naar de meening van adressanten
staat de wenschelijkheid en de moge-
Middelburg, 8 September 1931.
In het vorige etmaal was de hoogste
door ons waargenomen temperatuur van
de buitenlucht 18 °C (64 °F); de laagste
was 1014 °C (51 6F). Hedenvoormiddag
9 h wees de thermometer aan 1214 °C;
te 12 h was de temperatuur van de
buitenlucht 1414 °C (58 °F),
De temperatuur van het water be
droeg aan de zwemschool: gistermiddag
te 2 h: 16J4 °C en te 7 h: 17 °C; heden
ochtend 9 h was zij: 16 °C (61 °F).
Er is van gisterochtend 9 h tot heden
ochtend 9 h hier ter stede 0.7 mm regen
gevallen of neerslag waargenomen.
Het verloop van den luchtdruk was in
het hedenmiddag 12 h afgeloopen etmaal
als volgt:
767
766
®*©0©©eo©©®©9®©eo®765
®a764
763
Wat de huiskamerbarometer zegt
T2AHDEDL
~i tfia r-
bESTEHDIÖ
zmuE
5ioömsz
w/ t
ZEER
elschgon
.'/l£
Het weer in Europa.
(Draadloos overzicht).
Evenals gisteren, is geheel Skandina-
vië onder den invloed van hét centrum
van lage drukking over de Botnische
golf. Er loopt een rug van hooge druk
king van IJsland af over de Britsche
eilanden, en juist ten Zuiden van ons
land. Skandinavië heeft daardoor guur
en buiïg weer. In het hooge drukgebied
is weinig wind en bewolking, maar de
droge en koude N.W. strooming veroor
zaakt sterke uitstraling ia den nacht,
zoodat de ochtendtemperatuur in En
geland bijna 10 °C onder normaal, en
weinig boven het vriespunt was. Over
Spanje ligt lage drukking die in Zuid-
Frankrijk O. wind met aangenamei
warmte brengt. In verband met de ver
schijning van een vrij diepe depressie op
den Oceaan zal de rug van hooge druk
king zich thans wellicht wat sneller O.- en
Noordwaarts verplaatsen, waardoor de
regenkans afneemt en na een zeer kou
den nacht, geleidelijk stijging van tem
peratuur kan komen.
Hedenochtend was de hoogste baro
meterstand in N. en W. Europa 768.8 mm
te Seydisfjord; de laagste 747.1 mm te
Haparanda.
Verwachting tot morgenavond
Be Bilt (per radio): Zwakke tot matige
wind, uit W, richtingen in het Noorden,
veranderlijk in het Zuiden, meest half
bewolkt, weinig of geen regen, mogelijk
nachtvorst, iets zachter overdag.
Zon op: 6 h 22; onder 19 h 33. Licht
op: 20 h 03.
Maan onder: 18 h 24. N.M.12 Sept.
Hoog- en Laagwater.
Onderstaande opgaven gelden voor
Vlissingen; Westkapelle is 28 min.
vroeger, Domburg 23 min. v r o e g er
en Veere 38 min. 1 a t e r, (S springtij).
September 1931. (Zomertijd).
Hoogwater.
Laagwater,
Di.
8
10.52 23.37
4.32 17.22
Wo.
9
12.02 24.38
5.58 18.36
Do.
10
12.55
7.02 19.31
Vr.
11
1.27 13.38
7.46 20,17
Za.
12
2.06 14.18
8.29 21.03
Zo.
13
2.44 14.56
9.08 21.44
Ma.
14 S
3.25 15.36
9.46 22.23
lijkheid van de sluiting op een middag
per week hiermede vast.
Zij verzoeken den Raad dan ook met
aandrang, de winkelsluitingsverordening
in dien zin te wijzigen, dat de Middelburg-
sche winkels op Dinsdagmiddag
zullen moeten zijn gesloten, in het be
lang der winkelbedienden en in het be
lang van de naleving van de wet.
iR,