No. 81
Vrijdag 1 Maart 1929
172* Jaargang
KENNISGEVINGS
veranderd is.
BINNENLAND
set mil. verdrag tusschen
frankrijk en belgie.
UIT STAD EN PROVINCIE
KERKNIEUWS
KUNST EN WETENSCHAP
SBH
tt| dit nummer behoort een Bijvoegsel.
WAT FR
We vermelden in dil nummer de nieu
we publicatie van het Utr. D. van gis
tere vond, waarin ten deele een antwoord
its te vinden op de vragen die wjj gister
stelden, betreffende den aard van de
ttothuHingen.
Rr blijkt nu dat het „authentieke stuk"
dal aan den hoofdredacteur van het blad,
dr. P. H. Ritter jr., onder oogen kwam,
niet is het oorspronkelijke, en in twee
exemplaren te Brusse! achter zeven slo
ten opgeborgen verdrag van '20. En het
is ook niet een door de Belgische en
Pransche regeeringen uitgewerkt ont
werp der generale staven voor een veld
tocht tegen ons land of Duitschland.
Bet zijn slechts de notulen van een
i» '27 te Brussel gehouden bijeenkomst
van de generate staven der beide lan
den voor de jaarlijksche vaststelling der
bjjjDonderheden van de afgesproken sa
menwerking, in verband met de moge
lijke nieuwe omstandigheden.
Dat is heel iets anders dan een ver
dragen een militaire afspraak, waar
mee men na de eerste publicatie meen
de te doen te hebben. „Notulen" zijn
©ett verslag van besprekingen. En wat
in die bijeenkomst van de generale sta
ven mocht zijn vastgesteld, is nog niet
anders dan een soort rapport van de
militaire deskundigen aan hun regeerin
gen. Maar het l>eeft niet de beteekenis
vasa ©en besluit dier regeeringen. Daar
van bleek nog niets.
iLaien we toch niet vergeten, dat alle
generale staven dergelijk werk doen.
Daar zijn ze zelfs voor. Met opdracht
of zonder opdracht is het de taak van de
generale staven om vooraf, dus in vredes
tijd reeds voor de verschillende denk
bars gevallen van botsing met een buur
man, voor te bereiden hoe het leger
va» bet eigen land zich zal hebben te
gedragen.
Ser karakteriseering van de nauwkeu
righeid waarmee in Duitschland onder
de» greoten Mollke de staf dat werk
deed, zij herinnerd aan een mop van een
adjudant die gejaagd liet bureau van den
generaal kwam binnenloopen met de uit
roep: „Generaal! de Nederlandsche schut
ter^ is bij een parade te Nijmegen bij
ongeluk over de grens gemarcheerd!" En
dat Moltke toen zonder op te zien, ant
woordde „Achterkamer, tweede kast, der
de loket rechts." Zoo was alles in orde
Manr ook het ernstige, voor serieuse ge
valle».
Maar om zoo iets voor te bereide|n
axanetea er eerst besprekingen plaats heb
ben, vooral wanneer het gaat om de
samenwerking van de legers van twee
lauden.
Wal nu het Utr. D. gepubliceerd heeft
is feel verslag, de notulen, van zulk een
voorbereidende bespreking.
Gesteld dat dit stuk ecnt is (het zou
©eaa der zeven voor de deelnemers ge
maakte exemplaren zijn) dan is er de
ze ©endüsie uit te trekken: dat de toen
vergaderende militairen, zooals het vaak
met militairen het geval is, zeer luch
thartig heenliepen over staatsrechtelijke
bezwaren, en over de rechten van an
dere®, speciaal neutralen, zooals de
Duitsche staf vóór den grooten oorlog
reeds den inval in België had voorbe
reid. Het feit dat die Duitsche staf toen
het er oj> aankwam in '14, het verzet
van de politieke macht, de regeering, te-
ge» zulk een schending van het recht
van 'Studeren wist te breken, is nog al
tijd een waarschuwing om de oogen open
te Hvouden voor het gevaar van zulke
mïMaire voorbereidihgen op papier. We
zuïlen daarom de beteekenis van die no-
tule®, gesteld dat ze echt zijn, niet on
derschatten. Maar we willen ze ook niet
overschatten, en kunnen er nog niet de
beteekenis aan geven van een vastge
stelde gedragslijn van België.
OJ ze echt zijn? We weten het niet.
De veelvuldige ontkenningen van Belgi
sche oud-ministers doen ons nog twijfelen,
ook ®a de nieuwe bekendmaking, die
Irouweus beter reeds Zaterdag* ware
geschied, maar niet in. het blad doch
t>g feet ministerie van buitenllandsche
i
Nadat ür. P. R- Ritter jr. de hoofd
redacteur van het Utr. Dagblad eerst in
®eu interview met een redactielid van
de Haagsche Courant de nadere mee-
«teeïimg had gedaan dat de door ge-
aoemdl blad gepubliceerde stukken (n.l.
feet geheim verdrag van 1920, en de in
terpretatie van 1927) ontleend zijn aan de
■ajttderteekende „notulen van een bq-
ast van militaire deskundigen"
heeft het U. D. in zijn editie van gister
avond volledig deze notulen gepubliceerd
met de namen der deelnemers. De bijeen
komsten hadden plaats in Sept. '27 op
hel Ministerie van landsverdediging te
Brussel en het begin van de notulen, die
aan het hoofd het opschrift: „geheim"
en „strikt vertrouwelijk" dragen, luidt al
dus:
Besprekingen der Franscheen
Belgische Generale Staven
van 7 12 September'2 7.
Notulen;
In toepassing van het Fransch-Bel
gisch militair accoord vap *7 September
1920, de Overeenkomst van Brussel'
genoemd, artikel VI, hebben te Brussel
op 7, 8, 9, 11 en 12 September 1927
besprekingen plaats gehad, waaraan de
volgende afgevaardigden deelgenomen
hebben
Voor Frankrijk: generaal Debeny, chef
van den Generalen Staf; generaal Bineau.
onderchef van den Generalen Staf; ge
neraal Blavier, militair attaché aan het
Fransch Gezantschap te Brussel;
Voor België: generaal Galet, chef van
den Generalen Staf; Kolonel Micheim
chef van de derde afdeeling van djen
Generalen Staf, waarnemend onderchef
van den Generalen Staf; Kolonel van
den Bergen, chef van de eerste afdeeling
van den Generalen Staf.
Het ambt van secretaris is toever
trouwd geweest a an Kolonel B. M. Estien-
ne, commandant van het regiment Grena
diers te Brussel.
„Op het voorstel van Generaal Blavier
kwamen de afgevaardigden overeen, op
dezelfde wijze te werk te gaan, aSs bi;
de voorgaande besprekingen (19211926
en dus den tekst van het accoord van
7 September 1920 te volgen om' er de
vereisclite juistheid en verbeteringen aan
te brengen".
En dan volgen:
eerst telkens de tekst van een der ar
tikelen, d. i. dus blijkbaar van het ac
coord van 7 Sept.' '20;
en d an de bespreking, benevens 3e
vastgestelde interpretatie uie reeds dooi-
het U. D. Zaterdag werd meegedeeld.
Het nieuwe is dat thans zijn inge
voegd de namen van de sprékers met
hun opmerkingen.
Daaruit blijkt o.a. dat uitvoerig in dé
tails meedeehngen zijn gedaan over de
troepeneenlieden waaruit de eventueel Ie
mobiliseeren legereenheden zijn ^saamge-
steld.
Voorts lezen we er uit dat bij de be
faamde opmerking over het als „agres
sief", dus als oorlog-uitlokkend, beschou
wen van Nederlandsche maatregelen, bij
de onderhandelingen over de waterwe
gen, generaal Debeny (chef van den
Franschen Staf) de opmerking maakte dat
in het belang van België zelf de hulp van
Frankrijk in geval van een Hollandsch-
Belgisch conflict veelee'r diplomatisch en
industrieel, dan wel niLlitair zou moeten
zijp.
Daartegenover merkte generaal Caiet,
chef van den Belgischen staf op, dat de
medewerking der Fransche troepen .in
een dergelijk conflict symbolisch zou
zijn, en zeer belangrijk met het oog
op het moreel der legers.
Ook ten opzichte van te verbeteren en
te gebruiken spoorweglijnen geven de
nu gepubliceerde notulen zeer uitvoerige
bijzonderheden die niet stonden in de
publicatie van Zaterdag.
Vanzelf gaat de aandacht na de
besliste ontkenning van Bngelschen kant
in 't bijzonder nit naar hetgeen er
slaat over de Engelsche medewerking.
Behalve de ook reeds uit de eerste
publicatie bekende vermelding van de
Belgisch-Engelsche overeenkomst van 7
Juli '27, die o.a. tengevolge heeft, dat
„naar alle waarschijnlijkheid het moge
lijk is de eventueele tegenstanders van
België tot twee te bepalen, nl. Duitsch
land, en Nederland", leest men bij
de toelichting tot art. V (voor een oorlóg
tegen Duitschland') o.a. het volgende:
„Het ontwerp van een EngelschBel
gisch zijdelingschen aanval in Zeeuwsch-
Vlaanderen, in Augustus 1927 door lui
tenant-kolonel Daubeney, militaire atta
ché van Groot-Brittannië le Brussel,
voorgesteld, heeft de instemming van
geen der drie belanghebbende generale
staven kunnen verkrijgen; diensvolgens
zijn de afgevaardigden het er over "eens
geworden, dat men zich tot nader order
kan en moet houden aan het ontwerp
Maglinse van 1920, dit aanpassende aan
den nieuwen toestand die uit de Brilsche
medewerking is voortgesproten".
Overigens blijft de tekst gelijk aan die
van de eerste publicatie.
Ook h ij het
Handelsblad.
De Brusselsche Soir heeft o.a. opge
merkt dat men zich te Amsterdam af
vraagt, waarom het Algemeen Handels
blad het document heeft afgewezen. Het
blad vraagt waarom het Handelsblad het
t'trechtsch Dajjblad er in heeft laten
loopen.
liet Handelsblad heeft daarqp in zijn
blad van gisteravond het volgende mede
gedeeld:
„Wij hebben inderdaad een aanbod
gekregen tol publicatie, zonder daarbij
inzage van het document te erlangen.
Vóór wij tot overweging van de publica
tie wilden overgaan, stelden wij eenige
eischen tot nader onderzoek van de echt
heid, die werden afgewezen. Later zijn
naar wij vernemen, aan het U. D. de
voornaamste dezer eischen (welke aan
het „U. D." bekend waren) ingewil
ligd".
"De Belgische
socialistep.
Een medewerker van „Het Volk" heeft
een onderhoud gehad roet den Belgischen
oud-minister Huijmans, waarbij deze o.a.
zei: i
Vandervelde, Wouters, Anseele en
ik, wij kennen het verdrag, en wij ver
klaren, dat de tekst in het Utrechtsch
Dagblad valsch is.
En als de Fransche en Belgische
.staven in 1927 een overeenkomst had
den aangegaan
Dan zouden wij het moeten weten.
Vandervelde was toen minister van bui
ten landsche zaken. Hij ontkent het, zon
der voorbehoud; wij ontkennen het.
En verder:
Tegenover onze plechtige verklaring
staat een stuk, geproduceerd door een
onbekende, wiens oogmerk in het duister
ligt, een stuk, waar de onwaarheid dik
op ligt
Dal kunnen wij niet controleeren.
Dat kun je wel. Hier, bij art. III,
„behoort de strategische reorganisatie
van het Belgische spoorwegnet", te we
ten, „spoorwegen in aanleg: 1, 2, 3, 4.
De lijn AntwerpenEsschen wordt op
gehoogd en op vier sporen gebracht:
wordt in dienst genomen einde 1929".
is te controleeren. „De Iim Antwerpen
Roermond wordt tot Hamont op vier
sporen gebracht", 6, 7, 8, 9, enz. enz.
Er is geen waar en geen wijs woord
bij. En het is te controleeren.
Door onze groote opslagruimten, groo-
te voorraden en versterkte snelbestel-
diensten waren en BLIJVEN wij in staat
op denzelfden dag van bestelling te le
veren
Prima KLEINE en GROOTE Belgische
en Engelsche Anthraciel, Duitsche Stub-
kolen, Cokes, Smeedbolen en onover
troffen prachtig brandende DUITSCHE
EIERKOLEN.
Bel dus op
DE ZEEUWSCHE KOLEN
MAATSCHAPPIJ.
Telefoon 172.
(Ingez. Med.)
Uit Middelburg.
Dinsdagavond hield ue Chr. Midden-
stapdsvereeniging alhier, een openbare
vergadering waar de heer J. F. Wijers,
directeur der Midden standsbank, alhier
een lezing hield over „Het Credietwe-
zen".
Sprekei" begon met er op te wijzen,
dat de bestaande Nederlandsche Midden-
standsbank reeds vrij belangrijke om
vang heeft, door 90 eigen kantoren en
240 spaarbankageritscha2pean.
Toch konden deze sterker en krachti
ger zijn, wanneer er meer Middenstands-
besef was, en de Middenstanders sterker
georganiseerd waren, ieder in de organi
satie van zijn richting. Spreker herin
nerde aan het eerste Intern. Midden
standscongres, gehouden in 1902 te Am
sterdam, het ontstaan van de Neutrale,
R. K. en Chr. Bonden en tenslotte het
ontstaan van den Middenstandsraad, wel
ke voor den Middenstand van zeer veel
belang is.
Voorts werden besproken liet Crediet-
vvezen in Duitschland, Frankrijk en Zwit
serland en het ontstaan in ons land. Be
gonnen werd met Hulp- en voorschot
banken, waaruit geleidelijk voortkwamen
de Middenstandsbanken b.v. in 1908 was
er een Centrale Bank te Groningen op
gericht voor de Noordelijke provinciën.
Met medewerking v„n de Regeering
kreeg het Middehstaodsfoankwezen in het
begin van oen oorlog een krachtigen
groei, teueinde tegemoet te komen aan
de duizenden Middenstanders, welke door
den oorlog gedupeerd waren. Met steun
en voorlichting van de Regeering werd
13 Maart 1915 een bank opgericht, waar
uit in 1918 de Centrale Middenstands-
credielbank voortkwam. De Boaz Bank
werd in 1914 als centrale opgerirjht en
in 1919 werden de statuten veranderd;
In 1928 werden de bestaande Mid
denstandsbanken, te weten de Centrale
Boaz Bank, de Algeme-ene Centrale Bams-
vereenigmg voor den Middenstand en de
Middenslnnos'bank voor Limburg veree-
nigd tot de Ncderlan'Ische Midenslands-
bank, die door krachtige garantie der
Regeenng stevig gegrondvest is
Bij de bespreking der werkzaamheden
van de Bank werd uitgegaan van de
eerste Bank le Middelburg in 1600. Vele
van de werkzaamheden van toen, ge
schieden thans nog. Behalve de gewone
werkzaamheden, credieten, deposito's, be
leggingen, werd speciaal de aandacht ge
vestigd op de afdeeling hande'sjnlichtin-
gen, waarvan tot groot voordeel der
Middenstanders meer en meer gebruik
wordt gemaakt.
Na afloop werd een zeer geanimeerc
debat gevoerd.
Het bestuur der Middelburgsche
IJsclub deelt ons mede, dat hedenavond
de banen niet zullen worden verlicht.
Het hoopt echter in de gelegenheid te
zijn, na de hedenavond te houden be
stuursvergadering en bij pog doorgaande
vorst, Zaterdag- en Zondagavond de ver
lichting weder te doen ontsteken.
De dame, die gisterenavond tijdens
de optocht na afloop van het ijsfeest haar
handtasch heeft verloren, kan zich om
inlichtingen aan het politie-bureau al
hier vervoegen.
0
Uit Vlissingen.
Te V1 i s s i n; g e n is in overleg met
de organisaties -een steunregeling inge
voerd.
a
Uit Z uid-Beveland.
Uit Ril'land Bath meldt men ons;
Men is nog steeds druk bezig de lek'
kage van het aangevaren Duitsche stoom'
schip „Lippe" te dichten. Sleepbooten
liggen gereea om zoodra het vlot komt
het naar Antwerpen op te slee pen
Het is een indrukwekkend gezicht, dit
groote viermast stoomschip voor het
peilhuisje te Bath te zien liggen en heeft
van alle zijdeu veel bekijks.
Het schip moet van uit Zuid Amerika
op de oceaan een zware reis hebben
gemaakt, hen stoker overleed door be
komen zware brandwonden en de tim1
merman sloeg over noord en verdronk
Bijna op zijn bestemmingsplaats Ant
werpen werd het door een Emjelsch
stoomschip aangevaren en werd bij Bath
op de slikken gezet. Een ernstig onge
steld lia aer bemanning moest naar hel
ziekenhuis le Bergen op Zoom worden
vervoerd. Berichten als zoude dit sloom-
schip na de aanvaring gezonken zijn en
de bemanning gered, zijn dus ten eenen*
nïale onwaar.
Met ingang van 1 Maart a.s. is tol
buitengewoon opzichter bij den Rijks
waterstaat met standplaats Terheijden,
arrondissement Breda benoemd de heer
D. M. Korstanje te We meld inge.
Uit Zee uw s c h-V laanderea W. D.
Dinsdag vergaderden te IJ z e n d ij-
ke de leden der op te richten boter-
fabriek aldaar. De opkomst was zeer
groot. De waarnemend voorzitter, de
heer A. van Waes heette de aanwezigen
welkom en dankte voor de trouwe op
komst. Van de gelegenheid, die thans
wordt opengesteld, om zich als lid op
te geven, wordt door een zestal perso
nen gebruik gemaakt, zoodat de Vereeni-
iging tbans bestaat nit 76 leden met
gezamenlijk 26"z aandeelen.
Hierna behandelde de heer Zwager
man, Rijkszuivelconsulent de, vraag, of
de fabriek er komen moet, ja of neen.
Zoo ja, in welken vorm en kosten. Spr.
vergelijkt het aantal leden, dat nu reeds
toetrad met het aantal leden, waarme
de in Kloosterzande en Aardenburg is
begonnen en waarbij IJzendijke nog af
steekt.
Spr. stelt voor, indien men mocht be
sluiten een fabriekje te bouwen, dit ze
ker flink groot te nemen, om niet direct
in de uitbreidingskosten te vervallen, en
eveneens de hoofdwerktuigen groot ge
noeg te nemen. Spr. beeft voor een en
ander een begrooting opgemaakt, die
komt tot een bedrag van pl.m. f 30.000,
waaronder een reserve van f 2475. Hier
bij is echter niet inbegrepen een bedrag
voor aanschaffing Van een koelmachine;
welke z.i. later kan worden aangekocht.
De heer Zwagerman voorziet; dat, voor
aleer de fabriek in werking gaat, het
aantal aandee'en lot 300 zal zijn gestegen.
De voorzitter vraagt de vergadering,
of deze kan instemmen met de woorden
van den heer Zwagerman, waarna de op
richting der fabriek een feit wordt. Alles
zal publiek worden aanbesteed. De com
missie brengt verslag uit van de bouw
terreinen, waarvan er acht te bekomen
zijn. Het voorloopig bestuur wordt op
gedragen, een en ander nogmaals nader
te onderzoeken en in de volgende ver
gadering met een definitief voorstel voor
den dag te komen.
De statuten, die eensluidend zullen zijn
met die van Aardenburg, zullen een vol
gende bijeenkomst worden behandeld en
vastgesteld. Na stemmihg blijken geko
zen als voorloopige bestuursleden: A.
van Waes, E. Wijffels, Em. Haverbek»,
Cam. Doens, Abr. Leeiihoudts, P. L. Mag
nus Biervliet, J. v. Hoeve en A. Dees,
Biervliet en van Waes Schoondijke. Waar
geen plaatsnaam vermeld, wonen in
IJzendijke. Tot commissarissen wordei
benoemd: H. van de Vijver B er vliet, M.
Verbrugge Waterlandkerkje, H. Roelse ea
E. Thomas, Hoofdplaat Besloten wordfc
de eerstvolgende vergadering te kome»
met bestek en rapport over de aan te
gaané geidleening, om zoo spoedig moge
lijk te kunnen beginnen.
(Voor verder Stad en Provincie zie
men het Bijvoegsel).
Heden herdenkt Ds. A. J. Westhoff
fe Sclieveningen, em. predikant van de
Ned. Herv. Gem. van. Bergeyk, zijn 55-
iarige ambtsbediening. Ds. Westhoff werd
in 1873 candidaat in Friesland, oan 1
Maart 1874 te Biezelinge het pre
dikambt te aanvaarden. Hij stond achter
eenvolgens te Bennekoni, Axel, Gorin-
chem en Amsterdam, vanwaar hij in 1891
naar Indië vertrok -om in 1902 te repa-
trieeren. Van 19061923 diende hij daar
na nog de gemeente van Bergeijk, waar
hem 15 Dec. 1923 na ruim 49-jarigeji
dienst eervol emeritaat verleend werd,
waarna hij zich metterwoon te Sche-
venjngen vestigde.
Naar „De Zeeuw" verneemt, wordt
met ingang vain. 1 April a^v de Ned. Herv.
Gemeente te Biezelinge tijdelijk ge
voegd bij den, Ring Goes.
0
Ned. Herv. Kerk.
Bedankt voor het beroep naar Steeu-
wijk door ds. A F. W. de Kluis, te VVe-
meldinge.
Con eer tver eeniging.
Wegens verhindering van den gewonen'
muziekverslaggever verkregen wij op ons
verzoek van andere zijde het navolgend©
iverslag.
Het Woensdag gegeven concert van de
(Concertvereeniging bracht ons de vier
concertmeesters van het Residentie
orkest uit den Haag, die in twee combi
naties optraden. Zij brachten ons vóór de
pauze werken van oude meesters op
oude instrumenten, waarbij Paul Frenkel
hun als vijfde man. op het clavecimbel'
ondersteunde-
Het bleek duidelijk dat de oud© in
strumenten voor onze ooren niet vol
doende meer boeien; na enkele num
mers wordt het aanhooren vermoeiend
en men begint iets van onmacht te voe
len als men het clavicimbel zonder veeï
nuanceering zijn eigenaardig metaalachtig
geluid hoort voortbrengen. Ook de strijk
instrumenten behouden 'te veel het zoe
telijke geluid en missen het Versohjt ia
timbre, dat wij van onze hedendaagsche
strijkinstrumenten zoo gewend zijn. EK*
viel hier en daar een forceeren van dea
toon op en de le riool had soms neiging
iets te hoog te spe'.en.
Overigens leek ons het Adagio uit no.
een van het programma hpt best ge
slaagd; de gelijkmatig voortschrijdende
bas met ondersteuning van clavecimbel
trok er de aandacht en vormde daar vol-'
doenden ondergrond waartegen de viole*
ieder op zijn beurt mooi uitkwamen.
Juist het gemis aan voldoenden onder
grond kwam bij deze muziek zoo uit, en
gaf er iets ijls en saais aan- De Sonate
van Ariosti werd zeer goed voorgedragen,
waarbij de klank van de viola d'amora
goed uitkwam, het clavecimbel echter
een enkele maal te veel rinkelde naar
onzen smaak-
Dc apotheose aan Corelli slaagde goed,
doch ook hier zou men genëTgH zijn zich
af te vragen of nog niet meer verfijninjg
speciaal jn de zachte gedeelten mogelijk
ware, waarbij het eigenaardige van <le
instrumenten wat klank betreft nóg meer
zou uitkomen-
Ook zou men bij dergelijke concerten
^omgeving en aankleeding van 'de zaal
nog meer in overeenstemming met de»
muziek wenschen, hetgeen 'wel 'bij hooge
uitzondering mogelijk kan zijn; zij, die
wat verder afzitten missen nu veel van.
het effect. 1 I i
Na de pauze volgde Havdn en Debus
sy, Haydn hadden wij ons speciaal ia
de snelle deelen lichter en markanter
van rythme gewensóht, doch te merken
was reeds, dat de uitvoerenden zelf er
ook meer inkwamen; er was duidelijke
voorkeur bij hen voor nieuwe instrumen
ten en modernere muziek. Dit kwam
het best uit in het zware kwadtet yaa
Debussy, waar wij bijzondere mooie
momenten konden opmerken.
Het samenspel klople prachtig, de Beier
,moeilijke pizzicato's klonken zeer ver
zorgd en "het geheel vormde een naoafc
en waardig slot van dezen ra teres»#* tea
