SC
I
g
t
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN WOENSDAG 15 JULI 193 1. No. 164.
WIE ZIJN TOCH DIE
„KOLLEWIJNIANEN"
Dr. J. JE. WARTENA,
iWat de bedreigingen van nieuwe
oorlogen betreft, Wij kunnen in de
werkelijkheid er van niet gelooven,
daar Wij niet kunnen gelooven, dat
er één burgerlijke staat zou zijn, die
zoo'n monsterachtigen menschen-
moord, zoo'n zekeren zelfmoord zou
willen ontketenen.
PIUS XI.
Een groote en grootsche
beweging.
Het algemeen Nederlandsch Peti
tionnement voor Internationale Ont
wapening kan worden beschouwd
als de meest groote en grootsche be
weging, die ooit is georganiseerd.
Hulde aan hen, die deze beweging
op touw hebben gezet
Het behoeft geen betoog, dat ik
mij volgaarne bij dit streven aansluit
Laat ieder, die hiertoe in de gele
genheid wordt gesteld, het petition
nement teekenen. Laten de mannen
en vrouwen, die in Genève zullen
samenkomen, voelen, dat de geheele
wereld achter hen staat. Dat za'
hun moreel een groote steun zijn.
Reeds lang hebben wij betoogd
dat slechts door internationale ont
wapening de wereldvrede te berei
ken is. Wanneer alle volkeren zullen
beseffen, dat geschillen slechts kun
nen en mogen worden opgelost door
het Internationale Gerechtshof, en
dat leger en vloot voor dit doel niet
meer noodig zullen zijn, dan zal het
oorlogsmonster zijn gebannen en zul
len vanaf dan de volkeren in rustigen
vrede naast elkander kunnen voort
leven.
Steun derhalve deze edele poging
Mr. J. ERASMUS,
Secr. van de Centrale „Zeeland"
van de Liberale Staatspartij
de V. B.
BINNENLAND.
Wie helpt de volgende 100.000 be
reiken? Nog velen moeten teekenen
(Ing. Med.)
DE STERRENHEMEL 15—22 Juli, te 23 h M.T. 24 h Z.T.
Oeerste
©volle maan
3laatste kwartier
nieuwe maan
ZUID
ONDERWIJS-
RECHTZAKEN-
3
X
AG
Taal en Spelling. 111.
door
Rector van het Gymnasium te
Winschoten.
De namen der voorstanders
van de Vereenvoudigde spel
ling kunnen ons volkomen
gerust stellen omtrent de
wetenschappelike en de let
terkundige waarde der z.g.
Kollewijnspelling,
Misschien vraagt bij zichzelf een
enkele onder uWie zijn toch die
„w ij Wie zijn die z.g. Kollewijnianen?
Ja, dat waren in 1892 enkele man
nen, tegenwoordig heel veel,doc
toren in de taalwetenschappen, profes
soren, letterkundigen, dagbladschrij
vers, dichters, zakenlieden, studenten,
ouderwijzers vooral heel veel.
In 1892 schreef dr. R. A, Kollewijn
in de Vragen van den Dag een artikel:
„Onze lastige spelling", een betoog hoe
nodig onze spelling vereenvoudigd moest
worden.
Dat was het openlike begin.
Van alle kanten kreeg hij instemming,
en zijn aanhangers kregen de naam van
,,de Kollewijnianen",
Zij hielden samen raad en vormden
een Vereniging tot Vereenvoudiging van
onze spelling.
Het bestuur vormden o.a. dr. F, Bui
tenrust Hettema, dr. R. A, Kollewijn,
als taalgeleerden, de letterkundige G e-
r a r d Keiler, als spraakkunstenaar
de toen ter tijde bekende T e rw e y, en
instemming betuigden o.a, prof. dr. van
H e 11 e n en prof. S y m o n s.
Daarna hebben zich in de loop
der jaren heel veel geleerden en let
terkundigen aangesloten zoals om u
enkele namen te noemen van wie de
Vereenvoudigde ook toepassen in hun
geschriften prof. dr. Salverda de
Grave, hoogleeraar in 't Frans, prof. Kern
idem in het Sanskriet, prof. Hesseling
idem in 't Grieks, prof. van Wijk, idem
in het Russies en andere Slaviese talen,
prof. Sneyders de Vogel, id. in 't Frans,
prof, de Vooys, idem in het Nederlands.
Nog herinner ik u aan een enkele let
terkundigen als: Marcellus Eemants aan
boeken als Merijntje Gijzen van A. M.
de Jong, aan Kees de jongen van Theo
Thijssen, die ook de Vereenvoudigde
toepassen, terwijl ik u honderden na
men van geleerden en schrijvers kon
noemen die onze spelling toepassen, of
altans voorstaan door lid te zijn van de
Vereniging tot Vereenvoudiging van
onze spelling, bijv. schrijvers als Al-
bert Verwey, Annie Salomons, Maurits
Uyldert, van Nouhuys, Frans Netscher,
Querido-, Jan Ligthart, enzovoorts, en
als geleerden tientallen doctoren in vel
schillende vakken, namen die ons vol
komen gerust kunnen stellen omtrent de
wetenschappelikheid en de letterkundige
waarde van de z.g. Kollewijnspelling.
HET KONINGIN-EMMA-JUBILEUM
FONDS.
De Koningin-moeder heeft van de gel
den, haar door de Nederlandsche vrou
wen aangeboden ter gelegenheid van
haar jubileum, en welke thans met de
gekweekte rente ruim f 200.000 bedra
gen, een stichting in het leven geroe
pen, welke de Koningin-moeder den
naam heeft gegeven van Koningin-
Emma-Jubileumfonds. Uit de rente daar
van zullen bijdragen worden verleend
voor opvoeding van en onderwijs aan
lichamelijk-gebrekkige kinderen van
Nederlandsche nationaliteit.
EERSTE KAMER.
Het ligt in het voornemen van den
voorzitter van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal de Kamer bijeen te roe
pen tegen Woensdag 22 Juli a.s. des na
middags te twee ure ten einde alsdan in
de afdeelingen te doen onderzoeken het
wetsontwerp, houdende bepalingen tot
regeling van den kleinhandel in alcohol
houdende dranken, en den volgenden
dag in openbare vergadering af te doen
de wetsontwerpen, die alsdan in staat
van wijze, zullen zijn.
V.A.R.A, EN ALGEMEEN
PROGRAMMA,
Naar aanleiding van de reportage door
de V.A.R.A. op den Algemeen Program
madag over den Hilversumschen zender
op Maandag 13 dezer van een Boskoop-
sche kweekerij uit heeft het Landelijk
Comité Belangen Luisteraars, het vol
gende telegram aan den minister van
waterstaat gezonden: Protesteeren met
grooten nadruk tegen verzorging alge
meen programma door V.A.R.A. op
Maandag 13 dezer bij reportage-bezoek
kweekerij-Dijkhuis. Meenen dat in de
hoogte steken van de arbeidersregeering
van een speciaal land, de hoop uitspre
(Van onzen letterkundige medewerker).
Egom Erwin Kisch, Tijdopna
men, een bundel reportages,
vertaald en ingeleid door Nico
Rost.
.Uitgave „Servire", Den Haag,
1931).
Egon Erwin Kisch is een journalist
in zéér grooten stijl.
Eén journalist, en dusgéén kun
stenaar-schrijver? Ik geloof het wèl.
Voor een paar jaren is er eens ik
weet niet meer door wien een en
quête gehouden over het verschil tus-
schen literatuur en journalistiek. De be
doeling van een enquête gaat gewoon
lijk niet verder dan den uitgever van
een periodiek een flinke hoeveelheid
copie te verschaffen, die dikwijls, zij het
misschien gedeeltelijk, met klinkende
namen geteekend is, en die hem (mooist
van al!).... niets kost. Steeds wordt in
het troebele water van ons kunstleven
deze fuik der ijdelheid met succes uitge
zet. Want in de begeerte er toch óók
bij te zijn, grijpt iedere gevraagde haastig
naar de pen en denkt niet aan honora
rium Alleen Jan Greshoff (wie kent hem
niet?) stelt zich bij zulk een gelegenheid
niet met het kleinst-denkbare koelie-
loon tevreden; hij publiceert zijn ant
woord ook in „Den Gulden Winckel" en
heeft dan één zijner beruchte „Spijkers
met koppen" plus waarschijnlijk
een paar duiten.
Greshoff beweerde dan dat het ver
schil tusschen den „schrijver" en den
journalist" hierin schuilt, dat de eerste
al schrijvende alléén denkt aan zichzelf
en de tweede alleen aan zijn publiek.
Een schrijver is het te doen om de
waarde van zijn overwegingen, om de
intensiteit van zijn gevoelens, en om den
vorm, waarin die het volledigst en het
directs! tot uiting komen. Maar een
journalist is het te doen om een effect.
Hij heeft maar één taak: hij moet zijn
lezers stichten, inlichten, behagen, ver
maken, prikkelen, aansporen, opporren,
in slaap wiegen.
Kortom:
„een schrijver is een Heer;
een journalist is een Knecht,"
Deze laatste zwaar-Greskoffiaansche
boutade is natuurlijk even zwaar on
rechtvaardig en zelfs onredelijk. Want
er wordt een tegenstelling op den spits
gedreven en tot een algemeenheid ge
ken, dat een dergelijke regeering ook in
ons land aan het bewind zal komen en
uitnoodigingen aan leden van een om-
roepvereeniging in het bijzonder, niet in
een algemeen programma thuis behoo-
ren. Vertrouwen, dat uwe Excellentie
nu eens onverwijld tot krachtige maat
regelen zal overgaan.
DE CRISIS IN DUITSCHLAND EN DE
VEILINGEN TE VENLO.
Men meldt uit Venlo aan de N.R.C..
Vanmorgen waren op de beide groote
veilingen vele Duitsche opkoopers met
hun auto, doch konden niet koopen, om
dat ze geen Hollandsch geld konden
krijgen. De algemeene toestand is vol
gens de veilingbesturen zeer gedrukt en
nerveus.
Honderden karren met kr pslade, die
al uren gewacht hadden op hun b :urt,
passeeren de klok zonder bod en wor
den op de daarvoor bestemde plaats in
een kuil vernietigd, Vanmorgen was dit
aantal tot ruim 1 millioen kroppen ge
stegen. Alle groenten lijden aan prijs-
druk en vinden geen afzet meer. Onder
de honderden leden van beide veilingen
heerschte een zeer neerslachtige stem
ming, welke ontmoedigend op den cul
tuur werkt, zoodat om de moeite var.
vroeg opstaan, plukken, sorteeren en
naar de veiling rijden te besparen, vele
tuinieren hun salade-velden omschoffe-
len. Om 10 uur was de depressie op de
V.V.V. zoo groot dat de verkoop een
half uur werd gestaakt, om de besturen
van de beide veilingen in Roodestraat
en Havenstraat te doen beraadslagen.
Besloten werd mede te deelen, dat de
veilingbesturen om het bedrijfsleven niet
geheel te ontwrichten, de mark tegen 50
ct. zouden aannemen, de risico daarvan
geheel op zich nemend. Dit hielp eenigs-
zins, doch de aanvoer was zoo groot,
dat, ofschoon de prijzen eenigszins ste
gen, toch nog zeer veel onverkoopbaar
bleef naar aanleiding van telefonische
berichten uit Duitschland, Het bezoek
van Duitschers aan Venlo is beduidend
verminderd, nu er geen koopkracht
voor hun marken is in alle zaken. Han
delsaffaires worden niet meer afgeslo
ten.
TWEE TECHNISCHE INLICHTINGEN
AANGAANDE HET
VREDESPETITIONNEMENT.
1. Natuurlijk is het niet noodig, de
geteekende formulieren per post aan ons
te zenden! Ge moogt ze in de bus stop
pen, aan ons bureau afgeven, zelf of
door een ander; ge moogt ze ook bij
onze agenten bezorgen, aan onze cou-
rantenloopers meêgeven. Het doet er
niet toe, hoe wij uw handteekening
krijgen, als wij 'm maar krijgen! En:
indien u het formulier beslist per
post wilt zenden, dan behoeft er
slechts een 1 y2 ets, postzegel op
2. Als iemand meer dan 4 handteeke-
ningen wil verzamelen: héél graag
Schrijf dan op een groot vel deze for
mule nauwkeurig over
„Aan de Ontwapeningsconferentie
1932 te Genève.
Ik verzoek Uwe Conferentie met den
meesten aandrang, in naam der men-
schelijkheid, d i e maatregelen te nemen,
diet tot ontwapening der naties zullen
leiden."
En verzamel daaronder zooveel hand-
teekeningen, als ge maar wilt. Ze zijn
ons welkom.
De stroom wast iederen dag hooger
en sneller.
Doet Gij mede
proclameerd, welke alleen maar voor
de uiterste mogelijkheden opgaat, ter
wijl in het overgroote aantal tusschenge-
vallen het eenvoudig een kwestie blijft
van meer of minder. En een kwestie bo
venal ook van waarde-hebben binnen
de grenzen van de soort: goéde journa
listiek is duizendmaal belangrijker dan
sléchte schrijverij, die tot de literatuur
in engeren zin gerekend wil worden,
Was Dr. Kuyper geen journalist? en
De Savornin Lohman? en Dr, Easton?
En wie zou niet gaarne (om maar
een aantal vogels van zeer diverse plui
mage te noemen) voor het journalistie
ke werk van Maximiliaan Harden, van
Jules Sauerwein, van Chesterton, Dru-
m'ont tijdens de Dreyfuszaak, De Jou-
venel, zelfs Tailhade, een heele biblio
theek cadeau doen van romannetjes en
verzenboekjes, die de pretentie hebben
„de la littérature" te zijn.
O, ik weet wel, dat de waarde der
joudnalistiek niet dient te worden over
schat ten koste van de „échte" kunst;
ook de allerbeste reportage-arbeid
lijdt noodzakelijkerwijze aan oppervlak
kigheid en vluchtigheid, ze mist althans
de diepe geestelijke en mystische krach
ten der groote literatuur, en de
journalist op politiek terrein is gewoon
lijk in de hem opgedragen functie aan
geland door een eenzijdige strijdlust, wel
ke ook al niet vereenigbaar schijnt met
de wijde levensaanvoeling van den wa
ren kunstenaar. Bovendien ondervindt
de dagbladschrijver allerlei belemmeren
de moeilijkheden, welke de geheel zelf
VKNUS
MARS
JUPITER
SATURNUS
Op het tijdstip waarvoor dit kaartje
geteekend werd, gaat het E.K, van de
Maan juist onder. Heel laag in het Z. is
Te Leiden slaagde voor het exa
men belastingconsulent vanwege hel In
stituut voor Handelswetenschappen, de
heer W. E. W,alles te Hengelo, vroeger
ia'1 hier.
Aan de R.II.B S. te Tiel is voor het
einddiploma 5-j. c. geslaagd de heer J.
M. L. Nuijten, vroeger afhier.
Overgangs-examen R-H.B.S. te Oostburg
Bevorderd van de le naar de 2e ld.
Adra. Brakman te Nieuwvliet, I. J. de
Bruijne te IJzendijke, J. J. Dierkx te
Zuidzande, C. J. Goedhals te Schoon-
dijke, A. W. Gossije te Oostburg, A. J.
Haartsen te Breskens, E. Lecluijze te
Oostburg, D. M. van Leeuwen, te
Oostburg, Suze Lijk te Breskens, Gretha
van Melle te Breskens, A. Moggré te
Schoondijke, E. C. de Poorter te Water
landkerkje, P. Quaak te IJzendijke, J.
P. Risseeuw te Oostburg, Joh.a de Smidt
te Breskens, G. van der Vlugt te Groe-
de, Mina de Wilde en Bep van der Worp
te Oostburg, Jannetje Buijze te Zuidzan
de, J, C. Kareis, te Breskens, Paula van
Eldik Thieme en J, B, Galle te Oost
burg, J. van der Gouwe en J. M. Hen-
rij te Aardenburg, M. W. Heinsdijk te
Cadzand, Jannetje den Hollander te
IJzendijke, G. D. K. J. van Laecke te
Sluis, Gretha van Leeuwen te Oostburg,
A. C. van der Linde te Hoofdplaat, W,
Moelker te Rotterdam, Willy van Ma-
zijk te Sluis, A. D. Mookhoek te Bres
kens, A. P. de Ridder le Cadzand, A,
Salomé te Groede, L. J. de Smet te St.
Kruis, A. J. de Smit te Sla'r, T. F. van
der Werff te Oostburg en J. Bron te
Groede.
Van de 2e naar de 3e klasse: Titia Fa-
ber, A. W. Fierens en Nita Goetheer te
Oostburg, D. C. van der Hooft te IJzen
dijke, P. Huizinga te Waterlandkerkje,
Anna Klaaijsen te Aardenburg, Fie van
Leeuwen te Oostburg, Riek van Mazijk
te Sluis, A. I. van Melle te Breskens, J.
P. van Oers te IJzendijke (voorw.), A.
standige en vrije auteur niet kent; zijne
arbeid immers moet geregeld geprodu
ceerd worden en gewoonlijk een vooraf
bepaalden omvang hebben; hij werkt
altijd onder „hoog-druk", levert inder
daad „op bestelling", houdt in keuze van
onderwerp en gebruik van woorden re
kening met de gevoelens zijner lezers,
enzoovoort, enzoovoort, en toch kan
met-dat-al de journalistieke arbeid een
kunstuiting zijn van niet geringe betee-
kenis. In 't bijzonder denk ik hier aan
het entrefilet en aan de reportage. Het
eerste doet ons in het drukke, haastige
leven van eiken dag één oogenblik tot
bezinning komen, opdat wij ons reken
schap geven van het gebeurde, en even
zullen begrijpen in welk verband het al
lerlaatste evenement op de beurs, in de
kerk, op straat, in concert- of schouw
burgzaal staat tot het groote levensge
heel; i of ook: het werpt door één
rake geestige opmerking plotseling een
geheel ander licht op reeds lang beken
de toestanden, het opent een nieuw in
zicht, oppert onvermoede mogelijkhe
den. Zulke entcrfilets eischen een leven
digheid van geest, een vaardigheid van
pen, en een geestige gevatheideen
combinatie dus van gaven, welke hoogst
zeldzaam is en waarvan men de waarde
niet moet onderschatten. Zijn ze van
wat weidscher allure en weten ze in de
bezinning ook het levensbeeld vast te
leggen, dan ontstaan zuivere en zéér
voortreffelijke kunstuitingen als van on
zen Moresco in zijn „Journalistieke ma
noeuvres met den zedenspiegel".
Saturnus, bij vrijen horizont, misschien
te zien.
D. Risseeuw te Zuidzande, A. Termont
te IJzendijke, J. A. Tiersen te Aarden
burg, Jo Weijkman te Breskens, P. J.
Allaart te Oostburg, Marie Babijn te
Sluis, Corna, Bouwens te Nieuwvliet,
Maatje Bruijnzeel te IJzendijke, Marie
Cornelis te Nieuwvliet, J. van Dijke te
Groede, Francien van der Hooft te
Knocke (B,), B. W. F. de Koster te Aar
denburg, J. van Meenen te Groede, J.
Risseeuw te Cadzand, Z. C. Salomé te
Breskens, R. O. Spinnewijn te Hoofd
plaat, J, W. Verduijn te Schoondijke, L.
II. M. Verhoef te Eede en D. J. van der
Wiel te Aardenburg.
Van de 3e naar de 4e klasse: A. A.
Becu te Cadzand, D. de Bruijn te Aar
denburg, G. Buize te Oostburg, Saartje
Buijze te Zuidzande, F. P. Christiaan-
sen te Oostburg, I. P, van Daalen te
Sluis, Karei van Eldik Thieme te Öost-
burg, A, J. Groosman te IJzendijke, J.
C. Haartsen te Schoondijke, Corry Hol
te Aardenburg, P. de Hullu, P. van Kam
pen, H. M. Legrand en L. J. Vleugel te
Oostburg, A. P. C, Reijnhoudt en W. G.
R. Trapman te Aardenburg,
Van de 4e naar de 5e klasse: A. I.
Brakman te Oostburg, I. Luteijn en P. J.
Woittiez te Sluis, C. A. Cappon te Zuid
zande, J. Hage te Oostburg, D. J. Lu
teijn te Zuidzande, A. J. van Male te
Oostburg, A. P. van Male te Schoon
dijke, A. Nortier te Oostburg, J. P. Pa-
ridaen te St. Kruis en A. Peis te Oost
burg.
De rechtbank le Den Haag heeft
iDitnsdag conform clen eisch van den
officier van justitie tot 1 jaar en 6 m.
Igev. straf veroordeeld (den 23-jarigen
schrijver bij het departement van defen
sie A. J. M., die in flen nacht van 9 op
10 April de woning van den gezant van
Denemarken is binnengedrongen en daar
diens echtgenoote door bedreiging met
een .pistool geld heeft .afgedreigd.
Tegenover den schrijver van het en
trefilet is de reporter de man, die niet
rustig kan blijven toekijken en het le
ven bepeinzen, maar die, vóór alles,
zelf mee-doen wil. Hij houdt het niet
uit in den gemakkelijken bureaustoel
achter de kalme schrijftafel, inaar hij
moet de straat op, het leven in.... hij
wil er op de neus bij staan, of liever
nog: het zelf mee beleven, het zelf on
dervinden, en er van vertellen. Hij zwerft
twee weken als bedelaar door het land
of als liedjeszanger met een draaior
geltje, of hij spoort heel naar Rusland
en ontdekt er de misdaad van „het val-
sche goud", en even later gaat hij als
vliegmensch mee de lucht in en schrijft
onder de hand „De roman van een avia-
teur."
De journalistieke arbeid van Egon
Erwin Kisch vereenigt op eigenaardige
wijze het karakter van entrefilet en van
reportage Ook hij tiekt er op uit, ook hij
leeft op de meest directe wijze mede,
maar in 't verslag, dat hij van zijne avon
turen geeft, legt hij den tendenz van den,
er buiten staanden, beschouwer en be-
zinner. In deze tweeledige geaardheid
zijner dagblad-artikelen schuilt hunne
groote bekoring en tevens hunne meer
dan gewone artistieke en cultureele
waarde.
Kisch zal, dunkt mij, voor het meeren-
deel van het Hollandsche publiek nog
een onbekende zijn, en daarom is het
goed dat Nico Rost in zijn prettige inlei
ding tot dit boekje ook enkele levensbij-
K
en-
iid-
