10).
op uw'
nachtkastje
Awrwacliling door Dosko wederom één
winstpuntje te ontfutselen.
De Allianceploeg, die het herhaaldelijk
met de beslissingen van den scheidsrech
ter mei eens was, liet het er leelijk bij
zitten, zoodat de Dongenaren met een
flinke overwinning huiswaarts konden
keereu.
Dat R. B. C het in Breda tegen den
kampioen van het vorig jaar niet kon
bolwerken, .verwonderde ons geenszins
Het programma voor as. Zondag luidt
Zeela ndi a—A11 iance
Dongen—Gudok
R.B.C.Breda.
Dosko—Bredania.
De leiders dezer afdeeling, alsmede
Middelburg, zijn voor Zondag van het
spelen van een wedstrijd uitgesloten
Zeelandia zal zich moeten verdedigen
tegen Alliance Tusschec beide ploegen
zal o.i. weinig krachtsverschil zijn Indien
vvo even terug denken aan den wedstrijd
Middelburg Alliance waarbij de groerr-
witten tot de laa'ste minuten alle zeilen
moosten bijzetten om als overwinnaar uit
den strijd te treden ,dan is verder com1-
mentaar eigenlijk overbodig Onze groen-
fcwarten hebben óók liet voordeel in.,
eigen omgeving te spelen en juist dit kan
wel eens den doorslag geven tot een
kleine overwinning voor de Nadorstbe
woners
De hekkensluiters gaan Dongen met
een bezoek vereeren. Wij geven hun ech
ter weinig kans. De leerlooiers zullen er
dezen keer geen 60 van kunnen ma
ken ,al zijn voor hun de beide pifftfjes
zoo goed .als weggelegd
R B. C ontvangt Breda. De thuisclub
die nog niet huiten gevaar is, zal het
den Bredanaars niet gemakkelijk maken,
Een 1deine overwinning voor He R.B
C.'ers .al thans zeker een gelijk spel,
is hier wel op zijn plaats.
Dosko en Bredania zullen elkaar op
den Raaijberg bekampen De Bergenaren
die nog niet kampioensillusies bezield zijn,
zullen er alles op moeten zetten om de
gasten van het lijf te houden Een vèr-
decling der punten ligt in het verschiet.
Verkeerswezen, Post en
Telegrafie
De autobus dienst Scheveain-
g e n—D e n H a a g—R otterdam
De directie van de Zuid-Hollandsche
Autohandelmaatschappij die den auto-
busdienst Scheveningen—Den Haag—Rot
terdam—WaaLhaven exploiteert en welker
faillissement Donderdag is uitgesproken,
zet den dienst onveranderd voort
Aan het stoppen voor het opnemen en
uiilalen van passagiers is een zoodanige
uitbreiding gegeven, dat de bussen van
Scheveningen af overal waar daartoe een
teelten wordt gegeven stoppen voor het
opnemen van reizigers met bestemming
voor pelft voorbij de Koepoortbrug en
Verder 'gelegen plaatsen ,en van Waal
haven ;af tot de Koepoortbrug overal
voor het afnemen van passagiers.
Dubbele sluizen op 5e "M a, ijn.
De Nederlandsche Kamer van Koop
handel voor Duilscliland te Frankfort a,d
Main deelt mede:
Ter gelegenheid van de verbouwing
aan de Kanalisatie aan den Beneden-
"Main werd gepoogd de z.g „Flossgasser^"
te behouden. Indien dit echter met mo
gelijk zou zijn, dan dubbele sluizen te
bouwen. Het gevaar dreigde n 1., dat
het transport van houtvlotten vanuit Bei
eren niet meer mogelijk zou zijn, waar
door de houthandel, vooral ook die van
Nederland, zeer geschaad zou worden.
Dc Rijks\erkeersminister heeft toege
zegd, dat daar waar tengevolge van het
feit, dat de aanleg van „Flossgassen" niet
mogelijk is ,tol den bouw van dubbele
sluizen zal worden overgegaan. Zoo<als
thans de Kamer van de Industrie- und
Handelskammer Frankfurt a.M -Hannover
verneemt, beteekent deze toezegging da',
tot den douw van dubbele sluizen dade
lijk bij de verbouwing van de Kanalisatie
zal worden overgegaan, en dat dus de
nieuwe stuwen van begin af aan met
dubbele sluizen zullen worden voorzien.
6
Indische Stoomvaartlijnen.
Koningin der Nederlanden a Dec v.
Belawan, Deli, Amsterdam n Batavia.
Prinses Juliana 6 Dec. v. Colombo, Ba
tavia n. Amsterdam
Bandoeng p. 6 Dec, 11 u. Galle, Ba
tavia n Rotterdam
Sibajak, 6 Dec. 8 u. te Marseille, Rot
terdam n. Batavia
Palria 6 Dec. te Rotterdam1 v Baiavia
Palembang p. 5 Dec. 18 u. Finisterre,
Bremen n. Batavia.
Schouwen p. 5 Dec- 23 u. Finisterre,
Batavia n. Botterdam
Moena, 5 Dec. v. Suez, Amsterdam n.
Java
Medan p. 5 Dec 20 u. Kaap Bon, Rot
terdam n Batavia
Insulinde 9 Dec. 6 u., te Colombo ver
wacht, Rotterdam n. Batavia
Simon Bolivar p. 6 Dec. 13 u. Azorcn,
Amsterdam n. W.-Indië.
Stuyvesant 6 Dec. 17 u, v. Havre, W.-
Indië n. Amsterdam.
Commewijne, G Dec. 19 u v\ Havre,
W -Indië n Amstendam, wordt 7 e.m.
te Amsterdam verwacht
Djambi p. 6 Dec. 12 u. Sagres, Bata
via n. Rotterdam
J. P. Coen ,6 Dec. v. Suez, Am'sterd.
naar Java.
Kota Inten p. 6 Dec. 23 Gibraltar,
Batavia n Rotterdam.
Kertosono, 5 Dec van Djeddah, Bata
via n. Rotterdam.
Kedoe. 6 Dec le Genua Rotterdam
naar Batavia.
Stoomvaartlijnen op
Noord-Amerika.
Edam G Dec. n m. v. Vigo, Rotterd
n. Nem-Orleans.
Blommcrsdijk, 6 Dec te New-York v.
Rotterdam.
Bilderdijk ,p 6 Dec Scilly, Philadel-
ppliia n Rotterdam.
Grootendijk, 5 Dec te Londen .Pacific-
kust n Rotterdam
Rijndam, p. 5 Dec. Cape Race, Rotter
dam n New-York
Lochkatrine, 1 Dee te San Francisco
Pacifickust n Rotterdam
Binnendijk, 5 Dec. te Baltimore v. Rot
terdam
Gaasterdijk. p Dec vuurschip Maas,
Rotterdam n. New-York,
Verschillende Berichten
Te Steenderen is uil een over
stroomd weiland het lijk opgehaald van 'de
23-jarige dienstbode J 0 V aldaar, die
sedert j.I Zondag werd vermist. Vermoe
delijk is zij door de duisternis misleid,
le water geraakt en verdronken
Woensdagmorgen is de 52-jarige op
zichter van den gemeentereinigingsdieust,
B. v. E., te Tilburg door een vrachtauto
oven-eden en gedood. De man was onge
huwd
Donderdagavond is de 66-jarige A.
H. te Zwijndrecht achter zijn woning
door de stoomtram der R. T. M. dood
gereden.
Te Rotterdam is een reiziger aan
gehouden en in verzekerde bewaring ge
steld, verdacht van verduistering van
ruim f 1300 ten nadeele van een marga-
vmehandelaar in de Groote Braaisteeg.
De reiziger moet in een tijdsverloop van
ongeveer twee jaar de verduisteringen
begaan hebbel), door geld dat hij moest
innen, achter te houden en het eene
gat met hel andere te stoppen.
Woensdagavond zijn dieven door een
dakraam binnengeklommen in dc woning
van den heer de V oud-burgemeester
van Woensel, Zij zijn regelrecht op de
kleerenkast afgegaan en hebben daaruit
een trommel met f40 000 aan effecten en
baar geld medegenomen. Daarop z\jn zij
vertrokken, na eerst nog een vuurtje in
de least aangelegd te hebben. De klee-
ren hebben echter geen vlam gevat, doch
slechts gesmeuld.
Onmiddellijk werd de politie gewaar
schuwd De verdenking viel terstond op
den buurman W v. Bdie geregeld de
familie de V. bezocht en van den toe
stand op de hoogte was. Hij werd daarop
gearresteerd Denzelfden nacht werd ten
huize van v. B. huiszoeking gedaan, doch
zonder resultaat Men doorzocht niet al
leen de geheele woning, doch ook den
tuin
Donderdagochtend werd opnieuw een
inval in het huis van v. B. gedaan en
ten slotte staagden twee agenten er in,
het ijzeren geldkistje, dat tusschen de
planken van het zolderplafond verborgen
zal, te voorschijn te halen. Daarna werd
v. B aan een nieuw verhoor onderwor
pen, waarbij hij ten slotte bekend heeft,
den diefstal te hebben gepleegd en wel
om zijn schulden te betalen. Hij ontkende
echter brand te hebben gesticht
De geldswaardige papieren in het kist
je bleken nog onaangeroerd te zijn.
De dader is in arrest gesteld.
Tijdens afwezigheid der bewoners1 is
ingebroken in een huis aan den Jans
buitensingel le Arnhem De inbraak le
verde nogal moeilijkheden op. Na vele
mislukte pogingen is hel den inbrekers
ten slotte gelukt door de bijkeukendeur
binnen te komen Toen zij van de bij
keuken naar de keuken gingen, sloeg
een elcctrisch alarmsignaal aan, waar
door op het dak een groote bel begon
le luiden. De inbrekers wisten echter
spoedig het schakclkastje te vinden,
waiardoor zij aan hel lawaai een einde
maakten. De buren hebben niets ge
hoord. Na de voordeur aan de bin
nenzijde gegrendeld te hebben, haalden
zij alles in huis overhoop In een dei-
kamers werd een oud model brandkast
geheel opengesneden en van den inhoud
beroofd.
Bij hel binnentreden van een der
slaapkamers werden de inbrekers weder
om verrast door hel afgaan van ceïi eiec-
trisch alarmtoestel, waardoor een groo-
te bel hevig begon te luiden Ook ditmaal
schaften zij raad, zij rukten ni. de bel
eenvoudig af In een der bedden hebben
zij hierna blijkbaar een uiltje geknapt,
om wat uil te rusten van, al deze ver
moeienissen Blijkbaar zijn de daders ten
slotte nog gestoord, zoodal zij overhaast
oe vlucht hebben genomen
Een Aneta-bericht meldt uit Soera-
baja: Dc auto van de familie H. is nabij
Lawang bij het passeeren van een an
deren wagen, omgeslagen De inzitten-,
den liepen verwondingen op
Te Antwerpen raakte een auto,
waarin zes arbeiders naar hun werk te
ruggebracht werden, tusschen twee trei
nen bekneld Vier werklieden sprongen
uit dc auto, twee andere werden op
slag gedood.
RBïj werkzaamheden aan de pompin-
slallatie van een prise-d'eau voor de wa
terleiding van Berlijn,, is gisteren een fil
ter in aanraking gekomen met de elec-
triciteitsleiding Alle arbeiders werden
door den electrischen stroom getroffen,
waardoor twee arbeiders op slag wer
den gedood en vier anderen ernstig wer
den gewond.
Woensdagmiddag is te Keulen een
25-jarige arbeider in zijn kosthuis door
een anderen kostganger met bijlslagen
vermoord. In den laatsten tijd hadden zij
herhaaldelijk twist met elkaar gehad.
De ontvoering van een jong meisje
onder zeer geheimzinnige omstandighe
den heeft groot opzien verwekt, aldus
wordt aan „de Tel." gemeld. Tegen tien,
urn- 's avonds wilden Maandag een heer
en dame van middelbaren, leeftijd van
Dusseldorp via Ohlig naar Barmen rij
den. Zij namen een jongedame mede die
de chauffeur in de auto moest dragen
daar zij, naar de heer verklaarde, ziek
was. Te Bilden kreeg de auto een panne
en hel gezelschap nam hier eeu an
dere auto, die naar Ohlig doorreed Daar
moest de chauffeur stoppen. De heer
en de dame droegen het meisje, dat in
zwijm was gevaden, uit de auto een tuin
binnen Bij hun terugkeer verklaarden
zij tot den chauffeur, dat het meisje gjed
onder dak wais en clat zij n,aar DuSvei-
aorp terugwilden. De rit ging weer via
Rilden, waar de auto echter door de
gendarmerie werd aangehouden. De
chauffeur van de eerste auto had name"
lijk achterdocht gekregen en de gendar
mes gewaarschuwd, De gendarmes be
gaven zich daarop naar den, tuuin te
Ohlig, waar zij het meisje bijna geheel
ontkleed in het struikgewas vonden Baar
gezicht was met bladeren bedekt.. De
man en de vrouw werden onmiddellijk
gearresteerd, doch weigerden elke ver
klaring. het meisje is intusschen nog
steeds niet lot bewustzijn gekomen. Bij
onderzoek in het ziekenhuis bleek, dat
men haar een bijtend middel in den
mond had gegoten. Men, vermoedt, dat op
het meisje een ongeoorloofde operatie is
verricht. Uit het onderzoek is gebleken,,
dat hel meisje dienstbode 1e Barmen
was. 1
Te Nantes heeft een restaurateur
die naar bed was gegaan, terwijl zijn
vouw nog de eetzaal Nvat opknapte,
toen hij eenige uren later een hand over
zijn gezicht voelde glijden, een revolver
gegrepen en zijn vrouw eeu levensge
vaarlijke schotwond toegebracht. De on
gelukkige had den bedschakelaar van het
licht in de slaapkamer iii werking wil/en
stellen, en de ontwaakte reslauraleur
meende met een inpreker le doen te
hebben.
BUITENLAND
SPAANSCHE VISIOENEN EN
DROOMEN.
door
MAItOUS EIIRENPREIS.
V.
Het Marranisme in Portugal.
Mijn diepste indrukken in Portugal wa
ren van godsdienstigen aard. Hier ge
voelde ik nog duidelijker dan elders,
dat een reis door het Iberisch schier
eiland in werkelijkheid een reis door
godsdiensten is. Hier merkt men direct
in welk een hooge mate het heftige
conflict tusschen Oosten en Westen zijn
stempel zette op het leven van deze
landen, en lioe het aan den Iberischen
menseh (ook dien van onzen tijd) een
bijzonderen trek heeft verleend van iets
onwerkelijks en irrationeels.
Ik had het voorrecht om van nabij
hel Porlugeesch Marranisme te leeren
kennen een groo'seh hooTdstuk uit
de tragische geschiedenis van de religi-
euse vervolging .dat tot in de allerlaatste
jaren voor de wereld verborgen is ge
weest En het is nog niet afgesloten.
MarrLnen is de aanduiding van ge
heime Joden, nieuw-Christenen genaamd
(Cristanos-Novos), die formeel behooren
tot de Katholieke Kerk, maar die toch
in hel geheim een deel van de gods
dienstige Iradities van het Jodendom'
hebben vastgehouden. Zij zijn nakome
lingen van de in 1492 uit Spanje ver
dreven Joden ,die naar Portugal vlucht
ten en daar in 1496 gedwongen wei-den
zich te laten doopen. Deze Marranen
behooren niet .zooals men in het alge
meen aanneemt, alleen maar tot de ge
schiedenis. Ook in onze dagen vpidt men
in Portugal nog Marranen, en hun ge
tal is niet onbelangrijk. Zij zijn voor
het uiterlijk Katholieken, maar zij heb
ben tol o,p dezen dag den hand met
den godsdienst der vaderen bewaard, en
ze hebben alle gevaren ten trots, een
gedeelte van de Oud-Teslamentische fees*
ten en cultusvormen behouden. „De
Marraan is", zegt Carl Gebliardt (Die
Schril ten des Uriel da Costa, Amster
dam 1922) „Katholiek zonder geloof en
Jood zonder kennis, maar toch Jood door
zijn wil". Zij zijn nog steeds kryplor
Joden en houden hun godsdienstoefe
ningen ïn het vef-borgen. Honderd jaar
nadat de inkwisitje verdwenen is (de
inkwisit.e werd in Portugal opgeheven
in het jaar 1821) is de strijd tusschen
gewetensdwang en godsdienstvrijheid for
meel nog niet opgehouden. Hel schrik
bewind van eeuwen drukt nog op deze
beangste zielen, en voortdurend leven de
Marranen, evenals hun dappere voorva
deren, in de schaduw van de inkwisilite;
zwijgende en bewonderenswaardige hel
den, <die gedurende meer dan vier eeuwen
gestreden hebben voor de vrijheid des
gewetens en er, zoo noodig, voor ge
storven z§n. Nu eerst beginnen ze hun
verborgen geloofsleven naar buiten uil
te dragen. Wat we nu in Portugal kunnen
zien is de eigenlijke slotscène van den
wereldhistorischen strijd tusschen de in-
kwisilie en de vrijheid van godsdienst.
2.
Ik wandel door de avenidas van Lis
sabon, vol van fel bewogen leven en dit
hartstochtelijk levensrythme, dat Portu
gal L seineerende hoofdstad tot één
van de meest rumoerige steden van
ons werelddeel maakt, neemt mij geheel
in beslag. Lissabon is een stad, die
geen rust kent. Het leven golft er dag
en nacht voort, zonder ophouden Het ls
alsol feeslsc'üaren over de breede, sta
tige, mei bloemen versierde bouLevards
trekken, altijd begeleid door oorverdoo-
vende muziek; onafgebroken getoeter van
automobielen, het ongearticuleerde ge
schreeuw van krantenjongens en venters,
vermengd met de opdringerige roep van
koetsiers, straathandelaars en schoen-
poelsers.
Op sommige plaatsen verneemt de
wandelaar de stem der geschiedenis door
het gewriemel der menschen. Op het
drukke plein O'Rocio, het eigenlijk cen
trum van de stad, verheft zich het bron
zen standbeeld van Dom Pedro IV, den
keizer van Brazilië, tegen de hoogte.
Het worat geflankeerd door vier bron
zen figuren, die de rechtvaardigheid, de
wijsheid, de matigheid en de kracht voor
stellen.
Hier resideerde het Santo Officio van
de inkwisitie, dat zjch alleen van
kracht bedienende gedurende 250 jaar
(1537—1780) in den naam van God den
verschrikkelijksten strijd voerde tegen al
len, die het Katholicisme niet wilden be
lijden. Het natlionale archief te Lissabon
bevat de protocollen van meer dan veer
tig duizend processen der inkwisitie,
van welke het grootste gedeelte tegen
de Cristanos-Novos. Op de plaats, waar
de tragedies der inkwisitie eens wer
den afgespeeld, verheft zich nu het na
tionale theater. Van hier is het niet ver
naar het monumentale plein Praga do
CommercLo, het grootste plein van Lis
sabon, met het ruiterstandbeeld van
Jozef I in het midden, vóór hetwelk de
Taag zich uitstrekt in al zijn verrukke
lijke schoonheid. Op deze plaats werden
den eersten Februari 1908 Don Carlos
1 en zijn oud oudste zoon Louis Phi
lippe vermoord. Hier was de plaals, waar
het laatste bedrijf van de tragedie der
inkwisilie-processen werd afgespeeld.
Hier werden de veroordeelden levend
op den orandstzpel verbrand. Het is
haast ongeloofelijk dat de laatste autoda
fé in Lissaoon nog plaals kon hebben
in 1781. (In 1795 schrijft één van de
Portugeesche Marranen, die naar En
geland was gevlucht, Isaac Penha van
Lissaoon, in zijn „Affidavit": „Mijn moe
der is levend verbrand, omdat ze 'Jodin
was") Nu jubelt er nieuw leven rondom
deze stralende pleinen, en ik meen le
kunnen zeggen, ook een nieuwe geest.
3. i
Terneergedrukt door deze duistere her
innering, zet ik mijn wandeling door
de zonnige, lachende stad voort. Plotse
ling bevind ik mij in een bochtjg steeg
je, smal éh vuil, vol van een vieze
lucht en het is alsof ik op eenmaa(I
verwijderd ben van het rumoerige le
ven van de stad. Hier is het koud en stil
en geheimzinnig Het is alsof de lijd hier
eeuwenlang heeft stil gestaan. Hier zijn
we in de middeleeuwen. Katten zitten
op de trappen die naar den donkeren
ingang voeren Uitgehongerde kinderen
in lompen drukken zich schuchter tegen
de muren. Eenige vrouwen steken
nieuwsgierig het hoofd uit de tralie
vensters, als uit een gevangenis, waai* ze
levenslang opgegoten zitten. In de hoogte
kijken baardige mannen uil een dakven
ster op ons neer, arme handwerkers, die
er uitzien als rpovers uil de bende van
Rinaldo Rinatdi'ni. Op een klein bordje
aan den muur lees ik: Rue da Judiaria
(Jodenstraat) Dit bord is blijkbaar een
anachronisme, want hier heeft geen en
kele Jood gewoond sedert het einde van
de vijftiende eeuw, Ik ben hier op weg
naar een familie van Marranen, die in
de naüijheid wonen. De mijningenieur
S. Schwarz, die de Portugeesche schijn
christenen eigenlijk weer ontdekt heeft
en ze beschermt, introduceert mij bij
de schuchtere handwerkersfamilie. De
vader, die schoenmaker is, is naar zijn
werk en wij worden ontvangen dtoor
drie vrouwelijke leden van de familie
die ook drie geslachten vertegenwoor
digen, de gro otraoeder, een oude ma
trone met eciele gelaatstrekken, als ge
sneden uit een iniddeleeuwsclie Jood-
sche kopergravure; de huisvrouw zelf,
haar dochter, een dwr het leven uit
geputte arbeidersvrouw, met uitstekende
jukbeenderen in het vierkante gezicht en
met heldere oogenen ten derde de
kleindochter, een typisch, zwart Jodten-
"meisje. met melancholischen blik, mooi,
vroegrijp en ernstig.
Men komt direct van de straat in de
kleine kamer. Deze kamer is klaarbjij-
lcelijri. het middelpunt van het heele huis,
eetkamer, slaapkamer en zitkamer tege
lijk. Flier zitten wij bij de spraakzame
oude vrouw, die ons nu de geheimenis
sen van haar geloofsleven vertelt. Zij is
als 't ware een levend archief voor deze
kleine gemeenschap, die sedert eeuwén
in het verborgen 'haar godsdienst be
oefent, die slechts op dé mondelinge
overlevering berust. „Wij zijn gelukkig",
zegt zij, „dat we den eenigenD God mo
gen aanbidden en kunnen Jeven vol
gens de leer van Mozes. Het waren moei
lijke lijden voor ons zoolang de inkwi
sitie de macht in het land had Ik her-
mag Lakerol nooit mankee-
ren, omdat't zoo verzachtend
is, als ge 's nachts met zoo n
droog kriebelig gevoel in de
keel wakker wordt.
Met Lakerol blijft ge ook iedere keel-
verkoudbeid de baas.
Bij alle Apothekers en Drogisten.
(Ingez. Mod.)
inner me nog uit mijn kindertijd' hoe we
verschrikten, als we stappen hoorden
naderen, terwijl we me'l een godsdienstige
ceremonie bezig waren. "Mijn moeder en
mijn grootmoeder vertelden van ver
schrikkelijke dingen uit de processen en
de folteringen der inkwisitie, waarvan
ze zeiven getuigen waren geweest. God
zij dank, hebben we hel nu gemakke
lijker". Ze vertelt het een en ander
van de reiigieuse ceremoniën, die Zij
bewaard hebben. Zij zijn maar wü#uige,
gedeeltelijk verbasterd of ook beïnvloed
door den Katholieken cultus. In hoofd
zaak hebben ze behouden den
sabbath, den groolen verzoendag en 't
Paaschleest. Des Vrijdagsavonds wordt
licht aangestoken. Zij laat mij een een
voudig ijzeren potje zien inet olie, waar
in een katoenen pit kan worden aange
stoken. Dikwijls legt men er iets over
om de vlapv te verbergen. Voor Paschen
dat zeven dagen lang gevierd wordt,
bakt men thuis een soort van Paasch-
brood. Op den groolen vastendag, „Dia
Puro de Senhor", overeenkomende met
den Joodschen groolen verzoendag, loom
Kippoer, onthouden zich allen gedurende
vier en twinlig uur van eten en drinken
en brengen den dag door met zingen
of met recileeren van gebeden. De ce
remoniën bij trouw en begrafenis slui
ten zich aan bij de oud-Joodsche over-i
leveringen. Dit is zoo ongeveer alles, wat
ze konden verbergen voor de scherpe
blikKen der inkwisit;e. „"We hadden na
tuurlijk geen heilige schriften of andere
godsdienstige boeken", zegt de vrouw.
„We hebben geen gebedenboek, en ik
geloof niet, dal we veel geschreven ge
beden hebben."
Ze houal een oogenblik op, alsof ze
baar herinnering raadpleegt. Dan ver
telt ze verder over de gebeden, die eéu-
wen lang zijn bewaard gebleven door
mondelinge overlevering van geslacht op
geslacht. Zij kent ze van buiten, en ci
teert het eetie na het andere. Het wordt
eenvoudig een godsdienstige voordracht,
over een zeldzaam godsdienstig leven
zonder bledehuizen zonder gebedenboe
ken, en zonder priesters. Deze Marra
nen hebben door mondelinge overleve
ring een necle liturgie bewaard in het
Portugeesch, De gebeden zijn samenge
steld uit psalmverzen en andere teksten
uit het Oude Testament. De HlurgTe be
vat een menigte reiigieuse lyriek ïn Bij-
belscben geest, rylhmische hymnen en in
verzen overgebrachte lofzangen, dikwijls
van poëtische schoonheid. Bijzonder aan
grijpend zijn de gebeden, die voortge
komen zijn uit de heroïsche stemming
van een gemeente, die onverlet is ge
gaan door het vuur en die de verschrik
kelijke macht der inkwisitie getrotseerd'
heeft.
Het in schoone taal gegoten gebed
van Daniël. „Oragao de Daniël", een po
ëtische variant op liet verhaal uit de
Heilige Schrift aangaande Danjêl ïn den
leeuwenkuil cn hef gedicht „O sacri-
fïcio Isaac" (Izaks óïférande), dii'e van
gewetensdwang en van offerwillighëïd,
spreken, zijn iu den eigenlijken zin Mar-
raansche gedichten, geheime uitingen van
het verbitterde liart, angstkreet en hel
denzang tegelijk. De inkwisitie, die de
oorzaak werd van dezen geheimen gods
dienstvorm, heefL zijn stempel op deze
gebeden gezet. Ze zijn voor het groot
ste deel heimelijke klaagtonen en be
deesd gefluisterde zuchten, opgestegen
uit van schrik vervulde zielen. Nog he
den len dage, honderd jaar liaclal de
inkwisiïie is opgeheven bidden dc Mar
ranen in -"huil dagélijksche morgengebed
„Zooals Gij Daniël gered hebt van de
Ieeywen. red zoo ook ons, Uwe ge
trouwe dienaren, van de foltering en van
de inkwisitie."
Electr. Drukkerij G. W. DEN BOER,
Middelburg.
