-Ooot St.Htcoóxasf
Geef hem
Chief Whip
de beste
sigaret
voor ieders
gezondheid
VIRGINIA.
SWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEÜWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN ZATERDAG 29 NOVEMBER 1930. No. 281.
Om den Middelburgschen
Raadskelder.
ardath Ook met kurk en goud LONDON
lil.
In het vervolg van het onderhoud, het
welk wij met den waard der Nederland-
sche Raadskelders hadden, wees deze op
de economische voordeelen, welke z, i.
de Raadskelder in Middelburg zou bren
gen. ijgj
Ik ben aldus de heer Hendrix
lid van de vereeniging „Horecaf" en
draag dus den caféhouders geen slecht
hart toe. Integendeel, de caféhouders in
de plaatsen waar mijn Raadskelders zijn,
vertellen mij, dat zij geen nadeelen heb
ben; zij komen zelfs wanneer zij familie
of kennissen op bezoek krijgen, met hen
naar den Raadskelder, de mooie beziens
waardigheid.
Wanneer ik werkelijk een „rampen
brenger" zou zijn zooals men het in
Middelburg voorstelt dan zou het
Hoofdbestuur van Horecaf mij toch niet
als lid aannemen, en dit nog wel meer
malen in verscheidene provincies.
De voorzitter der K. v. K, te 's-Her-
togenbosch zeide in zijn Nieuwjaarsrede
o.a,:
„dat naar aanleiding van ingekomen
„rapporten uit middenstandskringen het
„stichten van een Raadskelder te 's-Her-
togenbosch niet weinig heeft bijgedragen
„aan het vele vreemdelingenbezoek, dat
„alle zaken alsook het overige café- en
4,hotelhoudersbedrijf voordeelen er van
„behaalden."
De gemeenteraad van Maastricht heeft
met algemeene stemmen tot het stichten
van een Raadskelder besloten. Na een
bestaan van enkele maanden, deelde de
burgemeester van Maastricht in den ge
meenteraad van 29 Juli 1930 mede, dat
het zijn overtuiging was, dat, indien hij
geen voorstander van deze inrichting zou
zijn geweest, hij er voorzeker thans een
zou zijn geworden. Het gevoerd beheer
en de inrichting zelve doorstonden den
scherpsten critiek. De meeste vreemde
lingen uit Valkenburg en van elders wip
pen over naar Maastricht, naar zijn
Raadskelder, welke een bewondering
vraagt voor de artistieke inrichting; hij
is een element van beteekenis voor be
vordering van het vreemdelingenverkeer^
ook andere neringdoenden plukken de
vruchten daarvan.
De gemeenteraad van Utrecht heeft
destijds met 1916 stemmen tot stichten
van een Raadskelder besloten, nadat
daags van te voren de stemmen 1818
hadden gestaakt. Luttele weken geleden
heeft dezelfde gemeenteraad van Utrecht
met op één na algemeene
stemmen besloten, om aan mij zes
kelders te verhuren voor uitbrei
ding. Dus na een Raadskelderbestaan
van acht maanden waren 15 tegenstem
mers veranderd in voorstemmers!
De Burgemeester van Utrecht ver
klaarde bij de opening van den Raadskel
der, dat er toovenaars aan het werk
waren geweest, terwijl de Burgemeester
van 's-Hertogenbosch al zooveel maal
den Raadskelder heeft bezongen aldus
de heer Hendrix dat ik er verlegen
onder zou worden, dit alles hier over te
vertellen.
Mooi maken wij den Raadskelder, en
daar zullen ook de Zeeuwsche kunst
schilders gaarne gehonoreerd aan mede
werken.
De algeheele artistieke leiding van den
eventueel te stichten Raadskelder, zal
worden opgedragen aan den in Zeeland
welbekenden kunstschilder Jan van An-
rooy, die ook de Raadskelders te Utrecht,
Maastricht en 's-Hertogenbosch op zijn
naam heeft, maar laat die u zelf er maar
een en ander van vertellen!
Al ben ik belanghebbende in deze
zaak, zoo besloot de heer Hendrix zijn
uiteenzetting, toch durf ik met overtui
ging te zeggen, dat door het stichten van
dezen Raadskelder ook en op de aller
eerste plaats een bijzonder Middelburgs
belang wordt gediend,
Is de Raadskelder er eenmaal, dan zul
len ongetwijfeld de tegenstanders van
thans, zoo er die nog mochten zijn, in
voorstanders veranderen.
STUKKEN
VOOR DEN GEMEENTERAAD VAN
MIDDELBURG.
Overeenkomst met de Godshuizen.
B. en W. deelen mede, dat van het
bestuur der Godshuizen een concept
eener nieuwe overeenkomst nopens ver
pleging en behandeling van patiënten in
het Gasthuis ter vervanging van de tot
31 December a,.s. geldende is ontvangen
welke 't bestuur zou willen doen gelden
voor 4 jaar, ingaande 1 Jan. 1931. In
het concept is rekening gehouden melt de
opheffing van de apotheek en in hoofd-
Izaak houden de verschillen tusschen
beide overeenkomsten daarmede verband
en zijn dus als noodzakelijk te beschou
wen. Na ontvangst van het concept werd
in de raadsvergadering van 5 Nov. de
wensch naar voren gebracht om opne
ming: van een degressief tarief voor 3e
.klasse patiënten te overwegen. B. fen
W. hebben dezen wensch, alsmede de
genoemde vergadering met betrekking
lot de Godshuizen geuite verlangens ter
tiennis van het bestuur gebracht, dat
daarop onmiddelijk antwoordde. Oioli B.
en W wil het voorkomen, dat aan het
instantelijk vastleggen van een degres
sief tarief ernstige bezwaren zijn ver
bonden, terwijl zij ook ineenen te moetan
(medewerken aan voorkomingj 'vran stag
natie in de benoeming van een nieuwen
'internist. Mitsdien stellen zij voor tot
vaststelling der aangeboden concept-over
éénkomst te beslatten ,met toevoeging
van de volgende slotbepaling: „De in vo
renstaande artikelen opgenomen tarie
ven zullen, met wederzijdsch goedvin
den van partijen, tusschentijds kunnen
worden gewijzigd.
MET DE „ADELAAR" NAAR DE POOL
Het verhaal van Andrée's pooltocht.
Daar is het boek, waarop heel de we
reld wachtte!
Dat is geen overdrijving, zoo maar een
uitroep, dat i s waar.
Dit boek onthult het mysterie van ruim
dertig jaren: hoe het Andrée, den stout-
moedigen poolvaarder, die met een o n-
bestuurbaren luchtballon een tocht
naar de Noordpool wilde maken, ver
ging-
Nu behoeft niet meer, op lezingen en
in boeken over luchtvaart en poolonder-
zoek, een vraagteeken gesteld te worden
achter den tocht van een luchtballon,
waarvan men wel wist, dat hij was opge
stegen, maar meer niet. Nu weten we!
Dit boek, waarvan (naar verluidt voor
een fabelachtige som) H. J. W. Becht het
recht van uitgave voor Nederland kocht,
bevat de volledige wetenschappelijke
en toch zoo romantisch-spannend tevens
beschrijving van de voorbereiding en
den tocht van S. A. Andrée met zijn
beide makkers Nils Strindberg en Knut
Fraenkel; het is geschreven naar de aan-
teekeningen, die in den zomer van d i t
jaar werden gevonden op het Witte
Eiland, en die afkomstig waren van vo
rengenoemde drie mannen. De uitgave
geschiedde door het Zweedsch Anthro-
pologisch en Aardrijkskundig Genoot
schap (vertaling van Louis Blok).
Talrijke foto's en teekeningen sieren
dit royaal uitgegeven boek van 285 pa
gina's en daaronder zijn, o wonder van
natuur-lijke conserveering en mensche-
lijk kunnen, een 8-tal der best geslaagde
foto's die Andrée 33 jaren geleden nam,
en die al dien tijd in het ijs begraven
hebben gelegen, onontwikkeld!
Inderdaad: dit is een boek, waarop
heel de wereld met spanning wachtte en
dat, na zijn vlugge en welverzorgde ver
schijning, de hooggespannen verwach
tingen niet teleurstelt.
Hét boek van den winter 1930 over
den dolkoenen en toch ernstig-weten-
schappelijk voorbereiden balon-pool-
tocht in 1897.
Een waardige hulde aan de nagedach
tenis van het dappere drietal.
Daan van der Zee: De Bran
dende Stad. Em. Querido,
Amsterdam,
Dit is een roman over de jeneverstad
Schiedam, een stad, die maar door wei
nigen niet met een ongunstig adjectief zal
worden genoemd. Maar voor Daan van
der Zee is Schiedam niet de gore, stin
kende stad, die men liefst mijdt, maar
een levend geheel van hartstochten en
energie. In de jenever-industrie ziet hij
het groote werkbeest oprijzen, dat een
geheele stadsbevolking tot onderwerping
dwingt, tot een moderne hoorigheid, die
in wezen nauwelijks verschilt van de
hoorigheid der middeleeuwen. Hij ziet
dat werkbeest zijn offers eischen in de
levens der duizenden, die op den grond
der brandende stad geboren worden, hij
ziet het worstelen om zijn economisch
bestaan en hij ziet dat werkbeest in die
worsteling ondergaan als ware het een
levend redelijk wezen, wegterend in den
brand van zijn eigen hartstochten.
Uit die brandende stad heeft hij een
figuur gekozen, die het leven van de stad
in zichzelf doorleeft. Een jongen uit de
Schiedamsche arbeidersklasse, overge
plaatst in een milieu, dat het zijne niet
is en waarin hij zich niet kan handhaven
en die ten slotte als zwerver ten onder
gaat op dezelfde wijze als de brandende
stad is ondergegaan.
De noodkreet van een jonge
vrouw door Corns. Benima
v. Holkema en Warendorl,
Amsterdam.
U weet, welk een opgang indertijd
Anna van Renswoudes „Noodkreet"
maakte. Deze tweede druk onthult ons
een geheim. Corns. Benima vertelt er al
dus van:
„Anna van Renswoude vertelde mij
haar levensgeschiedenis, met verzoek
hiervan een roman met bepaalde strek
king te schrijven. Ik deed dit en liet A.
Rcoiïng van boomen
B. en W. stellen voor om 87 'boomen,
n.l, 81 iepen en 6 esschen op verschil
lende plaatsen te rooien, zijnde grooten-
deels zïëken iepenboomen en in overleg
met liet Staalsboschbelieer andere boo
men in ae pia:als te planten en wet' pla
tanen, acacia's, pterooarya-'s, linden,
esclidoorns of geen vruchtdragende ka-
vsH.anjcboonien, met dien verstande dat
ter plaatse aanplant yam die boomen zal
geschieden welke niet Yte- omgeving hel
meest passend zullen blijken 'le zijn. De
commissie van fabricage vereenigt zich
niet het voorstel, doch het advies van
de commissie van financiën was nog 'niet
ontvangen
Opmerkingen Ged. Staten op
begreoting 1930.
Bij het besluit lot goedkeuring, van de
giemeentebegrooting 1930 hebben Ged
Stalen eenige opmerkingen gemaakt,
waarvan 1 aan den raad moest worden
overgelegd, dat is die waarbij zij zeggen,
dat reeds geruimen tijd bij hen de in
druk beslaat, dat het aantal amhltenaren
verbonden aan de productiebedrijven
■buitengewoon groot is. Teneinde daar-
icmtrent eenige zekerheid tfei erlangen
hebben zij inlichtingen doen inwinnen
o,mlrenl het aantal ambtenaren werk
tzaam bij soortgelijke bedrijven in an
dere -gemeenten. Dien uitslag van het
reeds in 1929 ingestelde onderzoek heb
ben Ged. Staten in een overgel'egden
staat verwerkt. Uit dezen staalt' blijkt li.
dat het aantal ambtenaren van Middel-
buiig zeer groot is. B. en "Wi. meenen
da-1 de slaat geen volkomen juist beeld
geeft van de aantallen bedrijfsambtenai-
ren in de verschillende gemeenten. Zoo
slaan de machinist 'der Duinwaterlei
ding en de magazijnmeester hier als
ambtenaar te boek en elders wellicht
als werkman.
In sommige genieenlen worden werk
zaamheden door eigen personeel ver
richt, terwijl andere gemeenten perso
nen of instellingen, die buiten de bedrij
ven staan, daarvoor aanwijzen, bijv. het
incasseeren der gelden door een bank
instelling, personeel van den gemeente
ontvanger of werklieden der bedrijven.
Maar ook wijzen B,. pn W|. er met na
druk op, dat de bedrijven in de laatste
10 jaren volledig gereorganiseerd en ver
beterd zijn, heigeen uit den aard der-
zaak een belangrijke vermeerdering van
werk heeft medegebracht. Zij herinneren
in het hijzonder aan de uitbreiding en
verbouwing der Gasf ah riek, aan de uit
breiding van het gasbuizennet, aan den
bouw der nieuwe hoiOgspanningsschakel-
inrichüng, de snelle stijging' van aanslui
tingen op het electrisch kabelnet, aan 'de
verlegging van het open draineerkauaal'
der waterleiding, aan de uiLbreidlngen op
het terrein van den watertoren, den
bouw van een nieuwe filter installatie
enz., aan de voorbereiding van plannen
voor de watervoorziening van "WJalcheren
en aan de uitbreiding van liet waterlei
ding-buizennet op 't Zand en omgeving.
v. R. ook als schrijfster optreden. Door
deze volkomen vereenzelviging van
schrijver met vrouwelijke hoofdfiguur ge
lukte het mij tevens te weten te komen
of ik er in geslaagd was den juisten ver
haaltrant van een vrouw in al haar lief
en leed te vinden.
Die zekerheid heb ik nu!
Zonder één uitzondering hebben alle
kunstrechters (pl.m. 25), dames zoowel
als heeren), het in de pers over de
„schrijfster"! Sommigen meenen haar
zelfs te herkennen. Zoo schrijft de kunst
rechter van „De Avondpost": „Telkens
zocht ik achter Anna van Renswoude
een bekende schrijfster. Ik zal geen ver
moeden uitspreken"....
Het experiment van den schrijver is
dus gelukt. Maar is het zoo'n groot won
der, als men van de schrijf ster spreekt,
wanneer de titel als auteur een zekere
Anna vermeldt?
Deze tweede druk zal zijn weg wel
vinden; evenals de eerste!
„De Golem", legenden uit het
ghetto van Praag, door Chajim
Block W. J. Thieme Cie,
Zutphen.
Een heele reeks werken van Joden en
op het gebied der Joodsche religie en
Joodsche cultuur komt den laatsten tijd
bij de fa Thieme van de persen. Dit is
een verheugend verschijnsel te achten,
want hoe weinig het anti-semitisme den
Nederlander ook in het bloed moge lig
gen, toch zijn er nog velen, die de Jood
sche psyche niet in het minst vermogen
te benaderen en die dus altijd min of
meer vreemd tegenover den Joodschen
landgenoot staan. Het kan niet anders of
kennisname van de scherpzinnige of fijn
gevoelige producten van den Joodschen
geest, moet ertoe bijdragen om deze ten
onrechte bestaande klove te helpen over
bruggen of dichten,
In het hier besproken boek vertelt
Chajim Block legenden uit het Ghetto
van Praag, legenden van wonderdoende
heiligen, vol humor soms, ook wel met
bijtenden spot. Het zijn eenvoudige ver
halen tijdens den wereldoorlog in de
loopgraven geschreven gesproten uit
de naieve verbeelding der onderdrukte
Joden in de Middeleeuwsche Ghetto's,
en over den Golem, een beeld van klei,
dat in den nood door spreuken uit de
Kaballa en andere mystieke Joodsche,
CHIEF WHIP
Wanneer zij dan nog vermelden boe des
tijds lot in bijzonderheden een© electrici-
Ipitsvoorziening van de plattelandsge
meenten op Walcheren werd voorbereid,
dan gjelooven B .en Wj. wél' te hebben
aangetoond, dat er eigenlijk voortdurend
werken zijn voorbereid en uitgevperd,
die buiten het gewone kader vallen. Ver
der 'Wijzen zij er op, dat het meter op
nemen hier meer tijd kost dan elders,
omdat de muntgasmeters zijn ingericht
op een gasprijs van 20 cent per kub. M.
en hier de prijs is 13 cent en boven 250
kub. M. per jaar 9 cent. Bovendien is
een kleiner aantal ambtenaren niet zon
der meer als een voordeel' aan Ie mer
ken. Men kan door meer personeel voor
deel behalen, hetwelk men anders zou
missen. Zoo zal een méter-ijker gas- en
boeken, wonderbaarlijk met leven be
giftigd was.
W. J. HEIJDEMAN „Mijn
kruistocht door Indië, Em.
Querido, Amsterdam.
De heer W. J. Heydeman kreeg een
merkwaardig feestgeschenk bij het 50-
jarig bestaan van de Middelbare
technische school te Amsterdam: hem
werd een reis van een 'n half jaar aan
geboden naar en door Ned.-Indië en
terug! Zoodoende kon hij heel wat zien
en heel wat oud-leerlingen van de school
in het verre Insulinde de hand drukken
tevens. Toen hij terugkwam ontstond,
uit erkentelijkheid voor het genotene,
dit boek. Heydeman zag Indië met een
open oog voor het overweldigend natuur
schoon van die gezegende eilanden
groep; hij werd bekoord door de nergens
ongebreidelder woekeringen van een
overvloedigen plantengroei en door de
nergens verblindender tegenstellingen
der kleurige natuur, door de nergens dia-
phane'r maannachten. Maar Heydeman
zag niet alleen de schoonheid van In
dië, hij zag het Indische leven, en: hij
zag technisch Indië. Zijn oud-leer
lingen bekleeden daar de onderschei-
denste posten. Zoo woonde hij in bij de
rootsten, maar ook bij heel eenvoudi-
gen. De lessen, die hij in Amsterdam
gaf en die onder zijn leiding gegeven
werden, zag hij in Indië als het ware
gematerialiseerd in de technische uit
rustingen der suiker-fabrieken, petro
leum-, cassave-, rubber-, en al die an
dere fabrieken, die hij bezocht; als des
kundige op dit gebied zag hij de verbete
ringen, die zijn eigen oud-leerlingen
ginds in de praktijk in groote mate heb
ben aangebracht; zag hij ook hun
fouten.
Van dat alles getuigt deze levendige
reisbeschrijving, met meerendeels oor
spronkelijk fotografisch materiaal over-
vloediglijk geïllustreerd.
NIEUWE BOEKEN.
-De verfranschte Nederlandsche
schilder Kees van Dongen heeft een
boekje over zijn grooten voorvader Rem
brandt geschreven; het heet „Rembrandt,
Holland, vrouwen, kunst". Andries Blitz
te Amsterdam gaf het uit.
dngez. Med.)
slrooniverlies beperken, doel een maga
zijnmeester zeer goed werlk. Voor zoover"
Ged. Staten mochten mteenen, dat 'n groot
aantal bedrijfs-ambtenaren op fouten in
het beheer wijzen, moeten B. en Wi. dit
beslist ontkennen. De loonen vormen sa
men een factor, die niet op zichzelf mag
worden beschouwd, los van aide andere
bedrijfsfactoren. Na oolk een door hen
opgemaakt overzicht te hebben overge
legd, waarbij opgenomen liet aantal' ge
plaatste gasmeters, gesplitst in gewone
meters en muntmeters; het aantal elfectri-
cileilsmelers en het aantal aansluitingen
op de Duinwaterleiding, deelén B. en
Wi. mede ook het gevoelen Le hebben
gevraagd van de Directie voor "Verificatie
en financieele adviezen dor Ver. van Ne-
dcrl. gemeenten. Het desbetreffende rap-
Bij J. J. Romen en Zonen te R o e r-
m o n d verscheen in haar bekende apo
logetische serie: „De Moederkerk", een
aantal opstellen door J. Hoogveld; G,
Kreling O.P.; N. Sanders O.F.M.; G. van
Noort; Gerard Brom; Jac. van Ginneken
S.J. en anderen.
W. L. J. Brusse te Rotterdam gaf
een handig werkje uit: „Kamergymna
stiek voor iedereen", door dr. W, P. Hu-
bert van Blijenburgh. Een aantal losse
platen achterin maakt het den goed-wil-
lenden adspirant-gymnast makkelijk en
't is goed „voor de slanke lijn".
Van de „Handleiding bij de invul
ling van het aangiftebiljet voor de rijksin
komstenbelasting", door W. Meijeringh,
verscheen het 5e duizendtal bij H, S.
Tjeenk Willink te Haarlem.
Bij W. J, Thieme Cie verscheen
van Jan de Vries in de serie Folklore:
„Het Sprookje".
Frans Hulleman beschreef „De lot
gevallen van Franswatje Carelse", Mul
der Co. te Amsterdam, gaf het uit.
Bij de N.V. Leidsche Uitgevers
maatschap verscheen van den bekenden
sexuaal-psycholoog dr, Th. H. van de
Velde „Ananke", een tooneelspel in drie
bedrijven, dat het vraagstuk van den
abortus provocatus behandelt.
In het Philatelistischer Verlag van
E. Schuster te Nürnberg zag een boekje
het licht: „Die deutsche Mark von 1914
1924, von 1 Mark bis 100 Billionen", In
al zijn eenvoud een interessant cultuur
documentje.
„Als de ooievaar komt" zoo
noemde de Vlaamsche vroedvrouw Lis-
beth Burger haar eenvoudige boek over
licht- en schaduwzijden van hare prak
tijk; natuurlijk niet van haar eigenlijke
werk, maar van wat zich daar omheen
afspeelt. (Andr. Blitz, Amsterda m).
De oorspronkelijke roman van Mar
tin Albers: „Twee broeders", werd uit
gegeven bij W. L, en J. Brusse te Rot
terdam.
Bij H. J. W. Becht te Amster
dam verscheen „In den greep van het
leven", door Johan Bojer.
Dr. H. Gerversman reist gaarne in
den Harz, Duitschlands hart, zooals hij
het noemt. Van zijn aangename reisher
inneringen vertelt hij nu in een keurig
boekje, dat bij W. L. en J. Brusse ver
scheen; „De Harz" heet het.