No.IiO
Zaterdag 12 Januari 1929
irauMimw''
172® Jaargang
EERSTE BLAD.
FEUÏLLETON
Het étshgSmzinRipa Genootschap.
BINNENLAND
mogelijkheden.
UIT STAD EN PROVINCIE
«lEMCIKR'i TABAK!
apotheken.
IIDDELBURGSCHE COURANT
iBit a«ner bestaat cit TWEE
GERECHT V A AR DIGDB 1
ONTSTEMMING?
Vandaag over veertien dagen is het
350 jaar geleden, dat de Unie van
Utrecht geleekend werd, althans door
de eerst onaerteekenaars: Graal Jan, den
broer van Prins Willem, als stadhouder
van Gelderlana, en de geznn en v n Hol
land. Zeeland, Utrecht en de Ommelan
den. Dat feit zaï in Utrecht worden her-
dachl door plechtigheden, die o.a. ook
door de Koningin zullen worden bijge-
woona.
ha heeft ce Minister van Onderwijs
aan alle inspecteurs van onderwijs, een
circulaire gezonden, hen ui noodigend n
schrijven te richten aan de hooiden van
Rijks- en Bijzondere onderwijs nrichlin-
gen voor zoover die onder hun toezicht
zijn gesteld, waarbij hun namens den
minister van onderwijs verzocht wordt
op 23 Januari a.s. in hun school de
beleekenis van de Unie van Utrecht te
doen behandelen.
Dit schrijven heeft in verschillende
kolbolieke Diaden kritiek uitgelokt. Men
had te voren al kunnen lezen, dat van
katholieke zijde was beslo en niet aan
deze herdenking deel te nemen, vanwege
het anti-katholieke karakter dat zij aan
de Unie van Utrecht toeschrijven, en
in aansluiling daaraan werd deze minis-
terieele circulaire afgekeurd, zooals Ook
werd afgekeurd, dat Katholieke led n van
het College van Ged. Stalen van Utrecht
zouden deelnemen aan een feestmaal dat
bij die gelegenheid door Ged. Staten ain
verschillende deelnemers dier plechtig)-
beid wordt aangeboden.
Nn kunnen we ons heel goed voord
stellen, dat een katholiek in ons land,
denkend aan de Wel zeer verncd rende
achterstelling die de Katholieken in de
twee eeuwen der Republiek hebben on
dervonden, weinig lust gevoelen om een
verheerlijking dier Republiek mee te vie
ren.
Maar ze moe'en ter moti veering van
die bonding geen onjuiste dingen be
weren en bijv. niet zooals de parlem n-
taire redacleur van de Maasbode onlangs
deed, de onwaarheid neerschrijven, dat
,yde Unie van Utrecht het doel had
het Katholicisme af te zweren
en de Hervorming in te voeren.
Want dat is alleen maar vol te houden
tegenover personen die nog nooit heb
ben nagegaan wat er in dat staatsstuk
stond, en die niet weten hoe de tijdsom
standigheden jfaren waarin het ontstond.
Als er later hier handelingen jeg ns de
katholieken zijn gepleegd, die minst
genomen op onderdrukking lijken, dan
moet men (behalve het feit dat toen de
katholieken precies hetzelfde tegenover
rndersoemcenden deden daar waar zij
zelf meester waren) toch in dit geval
zeker vaststellen, dal dit ïn zooiver niels
met de unie van Utrecht te maken had,
aat deze in hoo'dzaak over andere din
gen liep, en over den godsdienst heel
Andere dingen bepaalde 1
De tijdsomstandigheden waren deze:
in de periode van sterke broeiing, welke
de vrede of Pacificatie van Gent op den
Geuzentijd liet volgen, was een actie van
Katholieke zijde ontstaan, die inging
tegen de pacificeerende strekking van
die overeenkomst. We bedoelen de Unie
van Atrecht van Mei 1579, waarbij de
katholieke Waalsche gewesten katho
liek als ze waren, den terugkeer naar
den Koning vastlegden met behoud van
bet katholieke geloof, en zonder de toe-
üaar loet Engeisch van J. S. FLETOHBS
door Mej. A. T.
BS).
„Graag", antwoordde Scraye. „Ik ge
loof, dat ik weet, wat ik doen en zeg
gen moet."
„Er is maar één ding te zeggen", zei-
Jim^nie brommig. „Zij staat in betrek
king tot die lui. Zeg haar, dat, als mijn
tante en juffrouw Walsden niet dadelijk
Veilig naar mijn kamers worden gebracht,
laten we zeggen tegen middernacht
ik de gelieele stad tegen hen in bewe
ging zal brengen. En waarschuw haar, dat
als ook maar het minste kwaad gedaan
ia
„Laat het maai- aan mij over," zei
Scraye, kalmeerend. „'Of je het inziet of
niet, ik weet precies wat je gevoelt. Laat
het aan mij over."
Hij keerde zich af naai* de buurt van
Holgate Lodge en liet Jimfnie achter,
ongeduldig den weg op en neer loopen-
de, met Packe tot gezelschap. Het duurde
«enigen tijd, voordat Packe sprak
lafing der hervormden, welke in de Pa
cificatie was te vinden.
De Unie van Atrecht was echter ook
niet louter een godsdiensLovereenkomsl',
zij was een uiting der tegenstelling van
ue Walen tegenover de Germanen, maar
waarin ook een rol speelde de godsdien
stige tegenstelling, als gevolg o.a. van de
felle actie toen van Datheen, die juist
in die dagen zelfs nog harder legen den
Prins le veine trok, omdat deze toen
krachtig, maar te vergeefs, (pleitte voor
den godsdienstvrede, waar die tijd niet
rijp voor bleek.
Tegenover diè concentratie in 't Zuiden
ontstond als vanzelf een dergelijke be
weging in nee Noorden.
Maar zonder den prikkel van de actie
en afscheiding in het Zuiden was er wel
licht Siiets van zulk ee,n Verbond
in het Noorden gekomen, want de tot
slandkoming was waa lijk niet makkelijk.
Er is fel over gestreden, en alleen de blik
op hetgeen er in het Zuiden groeide,
deed ten slotte oalc de weifelaars toege
ven.
Wat toen tot stand kwami was ook géén
overeenkomst gericht op een afzwering
van het katholieke geloof, zooals de
schrijver in de Maasbode beweert. Hoe
komt hij erbij? liet is als hoofd'.aak niet
anders dan een federatief verboni! der
der Noordelijke gewesten voor het voeren
van den strijd tegen Spanje.
Daarin werden verschillende belangen
geregeld: de belasting en de kwesties van
oorlog en vrede, de onderlinge geschillen
enz. En één dier onderdeelen, zij het
ook een belangrijk onderdeel voor dien
tijd, was ook de godsdienst. Maar nérgens
staat ook maar één woord over afzwe
ring van het katholicisme.
Integendeel:
Aiaikel 13 der Unie bepaalde dat Hol
land en Zeeland ten op dich te van ilen
godsdienst zich naar eigen goedvinden
mogen gedragen. De andere gewesten
zouden ten opzicïïle van dit puiit zoo
danige beschikking nemen als zij zouden
vermeenen te behooren, zonder dat zij
hierin door eenige andere provincie
mochten worden belemmerd, op dien voet
evenwel, overeenkomstig de Pacificatie
van Gent, dat niemand ter zake van den
godsdienst worde achterhaald.
En de artikelen 11 en 15 bepaalden
zelfs dat Se kloosterlingen in het bezit
zullen worejen gesteld van hun goede
ren, in de Vereenigde Gewesten gelegen.
En in het onderhoud der kloosterlingen
zou voorzien worden door de inkomsten
der kloosters. Zij zouden vrijheid van
godsdienst hebben.
Men leze dat. Iets anders staat er niet
in.
En nu is het volkomen waar, dat in de
daarop volgende jaren de werkelijke ver
verhoudingen anders werden, zoodat veel
katholieken uit Noord Nederland weg
trokken omdat ze zich 'daar niet veilig
boeiden, wegens de felle vervolgingen,
die ze van Calvinisten hadden te verdu
ren. Zooals het omgekeerd trouwens ook
waar is, dat tal van Gal'vinisten uit de
Zuidelijke Nederlanden naar de Noorde
Iijke trokken, vanwege de vervolgingen
waaraan zij bloot stonden. Maar dat is
niet de schuld van de Unie van Utrecht
Die Unie bepaalt slechts wat wij hier
boven vermeldden.
En als onze rejeering erop aandringt
om ook op de bijzondere, en dus öolc op
d;e katholieke scholen het Teit van de
herdenking dier Unie toe te lichten, dan
beslaat daar alle reden voor.
Hel is onwaar, wat ook al d>or dien
schrijver in de Maasbode werd geschre
ven: dat de herinnering aan die Unie
oude wonden bij de Katholieken open
rijt. Die wonden kwamen van l^eél an
dere oorzaken; niet van de Unie.
En wie Nederlander is, moet erkennen,
„Hoor eens Jimtnie," zei hij eindelijk.
„Veronderstel eens, dat Scraye niet
met die menschen in aanraking komt?
Ben je van plan de politie alles te zeg
gen?"
„Ja!" antwoordde Jimtnie.
„Wat kan je dan zeggen?" vroeg Pa
cke. „Kan je hun zeggen, Waar ze heen
moeten gaan? Kan je hun zeggen, waar
zij Gurtis kunnen vinden gesteld,, dat
hij het voornaamste middelpunt van dien
troep is? Kan je hun eenige inlichtingen
van practische waarde geven?"
„Ik kan hun zeggen, wat ik weet van
die opgemaakte Jesabel, die daar om
den hoek woont, en van mevropw Wyt
kenshawe", antwoordde Jimtnie.
Packe keek den weg op.
„Ik heb den indruk, dat de opgemjaakte
Jesabel verdwenen is," zei hij droog
weg.
„En ik zal niet verbaasd zijn, als me
vrouw Wytkenshawe zich ook uit de voe
ten gemaakt heeft. Ik heb mijn eigen ge
nachten omtrent 'het werk van gisteren
avond en dezen morgen, Jimmie Trickett
mijn vriend, en zij zullen waarschijnlijk
blijken juist te zijn. Daar is Scraye. En
hij heefff bot gevangen."
dat de Nederlandsche staat zooals die
thans bestaat, gegroeid is uit dia Unie
van Utrecht als uit een kiem. Oorspron
kelijk heeft zij die bedoeling heelemoal
niet gehad. De latere gebeurtenissen heb
ben haar tot dat beginpunt gemaakt
En thans mogen wij zeggen, dat Noord
Nederland, dat tot dat «ogenblik een ge
meenschappelijke geschied-nis had mei
al de andere Neder'.aniisclie gewesten,
van toen, van 1579 af, zelfstandig een
eigen richting volgde, waardoor de zeven
hij die geletgenheid aaneengesloten ge
westen, tot den staat gemaakt werden,
welke kort daarna de republiek der Ver
eenigde Nederlanden, later h'et Konink
rijk der Nederlanden belite'P werd.
De herdenking van dat nationale be
ginpunt is o.i. de aandacht van lederen
Noord Nederlander waard, ook al moge
er in bij het ontstaan en bij de latere
gebe.urlenissen dingen zijn voorgeval en,
die hem uit geloofsoogpunt tot kritiek
uitlokken. Als vrijzinnigen laten wij ons
toch ook niet bij ons oordeel óver de
Republiek leiden door de felheden die in
die dagen door een Datheen werden ge
zegd tegen den Prins, of door die latere
wreede en domme vervolging van v.
Oldenbarneve'.d. Bekijk de dingen in de
omstandigheden van hun tijd!
En de Unie van Utrecht blijft bij slot
van rekening toch; de gaboorteacte van
onzen staat.
HET JUBILEUM 1>ER KONINGIN
MOEDER.
Gisterenmiddag heeft de Koningin-Moe
der een viertal deputaties van vrouwen-
vereen igingen ontvangen. Het.waren:
de Nat. Vrouwenraad, die aanbood een
gedenkboek met overzicht van doel en
werk der 87aangesloten vereeniginr(e;n
de Ned. Vereen, van Huisvrouwen,
die een rijk bewerkte oark|Ond,e osiqrhan-
digde;
de Alg. Ned. Vereen. „Arbeid Adelt",
ter aanbieding van 6 fraai geborduurde
overtrekken voor kussens, vervaardigd,
door werksters van dje zes afdeelingen
Amsterdam, Arphem, Den Haag, Haar
lem, Utrecht, en Zwolle;
de Alg. Ned,. Vr. Vereen. „Tessjel-
schade" ter aanbieding van een mooi be
werkte thee-uitzet van geborduurd, Ila-
liaansch linnen.
Mr. heemskerk over de politieke
In een gisteravond te Rotterdam ge
houden politieke rede, heeft mr. Heems
kerk o.a. het volgende gezegd:
Na de verkiezingen komen wij te staan
tegenover een nieuw parlement. Hoe zich
dan ook verder de partij-groepeering mo
ge openbaren, in ieder geval is het wen-
schelijk, dat de Christelijke partijen, die
een gezonde democratie en geen valsclie
democratie, zooals b.v. de sociaal-demo
craten, voorstaan, zooveel mogelijk wor
den versterkt. Dan nog is echter herstel
der coalitie geenszins zeker, 'n Roomsch-
roode coalitie achtte spr. evenwel n.iel
zeer waarschijnlijk. Daarvoor staan die
partijen tenslotte te ver van elkaar. Dit
neemt niet weg, dat men die partijen nlcrt
onnoodig behoeft te prikkelen om ze
daardoor te drijven naar, wat men ge
noemd heeft, de „uiterste noodzaak".
Wanneer het protestantsch-chris/telijke
deel der bevolking zich zou stellen op
het standpunt van: overheersching, zoo
als ds. Kersten dat wil. dan zou dat er
echter toe kunnen leiden.
Zoo er na de verkiezingen geen nieuw
coalitie-kabinet zou komen, dan moet er
maar een kabinet gevormd worden, dat
Scraye kwaïn naderbij en zag er boos
en geprikkeld uit. Hij schudde het hoofd
toen hij op korten afstand' genaderd wa^
„Lady Scraye is vertrokken", zei hij
„Ik heb haar huishoudster gesproken.
Zij heeft hier geen mannelijke bedienden.
Zij is van morgen om zes uur wegge
gaan met haar kamenier en weinig ba
gage. Niemand weet, waarheen zij ge
gaan is, en ook niet voor hoe lang. De
huishoudster weet niet eens1, naai- welk
van de stations zij gereden' is."
Jimimie gaf geen antwoord. Hij keea--
de zich naar het einde van den "weg, waar
de auto wachtte.
„Komt mee!" zei hij kortaf.
„Maar walarheen?" vroeg Scraye.
„Naar hievrouw Wytkenshawe", ant
woordde Jimmie.
Scraye keek'hem' scherp aan.
„Meen je dat?" vroeg hij.
„Als je niet mee wilt gaan, moet jle
het laten," zei Jimmie, weggaande. „Ik
ga er heen."
De anderen volgden hem' naar de auto',
en stapten na hem' in. Scraye gaf het
adres en toen zij wegreden, keerde hij
zich tot Jimmie.
„Het komt mij voor", zei hij kaïm,
zijn eigen koers kiest. Zonder coalitie
zal dan echter handhaving van 't parle
mentaire stelsel en oplossing van de dan
ontstane moeilijkheid wel moelijk worden.
Het tegenwoordige extra-parlementaire
kabinet is jus.it daarom zoo zwak, omdat
het te voren een deel van zijn taak heeft
afgesneden. Een eventueel volgend exlra-
parlemlenlair (kabinet zal daarom zijn
eigen weg moeten gaan. De positie der
anti-revolutionairen zal daartegenover ge
lijk staan aan de steeds door haar ge
volgde.
ROTTERDAM'S GRENS UITBREIDING.
De gemeenteraad van Rotterdam hcoft
zich gister met 26—13 st. ve een.igd met
de groote annexatie-voorstellen van B.
en WL
LANDGOED „DE LICI1TENBEEK".
Naar de „N. Arnh. Git. verneemt
is door graaf Van Limburg Slirum een
gedeelte van het landgoed „De Lichleiv
heek", genaamd „De Vijverberg', ver
kocht aan de N.V. Thornken.
„De Vijverberg" is het gedeelte van
het landgoed dat van Arnhem af gelegen
is aan de rechierzijde van den AmsteP-
damschen weg. Hel terrein waarin mooie
waterpartijen voorkomen, en dat groo-
tendeels uit bosch bestaat, beslaat een
oppervlakte van ongeveer 75 H A
De „De Vijverberg" zal als naluurmoi-
nument behouden blijv* n, \\aar;oe ook
een servituut voor de toekomst zekerheid
biedt. De bedoeling is dat op „Do Vij
verberg" een landhuis - zal worden ge
bouwd. i
fjngez. Med.)
Uit Middelburg.
Donderd.ag heeft alhier de uit-
deeling plaats gehad van kleeren aan kin
dereu henei'en den leerplichtigen leef
tijd, Dank zij dp milde bijdragen van ve
len kon het damescomité aan 157 kin
deren uit 77 gezinnen kleertjes vtetrstrek-
ken, welke door d,e ouders dank,haar
werden aanvaard,. Het damescomité doet
hiermede telken ja re ep(n zeer goed
werk.
„dat dit is het gevaar opzoeken. Als
mevrouw Wytkenshawe, zooals wij dat
zeker gelooven, een lid van deze bende
is, is het niet in het belang van juffrouw
Walsden, ais je je aan haar opdringt."
„Ik ga naar mevrouw Wytkenshawe",
antwoordde Jimmie vastberaden, „en ik
ga het hujs v.an mevrouw' Wytkenshawe
binnen. Als je mij niet wi't voorstellen,
zal ik wel middelen vinden om binnen te
komen en haar te spreken. Ik raad je,
me voor te stellen."
„Ik zal je voorstellen," zei Scraye, nog
rustiger dan te voren. „Dat wil zeggen
als zij thuis is."
„Dankje," antwoordde Jimmie lako-
niek. „Dat zal het beste zijn. En intju|s-
schen zal het mij aangenaam zijn ais je
me een vraag wilt beantwoorden. Hoor
de lady Scraye tot je gasten toen het
kruis van den tsaar gestolen werd?"
Scraye schrikte, en trok zich op zijn
plaats terug.
„Ja!" antwoordde hij. „Maar
„Dat is genoeg," zei Jimtnie. „Dat wil
de ik alleen maar welen. Ik dacht juist
dat zij er mogelijk geweest was."
Scraye staarde nog en keek Jimimie
met een verwarden blik aan.
Eftgï
£hu
DE UITSLAG
VAN DEN I; :-'f
VAN
LIGT VANAF MIDDEN
JANUARI BIJ ALLE
VERKOOPERS DEZER
TABAK TER
INZAGE
(Ingez. Med.).
De heer A. van Hoofstadt heeft zijn
zaak, lot nu toe gevestigd in de Graven
straat I 278 verplaatst naar I 271 in die
zelfde straat naast de zaak' van de firmjat
Verburg.
Thans beperkt de heer van Hoofstadt
zijn winkel tot sigaren, sigaretten en ta
bak. Deze komen in den geheel jjS-
restaurcerden winkel uitstekend, tot hun
recht, terwijl de keurige étalage goede
ruimte biedt om op dp verschillende
nierken de aandacht te vestigen.
Uit Vlissingeu.
-Hoewel het ijs op 'den Spuiboezeïn)
fe Vlissingen verre van nest was,
heeft de politie dit gisteren toch goed-
gekeura, ornaat het op de meeste plaat
sen van een behoorlijke dikte was. Er1
waren echlei- heel wat gedeelten waar
rijden beslist gevaanijk zou zijn. Daai*-
om werden deze gedeellen behoorlijk af-,
gezet, zoodat de gevaarlijke zone huitcni
het hereik van de rijders lag. Nu hel
ijs eenmaal was goedgekeurd nam hef
aantal personen, dat de schaatsen had
onaer genondén geleidelijk loe, waardoor
gisieremmdang op den Spuiboezem een
gezellige druklc viel waar te nemen.
Ook op de plassen bij Zwanenburg
worat veel gereden. Hedenmiddag worp
den wedstrijden gehouden in het hard
en sdiooiirijden op de terreinen van del
ijsciub „Vlissingen".
9
Uit Zaid-B8feiana.
De kommies le klasse N. de Haan
te Middelaar is met ingang van 1 Ee-
bruari ,a.s. verplaatst tiaar II a n s-
weert (tijd.)
2ss uwsch-Vla an deren O. D..
Dinsdag j.l. vergaderde te Te*
Neuzen liet college van Commissaris
sen der N.V. Zeeuwsch-Vlaamsche Wa
terleiding-Mij. Besloten werd, o.a. a.s.
Dinsdag 15 dpzer, opnieuw te vergaderen
en liet moderamen dpr Commissie van
Onderzoek tot deze vergadering even
eens uit te noodigen, teneinde laalstjjej-
noemd college officieel te bedpnkfeta vooe
de werkzaamheden, door de commissie
verricht en heeren commissarissen, die
izulks wenschen, j.p de gelegenheid te
stellen, alsnog inlichtingen te vragen.
Op 7 Februari a.s. zal alsdan een ver
gadering van aandpelhouders worden ge
houden. (Z. K.)
Zondag en de nachten der volgendei
week zijn de navolgende apotheken gjef-
opend:
Middelburg: Mevr. Wed.. J. W. v.
Garde.
VlissingenS. J. Engering, Hendrikstr.
ssnes rw-TGX.i*tsi
„Wil je zeggen begon hij.
Jimmie schudde het hoofd. Die han
deling was raadselachtig; zij drukte be
vestiging noch ontkenning uit; het was
het hoofdschudden, dat iemand doet, die
om' meer dan één reden wanhopig is.
„Ik wil niets zeggen," snauwde hij'.
Toen herstelde hij zich en sprak mfinder
scherp. „Hoor eens!" zei hij. „Ik vraag
je vergiffenis, als ik wat uit mijn hu
meur ben of het schijnt to zijn ik
heb er reden voor. Maar je moet too-
slemjmen, dat er alie grond is, 'om te
gelooven je gelooft het zelf Scraye,
dat weet je zelf! dat lady Scraye tof
deze bende in betrekking staat en je
gelooft hetzelfde van mevrouw Wytkens
hawe".
„Nu?" zei Scraye. „Nu?"
„Nu", ging Jimmie voort, „is het dan
niet een beetje vreemd, dat die beide
vrouwen in je huis waren, toen deze
diefstal plaats blad? Is het niet Waar
schijnlijk, oppervlakkig beschouwd, dal
als zij medeplichtigen in misdaden zijn,
zij er beiden iets van ^geweten hebben?
Of, om' het kort en duidelijk te zeggen,
dat zij er beiden bij betrokken waren?'*
(Word» vervolgd}.
