No. 293.
ONDERDAG 12 DECEMBER 1929
172e Jaargang
Dit summer bestaat uit
Twee bladen.
EERSTE BLAD,
Herbouw
ONDERWIJS
ÏN ONZE
STATEN-GENERAAL,
BINNENLAND
ZEELAND
li!
MIDDELBURGSCH
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en 't agentschap Vlissingen
f 2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De abonnementsprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITGAVE: N.V. MIDDELBURG5CHE COURAIT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
Telefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
COURANT
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regs
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uitdruk
kelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regels opge
nomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" of
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent-
Met e#m kwiekheid waarvan menig
een versteld stond, is men na den brand
aan den arbeid getogen, om door oprui
ming tot herstel te kunnen geraken.
De zakenlieden werken onder hoogen
druk: welk een beslommeringen geeft
niet de afdoening der zaken met de ver
zekeringsmaatschappijen, met experts en
inspecteurs en weer contra-experts, met
reconstructie van de boekhouding en den
inventarisEn dan dat alles in tijde
lijke onderkomens, waar men zich maar
zoowat heeft moeten installeeren, zoo
als 't ging! Gelukkig schijnt men overal
de boeken en rekeningen nog hebben
weten te redden, tot zelfs uit den Fran-
schen Bazar toe; schr, dezes althans, die
2 dag^n voor St. Nikolaas een zichtzen-
dinkje van luttel bedrag kreeg, werd na
den brand de nota keurig gepresenteerd!
Het getuigt zeker van doortastendheid,
wanneer men in een reeds fel brandend
huis niet in een „paniekstemming" komt,
maar zijn zinnen voldoende bijeen houdt
om het voor den zakenman belangrijkste:
boeken en papieren, nog te redden.
Zoo wordt dus door alle getroffenen
hard gewerkt aan de „zakelijke" recon
structie van wat verloren ging; over den
feitelijken herbouw is men echter ook
al bedrijvig doende.
Nu is dat begrijpelijk; men kan heel wel
deelnemen in het verlies der getroffenen,
maar niettemin: les affaires sont les af
faires en wat afbrandde moet weer
opgebouwd worden. Dat aannemers en
bouwmeesters daar op af komen en po
gen, de opdracht tot herbouw te beko
men, wij kunnen er niet anders in zLpn
dan een uiting van zakelijk inzicht, van
dezelfde kwiekheid, als waarvan in den
aanvang sprake was.
Reeds Dinsdagavond zag^n we een
jong Amsterdamsch architect de laatste
hand leggen aan een ontwerp voor nieuw
bouw van het Grand Hotel Verseput; op
de mare van de ramp overgekomen had
hij zich bij goede kennissen direkt ach
ter een teekentafel verschanst en was
met potlood, teekenhaak, stuf en drie
hoek op het probleem losgetrokken!
o
De herbouw bergt, behalve de vele par-
tikuliere, ook een probleem van alge
meen belang in zich: hoe zal het herstel
de stadsbeeld worden? Leelijker dan,
even mooi als, of in z'n geheel mooier
dan, het oude?
Het eerste moet met alle ons ten dien
ste staande middelen voorkomen worden.
Met straffe hand moet afgeslagen wor
den elk pogen van moderne-bouwkunst-
experimentator^n, die met enkele holle
theoretische frasen (de tegenwoordige
bouwkunst lijkt bij sommigen meer op
filosofie dan op architectuur!) ons een
misbaksel in de mooie oude straat zou
den willen opmetselen of neergieten, om
dat zij, op bolsjewieksch-rationalistische
inspiratie, meenen dat het vulgus van dit
en volgende geslachten niet meetelt. Dat
gaat niet aan, maar zal vermoedelijk
wel niet geprobeerd worden.
We nemen dus aan, dat de aanval uit
dien hoek niet zal komen. Nu zijn er nog
een aantal mogelijkheden echter. We zul
len die niet alle opsommen, nademaal
ook dit geen cursus in logica behoeft te
lijken, maar alleen dit er van zeggen. De
geheel verbrande huizen uitgezonderd
Verseput, waarover aanstonds waren,
als we ons niet vergissen, allemaal of
althans voor het meerendeel verbouwd:
een moderne dusgenoemde pui onder een
huis, dat er vroeger anders had uitge
zien. Die pui>n waren niet slecht, een
enkele heel aardig, naar onze meening,
maar: een groofsche eenheid van con
ceptie zag men er niet in. Wat boven
de puien zat, viel niet bijster op, dunkt
ons zoo. Transvalia viel op door hoogte
en breedte, maar overigens was ook dat
architectonisch gesproken, geen bouw
werk van opvallende schoonheid.
Evenwel: er is nu tabula rasa gemaakt.
En bij den ons waarlijk verheugenden
ijver waarmede de wederopbouw wordt
aangepakt, zouden we toch een vraag
willen stellen: zou het niet mogelijk
Z1jn, door een soort architectonisch-aes-
thetischen opperbouwmeester met over
redende, adviseerende bevoegdheid aan
te stellen, te komen tot een zoo groot
mogelijke eenheid en schoonheid van
den nieuwen bouw?
Men versta ons wel: dit is geen plei
dooi voor één architect, één bureau, maar
wel voor: centrale leiding bij tenminste
de gevelarchitectuur, d. w, z. de recon
structie van het straatbeeld. Centraal
overleg, opdat niet Jan met witte gegla
zuurde, Piet mek groene en Kees met
oranje dito-klinkertjes ons een lappen
deken van winkelhuizen zou willen ma
ken.
Ook vragen we niet: een winkelgalerij
van Verseput tot Kaan of tot Boasson;
verscheidenheid deert niet, wel wordt
schoonheid en harmonie gevraagd!
Bij deze beschouwingen lieten we Ver
seput er buiten, want 4&t is een probleem
op zichzelf, daf slechts verbonden is met
het voorgaande door den eisch, dat het
nieuwe grand hotel met de nog staande
omgeving en de nieuw te bouwen win
kels ook een aanvaardbaar geheel zal
vormen.
Het probleem van Verseput is dit: een
nieuw bouwwerk, naar den bezadig-
den en verstandigen geest van dezen
tijd optrekken, of pogen het „in zijn
ouden luister" te herstellen? Ziet, dat is
een moeilijke quaestie, behalve voor de
moderne architecten, die het onderling
al uitmaakten: reconstructie is misda
dig, zeggen zij. Laat ze dat zeggen -
we zullen onze eigen meening toch mo
gen hebben?
Welnu, het is ons bekend, dat er al
gewerkt wordt voor herstel in den ouden
toestand. En nu veroorlove men ons op
te merken, dat wij daar ditmaal niet
voor zijn.
Want zie: „de oude luister" is weg.
Radikaal, Verseput, eens een schoon feit,
is nu een schoone herinnering. Dat is
niet meer, door bouwmeesters van de
zen tijd, weer op te trekken, nog minder:
te restaureeren; het zou imitatie-oud we
zen, misschien bewonderd door die Ame
rikanen, welke gegoten ijzeren Ionische
zuilen voor hun villa's hebben, maar
de Nederlander zou voelen: dat is niet
echt, maar namaak-antiek. Een eeuw zou
er over heen moeten gaan, voor de patina
het nieuwe weer eenigermate aanvaard
baar zou maken.
Het probleem is hier anders dan in
Leiden waar er al zoo verbazend veel
over de zaak te doen geweest is! im
mers: daar stond de zeer karakteristieke
het heel,; straatbeeld beheerschende, ge
vel nog zoo goed als geheel! Maar Ver
seput is weg....
Edoch, wanneer wij hier dus toch het
dusgenoemde moderne standpunt huldi
gen, dan geschiedt dat onder twee reser
ves. De eerste is deze, dat een nieuw
Verseput een karakteristiek, zoo moge
lijk grootsch, specimen worde van onze
tegenwoordige bouwkunst, beheerscht en
weloverwogen door een architect met
gevoel voor schoonheid en meer bepaald
met gevoel voor de Middelburgsche sfeer.
Tegen een vloekend misbaksel, dat geen
enkele andere eigenschap hee|t dan mo
dern-rationeel te zijn, zullen we ons he
vig kanten. Maar: we hebben al gezien,
dat zoo iets heelemaal niet behoeft; ze
kunnen en ze willen ook wel anders.
En hec tweede beding is: dat de vox
populi zich niet verheffe. Wanneer er
een inderdaad algemeen e, bree-
de strooming in de stad zou ontstaan, van
hoog tot laag, en die zou, zelfs met los
trekken der koorden van de eigen beurs,
herbouw in ouden toestand verlangen,
niet alleen nu, maar ook nog over en
kele maanden dan zouden we i n d i t
geval daarvoor het hoofd buigen.
Want in dat opzicht verschillen we
met de tegenwoordige architectuur-theo
retici; de burgerij heeft ook een woordje
mee te spreken: zij bouwt tenslot-
t e. En doet ze verkeerd.welnu, alle
kwaad is niet te keeren, ook niet door
een modernen architect,
We vatten dus samen: inhet alge-
me e n belang pleiten we voor een
heid, die geen eenvormigheid insluit, bij
den ganschen wederopbouw van de Lan-
gedelft en naar onze persoonlijke
meening verdient een passend nieuw Ver
seput de voorkeur boven een pogen tot
wederopbouw van wat er vroeger stond.
'eerste kamer.
Ambtenarenwet.
Nadat verschillende bezwaren in lan
gere of kortere redevoeringen waren op
gesomd en minister Dommer daarop
een en ander had geantwoord, is de
Wet, regelende den rechtstoe
stand der Ambtenaren, gisteren
door de Eerste Kamer aangenomen
z. h. st.
TWEEDE KAMER.
Curapao en ir. Fruytier. -
Onderwijszaken.
De Tweede Kamer gaat Voort hartige
woordjes over Curacao te spreken, pro
en contra. De heer F a b'e r (r.-kj heeft
het voor ir. Fruytier opgenomen: men
moet diens beleid, volgens dezen spr. be-
oordeelen in verband met de middelen,
die hem ten dienste stonden.
Een waarheid als een heel weiland vol
koeien maar: zou dat niet geschied
zijn? Dat ware immers barbaairsch!
De heer Wjj nk o o p .(corn.) hield een
zelfs voor zijn doen bovenmatig verward
betoog: Curasao moéten we maar aan
Venezuela teruggeven, wilde hij.
Van groot belang was, wat de m i mi s-
ter van Koloniën over het geval-
FruyLier zeide. Wij ontleenen er het
'volgende aan.
Wat de keuze van den nieuwen gou
verneur betreft, .waai' bij1 den overval
op militair terrein zoo érnstige tekort
komingen zijn geconstateerd was er ze
ker alleszins reden een militair te benoe
men. Maar in de eerste plaats werd ver-
jeischt een man van betjfer door
zicht, van capaciteiten en van
de noo dige bekwaamheden, om
de moeilijkheden op Curacao op1 ver
schillend gebied op te lossen. Spreker
spreekt de hoop en die verwachting uit,
dat de lceuze van den gouverneur, gege
ven zijn antecedenten, zal beantwoorden
aan wat daarvan verwacht mag worden.
De gouverneur Fruytier is inderdaad
leervol ontslagen; spr. had niet anders
kunnen doen. Door plotselinge omstan
digheden van geheel bij zonderen aard,
waarin vele anderen niet gelukkiger zou
den zijn geweest, is die heer Fruytier in
een positie geraakt, die het voor den
heer Fruytier onmogelijk maakte in zijn
gouverneurschap .gehandhaafd te blijven.
Eervol ontslag van hoogs ambtenaren
gaat steeds met dankbetuiging gepaard.
De heer Fruytier blijft nog eenige we
ken op sprekers departement om de noo-
dige inlichtingen te verstrekken medé in
verhand met den terygkeer, de volgende
week van de commissie-Hoorweg.
De Arend gaat als oorlogsschip naar
Curapao ter vervanging van de Hertog
Hendrik. Verder komt er nog een torpe
do-jager. Voor de eerste twee jaren kan
worden voorzien in de behoefte van een
schip op Curapao.
Dat de militaire macht op Curapao op
8 Juni niet voldoende was, berust op een
dwaling. Gemis aan leiding en gemis aan
voorbereiding op het 'incident heeft den
overval doen slagen.
Daarna begon men aan Onderwijs. Men
was niet bijster vriendelijk tegen minis
ter Telstra; de heer Ketelaar
fv.-d.l bijvoorbeeld besloot zijn toespraak
zoo
Intusschen: de heer Terpstra zit er
nu; we zullen het beste van hem ho
pen. Een voordeel heeft hij: hij heeft
een voorganger gehad waarnij men ge
makkelijk gunstig kan afsteken!
Hartelijk is anders!
Er is nog aangedrongen op eenheid
in spelling 1 maar die komt er toch
niet; De Vries en Te Winkel verliest
overal terrein en "11 olie wijn is officieel
'verboden
Dat moet eerst doorzieken.
Geslaagd voor het machinistendiplo
ma B de heer L. Minderhout, leerling
vam de De Ruyterschool "te Vli'ssin-
gen.
Geslaagd te Amsterdam voor het
examen Staatsinrichting jVt. O., de beer
P. N. Kruithof te Hans weert.
DE STEMDWANG.
Het Tweede Kamerlid, de heer Kersten,
heeft aan dén Minister van Binnenland-
sche Zaken en Landbouw de volgende
vragen gesteld:
Is het den Minister bekend, dat o. a.'
de burgemeesters van Enschedé, Schoon
hoven, Bergambacht, Rilland-Bath, ook
na de j'ongste verkiezingen maatregelen
hebben genomen ten einde te geraken
tot vervolging van vrouwen, die bij her
haling hadden verklaard, dat zij om des
gewetens wil aan de stemming niet kon
den deelnemen?
Is de Minister bereid de noodige stap
pen te doen, opdat maatregelen tot ver
volging als bovenbedoeld niet meer her
haald worden?
DE POSTVLUCHTEN NAAR EN VAN
INDIE,
Het vierde retourvliegtuig is gistermor
gen om 8 uur uit Aleppo vertrokken en
om 14.05 te Konstantinopel aangekomen.
Alles wel. Vandaag verder.
Vanmorgen is het achtste en voorloo-
pig laatste postvliegtuig de PHAEO van
Schiphol naar Indië vertrokken.
DE SPOORWEGRAMP BIJ NAMEN.
De Nederlandsche gezant te Brussel,
Jhr. Van Nispen tot Sevenaer heeft aan
Minister Hijmans de deelneming van de
Nederlandsdhe regeering betuigd met de
ramp, die België getroffen, heeft tengevol
ge van het spoorwegongeluk bij Namen.
RADIO-RAAD.
Bij Kon. besluit is met ingang van 4
December 1929, aan dr. J. P. Fockema
Andreae, burgemeester van Utrecht,
op zijn verzoek, eervol ontslag verleend
als lid van den Radioraad, met dankbe
tuiging voor de door hem als zoodanig
bewezen diensten, en is benoemd tot
lid van dien raad W. Graadt van Rog
gen, secretaris-generaal der Jaarbeurs
te Utrecht.
De Minister van Financiën maakt
bekend, dat ten behoeve van 's Rijks
schatkist is ontvangen: wegens over vori
ge jaren te weinig betaalde belastingen
naar inkomen en-of vermogen^ (gewe-
tensgeld) bijden ontvanger der directe
belastingen te Brouwershaven 2000
gulden: Goes f 55.80; St. Maar
tensdijk f 100; Ter neuzen f 16.80;
den inspecteur der directe belastingen
enz. Ie Mid de 1 b u r g f 100.
Door het Comité, dat in Zeeland
gelden bijeen brengt voor de Noord- en
Zuid Hollandsche Redrljngmiaatschappij
is reeds f 400 als voorloopige bijdrage
toegezonden.
DE ZIEKTEWET.
Vanwege den Raad v. Arbeid alhier
verzocht men ons plaatsing van het
volgende:
De aandacht der werkgevers wordt
erop gevestigd, dat vóór of op 16 Dec.
a.s. het van den Raad van Arbeid ont
vangen formulier inzake de ziektewet
moet zijn ingezonden.
Ook de werkgevers, die aangesloten
zijn, of die voornemens zijn zich aan te
sluiten bij een Bedrijfsvereeniging, zijn seeren, al klinkt telkens de order der
verplicht dit formulier ingevuld terug [agenten: „door loo pen".
redelijk; over de wijze, waarop daaraan
te voldoen zou zijn, komen we nog Wel te
spreken.
Het dagblad „De Telegraaf", dat, voor
zoover dezen brand aangaat, in zijn be
richtgeving, zoowel wat omvang als juist
heid betreft, achterstond bij de overige
groote bladen, poogt dat nu goed te
maken met een interview met onzen
Commissaris der Koningin. Zakelijk bevat
het, voorzoover juist, geen nieuws voor
ons behalve dan de verbijsterende
mededeeling, dat „er geen orde bij
den brand was". Dat hebben wij
niet bemerkt!
Maar: dat is natuurlijk ook weer niet
waar, evenmin als de „paniekstemming",
die „De Telegraaf" ten tijde van den
brand in Middelburg liet heersclien.
De Commissaris der Koningin heeft
dan ook heden den volgend'en brief ge1
richt tot den Voorzitter van het be
stuur over de brandweer te Middelburg:
„Het verslag van het onderhoud, het
welk ik op 10 dezer met een verslagge
ver van „De Telegraaf" heb gehad (zie
avondblad van 11 December, pag. 5),
geeft mij aanleiding U dienaangaande het
volgende mede te deelen.
Daargelaten de overige onjuistheden,
welke daarin voorkomen, is tot mijn leed
wezen niet vermeld, dat ik mijne inlich
tingen heb aangevangen met de opmer
king, dat ik vol lof was over de wijze,
waarop het personeel van elke brand
weer, die ter plaatse aanwezig was, dus
ook dat van de Middelburgsche brand
weer, zich van zijne zware taak heeft
gekweten, <?n dat daarbij meermalen blij
ken van moed en durf zijn gegeven.
Ik ontken ten stelligste, dat door mij
zou zijn beweerd, dat bij het optreden
van Uwe brandweer „geen orde" zou
hebben geheerscht. Wel is door mij be
treurd, dat de inrichting en het mate
riaal van Uwe brandweer mij niet vol
doende zijn toegeschenen om onder de
omstandigheden, welke zich j.l. Zater
dagavond voordeden, op afdoende wijze
te kunnen ingrijpen.
Ik stel er prijs op dit mede te dee
len, opdat U niet zoudt meenen, dat ik
een minder gunstigen indruk omtrent het
personeel van Uwe brandweer heb ge
kregen. Het tegendeel is het geval. Gaar
ne breng ik het personeel van Uwe brand
weer hulde voor zijn onvermoeid kracht
dadig optreden.
(w, g.) De Commissaris der Koningin
in Zeeland."
De belangstelling ,oip het terrein van
den 'brand was gisterenmiddag- en avond
en <bok' heden zeer groot, vooral nu het
aan voetgangers is veroorloofd te pas
te zenden.
MIDDELBURG.
BRANDWEERFONDS 7 DEC. 1929.
Tot hedenmiddag 12 uur zijn bij Izaak
Boasson 8i Zoren's Bank N.V. de na
volgende bedragen ontvangen ten gunste
van het Brandweerfonds 7 December
1929, t. w.:
Totaal vorige opgaaf 1346.50, W. J.
S. ƒ300, Mr. W. H. ƒ10, A. O. 20,
Natuurlijk is een deel van den droe
ven aanblik achter de schuttingen ver
bolgen, doch herhaaldelijk moeten de
deuren worden geopend voor werkzaam
heden t\f voor 'biet iblusschen van nog
brandende overblijfselen der gebouwen
of hun inventaris.
Zoo was men hedennac.it weer bezig
water te spuiten op het puim van dien
winkel van ;de firma .Wiener, die het eerst
door het vuur is vernietigd.
Onder de steeuen lagen wollen goe-
Mej. Dr. J. J. B. M. 10, Mevr. A. G. derCn. en df fer"
K.Iw. Apeldoorn 25, Mevr. m.-h.wakkert op dergelijke plaatseri
r ca AA t m -P ca t„ n m tt fm het vuur steeds weer aan.
J. M. ƒ50, In D. M.H. ƒ10,5 Hedenmorgen half acht, dus' na den
Jzn. V Hage ƒ2.50. Totaal ƒ1894.-- 'N^en nacht, rukte de brandwacht weer
Hiervoor zijn, zoover noodig, gezegelde
in, drch om 9 uur hedenmorgen moest
kwitanties afgegeven.
gemeentewerken weer gewaarschuwd
worden, omdat het vuur weer aan'wak-
j k'erde in de ruïnes van het Grand Ho-
?T®n ®r sc '.s schnjit. |ej^ en njej. me(- emmers water kon wor-
riierbrj een bescheiden bijdrage vandea oe'hlUsClrt, omdat htet door er op
een oud-Middelburger. Ik hoop, dat ons verbrand hout niet tc bereiken
mooie stadje voor onheilen, als nu ge- j
weest, zal mogen gespaard woicten La-jj jdet 'blijkt dus wol noodig dat er steeds
'e,n*e *leJ- denken, dat de vlammen naai j n blusschïnjgsch'materiaal ter plaatse
Abdij of Stadhuis waren doorgegaan en b|jjft
dan met zulk middeleeuwscb brandweer- Trekt het weder werken Van brand
materiaal. Nu kan de omstaande put nogbtnsschers reeas de aandacht, dit is niet
gedempt worden. Dat alle Middelburgers,injnder bet geval met htet opruimir^gs-
waar zij ook wonen, hun puin m den vorm werk, dat is aangevangen b'pi het terrein
van zilverlingen zullen storten, is defler fjrma q fj,e jager Jr., waar o.a,
wensch van een oud-Middelburger. Lipsbrandkasten, die met 'glain'sl den he-
ïw runntv cramp A'^en vuurgloed hebben doorstaan1, wer-
CrKUUAF öNAriL?. 5 den weggehaald, terwijl wageds aanrijd
Na de (conditioneele) toezegging vanden voor het weghalen van het puin.
„The Vitrite Works" om 1000 gulden in ]Je winkel der firma 'Simon de Wit,,
het „Brandweerfonds 7 Dec. 1929" te- is na dat dag en nacht was door gewerkt
storten, ontvangen wij een dergelijke van weer zoover, dat hij hedenmorgen kon
de N.V, Houthandel v.h. G. Alberts Lzn.worden geopend, al zullen pakhuis en
Co., die zich bereid verklaart 1000 bovenwoning nog geruimen tijd buiten
ter beschikking van dit fonds te stellen, gebruik zijn.
mits te voren voldoende waarborgen De heer Brakman, heeft 'ook kaïis" ge
worden verschaft voor de goede func- zien heden, al is 'hfet nog achter ge-
tioneering en vlugge bediening van de blindeerde ramen, den verkoop zijner
motorspuit, zoodat deze op voor die fir- artikelen te hervatten,
ma afdoende wijze wordt verzekerd. 3 De firma Meinsma. is 'er niog niet inge-
Ook deze conditie lijkt ons alleszins slaaga haar bedrijf weer ïn gang te brem-
e
e
o
