:me,
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN WOENSDAG 5 NOVEMBER 1930. No, 260.
DES
«c,
jent.
111) c
tiaat-
ïvaart
g. vos
NIEUWS UIT BELGIE,
KERKNIEUWS.
W0R
ALICE CAMPbËkk
LANDBOUW.
DE STERRENHEMEL IN NEDERLAND
IN DE WEEK VAN 5—12 NOVEMBER,
DES AVONDS TE 8 UUR M. T.
ZUID
I
ÊÏDEL in
h.
OEDEN
rhanden,
tbatalimg,
ligt tegen
zoning of
huur op
letter K,
egenover
ruim ge-
voor de
KLERK.
ddelburg
uin, huur
te huur
f 300 p.
courant.
otterdais
atsen.
V..
onboot
MINA"
irember.
v. Roti
Tm.-
8.—
8 -
8~
WotM-
gen* o«
gevaren
te:
ernemlaf
RN.
RHOUX
fENHEE
lea
Boel
(Van onzen bijzonderen correspondent.)
De historische gebeurtenis van
de Vervlaamsching der Gent-
sche Universiteit. Een
persschandaal.
Het laatste nummer van de Belgische
eeuwfeesten is de opening geweest van
de vervlaamschte rijksuniversiteit te
Gent. Voor de Vlariimingen is dit wel t
voornaamste, want deze gebeurtenis is
de bekroning van een sedert jaren ge-
voerden strijd. Deze üimversiteit wordt
het denkende hoofd van Vlaanderen en
zal de sociale rol vervullen, waaraan zij
sedert honderd jaar is te kort gekomen.
In vele kringen was tandengeknars bij
deze voor de Nederlandsche beschaving
historische gebeurtenis. Al degenen, die
zich in het Vlaamsche land van het volk
hebben afgescheiden of de Walen, voe
len den grond onder hun voeten wegzin
ken en zullen tot den laatsten snik te
gen de Vlaamsche herwording blijven
strijden. Nóchtans is dit slechts een eerste
stap op den weg naar rechtsherstel voor
de Vlamingen, zooals vrijwel alle bladen
in Vlaanderen hebben geschreven. Zoo
b.v. zal het er nu om gaan het lager en
middelbaar onderwijs volledig te ver-
vlaamschen, wat nog maar gedeeltelijk
het geval is. Op het oogenblik gaat de
politieke strijd hierover. Het lot van de
regeering is er aan verbonden. Dan volgt
nog meer: de volledige vervlaamsching
van het gerecht, van het leger in Vlaan
deren, De Vlaamsche universiteit is ech
ter een practische basis voor de verdere
werking, want nu zullen de leidende
krachten aan het volk worden verschaft
die doordrongen zijn van Nederlandsche
beschaving en wetenschap.
Een feit van beteekenis is, dat de eer
ste rector van de Vlaamsche universiteit
een man is, in wien alle Vlamingen ver
trouwen kunnen stellen: prof. Aug. Ver-
meylen. Bij de opening van de univer
siteit hebben zich enkele incidenten
voorgedaan. Toen de Braban<;onne werd
uitgevoerd, werd de Vlaamsche Leeuw
aangeheven door de talrijke aanwezige
studenten en later ook het Wilhelmus
gezongen. Daarover is in de pers herrie
ontstaan. Dit optreden vond onder de
overgroote meerderheid van het Vlaam
sche publiek geen goedkeuring. Men
acht het misplaatst, wanneer een veel
omstreden doel is bereikt, zooals het
steeds zuiver is gesteld, daaraan betoo
gingen te verbinden, die uiteraard de
zaak, waarom het gaat, niet kunnen die
nen. Het staat als een paal boven water
dat de overgroote meerderheid der
Vlaamschgezinden Vlaanderen niet stelt
tegenover België, maar gelijkwaardig
met Wallonië in België. De strijdlustige
betooging in de aula van de Gentsche
universiteit doet het voorkomen alsof al
le Belgisch-gezindheid uit den booze zou
wezen. De studenten zelf kunnen dit
niet verantwoorden en men acht het in
strijd met elke gezonde politiek, animo
siteit op te wekken tegen een instelling,
welke op velerlei gebied nog heel wat
vooroordeelen heeft te overwinnen. De
Belgische regeering heeft eindelijk een
daad gedaan, waarvan de verwezen
lijking als hoofdpunt op het programma
stond van elke Vlaamsche partij. Zij
heeft hiermee bewezen, dat zij de tee
kenen des tijds heeft begrepen.
Al dgeenen, die niet op het oog heb
ben het uiteenvallen van den Belgischen
Staat zijn van meening, dat dit van de
zijde der Vlamingen een loyale behan
deling verdient. Het was een van de zeld
zame gelegenheden waar België juist
niet tegenover Vlaanderen kwam te
staan. De Vlaamsche leiders schijnen te
gen deze verkeerde begrippen ernstig
te zullen ingaan.
Het feit van den dag is verder een fi
nancieel schandaaltje in verband met de
beruchte „Gazette du Franc" van Ma
dame Hanau. Toen de krach van de
„Gazette du Franc" de wereldpers vul
de, had het niet veel gescheeld of de Bel
gische spaarders waren ook reeds slacht
offer geworden van deze energieke
vrouw. De „Gazette du Franc" had n.l.
de lokalen gehuurd, waar de Brusselsche
persclub was gevestigd. Hiermee wou
Madame Hanau duidelijk maken in wel
ken vorm zij dacht de pers aan haar be
langen dienstbaar te maken. Zij dacht
België eveneens in haar operatiegebied
op te nemen, maar gelukkig voor de Bel
gische spaarders is zij tijdig ontmaskerd
geworden. Nu heeft zij haar pogingen
voortgezet om in België het geld te vin
den, dat zij noodig heeft om uit haar ne
teligen toestand te komen. Mevrouw Ha
nau heeft een concordaat bekomen van
haar schuldeischer, na verzekering, dat
zij de volle honderd percent van haar
schuld, die 87 millioen bedraagt, zou in
lossen. Daarvan dient zij over enkele
dagen 20 procent te betalen, hetzij
17.400.000 francs. Het actief van de „Ga
zette du Franc" is belangrijk volledig
in te lossen. Ten einde dit wel te kunnen
werden twee financieele vennootschap
pen gevormd, o. a, de Banque Europeen-
ne pour le commerce et l'Industrie te
Antwerpen. De Belgische vennootschap
werd opgericht met een kapitaal van 3
millioen Francs, dat spoedig tot 10 mil
lioen werd verhoogd, waarvan echter
slechts het bij de wet voorziene minimum
van 20 procent werd gestort. Plannen
bestonden om het kapitaal tot 50 mil
lioen op te voeren. Men verzekert dat
de bedoeling was de aandeel-en op de
Belgische mar ld le plaatsen, dus een be
roep te doen op de Belgische spaarders,
De twee banken hebben tot dusver
slechts écn operatie Verricht., n.l. het
concordaat van mevr.. Ilanau gewaar
borgd tegenover de schuldeischers. Zij
moeten mevr, Hanau uit den nood hel
pen door te bezorgen, wiat zij te kort
heeft. Dit is het zakelijke van de onder
neming. Of zij gunstig of niet gluhstig kan
worden geacht voor de eventueele aan
deelhouders van de nieuwe banken kun
nen wij in het midden laten. W|at bet
„schandaal" vormt is het feit dat in den
raad van beheer ook een directeur zitting
heeft van een groot Anlwerpsch dagblad
„Neptune", dat op opvallende wijze de
zijde heelt gekozen van mevr.. Hanau, en
ook zijn financieele rubriek zeer heeft
uitgebreid. Men besluit er uit, dat dit
dagblad de belangen van mevr. Hanau
in België wil dienen. Deze onthullingen,
hebbben in de perswereld groote be
roering verwekt en zonder uitzondering
komt men op yoor de noodzakelijke
scheiding tusschen pers en financiën. De
polemiek weljke paar aanleiding hiervan
is ontstaan beeft de feiten nog niet op
gehelderd.
(Madame Hanau staat thans voor de
correctioneele rechtbank te Parijs te
recht. Zij en haar medebeklaagden ont
kennen schuld. Red.)
6.
„En wat zal nu het eind zijn", dacht
Esther met verwondering, terwijl zij haar
vertering betaalde en opstond om weg te
gaan „Wie van deze twee vrouwen zal
hem krijgen?
Met innerlijk vermaak zag zij hoe de
plompe dochter door een beroepsdanser
werd weggehaald om de tango te dan
sen, terwijl haar moeder opgewonden
met den Engelschman praatte, nu en
dan met haar mollige hand hem op den
arm tikkend, terwijl haar zwarte oogen
gebrande gaten leken in haar gepoederd
gezicht. Toen verliet Esther het restau
rant door den hoofdingang van het Ca
sino, In haar hotel gekomen, werd zij ge
roepen door den bleekneuzigen bureau
list, toen ze zijn lessenaar voorb'j ging.
„Miss, ik heb een briefje voor u, dat
zoo even gekomen is".
Ze scheurde het couvert open. Het
briefje was er een van twee regels, in
klein, slordig handschrift, op zwaar, glim-
De vacalure van prediken t'-vonr-
ganger der Heirv. Evangelisatievereeni-
ginig „Uw Koninkrijk Koine" le Drachten
die ongeveer 4 maanden heeft geduurd,
werd Zondag weder vervuld dooir !de over
komst van ds. H. van der Linde,, bot dui
ver Ned. Herv. Predikant te KI ever s.-
kerke. In ere miorigengodsdienstoel'ening
werd ds. va;n der Linde- tot zijn arbeid
ingeleid door ds. L. M. J. S. Herfkens
te Delfzijl. Deze sprak maar aanleiding
van 1 Gor. 3 vers 9.
Des avonds verbond ds. van der Linde
zich.aan de vereeniging met een predi
katie. over 1 Tim. 1 vers 15. Aam het
eind van zijm predikatie bracht de nienj-
we voorganger -dank aan ds. Herfkens
voior de wijze waarop deze hem- heeft
mend papier. „Dr. Sartorius verwacht
Zr. Rowe morgen. Woensdag, negen uur,
bij zich".
Ziezoo, dat was dat.
HOOFDSTUK III.
Esther had het heelemaal niet mis met
te veronderstellen, dat de dokter bij
voorkeur meer vorscher dan geneesheer
was. Hij had zeer vele patiënten, bijna
allen Engelschen of Amerikanen, touris-
ten, welvarende menschen, Esther dacht
dat hij door meer belangstelling te too-
nen en meer man van zaken te zijn,
zijn practijk grooter en winstgevender
had kunnen maken. Zij vond bij hem het
vaststellen van de juiste diagnose en ze
wist genoeg om te zien, dat hij in me
thode en Vennis niet bij zijn tijd ten
achter was. .Zelfs zijn koele teruggetrok
kenheid had de verdienste vertrouwen te
wekken. Men voelde dat hij een kundig
man was, die niet vriendelijk behoefde
te wezen. Het was duidelijk te merken,
dat zijn practijk niet nummer één bij hem
was. Esther was nog geen week bij hem
werkzaam of zij had dit al reeds be
speurd. Elk vrij oojgenblik wijdde hij aan
zijn proefnemingen; dan verwaarloosde
hij al het andere, hij wilde dan niet ge
stoord worden en meer dan eens kwam
het voor, dat de pavtiënten langer dan
een kwartier in de Sfombere ontvangka
mer moest wachten, terwijl hij het een
of ander werk afmaa kte. Het laborato-
bevestigd ein richtte hij zich tot hipt
bestuur en tot de gemeente. Hij werd
-daarna toegesproken door den voorzit
ter -d<er vercenigiug, den heer S. LinV
debooni, op- wiens verzoek ds. van der
Linde door de gemeente toegezongen
werd Gez. 215 vers 4.
peide malen was de ruime Kapel dicht
bezet.
De suikerbietencampagne in
Zeeuwsch-Vlaanderen,
Men meldt uit T erneuzen aan de
Maasbode
Ten gevolge van den aanhoudenden
regenval en den even hardnekkig aan
houdenden Westenwind dreigt geheel het
uitgestrekte gebied van Zeeuwsch-
Vlaanderen ernstige schade te lijden
juist op het tijdstip van het jaar, dat mer
er de hulp van de elementen ten zeerste
noodig heeft.
De suikerbieten-campagne, die thans
in vollen gang is, zal zoo heet het
indien de regen aanhoudt en de wind
niet keert dermate in gevaar komen, dat
de beide reusachtige fabrieken wegens
onvoldoenden aanvoer van bieten stop
gezet zullen moeten worden.
Fabrikanten en arbeiders aan de eene
zijde de boeren-bietenverbouwers aan
de andere zijde dregien daardoor schade
te lijden waarvan de omvang niet te
overzien is.
Wij hebben een kijkje genomen in
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen en daar ons
met moeite een weg banend, geconsta
teerd hoe de waterstand daar inderdaad
abnormaal hoog is. Bouwland blank, de
hoornen tot 30 a 40 c.M. in het water,
huizen gedeeltelijk geïnudeerd en het
vee in schuilhoeken te hoop gejaagd.
Vooral in het zeer lage land van Hulst.
Doch ook bij Axel, Philippine en Sluiskil.
Bemaling van de *p°Iders bestaat in
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen niet en is
hier onder normale omstandigheden ook
overbodig, ofschoon het kanaal Sas van
Gent-Terneuzen hooger ligt dan de pol
ders, zoodat dus het land daarin geen
afwatering vindt.
Thans stuwt de aanhoudende Westen
wind het zee- en Scheldewater tot
overmaat van ramp het kanaal in.
In West Zeeuwsch-Vlaanderen in het
bijzonder in het z.g.n, vierde district is
het al beter gesteld. Wel draait hier het
moderne gemaal van Cadzand volop,
doch de toestand blijft ook hier critiek,
omdat de toevoerslooten ten gevolge van
onvoldoende medewerking van de pol
derbesturen veelal te smal en te ondiep
zijn om bij een abnormaien regenval als
thans, het gemaal te voeden in de mate,
waarin het verzengende land dit behoeft.
Biervliet en omgeving hebben het al
even hard te verduren en ook hier ziet
men naar het haantje van den toren of
niet eindelijk de wind zal omdraaien.
Wij vertoeven nog te kort in het be
proefde land om een overzicht te geven
van den omvang van de geleden en nog
te lijden schade.
Intusschen is de heer J. A. van Rompu
het R.K, lid van Ged. Staten, eigenaar
der N'.V. Suikerfabriek Sas van Gent
zro vriendelijk geweest ons gisteravond
laat nog een onderhoud toe te staan en
ons zijn oordeel te zeggen over den in
vloed van den regenval en de mogelijk
funeste gevolgen daarvan voor de suiker
industrie, en voor de voor een groot deel
hiervan levende bevolking.
Het aanhoudende water, aldus de heer
Van Rompu heeft ons reeds veel schade
gedaan in dien zin, dat de bieten ten
gevolge van het vochtige weer dit jaar
van 1 tot 1 lA pet. minder suikergehalte
bevaiten als gewoon.
Hierdoor lijden in de eerste plaats de
z.g.n. speculatieve fabrieken, die de
bieten per K.G. koopen. Maar ook de
boeren voor zoover zij de bieten aan de
rium, waarmede Esther spoedig ver
trouwd geraakte, was boven in het huis,
twee trappen op, een langwerpige ka
mer, oorsprokelijk voor schildersatelier
gebouwd. Door een schuin afloopend dak
raam op 't Noorden viel een stroom van
helder licht op de lange tafel, bedekt met
al de gereedschappen voor wetenschap
pelijk onderzoek. Er stonden twee gla
zen kasten met flesschen van allerlei
vorm en een eenvoudige eikenhouten
kast met alle mogelijke instrumenten. Op
den vloer een gevlochten mat; twee keu
kenstoelen voltooiden het ameublement,
maar in een soort alkoof, aan het eene
eind van de kamer, waarvoor dikke
roode gordijnen hingen, stond een veld
bed met een tafel er naast en een latafel.
Hier bleef de dokter dikwijls slapen,
wanneer hij volgens Jacques, den knecht,
tot diep in den nacht gewerkt had. Dan
wierp hij zich soms om vijf uur 's mor
gens op het harde bed, zoo in zijn boven-
kleederen, met als dek een oude solda
tendeken, en dan sliep hij een zwaren
slaap tot Jacques hem wekte met een
kop thee.
Van Jacques hoorde Esther heel veel.
Niettegenstaande zijn rooverachtig uiter
lijk bleek hij vriendelijk en mededeel
zaam te zijn, blijkbaar in zijn schik om
dat hij nu iemand had om mede te pra
ten, daar zijn meester altijd zoo zwijg
zaam was. Op den derden dag vertelde
hij aan Esther, dat de dokter geen
OEERSTE KW.
©VOLLE HAAK
LAATSTE KWARTIER
NIEUWE MAAN
VËNÜS
MARS
JUPITER
SATUBNUS
Bovenstaande sterrekaart stelt voor
een projectie van den sterrenhemel, zoo
als deze in Nederland zich thans op den
hierboven aangegeven tijd aan ons oog
voordoet. Men dient er daarbij evenwel
rekening mede te houden, dat ten op
zichte van de richting Noord-Zuid, een
omwisseling van Oost en West heeft
plaats gevonden; de bedoeling daarvan
was, te voorkomen, dat de sterrebeelden
in spiegelbeeld, op de kaart zouden ko
men, waardoor de oriëntatie moeilijker
wordt.
Bezwaren heeft deze omwisseling van
O. en W. niet, omdat men toch niet den
geheelen sterrenhemel gelijktijdig kan
overzien. Wanneer men slechts dat ge
deelte van den hemel, waarnaar men zijn
blikken richt, op de kaart naar zich toe
draait zoodat b.v. hij, die het weste
lijk deel van den hemel wil bestudeeren,
de kaart draait, totdat „WEST" onder
aan is en hij beschouwt dan het vier
dedeel van de kaart, omsloten tusschen
het middelpunt, 't N.W. en 't Z.W. en
den horizont, dan is dat een getrouwe en
duidelijke afbeelding van den sterren
hemel in het Westen. Voor een ander
deel des hemels gelden dezelfde regelen.
De namen van de sterre beelden zijn
rechtop geteekend; de eigennamen van
enkele der bekendste sterren komen op
dit kaartje het eerste van de nieuwe
maand -in cursieve lettersoort getee
kend, voor.
De gebogen stippellijn, die door den
Arend, Zwaan, Ceiplheus, Cassiopeia en
Wiagenman loplpit, duidt de ligging van
den Melkweg aan; inen noemt deze lij'n
den galaclischen equator. De stand van
den melkweg ten opzichte van den !bia(-
schouwer verandert niet lipt uur en met
den loop der seizoenen.
De schijngestalten van de maan zijn
deze maand: 6 Nov. V.M.; 13 Nov. L.K
20 Nov. N.M.; 28 Nov. E.K. Hij die
voortdurend nauwgezet onze kaartjes, en
de schijngestalten der maan daarop, heeft
gevolgd, zal bemerkt hebben, dat wij de
verandering van schijngestalte op
onze kaartjes niet precies midden tus
schen de boven opgegeven datums doen
vallen. Dat schijnt willekeurig, doch heelt
zijn goede reden. Immers: het eerste en
laatste kwartier stellen wij ons voor te
zijn: de halve maan verlicht door de
zon. Daaraan moet niet teveel ontbre
ken, dan is het niet „echt" meer. Daarom
teekenen wij, zoo het feitelijke Laatste
Kwarber op 13 Nov. valt, slechts 11, 12,
13, 14 en 15 Nov. de maan als L.K.;
wat daar vóór ligt is dan maar (een min
of meer onvolledige) volle maan en daar
na een (dito) nieuwe maan. Astronomisch
juist is dit niet heelefnaal toegegeven;
maar: dan zou men voor iederen dag een
min- of meer verlicht half bolletje moeten
teekenen en dat gaat óók al weer niet.
Venus is deze maand onzichtbaar:
Mars komt deze maand om 10 uur, later
omstreeks 9 uur op; hij staat in de
Kreeft. Jupiter is den geheelen
nacht zichtbaar; hij is echter deze week
om 8 uur nog niet zichtbaar. Op de vol
gende kaartjes vindt men hem in 't N.O.
in de Tweelingen.
Saturnus staat nog steeds in den
Schutter; hij gaat evenwel al Om half
acht, eind November al om 6 uur zelfs,
onder.
Van 1316 Nov. zijn er weer vallende
sterren aan den hemel, ditmaal de Leo-
n i d e n; zij hebben hun radiant of straai-
punt in den 'L e e u w. Om 8 uur bevindt
de Leeuw zich echter in zijn benedenste
culminatie, in het Noorden dus, onder
den horizont.
andere fabriek te Sas van Gent hebben
verkocht, de Coöperatieve, die de boe
ren uitbetaalt, naar gelang van het sui
kergehalte der bieten.
Het is uiteraard moeilijk thans deze
zaak in cijfers uit te drukken, doch dat
ze van niet te onderschatten beteekenis
zal zijn spreekt uit het reeds genoemde
verschil in suikergehalte.
Lijden dus de boeren en de leverancier
aan de Coöperatieve fabriek schade,
groot zal ook die zijn, welke de specu
latieve fabrieken te boeken hebben.
mensch was maar een machine. Werken,
werken, dag en nacht, geen gedachte aan
comfort, geen afleiding, geen ondeugden.
Het was onnatuurlijk dat iemand zoo
leefde, En wat kreeg hij voor belooning?
„Luister eens, zuster, zeide de kleine
man uit het Zuiden ernstig tegen haar,
terwijl hij zijn hand op haar arm legde,
„als de dokter maar half zoo hard
werkte, maar half zoo hard, let op wat
ik u zeg, dan kon hij een rijk man zijn,
met een paleis, drie of vier auto's, een
chauffeur, een huisknecht. Maar omdat
hij altijd daar boven bezig is, daarom
verdient hij zoo weinig."
Esther wist, dat hij het bij het rechte
eind had, maar zij begreep beter dan hij
de onwereldsche bedoelingen van den
man.
Jacques had meer te vertellen. De
dokter had de domheid, onbegrijpelijk
in elk redelijk wezen, om, zoodra hij wat
ruimer in zijn geld zat, het zaakje te
sluiten en vacantie te nemen, zoodat hij
zich den geheelen dag aan zijn onder
zoekingen kon wijden.
„Zuster begrijpt, dat is geen manier
van doen zeide Jacques op droefgees-
tigen toon. „De menschen denken, hij
niet meer praktizeeren, zij nemen een
anderen dokter. Heel dikwijls hij zoo
patiënten verloren. Wat een domheid-"
„Hij heeft zeker al lang gepraktiseerd
om zoo'n goede pratijk te hebben",
meende Esther.
Immers deze betalen beduidend meer
vracht dan onder normale omstandig
heden n.l, tengevolge van de geweldige
hoeveelheid klei, die aan de bieten kleven
blijven. En zelfs de vervoerders, de schip
pers maken een slecht jaar. De prijs per
last van 80 ct, bedroeg het vorige jaar
f 1.10.
Tenslotte zitten de fabrieken met de
moeilijkheid door het tien dagen latei-
aanvangen van de campagne, die nor
maal voor Kerstmis afgeloopen moet zijn,
doch waarvoor men ook ernstig vreest,
„O, ja, voor hem is het lang en ik ge
loof, dat hij er nu ruim genoeg van heeft,
zooals jullie dat in Engeland noemen. Ik
geloof, dat hij morgen zijn heele practijk
wel weg zou willen gooien, maar dat kan
hij niet. 't Is in het volle seizoen en er
zijn zoovele Engelschen hier. Misschien
zal hij later, als het zomer is, wat rust
nemen."
Het déjeuner, dat Esther altijd alleen
gebruikte in de eetzaal, was de tijd voor
deze confidences. De eetkamer was veel
vroolijker dan de salon, want ze lag aan
den zonkant. De dokter, die het lunchuur
gebruikte om op zijn laboratorium te ar
beiden, werd altijd boven met een blad
bediend. Het voedsel was uitstekend in
de beste Fransche burgerstijl klaarge
maakt en opgediend door Jacques, die
met behulp van een werkvrouw 's mor
gens al het huiswerk deed. Hij was wat
in zijn schik als Esther zijn schotels eer
bewees.
„Wil zuster nog niet wat kalfslappen",
kon hij zoo overredend vragen. „Het is
heel lekker; ja, ik zocht zelf de cham
pignons. De dokter daarboven eet alles
wat ik hem voorzet! Het maakt voor
hem niets uit of het maar brood met
kaas is, maar ik heb tegen hem gezegd:
De zuster moet goed gevoed worden."
Jaques was het eenige menschelijke
element in huis en zijn familariteit had
niets beleedigends.
(Wordt vervolgd).