II
If
8|
KUNST EN WETENSCHAP.
JlLl KAÏNAAL 7CÏY1 WtivrL,ii-niwi^iiiyiuix.
JO^psCHE. Kt L| I r
■XOEWKWuq.
^EVÊNBUVjLN.
W£MELl>mq&
Mwo^fcri utmm.
NEPERIAND.
ANWEKPEfl.
TECfcTJWOCfW. W/5ERWÖA AïflWERREN -XpTlL^DAM.
JEJIDJ^C-HföihAWAAU. HAAT^KETPIAM VATi [R. VAtLKOWyriE.KBUXcV
WtAAL mrWS^tM iPOIWp BILA1È, HET ZOU VE^N.C^M
de algemeene belangen voorbij ziet. Maar
het blijkt telkens noodig, dat zij aandacht
schenkt aan de sociale vragen. De an
dere fracties doen het niet.
Het was toch na de besprekingen in
de afdeelingen te begrijpen, dat een voor
stel inzake de werkloosheid zou komen.
Dat de Statenleden sprekers voorstel niet
kunnen overzien, pleit niet voor hun be
vattingsvermogen. Men kan gerust het
Rijk volgen. Dat gaat niet over ijs van
één nacht. Spreker heeft bovendien een
maximum genoemd.
Men moet niet op het standpunt staan:
het komt van de sociaal-democraten en
daarom zullen we het maar afstemmen.
De heer DUSSELDORP antwoordt nog
mevr. Bergsma, dat verschillende ge
meenten alleen of in combinatie met an
dere een deskundige hebben. Maar of
hier dwingend moet worden opgetreden,
betwijfelt spr., gezien de mentaliteit van
de dorpsgemeenteraden. Spr. wil wel toe
zegging doen, zoover te gaan als moge
lijk is.
Wat de bouw van de veerboot betreft,
hieraan zitten moeilijkheden vast. Het is
lastig hierop te antwoorden, omdat Ged.
Staten nog geen beslissing hebben geno
men. Wanneer het mogelijk is, willen
Ged. Staten aan het verlangen om de
boot in Zeeland te bouwen, gaarne vol
doen. Ged. Staten deelen dit verlangen.
Spr. houdt vol, dat de gevolgen van de
motie-Onderdijk niet zijn te overzien,
De heer KAKEBEEKE (v.b.) zegt, dat
de crisis in den landbouw verder gaat
dan tot arbeiders en kleine pachters.
Deze groepen zijn zelfs nog het minst
getroffen blijkens de in de crisis-verga
dering te Goes meegedeelde cijfers. De
groote bedrijven en de boeren, die nog
maar kort hun bedrijf zijn begonnen, wor
den wel het zwaarst getroffen.
We kunnen in dit college meehelpen
door de opcenten op de grondbelasting
te verlagen. Ook zijn er nog enkele ge
meenten die een zakelijke bedrijfsbelas
ting heffen, b.v. Rilland. Dit is ook een
onbillijke belasting. Verder keurt spr. af
het instellen van een wegenbelasting
(voor landwegen), die zeer willekeurig
wordt geheven.
Het is voor de provincie niet gemak
kelijk aan de landbouwers de helpende
hand te bieden. Het Rijk heeft hier een
66rstc tclcllc»
De heer DE RIDDER erkent, dat de
zakelijke belasting niet billijk is, omdat
ze in de eene gemeente wel en in de an
dere niet wordt geheven.
De motie-Joziasse wordt z. h. s. aan
genomen.
De heer P. G. LAERNOES bestrijdt de
motie-Onderdijk. Er zijn maar weinig ge
meenten, dié steun van het Rijk genieten
en dus van de Prov. steun zouden ge
nieten.
Behalve een crisis in den landbouw
is er ook een crisis in de industrie.
De zakelijkje bedrijfsbelasting heeft
iels onbillijks. Maar het geld moet toch
ergens vandaan komen? Elke belasting'
is onsympathiek. Spr. hoopt, dat de nieu
we veerboot te Vlissingen gebouwd zal
worden. Dat zal goede werkverschaffing
zijn.
De heer MOELKER (v.b.) is voor de
motie-Onderdijk.
De heef REILINGH eveneens. Ged.
Staten kunnen naar bewind van zaken
handelen.
De heer 'SONKE (a.r.) wil een pauze,
om de fracties in de gelegenheid te
stellen, zich over de motie-Onderdijk
uit te spreken.
De VOORZITTER ziet niet in, dat
dit noodig is.
De heer VAN 'T IIOFF zal tegenstem
men,, lo'rndat slechts een deel der ge
meenten wordt geholpen. We zetten een
eersten stap op dezen weg en kunnen
later niet meer terug.
De heer ONDERDIJK zegt, dat het
Rijk juist de gemeenten helpit, die het
meest noodig hebben.
De heer DUSSELDORP zegt, dat in
1929 door het Rijk alleen aan Biervliet,
Graauw, Middelburg en St. .Tansteen
steun voor werkverschaffing is «gegeven.
Spr. waarschuwt nogmaals tegen het
voorstel. Waar gaan we najar toe?
De heer MOELKER: Ged. Staten
krijgen een crediel, maar ze behoeven
de f 15.000 niet uit te gevèn.
De heer DUSSELDORP aan wie moet
steun gegeven?
ve neer viuiNimxa: aan ae gemeen
ten, die het noodig hebben.
De heer LAERNOES toont de on
billijkheid aan, dat van dit bedrag
slechts 3 a 4 van de 109 gemeenten
zullen profiteeren. De voorwaarde, dal
eerst het Rijk moet bijdragen, acht
spr onbllijk
De heer ONDERDIJK houdt vol, dat
de zwaarst belaste gemeenten moeten
geholpen worden. Aan de mededeelingen
van den heer Van Dusseldorp hecht spr.
niet veel waarde. Die daleeren van '29.
Dé heer ADRIAANSE vindt f 15.000
een he.el aardig begin, maar vindt het
onbillijk, dat eerst het Rijk moet sub
sidieeren.
De heer KODDE is tegen de motie-
Onderdijk. We gaan dan de gemeenten
subsidieeren.
De heer ONDERDIJK wijzigt zijn mo
tie op verlangen van sommige leden.
Aan Gedep. Staten wordt nu vrijheid
gelaten ook steun te verleenen aan ge
meenten, die van het Rijk geen steun
ontvangen.
Maar de laatste komen het eerst aan
de beurt.
Deze motie-Onderdijk wordt aangeno
men met 19 tegen 18 stemmen.
Artikelsgewijze behandeling.
Prov, Stoombootdiensten.
De heer V. D, WART (c.-h.) vraag!
inlichtingen over de abnormaal lange ar
beidsdagen van het personeel.
Verder vraagt spr. een dagretourtje
van het traject VlissingenBreskens ook
geldig te verklaren op het traject Neu
zenHoedekenskerke en Walsoorden
Hansweert.
De heer DE PAUW (s.d.) brengt de
verbinding NeuzenHoedekenskerke ter
sprake. Deze laat veel te wenschen over.
De passagiers moeten soms als vee
opgedreven worden om de aansluitingen
te Goes te halen. .Soms moet den
locaaltrein met veel te groote snelheid
rijden. Een en ander staat in verband
met het kolenladen te Vlissingen. Spr.
meent, dat Gedep. Sjtaten zelf niet geloo-
ven, wat ze daarover schrijven. Dat ko
lenladen te Vlissingen kost veel geld en
tijdverlies.
Spr. wil opheffing van den tramdienst
VlakeHansweert, dat veel geld kost.
Spr. betreurt het, dat 'Ged. Staten die
opheffing willen uitstellen tot het station
Vlake is verplaatst. Dat k,an echter nog
wel geruimen tijd duren. Autobussen
kunnen in de behoeften voorzien.
Spr. stelt voor Ged. Staten uit te noo-
digen ten spoedigste maatregelen te ne
men tot opheffing van genoemden tram-
dienst.
Ook bespreekt spr. de z.g. examendoe-
nerij van het bootpersoneel. Op dit per
soneel is practisch niets aan te merken.
Deze zaak kan volgens spr, niet door
den beugel.
Ten slotte komt spr. er tegen op, dat
er dezen zomer aan de S.D.A.P. een ex
tra-boot op Zondag is geweigerd. Dat
was volgens spr. omdat het een verzoek
van de S.D.A.P. was. Als de Stk, Geref.
partij het had aangevraagd, zou het wèl
toegestaan zijn. (Gelach). Dat was Zee
land op zijn smalst. Daartegenover steekt
gunstig af de houding van den burge
meester van Terneuzen, die op Zondag
een optocht toestond.
De heer KODDE vindt het treurig, dat
de S.D.A.P. op deze wijze den Zondag
ontheiligt en juicht de houding van Ged.
Staten toe,
We gaan weer naar uitbreiding van
het aantal vaarten op Zondag. Daartegen
protesteert spr.
Voor de motie-De Paauw voelt spr.
niets, nu de opheffing van het station
Vlake zeer nabij is.
Spr. zou voor dit traject concessie aan
een particulier willen geven. Dan kost
het de provincie niets meer.
De heer ADRIAANSE is tegen de mo
tie-De Paauw. Het is niet te zeggen,
wat de Provincie zal hebben te betalen
gedurende 1 a IK jaar, dat het station
Vlake nog bestaat. Ook verzending van
goederen moet mogelijk blijven.
Het is zeker dat het station Vlake zal
verdwijnen. Op de staatsbegrooting staan
er gelden voor uitgetrokken.
De heer VAN ROMPU (ged. st.) zet
uiteen den arbeidstijd van het bootper
soneel, de vrije dagen, enz. Spr. durft
zeggen, dat het nergens zoo goed is in de
binnenvaart als bij den Prov. Stoomboot-
„dienst. Dat blijkt wel uit de vele solli
citanten als er een vacature is.
De retourkaartjes op een ander tra
ject geldig verklaren, gaat niet, omdat de
prijzen op de trajecten zoozeer uiteen-
loopen.
De verbinding NeuzenHoedekens
kerke laat den laatsten tijd wel eens te
wenschen over. Dat kwam door allerlei
oorzaken (mist, oponthoud te Borsselen,
enz.) maar niet door het kolenladen. De
boot zal daarom in het vervolg iets vroe
ger van Neuzen vertrekken.
De opheffing van den tramdienst Vla
keHansweert stuit op allerlei bezwa
ren. De tram kan altijd alle passagiers
vervoeren en zorgt ook voor post- en
vrachtvervoer. Een autobusdienst zou 'n
groot subsidie van de provincie eischen.
In het tekort op de tram behaalt het Rijk
80 pet., maar in een tekort op een auto
busdienst zal het Rijk niets betalen.
De zaak kan weer bekeken worden,
indien straks het station Vlake wordt
opgeheven. Daarbij zal overleg met den
Waterstaat noodig zijn.
De extra-boot op Zondag is aan de
S.D.A.P. geweigerd. Maar die weigering
heeft ook aan andere corporaties plaats
gehad. De Staten hebben destijds een uit
spraak gedaan, dat geen extra-Zondags-
booten beschikbaar worden gesteld.
Wat de examens betreft, de booten
wuiucü sieeus ïiigewiJ&Jtieraér, uts vactxi
op de Schelde wordt steeds drukker, dus
moet het personeel op de hoogte zijn.
Anders ontstaan ongelukken en de pro
vincie zou daarvoor moreel verantwoor
delijk zijn.
De heer DE PAAUW is niet voldaan
met de toezegging van den heer Van
Rompu, Het zal in de meeste gevallen
onmogelijk zijn, dat bedoelde boot om
4 uur uit Neuzen vertrekt. Spr. geeft de
leden in overweging een persoonlijk on
derzoek in te stellen.
Spr, heeft opgemaakt, dat de tram
straks wordt verlegd naar het station
Kruiningen.
Spr. stelt nu een andere motie voor,
waarin Ged. Staten worden uitgenoo-
digd een onderzoek in te stellen naar
de mogelijkheid van een goedkooper
verkeersmiddel tusschen Hansweert en
station Kruiningen.
De VOORZITTER zegt dat Ged. Sta
ten deze motie overnemen.
De heer DE PAUW vraagt naar aan
leiding van de examenkwestie of de
brief, door den directeur aan het per
soneel geschreven, de instemming van
Ged, Staten heeft. Spr, zou dien brief
willen intrekken.
De heer GEELHOEDT (v.b.) zegt dat
de burgemeester van Terneuzen wel toe
stemming heeft gegeven tot een optocht
op Zondag, maar onder bepaalde voor
waarden.
De VOORZITTER zegt dat het niets
met de begrooting heeft te maken.
De heer VAN ROMPU zegt, dat de
bewuste brief aan het personeel is ge
zonden met medeweten van Ged. Staten,
al hebben zij den inhoud niet gedicteerd.
Laten de betrokkenen maar eens gaan
praten met den directeur.
Dienst op de Ooster-Schelde.
De heer DOELEMAN (v.b.) vraagt of
de destijds toegezegde verbeteringen nog
komen.
De heer VAN DER WART pleit voor
betere verbindingen te Zierikzee tus
schen avondboot en autobussen.
De heer TIMMERMAN onderschrijft
dit. De trams vertrekken vóór de avond
boot te Zierikzee aankomt.
De heer VAN DER WEIJDE (ged. st.)
stelde zooveel belang in de verbetering
ZijpeA. J. Polder, dat hij gezwegen
heeft over de in de vorige vergadering
toegezegde verbeteringen. De aandacht
van Ged, Staten blijft er echter op ge
vestigd.
Op dit oogenblik is er weer een con
cessie-aanvraag voor een autobus, die
aansluiting op de avondboot zal geven.
Ged. Staten zullen dit geval onderzoeken.
Veer KortgeneWolfaartsdijk.
De heer VAN DER WART wijst op de
moeilijkheid dat automobilisten 's avonds
over een eerste boot heen moeten rij
den, om op de tweede te komen.
Het personeel op dit veer heeft een
langen diensttijd. Spr. is nog altijd voor
provinciale exploitatie. Hoever staat het
met het onderzoek van Ged. Staten?
waarbij spr. meedeelt dat de pachter
er over denkt wegens ziekte ontslag te
•vragen.
De heer VAN ROMPU zegt, dat vorig
jaar aan dezen dienst een knak is ge
geven door de verlaging der tarieven.
Er is daar voldoende personeel, als het
maar onderling beter den dag verdeelde.
De kwestie van de Prov. organisatie is
in studie, maar in geen geval zullen er
loonen gegeven worden als bij de an
dere Prov. stoombootdiensten.
Nazorg van krankzinnigen.
De heer VAN DER WART vraagt wie
de consultatiebureaux van krankzinnigen
betaalt.
De heer VAN DE PUTTE (ged, st.) kan
hierop nog niet antwoorden. Hier is nog
geen weg gevonden. In de zomervergade
ring zal er een voorstel komen.
Drankbestrijding.
De heer DE BAARE wil liever de oor
spronkelijke verdeeling van de subsidies
aan drankbestrijdersorganisaties.
De VOORZITTER zegt overweging
toe.
P. Z. E. M.
De heer VAN 'T HOFF bepleit onder-
grondsche netten. Vele gemeenten zien
echter tegen de hooge kosten op. Er ko
men nu bovengrondsche netten die niet
wenschelijk zijn. Daarom handhaaft spr.
de vroeger door hem hieromtrent gedane
voorstellen. Verder bepleit spr. een tram
huisje aan de Abeele,
De heer DIELEMAN zegt toe, deze
verlangens over te zullen brengen bij
den Raad van Bestuur der P. Z. E. M.
De begrooting wordt hierna met alg,
st. aangenomen.
Opcenten.
Besloten wordt tot heffing van 40 op
centen op de hoofdsom der vermogens
belasting en eveneens op die der inkom
stenbelasting.
Crediet aan de P.Z.E.M. van
ƒ500,000 voor de Middengroep
en 350.000 voor de Zuid-
groep,
De heer VAN 'T HOFF protesteert te
gen de wijze van behandeling van dit
voorstel, Spr. meent, dat een nieuwe tur
bine in de centrale te Westdorpe niet
noodzakelijk is. Er zijn volgens spr, goed-
koopere manieren.
De heer DIELEMAN zegt dat er vele
technische bezwaren waren om andere
turbines naar Westdorpe over te bren
gen.
Het voorstel wordt z. h. st. aangeno
men.
De verbetering van den vaarweg door
het Hellegat wordt zooals men weet,
een onderdeel van het door Ir. van
Konijnenburg ontworpen Eendrachtska-
naal, waarvan de tracé getrokken lis
vanuit Antwerpen (Kruisschans) door het
Kreekerak, de Eendracht, en het Vol
kerak en waarin ingenomen zijn sluis-
werken bij Kruisschans, bij Bath (met
doorsteek van den spoordijk1-, die Bra
bant en Zeeland met elkaar veroindt),
bij Tholen en ten Zuiden van Dintelsas
benevens inpoldering van het z.g. Noord-
land bij Bergen op Zoom, waardoor 200
I-LA. polderland in cultuur zouden kun
nen worden gebracht, en aanleg van een
verbindingskanaal van Bergen op Zoom
op het Eendrachtskanaal.
De „Lloyd Anversoise" is in het bizon
der in heftig verzet gekomen. Dit blad
bepleit opnieüw krachtig den aanleg van
een kanaal dat Antwerpen rechtstreeks
zonder den aanleg van taljrijke kunstwer
ken via Bergen op Zoom, Roosendaal
en Zevenbergen zal verbinden met Moer
dijk.
In West Brabant vindt dit plan
onafhankelijk van de Belgische motie
ven en uit andere overwegingen dan de
in België gekoesterde wenschen in
vele leringen grooten bijval. Want West
Slotrede van den voorzitter.
De VOORZITTER spreekt tot slot de
gisteren reeds gepubliceerde rede uit.
Hierna sluit de VOORZITTER in naam
der Koningin de zitting.
Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen,
Aanwinsten Decembervergadering.
Een oude tinnen lepel, gevonden in
den dijk te Westkapelle en twee Fran-
sche munten, gevonden bij graafwerk
aldaar, geschonken door den heer K.
van Rooijen Wz. te Westkapelle;
scherven van kookpotten uit de tiende
eeuw (ongeveer), gevonden in den
vluchtberg op de hofstede „Berglust"
te Ritthem, geschonken door bemiddeling
van den heer B. J. de Meij aldaar;
zes bewerkte linnen hemden em vier
dito sloopen afkomstig uit Zeeland, ge
schonken door mevrouw C. J. de Visser
Hozee en den heer W. C. de Visser te
'Leiden
eene verzameling werken, gepubliceerd
door wijlen den heer prof. dr. M. W. de
Visser, geboren te Stavenisse, geschon
ken alsvoren;
een zilveren breinaaldenkoker (zgn.
Herrnhutter), geschonken door bemidde
ling van den heer A. J. de Nood te Mid
delburg.
Natuurkundig Gezelschap.
Dr. J. G. de Lint van Den Haag hield
Woensdag een lezing over Iets uit de
geschiedenis der genees- en natuurkundi
ge wetenschappen, naar aanleiding van
de oprichting van het Natuurkundig Ge
zelschap op 29 Nov, 1780,
De voorzitter van het Natuurkundig
Gezelschap, dr. Hoorweg, begon met een
welkom toe te roepen tot de aanwezigen
en den spreker dank te brengen voor de
groote bereidwilligheid heden belange
loos een lezing te komen houden ter her
denking van 't 15 0-jarig bestaan
van het Gezelschap. Hij memo
reerde verschillende belangrijke feiten
uit de geschiedenis, zooals die in 1922
Brabant vraagt een goed geoutilleerd af
voerkanaal voor het vervoer te water
waardoor deze streek uit haar betrekjt-
lijk isolement zal worden verlost en Ber
gen op Zoom, dat door de verzanding
der Ooster Schelde van bloeiende han
delshaven tot „viïle morte" is terugge
bracht, een kans zal geven zijn vroegere
welvaart te herkrijgen.
Op bijgaande teekening vindt men dui
delijk aangegeven den tegenwoordigem
waterweg AntwerpenRotterdam via liet
kanaal door Zuid Beveland, Mastgat,
Zijpe en Krammer (voor de schipperij
vaak een ware lijdensweg).
Vervolgens vindt men het tracé ont
worpen door Ir. van Konijnenburg onder
den naam Eendrachtskanaal. Het gear
ceerde gedeelte bij Bergen op Zoom
geeft de inpoldering van "liet z.g. ^Noord-
land' 'in de Oosterschelde aan evenals
het gearceerde gedeelte ten N. W. van
Willemstad wijst op de voorgenomen
verbetering van het Hellegat. Tenslotte
is op deze kaart aangegeven het tracé
van het door de Belgen verlangde ka
naal AntwerpenMoerdijk, zooals de
„Lloyd Anversoise" aangeeft en dat, zoo
als wij reeds zeiden, in West Brabant
groote belangstelling heeft.
eSSSMBDMMHBBani
op zoo meesterlijke wijze is beschreven
door het eerelid van het Gezelschap dr.
Schoute. De heer dr. Unger, die als ge
meente-archivaris belangrijke oorkonden
van het Gezelschap onder zijn berusting
heeft, had gezorgd voor een exposée van
een zestal dezer stukken.
Daarna nam dr. de Lint het woord en
begon met er op te wijzen, dat in den tijd
van de oprichting overal eene opleving
was van belangstelling in de natuurwe
tenschappen, aangezien de tijd van me-
taphysische speculaties plaats had ge
maakt voor het experiment.
Op het doek verschenen nu portretten
van baanbrekers op het gebied van na
tuurwetenschappen: Copernicus, Galli-
lei, Keppler, Newton Huyghens, 's Gra-
vezande, Musschenbroek, verder eenige,
die in Middelburg gewoond hebben of
er ook geboren zijn: Zacharias Jansen,
Lipperhey v. Lansbergen, Van de op
richters verschenen: Van de Perre, Ra-
demaeker, v. d. Palm en Ballot.
Na deze inleiding gaf spreker als feest
geschenk den primeur van een interes
sante mededeeling omtrent nieuwste
vondsten uit afbeeldingen en papyri van
het Egypte van 3000 voor Chr. betref
fende de medische kennis uit dien tijd.
Hij begon met te memoreeren, dat de
kennis van het hieroglyphenschrift sa
menhangt met de opgraving door een
Fransch soldaat van den bekenden steen
van Rosette, aldus genaamd naar de
vindplaats Rosette bij Alexandrië. Op
dien steen stond in 3 talen een zelfde
opschrift, 't welk op vernuftige wijze
door Champollion is aangewend om een
dier talen, het hieroglyphenschrift, te
leeren kennen. Dit is een mengsel van
alfabet en teekenschrift. Eenzelfde woord
kan in combinatie met verschillende tee-
kens, verschillende beteekenissen heb
ben. Van het drietal goden Ptah, imotep
en sekhmet is de tweede de god der ge
neeskunde, de derde een godin met kat-
tenkop, die de vrouwen bij bevallingen
bijstaat. De god der geneeskunde heeft
als attribuut in de hand een kruis met
een eivorm er boven, dat anch heet en
leven beteekent. Uit de afbeeldingen in
de graven blijkt dat hofartsen in boog
aanzien stonden, ze hebben den bals
keten en de staf, beide teekenen van
