KX&DEM IM HE.T
VöEEMDEUMffll/
/LEGIOEN
Kreymborg
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN DONDERDAG 23 OCTOBER 1930. No. 249.
BINNENLAND.
DRAIS!{!A-VANVALK,EUBURG'S-'
e A ••iLEVERTRAAÏ
16.
WEERBERICHT etc.
KERKNIEUWS.
KUNST EN WETENSCHAP.
Veilig beschut
NEDERLAND EN BELGIE.
Op uitnoodiging van het Legatum Vis-
serianum heeft.de heer Th. van Wel-
deran baron Rengers uit Oenkerk gister
middag te Leiden de eerste zijner drie
voordrachten gehouden over: de Neder-
landsch-Belgische betrekingen beschouwd
in het kader van de internationaal-poli-
tieke positie van België als geheel.
De spreker herinnert er aan, hoe aan
vankelijk sedert de scheiding van 1839
tusschen België en Nederland weinig po
litieke aanraking is geweest.
Eerst de groepeering van de Europee-
sche Groote Mogendheden in Triple Al
liantie en Entente heeft haar terugslag
gehad op de Belgisch-Nederlandsche re
latie. In 1906 heeft men van Belgische
zijde het initiatief genomen tot een En
tente-hollando-belge. Nederland trok zich
terug. Daarna is het verlangen naar
Zeeuwsch-Vlaanderen en Limburg in
België tot een politiek desideratum ge
worden. In 1910 is het Comité de Politi
que tot stand gekomen, dat gesteund
werd door invloedrijke politici, o.a. de
Broqueville.
De spreker vestigt de aandacht op de
onderhandelingen, die in Augustus 1914,
nadat de Duitschers in België waren bin
nengedrongen, te Leuven tusschen
Frankrijk (Berthelot) en België (de Bro
queville) zijn gevoerd. Deze conferentie
had, naar het schijnt, plaats, omdat
Frankrijk vreesde, dat Beige, nadat het
zich te Luik tegen den inval had verzet
zou oordeelen, dat 's lands belang geen
verder verzet wettigde. Bij die bespre
king op 8 Augustus zijn door België
waarschijnlijk eischen van territorialen
aard gesteld voor de verdere medewer
king aan den oorlog.
De annexionistische actie van eenige
ministers te Le Havre in 1915 wordt aan
geroerd en de vredespoging van von der
Lancken in 1917; het is aannemelijk, dal
België zich van een afzonderlijken vrede
heeft laten weerhouden door de her
nieuwde toezegging, dat het de vrije hanc
zou behouden ten opzichte van Luxem
burg, waardoor het gevaar van een ,,en
cerclement'' door Frankrijk werd voor
komen. De houding van België ten op
zichte van Luxemburg wordt behandeld
om aan te toonen, dat België voor, tij
dens en na den oorlog een onafhankelijk
heids-politiek heeft gevoerd, ten einde
de altijd dreigende opslorping door
Frankrijk te voorkomen.
België's annexionistische politiek te
genover Nederland was een mengsel van
Groot-Belgische neigingen en zorg voor
de veiligheid; Frankrijk steunde die Bel
gisch actie alleen voor zoover het meen
de, dat 's lands militair belang er door
gebaat kan worden.
Wanneer België annexionistische be
doelingen ten aanzien van het Rijnland
aan den dag legde, was dit alleen om
Frankrijk's invloed in het Oosten van
België gelegen deel van het Rijnland te
keeren.
PRIJSAFSPRAKEN VOOR KOLEN.
De heer Bierema heeft den Ministe
van Waterstaat eenige schriftelijke vra
gen gesteld, waarin hij o.m, vraagt of het
juist is, dat ten gevolge van een in Juni
1929 tusschen kolenproducenten geslo
ten prijsaccoord, waarbij ook de Neder-
landsche Staatsmijnen zich aansloten, de
kolenprijs gemiddeld met ruim f 1 per ton
is gestegen en de Nederlandsche kolen-
verbruikers dientengevolge 16 millioeu
per jaar meer betalen dan zonder die af
spraak het geval zou zijn geweest, en of
onze Staatsmijnen zich ook thans weer
oii de West-Europeesche prijsregelingen
zullen aansluiten.
Zoo ja, dan vraagt hij of de Minister
dan maatregelen wil nemen ten einde te
voorkomen, dat onze Staatsmijnen aan
prijsafspraken ten nadeele der consu
menten deelnemen,
Den volgenden dag, een Zaterdag,
inviteerde hij mij met hem te willen
soupeeren en daarna nam hij mij mede
naar een der mooiste theaters. Ook den
volgenden dag was ik bijna den gehee-
len dag zijn gast. Wij reden met zijn
auto naar de Kaap St. Jacques, waar hij
mij de plantage liet zien. Hij was hier
reeds twee jaren, voordien was hij op
Sumatra geweest. lederen avond moest
ik hem beloven, den volgenden avond
weer te zullen komen, een paar maal
kwam hij zelfs, als hij met de auto vroe
ger dan gewoonlijk van de plantage
kwam, mij aan de kazerne afhalen. Nooit
zal ik deze dagen tijdens mijn dienst als
legionair vergeten en de vriend'elijkheid
die de heer B.... mij bewees, alleen
omdat ik, als hij, Nederlander was. Den
laatsten avond voor mijn vertrek voorzag
hij mij nog van een voorraad sigaren, si
garetten en Hollandsche lectuur en nam
hij hartelijk afscheid. Ik moest hem be
loven nu en dan eens eenige regels te
schrijven hetgeen ik dan ook gedaan heb.
Den zesden dag 's morgens werden wij
Weer ingescheept. Ieder nam weer zijn
eigen plaats in en weldra voeren wij de
•LEEUWARDEN-
(Ingez. Med.).
PROVINCIALE STATEN VAN
ZEELAND.
Voor de op 11 November le openen
tweede zitting der. Provinciale Staten van
Zeeland, zijn de eerste stukken in druk
verschenen en wel:
Uitbreiding kanaalhavens te
Neuzen,
Bij besluit van 12 Juli '12 gewijzigd bij
de besluiten van 22 Nov. 1912 en 11
Dcc. 1914 is aan het Rijk een bijdrage
verleend in de kosten van hel maken
van los- en laadplaatsen te Neuzen van
f 10.000 per jaar gedurende 12 jaren,
le beginnen 1 Jan. 1915. In 1926 heeft
de betaalbaarstelling va,n den laatsten
'termijn plaats gehad.
Thans heeft de Minister van Waterstaat
Ged. Stalen in kennis gesteld met het
voornemen om van rijkswege de uitbrei
ding te bevorderen van de lot het kanaal
Gent—"Terneuzen behoorende kanaal ha
vens te Neuzen met los- en 'laadgetagen-
heden en opslagplaatsen, welke inrich
tingen niet meer aan de eisiclien van het
tegenwoordig verkeer aldaar beantwoor
den; ter bestrijding van de kosten van
uitvoering wordt ook nu een bijdrage
uat de provinciale fondsen gewaagd.
De genoemde uitbreiding omvat den
aanleg van een drietal havens, bezuiden
hettei-rein van de staalfabriek,, in begin
sel van denzelfden aard als de twee van
rijkswege benoorden die fabriek reeds
igjeelgde kanaalhavens.
De Noordelijke en de Zuidelijke haven
zijn ontworpen met een bodem|diepte,
'.welke ze toegankelijk maakt voor de
(grootste schepen, die door dc bestaan
de schutsluis ,de zgn. Wes'tjsluts, kun
nen binnenkomen.
De daartusschen -gedachte derde ha
ven zal toegankelijk zijn voor schépen
met nog grooter diepgang, welke metter
tijd door een te bouwen vierde schut
sluis het kanaal zullen kunnen binnen-
De kosten van dit volledige plan wor
den geraamd op f 9.350.000.
Voorhands zou echter kunnen1 wor
den volstaan met onteigening van den
grond voor het geheele plan en zou
de aanleg beperkt kunnen worden lot de
meest Noordelijke haven met toebehoo-
ren. Dit havenplan beoogt den aankoop
van grond en de vergoeding van opstal
ten behoeve van het volledige zgn. "drie-
havenplan, ia lsmede den aanleg \an de
Noordelijke haven van dal plan. Deze
Noordelijke haven zai geheel voorzien
in de behoeften van "den "tegenwoordi
ge n Ujd en de kosten ervan worden
geraamd op f 3.000.000. In dit totaal
bedrag is f 278.750 begrepen voor on
voorziene uitgaven. Dc minister ver
wacht, dal in de kosten geraamd op
"f 2.372.-000 door de provincie en'èle ge
meente b.v. 20 pet. zal worden bijigedra-
tnöpegen, alzoo tot een bedrag van ten
hoogste f 474.400. Evenals in 1912 met
de los- en laadplaatsen het geval was,
zijn de thans ontworpen "havenwerken
voor Neuzen een 'levensbelang; zij strek
ken tol bevorder.ing Van handel en in
dustrie in die gemeente en zijn levens
een middel tot werkverruiming. Dat hier
mede de bloei van Oostelijk Zeeuwsch-
Yla,anderen wordt bevorderd, .behoeft,
naar Ged. Stalen meenen, geen betoog.
Ged. Stalen hebben gemeend, dat ook
thans -de Provincie alle aanleiding heeft,
de totstandkoming van de werken door
het verleenen van een- subsidie mogeli
te tnaken. Haar financieele draagkracht
laat evenwel, naar zij meenen, het ver
strekken van een groolere bijdrage dan
van f 250.000 niet toe, evenmin als het
verleenen van den steun binnen een kor
ter tijdsverloop dan van 30 jaren. De .ge
meente Neuzen heeft zich bereid ver
klaard een bijdrage van f 200.000 te
verleenen, daarbij vertrouwende, dat die
som binnen een niet korter tijdsverloop
dan van 30 jaren moet worden ver
strekt. De Minister van Waterstaat heeft
zich met de le verleenen bedragen en
de wijze van steunverleening d.i. met de
verdeeling der tolaalbijdragte over 30 ja
ren, vereenigd, doch deelde mede met
zijn ambtgenoot van financiën le moeten
overleggen. De uitslag van dat overleg
is nog niet bekend, en hebben Ged. Sla
ten nogmaals aan den Minister van Wa
terstaat om een laatste, definitief bericlil
verzocht. Intusschen is op de Rijksbegro
.ting 1931 een memoriepost voor dit doé'I
uitgetrokken en meenen Ged. Stalen te
mogen voorstellen in de hosten der ha
vens -een bijdrage te verleenen aan het
Rijk va(ti f 250.000 te voldoen in 30 jiaar-
lijksche, zooveel mogelijk gelijke, term-ij
nen.
Subsidie klokkenspel te Goes,
Ged. Stalen slelljen voor afwijzend le
beschikken op liet verzoek van Bjurg
e:n Welh. te Goes en de Kerkvoogdij der
Ned. Herv. Gemeenfte aldaar om eenc
bijdrage in de kosten van restauratie
va.n den dakruiter en het torenuurwerk
met klokkenspel der Groote -of St. Ma
ria Magdalenakerk te Goes.
Hierbjj hebben Ged. Stalen het oog
op het reeds aanzienlijke bedrag van
f 10.000 dat de Provincie aan de res
tauratie van het kerkgebouw heeft be
steed, terwijl -over de jaren 1931 tot en
met 1940 nog een bedrag vap f -$01.000
is toegestaan, en de omstandigheid, dat
de restauratie v.an een torenuurwerk en
klokkenspel in elk' geval niet behoort tót
hel gebied der herstellingswerken, waar
voor de Prsvincie eene bijdrage ver
leent, is o-o'k een reden voor het afwij
zend voorstel.
Opcenten.
Ged. Staten stellen onder verwijzing
naar de nog niet verschenen begrooting
voor 40 opcenten te heffen op de hoofd
som der vermogensbelasting en op die
der Inkomstenbelasting.
Overname wegen
Nog stellen Ged. Stalen voor igelijk met
den weg Middelburg— Koudekerke in be
heer en onderhoud bij de Provincie le
nemen de zijtakken van dien weg te we
ten den Abeelsche straatweg in de ge
rneente Koudekerke, lang 850 M;; den
(Abeelschèn weg in de gemeente Souburg
lang 2025 M. en den Molenweg in de ge
meente Koudekerke, lang 1000 M.
O.a. wordt er op gewezen, dal deze
zijtakken sSechts geringe uilgaven aan
onderhoud zullen eischen en in bebipór-
(1 ijken staat zijn te houden met van djen
hoofdweg afkomende steenen, gelijk ook
reeds nu geschiedt.
(Ingez. Med.)
haven uit. De boot zette koers naar
Haiphong, waar wij na drie dagen aan
kwamen.
Wij bleven daar echter niet lang: reeds
denzelfden avond vertrokken wij per
trein verder het binnenland in. Wij wa
ren nu in de provincie Tonkin welker
Hoofdstad Hanoi is. Het Vreemdelingen
legioen heeft in deze provincie twee ba
taljons soldaten liggen, beide behooren
thans tot het eerste regiment. Een ba
taljon lag te Dap-Cao, het andere te
Lang-Son, Van deze bataljons zijn de
compagnieën weer in verschillende
kleinere plaatsen verder het binnen
land in gelegerd. Een gedeelte van ons
bleef dus in Dap-Cao, het andere ging
naar Lang-Son 160 K.M. verder; bij dit
gedeelte was ook ik ingedeeld. Bij aan
komst aldaar werden wij in een
der compagnieën ingedeeld: ik kwam
in een compagnie 30 K.M. van Lang-Son,
in een klein plaatsje, genaamd Nacham.
Dit bgt maar S K.M. van de grenzen van
China verwijderd. De inwoners waren
enkel Anamieten en Chineezen, Behalve
een compagnie van het Vreemdelingen
legioen was er geen andere militaire be
zetting en er was ook overigens geen
enkele Europeaan te vinden. De kapitein
onzer compagnie aldaar was tevens
garnizoenscommandant en gedelegeerde
van het dorp en omstreken. Het dorp
op zich zelf lag in een dal, van alle kan
ten omgeven door hooge bergen; tus
schen de dalen lagen op sommige plaat
sen, in de diepte, uitgestrekte rijstvel
den. In het dorp bestonden de meeste
huizen nog uit bamboe en leem. Het kli
maat was er ongezond en reeds het eer
ste jaar stierven er verscheidene legio-
nairen aan de malaria.
Ook hier zag men dikwijls treurige
tooneelen zich afspelen, vooral op de
dagen, dat het salaris uitbetaald werd.
De oorzaak was natuurlijk weer; de
drank, in het bijzonder de zoogenaamde
„alcool indigien", een soort jenever, be
reid uit rijst maar veel sterker als ge
wone jenever; voor den spotprijs van
ongeveer 20 cents de Liter was dit bocht
gemakkelijk en in overvloed te ver
krijgen, De inlanders gebruikten niets
anders dan deze drank.
Daar kwam nog bij de opium. Men kan
het een Europeaan direkt aanzien of hij
een opiumschuiver is. Het is net als met
den drank, begint men er eenmaal mee,
dan kan men er niet meer mee op
houden. Ik heb soldaten gekend onder
ons die hun laatste cent voor dit gift uit i
gaven, ja dikwijls daarvoor hun kamera
den betalen, en als zij de middelen had
den 50 tot 60 pijpen op een avond rook
ten! De prijs voor de opium bedraagt
daar 8 tot 10 cents voor 5 pijpen.
Als men dan in aanmerking neemt hel
zware en harde werk, dat wij ook daar
moesten verrichten, in zulk een ongezond
en heet klimaat en dat dan van Regee-
ringswege niets wordt gedaan om het
opiumschuiven te verhinderen, doch alles
23 October.
Barometerstanden.
Hoogste: 769.5 le La Coruna.
laagste: 728.9 te Weslmanoer.
Thermometer.
Hoogste en laagste temperatuur
gistermorgen lot heden middag 12 u.:
Hoogste52 |gr.
Laagste48 gr.
Weersverwachting van het K. N. M 1
Meest matige, wellicht tijdelijk krach
tige Z. tot W. wind. Zwaar bewolkt of
betrokken, met lijdelijke opklaring. Re
genbuien. Weinig verandering in lem-
peratuur.
Vrijdag 24 October,
Zon op 6.42; onder 4 47.
Licht aansteken alle rijwielen, motor
rijtuigen en andere rij- en voertuigen
5.17.
Maan op 10.11; onder 5.35 n.m.
Eerste kwartier 29 October.
HOOGWATER VLISSINGEN.
Middelbare tijd.
Vrijdag 24 Oct. 2 22 14.32
Saterdag 25 3.03 15.12
iondag 26 3.45 16.03
Maandag 27 4 27 16.49
Dinsdag 28 5.12 17 41
Woensdag 29 6 07 18.49
Donderdag 30 7.20 20.14
Woensdag hield ds. Kamsteeg van
's-IIcer Hendrikskinderen in dc Boganl-
/aal alhier een lezing over Ibscns Brand.
Het was de eerste der vier lezingen, dlie
door den Ned. Chr. Vrouwenbond, afd.
Middelburg, (georganiseerd worden.
Een talrijk opgekomen publiek volgde
mcl belangstelling 't exposé van 't stuk
izjoowel als de beschouwingen, die spr.
over de s trekking ervan in 'verband met
het leven van den schrijver eraan' Vast
knoopte. Dc conclusie waartoe hij kwam
was ,dat Ij ij de uitbeelding van het Chris
tendom meer van Pihanlasiegefühte dan
van Eriebnisse zou moeten gesproken
worden.
Concertvereeniging
Maria ven Basilides
Concertzaal.
In de Concert- en Gehoorzaal werd
gisteravond het winterseizoen geopend
door Maria von Basilides, een Hongaar
sche zangeres, die in liet bezH is van een
kernachtig, weelderig getimbreerd geluid,
dat zij voortreffelijk gebruikt. Men treft
zelden een stem aan met zooveel ex
pressie mogelijkheden, zulk een ongerept
glansrijk en ongewoon buigzaam geluid,
zulk een enorme adembeheersching. De
techniek van deze zangeres is wel tot in
de perfectie ontwikkeld, hetgeen zij niet
alleen in het glanzende forte, doch te
vens in het teere mezza-voce heeft kun
nen aantoonen.
De voordrachtwijze der altzangeres is
goed ontwikkeld, ofschoon een merk
bare neiging naar het overgevoelige en
het pathetische ietwat afbreuk deed aan
de vertolking der diverse aria's en lie
deren van Handel, Beethoven en Wolf.
De diepzinnigheid der liederen van
laatstgenoemden componist ontgaat haar
echter nog goeddeels, wijl Wolf meer
maar vrij en frank wordt toegelaten, dan
kan men zich indenken hoevelen zich
daar te gronde richten. Het wordt dan
ook begrijpelijk ,dat de helft van hen, die
naar Indo-China vertrekken, nooit weer
terugkeert.
Ik kwam dan ook spoedig tot het in
zicht dat hier het eenige middel om ge
zond te blijven was, zoo solied mogelijk
te leven. Daar ik het voornemen had na
afloop van mijn diensttijd hier als burger
te blijven, in de hoop een passende be
trekking te kunnen vinden, was ik dub
bel op mijn hoede.
Gewoonlijk ging iedere 14 dagen een
gedeelte onzer compagnie een verken
ningstocht ondernemen van vijf of zes
dagen, meestal langs de Chineesche
grens. Zulke tochten zijn door de hooge
bergen welke men op en af moet klau
teren en de rivieren welke men moet
doorwaden, erg vermoeiend.
Wij marcheerden meestal een gedeelte
van den nacht en 's morgens vroeg.
Kampeeren deden wij op zulke tochten
niet, doch wij werden ingekwartierd in
de kampongs der inlanders, die tusschen
de bergen woonden.
Tima.
Op een van deze tochten maakte ik
kennis met een inlandsch meisje dat mij
zeer beviel, en dat ik, indien zij zelf en
hare ouders er mee ingenomen waren,
tot vrouw wilde nemen. Toen ik veer
De hevigste, felste kou
van de Noordpool kan
den ijsbeer niet schaden.
In aijn warmen wollen
wintervacht is hij vol
komen veilig beschut.
Wij menschen kunnen
zelfs bij de felste kou
op even natuurlijke ma
nier ons lichaam be
schermen door het dra
gen van een zuiver wol
len winterjas, als een
deken zoo warm en toch
licht in het dragen. En
zoo ge bovendien prijs
stelt op een mooie jas,
neemt er dan een met
Kreymhorg-conpe: chic,
kwiek, warm ènbillijkin
prijs. Vergelijkonze kwa
liteit met onze prijzen.
MIDDELBURG.
VLISSINGEN.
(Ingez. Med.)
vergt en veel meer dan het uiterlijk
schoon alleen der romant ek.
Van de Hongaarsche componisten Bas-
tok en Kodaly zong Maria von Basili les
eenige volksliederen; stemmingrijke,
sterk-folkloristisch getinte gezangen.
Jammer, dat wij niet door een Holland
sche of Duitsche vertaling in de gelegen
heid- werden gesteld dieper de schoon
heid dezer liederen te leeren kennen.
Deze Hongaarsche liederen stellen we
gens hun steeds veranderend coloriet de
hoogste eischen aan toonvorming en on
danks de zeer lastige intervallen was de
zuiverheid steeds onberispelijk.'
Over het geheel dus een zeer dank
bare kennismaking met een talentvolle
zangeres, die haar succes waard is. Dit
succes kwam mede ten zeerste voor re
kening van haar begeleider, Geza Frid.
Het huis van De Ruyter.
Hel huis waar Michiel Adriaanszoon
heeft gewoond, Prins Hendrikkade 131
te Amsterdam is, zooals gemeld, geres
taureerd.
De firma O. Hansen en Zoon', expe
diteurs, had hel huis gekoahit met ide be
doeling, er baar kantoren te vestigen. Het
bleek ,dal de loestanid van het huis van
jd'ien aard was, dat er 'heel wat aan
moest worden veranderdhet was bouw
vallig' en van binnen groo lendeels .ver
knoeid. De firma Hansen welker chef
veel voor de historie van zijn stad veelt,
was van oordeel, "dat desondanks moest
/worden gjcreó, wat te redden viel. Dat
was niet veel meer dan de gevel, maar
daarmee werd tenminste bereikt, dat dc
yoorbijgang'er „het huis van de Ruyter'
l/oli zien, zooals het is1 geweest. De
akcliitect, de heer J. W. F. Hartkamp,
b.ntwierp een verbo uwirtgsplan. met be
houd van den gevel.
De groote spiegelruiten, die zekér niet
•historisch waren, zijn vervangen' door
tien dagen later terug kwam, ging ik,
zooals de gewoonte het daar vereischt,
naar het hoofd van den kampong en leg
de hem mijn voornemens uit. Hij ging
met mö naar de ouders van het meisje,
en besprak met hen alles in hun taal,
waarvan ik maar weinig verstond. Het
resultaat was, dat de ouders het goed
vonden, indien ik hun den prijs wilde be
talen, dien zij in dit geval als schadeloos
stelling voor het gemis voor hun dochter
als arbeidskracht verlangden. Ik drong
er op aan dat eerst aan het meisje zelf
gevraagd zou worden, of zij lust in mijn
voorstel had en uit eigen wil, dus zonder
ook maar eenigen dwang der ouders, mij
zou willen volgen. Ten zij daar in toe
stemde, zeide ik de gevraagde schade
loosstelling te zullen betalen en wij kwa
men overeen, dat haar ouders met haar
op den eerstvolgenden marktdag, welke
vier dagen later gehouden werd, naar
Nacham zouden komen, waar ik haar
dan in een geschikte woning zou kunnen
ontvangen. Ér waren bij ons soldaten die
op dezelfde wijze zich een vrouw had
den genomen, en van hen vernam ik
spoedig hoe ik te handelen had. Daar
het leven in deze kolonie heel goedkoop
is, vond ik reeds twee dagen later een
nette kleine woning, bestaande uit een
kamer, keuken, een klein plaatsje en een
tuintje; aan huur met de benoodigde
meubelen kostte dit mij niet meer dan
414 piasteb of ongeveer f 5 per maand.
(Wordt vervolgd).
