spaart
DERDE BLAD
De Plaatsvervanger.
door
Zaterdag 15 Juni 1929 ffo 139
DE AANBOUW EN VERBOUW VAN
HET GASTHUIS.
FEUILLETON
Standard Motor Oil te koopen!
Vraagt naar de echte, zuivere, onvervalsclite
Standard Motor Oil, dan geeft U Uw motor het
beste wat er te krijgen is. Deze wordt door dui
zenden automobilisten, motorrijders en garage
houders bij voorkeur gebruikt.
STANDARD
van
Uw carterolie telkens als U
stopt om A.P.C. Motor Spi
rit bij te taden. Ëischt dan
de echte Standard Motor
Oil. Deze zal U in alle
opzichten tevreden stellen.
American Petroleum
Company, Gebouw Pe-
trolea,s-Gravenhage
VAN DB
VAN
Gisterenmiddag is de aanbouw van t
Gasthuis, die zoo goed als gereed is, in
gebruik genomen met een bijeenkomst
van het bestuur, directrice en verder
personeel van de Godshuizen en t Gast
huis, en vele genoodigden, o. w. wij op
merkten den heer mr. van Dusseldorp, lid
van Ged. Staten, den burgemeester, wet
houder Onderdijk, meerdere raadsleden
en de gemeentesecretaris, leden van het
Burgerlijk Armbestuur, van de Gezondh.-
commissie en van het bestuur der Veree-
niging tot verzekering tegen de kosten
van ziekenhuisverpleging.
Van den Commissaris der Koningin,
van wethouder mr. De Veer, van dr.
Schoute, van den heer Woldringh van der
Hoop en enkele anderen was bericht van
verhindering ingekomen, terwijl mevrouw
Willink, de oud-directrice een telegram
Szofnd van verhindering met de beste wen-
schen voor den bloei van het Gasthuis.
De voorzitter van het college van re
genten der Godshuizen, de heer Mr. G.
J. Sprenger, riep allen een hartelijk
welkom toe. In de eerste plaats de leden
van Ged. Staten, met welk college het
bestuur in nauwe relatie staat, omdat
voor werken, die duurder zijn dan f 200,
goedkeuring van Ged. Staten noodig is
en de laatste jaren ging het om wel wat
hoogere bedragen dan f 200. Dat Ged.
Staten steeds gunstig op de vragen be
schikten, is een teeken geweest, dat zij
overtuigd waren, dat het bestuur nim
mer iets onnoodigs of onredelijks vroeg
en steeds de grootst mogelijke zuinigheid
betrachtte. Dit blijk van vertrouwen is
naar waarde door het bestuur geschat.
Tot burgemeester, wethouders en le
den van den gemeenteraad zegt spr., dat
hij begrijpt men de controle op de huis
houding met nauwkeurigheid wilt voe
ren, nu de gemeente moet opkomen voor
de tekorten der godshuizen. Dat zou tot
moeilijkheden aanleiding kunnen geven,
maar zal dit niet doen, want uit de ge
voerde briefwisseling heeft spr. de vaste
overtuiging, dat wederzijds alles wordt
gedaan om wrijving en moeilijkheden te
voorkomen. De kracht ligt in samenwer
king en wederzijdsche waardeering. Een
goed ziekenhuis is een gemeentebelang
van de eerste orde. Dat dit veel geld
kost is niet te ontkennen, maar dat is
onvermijdelijk en het mag nooit een
doorslaand argument zijn om verbeterin
gen en aanvullingen tegen te houden
mits slechts de noodzakelijkheid vast
staat en de noodige zuinigheid worde be
tracht. Spr, hoopt ook in de toekomst
medewerking te mogen ondervinden.
Zich wendende tot den heer Herman
Snijders, zegt spr het allen bijzonder vee
genoegen doet hem hier te zien en spr
kan zich voorstellen dat de heer Snij
ders er prijs op gesteld heeft tegenwoor
dig te zijn. Onder zijn leiding toch is de
voorbereiding en een deel van het werk
zelf tot stand gekomen. Het lezen der
stukken heeft spr. de overtuiging gege
ven, dat de heer Snijders daaraan vee
werk heeft gehad en dat het hem hee
wat hoofdbreken heeft gekost, om uit
dien chaos van plannen den kosmos te
scheppen, die belichaamd is in den nieuw
bouw. Het zal den heer Snijders steeds
een groote voldoening zijn terug te den
ken aan zijn arbeid en het bereikte re
sultaat.
door
RICHARD MARSH.
Vrij naar het Engelsch door C. M G. de W
91).
Hij ging voort: „Eindelijk, na allerlei
avonturen, die ik je misschien eenmaal
vertellen zal
„Ja, zeker, daar zal ik wel voor zor
gen."
„Bevond ik mij in de streek' van Klom
dyke bij de gouddelvers. Be rijkdom aan
goud was voorbij: ik trof hel niet, jk
had haast niets gevonden. Eens op een
nacht viel er iets tegen de deur van
mijn hut aan. De hut en de claim had'
den behoort aan iemand' anders, die-
het zaakje al lang had opgegeven, in
"wanhoop. Het lag wat afgelegen, die
claim; er kwam zelden bezoek. Toen ik
naar buiten ging, om te kijken w'at het
was, struikelde ik over een man, die
vlak voor den drempel op den grond
lag: hij was dronken, smoordronken
Hoe hij het aangelegd had om zoover te
komen was mij een raadsel, dat hij nooit
heeft kunnen oplossen. Ik nam hem op
en hield hem dien nacht in de hut."
Spr. uit dan zijn spijt, dat de ruimte
niet toeliet meerderen uit t.e noodigen en
vooral ook dat men de dames niet kon
medevragen. Spr. deelt mede men de da
mes gaarne a.s. Maandag te 3 uur zal
rondleiden.
Voor het gasthuis is het een dag van
groote beteekenis, het bestuur toch
heeft iets te laten zien, waarop het meent
trotsch te kunnen zijn en waarmede het
voor den dag kan komen. Spr. vertrouwt
dat allen bij den rondgang die trots zul-
en billijken en de voldoening van het
bestuur begrijpen, dat het eindelijk dit
resultaat heeft bereikt
Ettelijke jaren van voorbereiding wa
ren noodig. Meerdere plannen werden
gemaakt en grondig overwogen om ten
slotte weer te worden weggelegd, of om
dat ze niet gaven wat noodig was, of
omdat ze ver boven de financieel®
krachten gingen. En dan moest weer 'n
nieuw plan worden ontworpen, waarin
overeenstemming werd verkregen tus-
schen het noodige en de financieele
draagkracht. Dat die overeenstemming
ten slotte werd verkregen, dankt het be
tuur in een voorname plaats aan den
architect, den heer Jansen, die steeds
weer bereid was de plannen om t.e wer
ken. Spr. brengt hem gaarne daarvoor
een woord van dank.
Reeds lang was het ieder die in het
Gasthuis werkte, duidelijk, dat dit in 't
geheel niet meer voldeed aan.de eischen,
die men in alle bescheidenheid aan een
ziekenhuis mag stellen. Wat geen won
der is, als men bedenkt, dat het gebouw
dateert uit de 60ger jaren van de vorige
eeuw en dat ongeveer alle verbeteringen
en aanvullingen, die waren aangebracht,
geklemd Waren in dat zelfde oude ge-
jouw. Men moest de vleugels uitslaan
suiten de bestaande muren.
Om nu niet te ver terug te gaan, me
moreerde spr. dat in 1921 van de zijde
der medici werd aangedrongen op bete
re werkgelegenheid voor de artsen, be
tere poliklinieken en op aanvulling der
gelegenheid tot klasseverpleging.
Het bestuur kon deze behoefte be
zwaarlijk tegenspreken en verzocht in
1922 aan Dr. H. P. Bosscha een rapport
te willen uitbrengen over het Gasthuis,
zooals het toen was en verbeteringen aan
te geven Dit rapport, hoe welwillend
ook gesteld, was vrijwel een doorloopen
de afkeurende kritiek op de inrichting.
Dit gaf de medici aanleiding andermaal
bij het bestuur op verbetering aan te
dringen en na bespreking werd door de
heeren Dr. Schoute, Orbaan en Martens
aangeboden een plan over te leggen,
waarin zij zouden neerleggen, wat zij
noodig achtten.
Dit plan werd in October 1923 over
gelegd en gaf aan een aanbouw, aanslui
tende aan den rechtervleugel aan de
zuidzijde van den tuin en loopende onge
veer tot het Molenwater. Tevens waren
in dit plan verbeteringen in de keuken
en huishoudelijke afdeeling gedacht. Het
zou ongeveer 2 tot kosten.
Over dit plan is het oordeel gevraagd
van Dr. Wortman en den toenmaligen ar
chitect der Godshuizen, den heer Brou
wer. Hunne meening was niet gunstig
Verschillende bezwaren werden naar vo
ren gebracht en ook werden de geraam
de kosten te laag geacht. Beide heeren
meenden, dat de 2 ton ver zouden wor
den overschreden.
Op deze gronden meende het bestuur
dit project niet te moeten volgen en zij
droegen aan Dr. Wortman op een nieuw
project te maken.
Toch komt het spr voor, dat niet
moet worden onderschat, de verdienste
van het werk der drie heeren Doctoren
waarin voor het eerst werd gegeven een
afgerond plan van verbetering.
Dr. Wortman legde in Februari 1924
een lijvig ontwerp over. De oplossing
was door hem gezocht in een gehee
nieuw gebouw aan de zijde van het Mo
lenwater en aan het oude gebouw ver
bonden door een gang.
Alles v/at de verpleging en verzorging
der zieken betrof, zou dan uit het oude
gebouw verdwijnen en dit alleen worden
gebruikt voor administratieve doelein
den en misschien voor kinderafdeeling
„Was het een vreemdeling?"
„Ja, hij zag er lang niet aantrekkelijk
uil; ik heb nog nooit zoo'n afzichtelijke
vent gezien, vuil, slordig, met heel vie
ze kleeren. 's Morgens vertelde hij mij
dat hij White heette. Een paar maal
was hij weer dronken en zijn geheugen
speelde hem parten, w'ant zei hij, dat
hij Carter heette. Hij had allerlei na
men als *je hem gelooven wou, n^aar
men hoefde niet zoo heel snugger te
zijn om te begrijpen, dat hij zijn echten
naam nooit genoemd had. Je kunt er
om lachen, maar we werden een paar
kameraden."
„Bus dan Was hij toch zoo heel kwaad
niet?"
Het gebaar dat hij maakte, Was mis
schien bedoeld een overtreffende trap
uit te drukken.
„Mijn eerste indruk was duizendmaal
beneden de waarheid. Hij was in alle
opzichten een van de ergste soort die
ik ooit ontmoet heb."
„Hoe kwam je er dan toe kambraad
met hem te Worden? Was je sonils
eenigszins een verwante ziel?"
„Ik heb altijd voorliefde gehad
voor kreupele honden. Want er zit al
tijd nog wel iets goeds in de mienschen
die de lduts zijn kWijt geraakt. Ik heb
den man ronduit de waarheid gezegd
telkens weer als ik hem ontmoette; mfeer
Beschouwt men dit plan, dat berekend
was voor 124 bedden, dan komt men
sterk onder den indruk, dat hier een des
kundige aan het woord is, die gezocht
heeft niet alleen maar de beste en meest
rationeele oplossing, maar die tevens ge
tracht heeft hij zegt dat trouwens zelf
om de kosten zoo laag mogelijk te
doen zijn. Wat niet wegneemt, dat de
kosten, alles bij elkaar genomen, toch
nog zeker de 4 ton zouden overschrijden.
Maar daarvoor zou men dan ook een eer
ste klas ziekenhuis hebben gehad en dat
in den duursten tijd van bouwen.
Intüsschen, die 4 ton maakten het plan
voor Middelburg onuitvoerbaar.
Het bestuur droeg toen aan den heer
Brouwer op een meer eenvoudig en be
scheiden plan te maken. Dit bevatte
eigenlijk niet anders dan een verbetering
van de gelegenheid tot opereeren met
ijbehoorende vertrekken, waartoe de
architect zich dacht een aanbouw in den
tuin tegenover de voordeur en rechthoe
kig staande op den achtergevel. M'en
heeft dat wel genoemd ,,de derde tand"
(eigenlijk is het de middelste) van de
ork, die het g^heele complex vormt.
Een luchtphoto zou duidelijk maken, dat
dit beeld inderdaad wel juist is. De staf
der gasthuis doctoren, aan wie het ont
werp ter beoordeeling werd gezonden,
was voor die zending erkentelijk, maar
mot het nlan niet ingenomen, als zijnde
dit niet voldoende. De staf had destijds
noodig geacht:
Nieuwe werkruimte voor de chirurgie;
idem voor den internist; uitbreiding klas
se afdeeling
En in het ontwerp was alleen aan het
lste punt tegemoet gekomen. Maar de
staf verdient de hulde, dat hij het niet
bij deze klacht liet, maar tevens aangaf
de oplossing, waardoor aan de drie wen-
schen kon worden tegemoet gekomen,
op een wijze die niet te kostbaar zou
zijn. Spr. stelt er prijs op te vermelden,
dat het vaderschap van deze oplossing
toekomt aan Dr. Koch, waarop hij voor
al daarom zoo trotsch kan zijn, omdat
het eigenlijk de eenige en tevens de een
voudigste oplossing was, om in alle wen-
schen van den staf te voorzien.
Dat plan-Koch dan was de verbinding
lusschen den ouden tanidi en dea nieuw te
bouwen derden tand! met een vijftal klas
sekamers, een badkamer en een werkge
legenheid voor den internist. Wilde men
in beeldspraak blijven, dan zou men kun
nen spreken van het ei van Columbus,
geklemd tusschen twee tanden van een
vork.
En zoo is ten slotte in hoofdzaak de
vernieuwing van het medische gedeelte
tot stand gebracht.
Maar er was meer. De keukenafdeeling
voldeed al sinds lang niet meer aan de
meest eenvoudige eischen. Deze inrich
ting, in 1865 misschien haar tijd vooruit,
kon niet meer voldoen aan wat op het
stuk van voeding van klasse patiënten
noodig was en de beschikbare ruimte
was beslist onvoldoende. Men moet dit
niet gering achten. In een ziekenhuis is
een goede en'hygiënische inrichting van
keuken, v/asch- en huisdienstvertrekken
van niet minder belang dan goed geoutil
leerde lokalen voor de medici. Spr. zou
haast durven zeggen, dat zij daarmede
zeker in belang gelijk staan en gelooft
dat geen dokter hem dat zal tegenspre
ken. Spr. zal van de nieuwe keuken
inrichting niet veel zeggen. Men zal zich
zelf kunnen overtuigen van het doeltref
fende en hygiënische er van.
Maar nog een derde zaak vroeg de
aandacht van het bestuur, en ook deze
verdiende alleszins grondige overweging.
Spr. bedoelt het onderdak brengen van
de zusters. Een deel er van was onderge
bracht in het gasthuis en zelfs op den zol
der; een ander deel in het huis naast
het gasthuis, ouderwetsch en hokkerig en
bij de uitbreiding van het getal zuster
moest zelfs voor een niet onbelangrijk
deel woning gezocht worden in de stad
hier en daar verspreid en zeer kostbaar.
Het zal niet speciaal gezegd behoeven
te worden, dat dit een allerminst ge
wenschte toestand is.
Daarom werd boven de nieuwe keu
kenafdeeling een zustersafdeeling ont-
dan eens heb ik hem om zijn ooren ge
slagen en toch verdroeg of duldde ik
hem; hij was zulk een ongelukkige, lro-
pelooze vent! Ik kon zoo'n medelijden
met hem hebben, dat ik haast van liem
begon te houden."
„Het lijkt mij onbegrijpelijk; ik geloof
dat de smaak van een mensch som
even merkwaardig is als zijn manier van
doen."
„Hij was meestal doodsangslig. En dan
bedronk hij zich weer om dien angst
te vergelen. Dag en nacht was hij bang
voor iets. Maar ik kon hem niet laten
merken dat ik dit begreep en hij liet
er nooit iets van los tot op een ziekeren
avond."
De spreker zweeg; liet was of hij al
les weer voor zich zag en alsof hij zich
de gebeurtenissen in goede volgorde
wilde herinneren. Bettv keek naar hem
Op dat oogenblik zat zij boven op haar
voeten -op den stoel. Hij stond bij de
deur, vlak tegenover haar. Men kom zien
dat zij levendig belang stelde in het ver
haal.
„Ik had een kwaden dag gehad, in
derdaad verscheidene kwade dagen, ja
zelfs kwade weken. Ik was bepaald van
plan de zaak op te geven en het ergens
anders te gaan beproeven. Zoover ik
het beoordeelen kon, zat daar geen goud
voor iemand, en voor mij zeker niet. Ik
Waarborg 9
U kunt standard $fö*
tor Oil uit dé bekende
flesschen of^ in (Jè
'nieuwe verzegelde
bussen - naar verkie-'
üzing van 2, 5 of 20
Liter - met het volste-
vertrouwen koo'pen.
Proeven bewijzen de voortreffelijke kwaliteit
Standard Motor Oil heeht controleer den stand
/"•X
Bewaakt
Uw motor
zich langer aan het metaal J
zij waarborgt een sterk en
gaaf oliefilm, dat alle kost»
bare wrijvende deelen
beschermt. De fabrikant van
Uw auto heeft U voorge
schreven Uw olie regelmatig
te ververschen. Houdt U
aan deze voorschriften en
r-1 zZemZZXSXBA -JLJlBZggX&X ïHOEËffiR
(Ingez. Med.).
worpen, waar plaats zou zijn voor een
negental zusters en de huishoudster, ter
wijl later nog plannen zijn gemaakt en
goedgekeurd voor een tweede stuk van
deze afdeeling, waar nog 10 zusterka-
mers worden ingericht, benevens een
badkamer.
Behalve dat men daardoor 't geheele
verplegend personeel bij elkaar zou
hebben in het gebouw, is ook de woon
gelegenheid qualitatief belangrijk verbe
terd en spr. gelooft te mogen zeggen, dat
de zusiers tevreden kunnen zijn mei
hunne nieuwe kamers. Men zal er zelf 'n
oordeel over kunnen vellen. De dames
zijn zoo vriendelijk geweest hare kamers
ter bezichtiging te stellen.
Ten slotte moest het lijkenhuisje wor
den omgebouwd en een ordentelijke
wachtkamer gemaakt voor de lijkdie-
naars, die vroeger in de gang moesten
wachten.
Daar voor den nieuwbouw een belang
rijk stuk van den tuin in beslag moest
worden genomen, moest deze geheel
nieuw worden aangelegd.
Toen al deze plannen na lang wikken
en wegen waren vastgesteld, was de ra
ming der kosten f 106 000. Het bestuur
meende verantwoord te zijn dit bedrag
voor den bouw te besteden. De Rijks
verzekeringsbank verklaarde zich bereid
die som te leenen, onder garantie van de
gemeente Middelburg. Deze verklaarde
zich daartoe bereid, waarvoor spr. den
Raad nogmaals een woord van hartelij-
ken dank brengt.
Alleen vreest de heer Sprenger, dat
niet te sterk moet worden vastgehouden
aan het bedrag van f 106.000. Bouwen en
inrichten vallen nooit mee. Er zijn altijd
tegenslagen en noodige aanvullingen. Spr.
wijst hier slechts op de uitbreiding van
zat mijn pijp te rocken en na 'te delnkén
wat ik nu eens probeeren zou, toen hij
binnen kwam. Ilij was nuchter voor zijn
doen. Hij was nooit heelenïaal nuchter,
maar nu toch beter dan ooit. ,,Jack"j
zei hij, „hoe zou je het vindfeu, als ja
eens over een heelc stapel gekt Ie be
schikken had, niet van die beetjes, zoo
als die gekken hier stapels noemen, maar
een massa, honderden, duizenden?" Ik
lachte. „Als je wteer een dollar van mij
te leen komt vragen, dan spijt hlet mij
wel, ik kan het niet doen de bajnh.
is gesprongen.v'
„Waarom zou ik jou een dollar te
leen vragen ik' heb glenoeg, kijk
maar." Hij liet mij enkele stukjes papier
zien, die mij bepaald een raar gevoel
gaven. Het waren banknoten op do
Bank van Engeland. „Daar lieb je vijf
honderd pond, 't is voor jou."
„Voor mij? Wat bedoel je daarmede?"
Toen begon hij het mij te vertellen.
Talbot moest wel twee of drie maal
de kamer op en neer loepen, voor Dij
bedaard genoeg was om het verhaal
voort te zetten. Betty zij niets; daar het
'niet gemakkelijk was hem op zijn wan
delingen goed te volgen, ging zij op de
armleuning van den stoel zitten.
„Hij deed mij dien eersten avond een
vreemd verhaal en ik kon hem niet ge
looven, tenminste niet voordat hij mij
de woongelegenheid voor de verpleeg
sters, die niet in het oorspronkelijke plan
was begrepen. Maar die levert ten slotte
weer voordeel op omdat daardoor de
kosten van kamerhuren in de stad zijn
vervallen. Het bestuur vertrouwt, dat,
als eenmaal de definitieve streep onder
de rekening is gezet, het niet te vergeefs
bij de gemeente zal aankloppen, als dit
noodig mocht zijn.
Aan den heer Hollema te Middelburg
werd voor een bedrag van f 91.260 het
werk gegund en in September 1927 kon
de eerste spade in den grond worden ge
stoken.
In den beginne had men te kampen met
tegenslag doordat de fundeering van een
oud gebouw voor den dag kwam, wat
het grondwerk vertraagde Toen deze
hinderpaal uit den weg was geruimd,
wat ruim f 10.000 had gekost, kon de
betonfundeering worden gelegd en daar
op de muren worden opgetrokken.
En daarna werd de bouw geregeld
voortgezet.
In het vroege voorjaar van 1928 was
zooveel van den bouw gereed, dat men
zich een denkbeeld kon vormen, van wat
het eenmaal zou worden en ter ge
dachtenis daaraan werd den 10 Maart
1928 de gedenksteen onthuld door Di
rectrice Willink met inscriptie, dat deze
uitbreiding was tot stand gekomen onder
het voorzitterschap van den heer Her
man Snijders.
Bij een bouw en inrichting van een be
langrijk deel van een gasthuis met cen
trale verwarming, speciale soorten van
terrazo en andere vloeren, lichtinstalla-
tiën, huistelephoon, een nieuwe lift en
nog zooveel meer, is het geen wonder,
dat niet altijd alles even vlot loopt. De
een moest vaak op den ander wachten,
bewijzen gegeven had en toen geloofde
ik nog niet alles. Met hem w'as 't moei
lijk te weten wat leugen en wat waar
heid was. Hij zei dat hij mij een ver
keerden naam had opgegeven, maar dat
was niets; niemand gaf daar zijn waren
naam op. Ilij zei dat hij Talbot heette,
Percival Talbot en hij liad een oom, die
in Cornwallis woonde op een buitengoed,
Monniksland genaamd. Een moo:c
plaats, zei hij, met een groot huis en
iallerllei wonderlijke dingen. Zijn oom
was gestorven dit bleek uit de brie
ven, die hij mij liet zien, o.a. een van
een advocatenkantoor in Londen. Die
oom had hem al zijn geld nagelaten.
Ook daarvan leverden de brieven het
bewijs. 'Het vreemde gedeelte kwam
later."
Weder zwteeg hij, alsof hij poogde
zijn denkbeelden goed te regelen, in
juiste volgorde. Uit haar groote aandacht
zag men duidelijk, dat Belty's belangstel
ling niet verminderd was."
„Het is niet gemakkelijk alles te ver
tellen precies zooals het gebeurde, met
die oiogen va,n jou, die mijn hart doen
bonzen."
Wordt vervolgd.
11
0
s
1
