IP
AUTOHODIELEN
ide
Jur-
ËQ, 7
Woensdag 9 Jinuapi 1999
172* Jaargang
BINNENLAND
h m. de Koningin sprak tijdens
den disch de Konjngjn-Moeder als volgt
toe:
wijziging leerplichtwet.
ÜÏT STAD EN PROVINCIE
vereeniging „ziekenhuisver-
pleging op walcheren".
loop der bevolking.
MOTORRUWIELEH
AMSTERDAM
KERKNIEUWS
u
half
goed
KOD-
0,3 0.
land.
Lagd,
llden
UR-
ring
FES,
zoo
lid-
fÖs-
idel
dit nummer behoort een BijvtoegseL
Abonnements prijsp. kwartaal:
voor Middelburg en agentschap Vlis-
singen f 2.30 elders f 2.50
weekabonnementen in Middelburg 18
©ent per week.
Advertentiën worden berekend
'per regel plaatsruimte, met inbegrip van
omranding.
Gewone advertentiën: 30 cent
per regel.
Ingezonden Mededeelin-
g e n 50 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
van 1regels f 2,10, elke regel meer 30
cent.
Kle ine advertentiën niet
grooter dan vijf regels druks en waarbij is
aangegeven, dat zij in deze rubriek moe
ten geplaatst worden, 85 cent bij voor
uitbetaling.
Advertentiën onder brieven of bevra
gen bureau dezer courant 10 cent extra.
Bewijsnummers 5 cent per stuk.
Advertentiën moeten, willen ze nog in
•ons blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 uur en des ZA
TERDAGS uiterlijk HALF ELF aan ons
Bureau bezorgd zijn.
Postchèque- en Gironummer 4325S.
«ET JUBILEUM DER KONINGIN.
MOEDER.
■Voor den feestmaaltijd, gisteravond ten
faove in den Haag had de Koningin be
halve de ie den der hofhouding ook ge
nood igd de voorzitters der Kamers, de
Ministers, verschillende Iiooge rijks-
autoriteiten, alle Commissarissen; der
Koningin, de burgemeesters van Apel
doorn en Oldenzaal (gemeenten waar de
Koningin-Moeder 50 jaar geleden hel
eerste kwam); de burgemeesters van de
gemeenten Soest en Baarn, waar zij
zomers zoo vaak verblijf houdt; hooge
militairen enz., in 't geheel ruim honderd.
personen1.
Lieve Moeder,
O* schoone dagen, die heel ons volk
als een hoogtij viert, waarin' het U ge"
geven is het oogen<blik te herdenken
waarin U, aan de hand van Mijn on-
vargetelijken Vader, voor 50 jaar 't eerst
onzen Vaderlandschen, bodem1 betradt,
bieden mij een welkome gelegenheid, aan
dezen feestdisch, omringd door de hoog-
vten in den Lande, het wo^rd tot U U»
richten.
Overtuigd dat ik spreek namens allen
haar aanwezig, voeg ik niet zonder ont
roering hieraan toe, dat ik mij tevens
da tolk weet van heel die qa tie, van Moe
derland en, Overzeesche Gewesten, als
3k U dank zeg voor hetgeen! U in al die
jareu voor onjs is geweest, voor de wijze
waarop U de roeping, dje God U toever
trouwde, vervuld heeft.
Uw taak heeft zich in die lange reeks
van jaren meer dan eens gewij!zigid!, doch
hoe rif ook veranderde, U heeft haar
sleed» breed gezien, omvattend alle be
hangen van ons Volk. En toen U aan
het hoofd van ons Staatsbestel werd
geplaatst, heeft U ook in Staatkunjdig
opricht het vertrouwen van. de natie
gewonnen door U wijsheid en door Uw
Nederlandsch denken en voelen en han
delen.
'Wie het Gedenkboek doorbladert, ge
schreven door hoogbegaafd^ mannen en
vrouwen van uiteenloopende richting en
overtuiging, doch allen' op één punt over
eenstemmend: in waardeering en ver-
«ering voor U, komt zoowel onder den
indruk van het beeld, dat daar gegeven
wordt van Uw werken, en streven, van
Uw toewijding voor al hetgeen kan bij
dragen tot vermeerdering van het welzijn
vaa het Volk dat voor een halve ee'uw
Uw Volk wérd, als van de erkenning wel
ke Uw veelzijdigen arbeid in breede krin
gen ie beurt mocht vallen.
Ons Volk heeft U begrepen en ziet U
zooals U daar geteekend is, zóó staat
U diep gegrift in zijn hart. Het is die
omstandigheid, welke deze herdenking
tot ©en hoogtij voor U maakt
Dat dit odk voor Mij ware feestdagen
zfjn, 'behoef ik U wel niet te verzekeren;
ik stem van harte in met de diep en fijn-
gevoelde hulde U bij gelegenheid van Uw
eeventigsten verjaardag en thans ge
bracht; daarbij dankbaar gedenkend Uw
Ouderlijk Huis, waarin U zooveel mocht
ieeren uit later van nut is geweest bij
Oe vervulling van Uvr roeping in Uw
nieuwe .Vaderland.
Het is hier niet de gelegenheid tot U
ie «preken namens Uwe kinderen ep
kleinkind en het Véle te zeggen waarfvato
Uns hart vol 'is, U vult "het voelen en
begrijpen ook zonder dat ik dit hier
uit. Uwe gedachten zullen als de Mijne
teruggaan naar het verleden en naar
de tallooze herinneringen, die Wij sa
men hebben, ook naar die tijden, toen
Hij nog bij ons was, van wien U 'het
geluk en de zonneschijn was, tijden d.e
ik Mij met kinderlijke dankbaarheid her
inner.
Als een gulden draad loopen voor Mij
plichtsbetrachting, zelf-opo'ffering en
liefde door al die jaren en door al die
herinneringen heen. Gaven des harten
die ook in wijden kring uitstraalden en
waarvan de ongelukkigen en mïdeelden
zoowel hier te lande als in Nederland
aan de overzijden der wereldzeeën en
zij oie trachten hun lot te verzachten,
in de eerste plaats de zegeningen on
dervonden.
Begon ik u hulde te brengen voor
Uw beleid en breed inzicht in de na
tionale belangen. Ik zoude in de oogen
van het NëderTandscfie Volk en in de
Mijne te kort schieten, indien Ik niet
tevens uiting gaf aan Onze dankbaarheid
voor Uw toewijding en zorg voor. de
lijdenden, voor Uw medeleven en mede.
voelen met geheel Ons Volk in liefde
en leed, in één woord, dat U ons allen
Uw moederlijk hart hebt gegeven.
Moge God, Die U steeds zoo rijken ze
gen schonk, U. nog lang sparen voor
het Vaderland en voor Uwe kinderen en
U nog vele gelukkige jaren ge/ven te mid
den van een .Volk, dat U lief heeft.
Ik noodig U allen üit in te stemmen
met dezen wensch door op de gezond
heid te drinken van Ons aller Moedert
In den middag was het comité uit de
vroegere en huidige leden der verschil
lende hofhoudingen een bloemenhulde
komen aanbieden: een kristallen vaas,
gevuld met bloemen, op een marmeren
zuil. Jhr. 'v. Suchteten van de Haar
voerde het woord.
Hierna verleende H. M. audiëntie aan
ds. G. J. Weyland uit X eer e, voorzitter
en dr. D. den Breems, emeritus-predikant
te 's-Gravenhage secretaris van de alge-
meene synodale commissie, ter aanbie
ding van gelukwenschen aan de Konin
gin-Moeder namens de Synode van de
Nederlandsche Hervormde Kerk.
In zijn toespraak stelde de voorzitter
o.a. "in het licht hoezeer de levensarbeid
der Koningin-Moeder ter opbouwing van
het Rijk der barmhartigheden, ook aan
de Nederlandsche Hervormde Kerk ten
goede is gekomen. „Met welk een blij
vende belangstelling werden de stich
tingen der uit en inwendige zending-
welke in dat gouden tijdperk tot stand
|kwamen0 vereerd! Hoe levendig herin
neren wij ons om een enkel feit tje
noemen de woorden van geloof, hoop
en liefde, waarmede Uwe Majesteit des
tijds het hervormde opvoedingsgesticht
te Maarsbergen heeft geopend! En hoe
Werden wij van jaar tot jaar verblijd
door de ruime giften welke aan de
geestelijke verzorging van onze protes-
tantsche landgenooten in het buitenland
ten goede kwamen!"
Hare Majesteit beantwoordde deze ïoe-
«praak met eenige mededeelingen over de
kerkelijke toestanden in haar geboorte
land. Zij wees op de overeenkomst die er
bestond tusscbcn de kerkelijke gewoonten
ginds en in Nederland zooifat zij zich
spoedig tehuis gevoelde in de Nederl.
Hervormde Kerk.
Daarna werden nog eenige belangrijke
aangelegenbeden besproken en gaf H. M-
op bijzondere wijze blijk van haar groote
belangstelling in al hetgeen op het ter
rein der in- en uitwendige zending in
Nederland geschiedt.
Om 5 uur heeft Koningin Emma ont
vangen de commissies van hooige mili
tairen die namens leger en Vloot Haar
hartelijk ge! uk wensch ten onder aanbie
ding van bloemigeschenken. Aan H. M.
werd het voornemen meegedeeld om' de
na bekostiging ivau de bloemlenjhulde
overblijvende gelden te bestemmen ten
bate van het s anatorium Orianje-Nassau's
Oord.
De Koningin-Moeder dankte met een
gevoelig woord.
Ingediend is een Wetsontwerp tot wij
ziging" van art. 3 der Leerplichtwet.
Volgens de memorie van toelichting
heeft onder het tegenwoordige artikel 3
een kind aan alle eischen van dat ar
tikel voldaan als het aan het eind der
hoogste klasse van een zes-jarige school
13 jaar oud is, indien het na het berei
ken van den zesjarigen leeftijd tot de
eerste klasse was toegelaten en éénmlaal
niet verhoogd is, of indien het vóór het
bereiken van den zesjarigen leeftijd tot
de eerste klasse was toegelaten! en twee
malen niet is verhoogd. In beide gevalllen
is het 7 jaren leerling eener school ge
weest, het heeft alle klassen doorloopen
en het heeft de klasse afgeloopen, w'aar-
in het 13 jaar werd.
Intusschen moet worden erkend, dat
aldus de duur van den leerplicht ver
schillend is voor hen, die een zesjarige
en hen, die een zevenjarige school be
zoeken. pe voorgestelde lezing stellt
daarom buiten twijfel, dat in de gestolde
gevallen het kind niet aan de leerver
plichting heeft voldaan en dus zijn on
derwijs hetzij aan een 7-jarig© lagere
school of een centrale school' voor het
zevende leerjaar, hetzij aan een school
voor uitgebreid lager onderwijs zal moe
ten voortzetten, tenzij het valt onder de
vrijstelling vollgens art. 7, 3e der Leer'
plichtwet.
We hebben weer met groote voldoe
ning den jaargang 1929 van den frovhi-
ciaal Almanak voor Zeeland ont
vangen, samengesteld d,oor j. F. Magen
dans (chef 2e afd. Prov. Griffie), en uit
gegeven door Littooy en; Oltliof alhier.
Over den inhoud hebben we niets
nieuws te melden. Men vindt er alles in
wat in een provincialen almanak ver
meldt kan worden. Maar wij' willen toch
speciaal opmerken, dat dit boekje de
eenige bron is waarin .jrnen zoo volledig
bijeengevoegd vindt: het provinciaal be
stuur inet al wat daarbij behoort: griffie
en provinciale bedrijven; de namen der
gemeenteraadsleden; en de polder- en
waterschapsbesturen, met bijzonderhe
den van de polders En. voorts de rijks
instellingen in deze provincie.
Als bijzondere bijdrage vindt men in
dezen jaargang een portret en een door
mr. P. Dieleman geschreven levensbe
schrijving van P. F! Fruytier uit
Hontenisse, van Nov. 1888—Dec. 192S lid
van de Provinciale Staten van Zeeland;.
De schrijver steit in het licht hoe de
jonge Fruytier, als landbouwer, door zijn
goede algemeene ontwikkeling een posi
tie van invloed kreeg, en meer en meer
zijn taak vond als ontvanger-griffier van
menigen polder, en bovendien zijn me
dewerking verleende op het gebied van
het verkeerswezen.
In de Provinciale Staten heeft hij me
nigen lans gebroken voor Zeeuwsch
Vlaanderen, en inzonderheid voor het
land van Rulst. Maar moge Fruytier
zijn voorliefde voor zijn. landje en zijn
volk hebben gehad, hij werkte niettemin
aan de behartiging van de belangen van
andere deelen van het gewest mee op
een wijze waaraan menigeen een voor
beeld kan nemen. De onafhankelijkheid
van zin deed den heer Fruytier oordeelen
zooals hij gewoonlijk zegt: „naar mijne
wijze van zien." Dat is de koppige onaf
hankelijke, zelfbewuste geest van den
stam-Vlaming.
Dat is de onverzettelijkheid van den
polderman. Dat maakt ook wel eens
schuw voor het vreemde en nieuwe.
Niemand zal dan ook den heer
Fruytier met al zijn goede gave van hart
en karakter, den voor uitstre venden man
par-excellence noemen. En toch wanneer
hij overtuigd was, dat iets in 't belang
in de zaak moest geschieden, was hij
radicaal genoég. Alleen echterhet
duurde wel eens lang voor die overtui
ging gevormd was."
De schrijver herinnert voorts aan het
•werk van den heer Fruytier als lid
van Ged. Staten. In den tijd' van zijn
volle kracht kenmerkte hij zich door ern
stige waarneming van zijn ambt, door
groote onpartijdigheid, door nauwkeu
righeid, door uitermate groote voorzich
tigheid, vooral toen sociale belangen
steeds meer aan de Provinciale kas gingen
vragen. Fruytier was een Cerberus vóór
de provinciale brandkast.
Als lid van de Kamer heeft Fruytier
gestreden voor den suikerbietenteelt en
ook wanneer districtsbelangen of Zeeuw-
sche belangen door grootsteedsche poli
tiek in den knel kwam.
Aan het slot kenschetst de heer Diele
man den heer Fruytier aldus:
„De sobere Vlaming; de zwijgende,
■wellicht traag ,maar vastberaden, gedul
dig en vasthoudende trouw in vriend
schap, schuw voor den vreemde, en het
vreemde: groote voorliefde bezittende
ivoor zijn allernaaste omgeving; trouw
katholiek, wiens godsdienst zijn leven
als 't ware doorademt. De Vlaming der
vrije polders aan de zee! In zijn breede
borst klopt het hart warm voor vrijheid!
en land
van het open kanaal kan gebruiken ter-
Wijl het veelbesproken groote nieuwe ver-
zamelkanaal, waaraan men nu al ge-
ruimen tijd aan het werk is, wel reeds
bijna geheel gereed is, maar op 't ©ogen
blik nog niet met het andere kanaal in
verbinding kon worden gebracht.
Met een enkel woord: willen wij'
nog even wijzen op de ^gelegenheid om
morgen avond in de verwarmde Nieu
we Kerk alhier de radio-uitzending
te volgen van het concert en de huldi
ging van H. M. de Koningin-Moeder in
de Groote Kerk te 's-Gravenhage. De uit
zending begint te half negen. Men zie
verder de advertentie in dit nummer.
Het mag zeker wel als een geluk
kige bijzonderheid worden vermeld, dat
in 1928 in onze stad geen enkele uit
slaande brand is voorgekomen. Wel is
de brandweer éénmaal geallarmeerd voor
een brand in de Breestraat, doch dit
bleef gelukkig ook bij een begin vajn
brand.
--O1
Uit Vlissïnge*.
Heden is het 50 jaar geleden dat
de heer W. Groenenberg bij de Kon. Mij.
„De Schelde" teVlissingen in dienst
trad. Hem' werd door de directie met
woorden van gelukwenschen de gebrui
kelijke enveloppe met inhoud aangebo
den.
Uit Walcheren.
Bij enkele bakkers te Arnem'ui-
den is de broodprijs met 1 cent Ver
laagd.
Dr. O. E. Plugge, die vanaf de op
richting voorzitter Van „Het Groene
Kruis", afdeeling Souburg en Bitthem
is geweest, heeft als zoodanig bedankt.
Uit Tholen.
Te O.-Vo ssemeer is pp pl.m.
90-jarigen leeflijd overleden de loud-vekb
arbeider P. Smils. Hoewel niet de oud
ste ingezetene mag toch wel als bij
zonderheid worden gemeld, dat hij in
den loop van deze maand 68 jaar ge
huwd was.
o
Uit Middelburg.
Er worden nu wederom! klach
ten 'geuit over den smaak van het wa
terleidingwater alhier. Bij informatie
werd ods medegedeeld ,dat het te'.kens en
telkens herhaalde, bacteriologische on
derzoek niets verontrustends heeft aan-
get .ona. L>e oorzaaü van den richten
grondsmaak van het water is echter
hierin gelegen .dat in verband met de
werken van 'toogenblik aan'de Oranje
zon, men slechts een te klein gedeelte
Zeeuwsch Vlaanderen w.d.
De Minister van Financiën maakt
bekend, dat 'ten behoeve van 's rijks
schatkist is ontvangen wegens:
over vorige jaren te weinig betaalde
belastingen naar inkomen en/of vermo
gen (gewetensgeld), bij den ontvanger
der directe belastingen te Oostburg
f 243.73.
Toen op 1 October j.l. bovengenoem
de vereeniging haar werkzaamheden aan
ving bedroeg het aantal leden 7886 en
2900 kinderen, waarvan 5220 leden en
en 1593 kinderen in Middelburg en omge
ving ('t Zand en Noordweg) en 26616
leden en 1367 kinderen op het platte
land.
Tot 31 December zijn aangegeven 1293
leden en 506 kinderen en wel te Middel
burg en omgeving 825 en 244„ op het
platteland 468 en 262.
Op 1 Januari j.l. was het aantal le
den dus 9179 en dal der kinderen 3406,
waarvan te Middelburg en omgeving 6045
en 1837 en op het platteland 3134 en
1569.
Het totaal aantal ingeschrevenen be
draagt dus thans 12.585, waarvan te
Middelburg en omgeving 7882 en op bet
platteland 4703.
Sedert 1 October zijn 1799 personén
ingeschreven waarvan 1069 te Middel
burg en omgeving en 730 op het platte
land.
Voor rekening der vereeniging liggen
thans 19 personen in het Gasthuis al
hier, wel reeds voldoende bewijs van)
het groote nut, dat deze vereeniging kan
stichten. Wij twijfelen dan ook niet of
mede gezien deze opgave, zal het aan
tal ingeschrevenen nog belangrijk stijgen.
De loop der bevolking te N. en St
JoosTand bestond op 1 Jan. 1928 uit
576 m. en 540 vr. totaal 1116.
In 1928 geboren 13 m. en 12 vr. Ge
vestigd 38 m. en 42 vr.
Vertrokken: 25 m. en( 27 vr. Overle
den 9 m. en/ 5 vr.
Op 1 Jan. 1929 bedroeg de bevolkinjg
dus 593 m. en 562 vr. totaal 1155 pers.
Dus een vermeerdering van 17 m. en 22
vrouwen.
De bevolking van, Borssele bestond
op 31 December 1927 uit 713 m'. en 706
vr. totaal 1419 inwoners.
Ze vermeerderd© met 23 m. en 38
vr. door vestiging in deze gemeente, ter
wijl 12 m. en 18 vr. in, den loop van het
jaar werden geboren. Een vermeerdering
dus met 35 m!' en 56 vr. of 91 personen.
11-20 3ANUAHI 1929.
(Ingez. Med.)
Daartegenover staat een vermindering
door overlijden vari 11 m. én 8 vr,,
terwijl 34 m. en 55 vr. uit de gemeente
vertrokken, d, i. een' totale vermindering
van 45 m. en 63 vr. of im 't geheel 108.
Het aantal inwoners bedraagt dps
thans 17 minder dan 't vorig jaar en is
nu 703 m. en 699 vr. of totaal 1402.
De 'bevolking der gemeente Wloï-
faartsdijk bestond 31 Dec. 1927 nit
1299 m. en 1315 vr. totaal 2614.
Geboren "27 m. en. 32 vr. totaal 59.
Oveneden 10 m. en 12 vr. totaal 22.
Gevestigd 45 m. en 48 vr. totaal 93.
Vertrokken 65 m. en 64 vr. totaal 129.
De bevolking bestond dus op '31 Dec.
1928 uit 1296 m. eu 1319 vr. totaa/k
2615, dus een vermindering van 3 m. en
6 vr. totaal 9 personen,.
De bevolking van St. An n naand!
bestond op 31 Dec. 1927 uit 1313 ant,
en 1301 vr. samen 2614.
Zij vermeerderde in 1928 door geboor
ten met 57 (32 m|. en 25 vr.) en djoor
vestiging met 62 (35 mi. en 27 vr.) Totaal
met 119 (67 m. en „52 vr.)
Zij verminderde door overlijden mei
27 (15 m. en 12 vr.) en door vertrek ime^
74 (38 m. en 36 vr.). Totaal met 101
(53 m. en 48 vr.)
De bevolking bestonjd alzoo op 31
Dec. 1928 uit 2632 pers. (1327 m. ea
1305 vr.)
Dus een vermeerdering met 14 ie.
en 4 vr.
De bevolking der gemeen/te St. M a a r-
tensdijk bestond op 1 Januari 1928
uit 1373 m. en 1436 vr. of totaal 2809
zielen. i
Ze vermeerderde door geboorten miet
19 m. en 33 vr. Door vestiging met 39
m. en 36 vr. of in; totaal m'et 55 m). en,
69 vr.
Ze verminderde door overlijden mei
14 m. en 11 vr. Door vertrek met 39
m. en 47 vr. of in totaal met 53 m. en:
58 vrouwen.
De bevolking bestond op 1 Januari
1929 dus uit 1375 m. en 1447 vr. of irt
totaal 2822 zielen. Het zielenaantal ver
meerderde alzoo met 2 m. en 11 vr.
Op 1 Jan. 1928 telde Staveniss©
991 m. en 974 vr. totaal 1965 inwoners.
In 1928 werden er geboren 20 m.
en 25 vr., eni er vestigden zich 21 sa.
en 15 vr.
Er overleden 7 m. ep 10 vr., en er
verhuisden naar elders 40 m. en 34 rr.
Op 31 Dec. 1.1. waren hier dus 985 »n.
en 970 vr., totaal 1955 inwbners.
Er is dus een vermindering van 9
m. en 4 vr.
De bevolking van Zuid zand;© be
stond op 1 Jan. 1928 uit 511 m. ©n 532
vr. totaal 1043 personap,
Vermeerderde door vestiging met 44
m. en 30 vr. en door geboorten mei 7 kn.
en 7 vr. t
Zij verminderde door vertrek met 47
in. en 40 vr. en, door overlijden met 4
m. en 2 vr.
Zoodat de bevolking op 1 Januari '29
bestond uit 511 m. eni 572 vr. alzoo
in totaal 1038 zielen, dus een vermin
dering van 5 vr.
V r Ij z. H e r v. in N e d e r 1' a n d.
In de vergadering van het Hoofdbe
stuur van de Vereeniging Van Vrijz. Herv,
in Nederland op 23 Nov., zoo lezen wjji
in „Kerk en Volk", heeft de heer A'«
