FEUILLETON.
BIJVOEGSEL
VAN
Vrijdag 6 Jan. 1928 No. 5
DE MOEILIJKE
KWESTIE.
De lezer houdc het ons ten goede,
als wij het weer over de radio hebben.;
Maar het is inderdaad een belangrijke
kwestie met zéér principieele kernen We
zullen niet zeggen dat zij evenwaardig is
aan de schoolkwestie, maar er zitten
moeilijkheden in van denzelfden aard
We hebben ous al een tijd geleden de
vrijheid veroorloofd een beetje te spot
ten met de pogingeu om de zieien der
tuïSlcraars le vrijwaren legen de streken
van den duivel, die de luisteraars iu de
eenzaamheid van hun binnenkamer in de
gelegenheid stelt en in de verleiding
brengt om ook naar andere dingen te
luisteren dau die hij gewoonlijk leest en
hoort. Maar in dien spot zal ook al een
waarschuwing tegen du pogingen om de
radio onder controle van personen en
vereenigingen van bepaalde richting le
brengen.
'*I)ïc waarschuwing blijkt volkomen ge
grond. Wat we gister meldden van een
poging van katholieke zijde om reeds
bij voorbaat de burgemeesters te beïn
vloeden tol versterking der katholieke
zeggingsmacht over plaatselijke radio-cen-
tralen, was al een h©eL slerlc voorbeeld
van die neiging.
En die duivel in du radio werkte ook
al dit uil, dal katholieken, die braaf aau
hel consigue hun loestei Instelden op
den chrisleiijken zender le Huizen, vrij
zinnige predikanlen le hooren kregen die
natuurlijk beweringen uitten, waar een
katholiek zich niet mee kan vereenigen,
zooals omgekeerd een vrijzinnig-gods
dienstige luisteraar zich in '11 ontkennen
de stemming voelt kouien als hij naar oen
katholieken propagandist moet luisteren.
IleL gebeurde met Uien Iluizeuschen
zender is wel een leekeneud voorbeeld
van ae moeilijkheden die zich hij de ver
deeling van spreektijd over één zender
kunnen voordoen.
Er is ooli al op gewezen hoe hinderlijk
voor zéér velen de verdeeling der N'eder-
laadsche uitzendingen op Oudejaarsavond
waren. De luisteraar die een voor dieu
avond passend O udej aarsavond woord
hoopte te hooren, was danig 'teleurge
steld, want hij had slechts de keuze tus-
schen een socialistische radio-revue van
Hilversum, of een pleidooi voor 'den ka
tholieken radio in Huizen. Geen wonder
dat velen hun heil over de greuzén zoch
ten.
Want daar is hel anders.
In Duitschland zijn de onder rijkscon
trole staanae oinroepvereenigingen ver
plicht hun programma's boven de par
tijen te stellen überparteilich lu inge
land waakt de British Braodcasiing Cor
poration op last van de regeering legen
het verspreiden vau redevoeringen of le
zingen over onderwerpenvan politiek,
religieus of industrieel mceuingsverschil.
5Jle^n in de Yerceiiigde Stalen lieterscht
ïen toestand als bij ous Maar daar is hij
ook onhoudbaar geworden Er zijn nu
een 600 uilzendsialiojis, die den luisteraar
tureluurs maken omdat ze elkaar sloren,
maar die bovendien ieder voor zich de
overgrootc meerderheid vau de luisteraars
hinderen door uitzendingen waar ze niet
naar hooren willen. Men heeft daar nu
al vast aan 250 dier stations uaugek<
digd dat ze n\oelen worden opgeheven
Nu voelen wij persoonlijijk hel meest
MARTIN'S VERJONGINGSKUUR.
Door RAFAÊL SABATINI.
Uit het Engelseh door C. M. G. d. W,
41).
,,Het geluk liep mij mee, mademoisel
le", zei hij. „Ik had weinig hoop 'dal
zulk een gezicht als ik heb, vermomd kon
worden, maar ik beroem mjj, in 'l geheel
niet op hetgeen u zjel. Hel was hel wterk
van Rabecque, de vindingrijkste knecht
die ooit een dwazen heer gediend heelt.
Het hielp dal ik vroeger lien jaar in
Italië geweest was, ik sprak de laai zoo
goed, dal ik Forlunio zelfs er door mis
leidde. Dal was iets waardoor alle ver
denking dadelijk van mij afviel en als
ik niet zoo lang blijf dat de kleur vau
mijn kaar en baard Mtgaai en de verf
stof van mijn gezicht, zal ik weinig le
vreezen hebben'
„Maar mijnheer' riep zij, „u zult alles
te vreezen hebbent" En angstig stonden
haar oogen
Maar hij lachte ai weder lot antwoord,
„Ik vertrouw op mijn goed gesternte,
mademoiselle, en ik geloof zeker, dat ik
nu op den goeden w;eg ben. Ik had wei
nig hoop, toen ik op Condiliac aanlandde
dat ik door mijn voorgewende onwetend
heid op het gebied der Fransehe taal,1
tot uw gevangenbewaarder zou worden
voor een regeiing als in Duitschland en
in Engeland, Dus geen politiek of gods
dienst in de radio.
We willen zeker niemand beletten over
die onderwerpen te schrijven of te spre
ken in hoeken of in vergaderingen Maar
het deugt o i. niet voor de radio. Want
er is dit groole verschil wie in een
hoek of in een rede zijn denkbeelden, wil
verkondigen, weel dat zijn lezers of toe
hoorders vrijwillig naar hem luisteren.
1\Iaar als er een politieke of godsdienstige
rede per radio wordt uitgezonden, zijn de
toehoorders nièl vrijwillig Men kan wel
zeggen, dat ze hun toestel maar moeten
afzetten ais het uitgezondene hun Hin
dert. of dat ze hel anders maar op een
buitenJandsch station moeten afstemmen.
Maar dal is maar laf ie W-j|e- luistert,
doet hel gewoonlijk op het uur dal hij
er gelegenheid voor heeft en het dus
niet wil afzetten. En voor de lallooze
Nederlandschc luisteraars die geen
vreemde talen kennen, is alleen de mu
ziek uit het buitenland genietbaar. I let
gesproken woord willen /.e in hol-*Xe-
derlandsch hebben
W'il men dus de overgroole meerder
heid van de radio-luisteraars vrijwaren
legen verkondigingen die hun hinderlijk
zijn, dan is er o i maar écu middel,
alle politiek en godsdienst in radio-rede-
voeringen achterwege laten Een uitzen
ding boven de partijen.
Nu weten wc echter heel goed dat ook
dit niet allen'bevredigt
De ijveraars die hier de radio juist
willen dienstbaar maken aan hun gods
dienstige en politieke propaganda, hebben
natuurlijk in Engeland en Duitschland ge
lijkgezinden die dat daar ook wijlléji
En die klagen steen en heen over wat zij
een onduldbare ..censuurnoemen
Hel is wel een curieuse verwisseling
an stelling de katholieke en 6hrilslcl|ijke
partijen die voor tooneel en bioscoop zou
ijveren voor een censuur, wensclien hem
niet voor„dc radio Eji de „liberalen"
d die iedere censuur voor tooneel
en bioscoop uil deu booze achten, won
sclien wel een censuur voor de radio.
Zelfs werd dezer dagen in het Centrum
aan die groepen speciaal verweten dat
zij in het bijzonder den godsdienst willen
buitensluiten Maar dat blad vergaf toch
één ding als er gevraagd wordt gepu
politiek en géén godsdienst in de radio
le geven, dan wordt dal niet gevraagd
omdat men legen politiek of godsdienst
is. maar zuiver en ahoen om do radio
bruikbaar te maken, en te li o u
den.
We durven voorspellen, dal als het
doorgaat ais nu, de biuneulandsche uil
zendingen in ons land weldra voor drie
kwart onbruikbaar zuilen zijn geworden
En daarvoor is hel toestel ie mooi
We vermoeden trouwens dal er niet
zoo heel veel luisteraars zijn, die de
godsdienstige eu politieke redevoeringen
boven de andere uitzendingen stellen
En wal betreft de vrijwaring der
luisteraars voor wo rden die hun lpiders
verkeerd voor hen vinden, - och die
vrijwaring is niet in de allereerste plaats
te vinden door overheidsmaatregelen
Want de aansluiting geschiedt in de bin
nenkamers, zon'dej- eonige controle. En
dc vrijwaring, d.W.z. de zekerheid dat zij
niet verkeerd aansluiten, is dus een
kwestie vair inwendige zending.
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Het verschijnsel van de bevolkings
afname van Middelburg doel van zelf
dc vraag rijzen waarheen die vertreklcen-
den voornamelijk verhuizen. Men kan
daarbij mooie theorieën opbouwen over
de opzuigingskracht van de groole sleden,
in 't bijzonder van hel dichtst bij ons ge
legen Rotterdam, maar we zouden er "toch
wel meer vau willen wéten
Over een slalisliek der nieuwe woon
plaatsen vau „heil die van ons gTngen'
beschikken we echter nog niet. Er is
echter wel een andere bron waaruit rneu
aimans een duidelijke aanwijzing kan
krijgen. Dal zijn dc lialfmaandelijkscbe
opgaven die wij p'ublicceren van 'de in
gekomen en vertrokken 'personen Daar
in worden echter niet de aantallen ge
noemd; de opgave vermeldt slechts de
nocffden van gezinnen en de zclTsiaiiüige
ongemiwcien !flaar ook daaruit is a'e
richting van deu trek op le maken
We hebben daarom uit die opgaven
van 1927 genoteerd waai- het nieuwe
adres van die vertpekkendeu was, we
hebben die nieuwe adressen gi-oepgewijze
bijeen gevoegd, en ze opgeteld, en ver-
kregen toen den totaal uitslag, dat van
de 171 in die opgaven vermelde vertrok
ken gezinshoofden en zelfstandigen, zich
vestigden in
Overig Walcheren 136
Elders in Zeeland 46
Rotterdam 47
's-Gravenhage 42
Amsterdam 31
Elders in Nederland 157
Oost-Indië 8
Buitonland 7
Dit taJx'Ueljc geeft aanleiding lot eeni
ge opmerkingen
Het vertrek naar dc andtre gemeenten
op Walcheren is geen bijzonder verschijn--
sel. Hel wordt voor een niet gering deel
behcersclit door de dienstbode-kwestie.
Tegenover dal vertrek slaat geregeld een
vestiging van anderen Een ander deel
maar naar ons leek nie.t groot deel, be
trof vestiging in omliggende gemeenten
Daarentegen bleek dc bevolking.su il wis
seling mol de Zecuwsche gemeenten bui
len Walcheren gering. Iels wal we ook
wel wisten, en wat verklaarbaar is door
da eigenaardige verdeeling dezer provin
cie.
Hel merkwaardigste vinden we echter
dal de drie groole steden niét dc magne
ten blijken te zijta, die ook uil Middel
burg, de groote meerderheid der vertrek-
kenden naar zich toehalen, zooals elders
het geval is Ze blijven te samen nog vèr
'benoden hel aantal, dat naar andere
meenten in Nederland verhuisde
Vooral voor Rollerdam is hel cijfer
veel lager dan gewoonlijk gedacht wordt.
Ook dat geeft te denken. Wat een haven
stad als Rotterdam naar zich toehaall
zijn in groote meerderheid losse arbei
ders. die in de havens een broodje ho
pen le verdienen. Dat werkt voor Mid
delburg blijkbaar in zeer geringe male,
hetzij doordat er thans weinig kansen
zijn. hetzij doordat de afstandj toch nog
le ver is. In ieder geval vindt men er
wellicht een verklaring in waardoor hel
aantal werkloozcn in Middelburg groot
1 ij f l Hel is hun rilet makkelijk om
in groole steden een kans te wagen
Het cijfer van Den Haag zouden we
eigenlijk moeten illuslreeren met de na
men, Dat-gaat echter niet. Maar dan zou
men zien dal daarheen in 't hijzonder
vertrekken de gepensiouneerden en vele
gegoede burgers die stil gaan leven. En
diezelfde groep is ook verlegenwoordigd|
in het getal van hen die zich „.elders in
Nederland" vestigden Plaatsnamen als
Haarlem. Nijmegen, Arnhem, Zeist, Heem
stede e.d. getuigen daarvan.
Naast hen vindt men echter in deze
groep natuurlijk veel ambtenaren, die
hier weer door andei'en vervangen wor
den.
De aantrekkingskracht van Amsterdam
reikt blijkbaar niet lot Middelburg. Het
aantal daarheen vertrekkenden is in ver
houding gering
Voor den 'bclaslingbetalenden Middjel-
burger, die bezorgd overweegt dat nu
weer 244 minder inwoners meehelpen
den Hoofd. Omslag le dragen, is eigenlijk
de groep van Deu Haag de meest inte
ressante Want daaronder zitten vooral
personen, wier bijdrage in den H O. van
beleekcnis was.
D-.w.z mèt velen van hen die naar
Haarlem. Nijmegen enz trekken.
Voor de Vereeniging „ïiandelbelaug"
le Middelburg za'l een causerie met
Eilmvertooning betreffende de Kon
Luchtvaart .Maatschappij voor Nederland
en Koloniën gehoucfen worden door den
beer A. van der Paauw, chef der afd.
aangesteld. Ik had eenige moeite mijn
vreugde niet te loonen toen ik hen die
plannen hoorde beramen Want dal heeft
alles zoo veel gemakkelijker gemaakt".
„Maar wat kunt u doen, heel alleen,
mijnheer?" vroeg zij en haar slein was
eenigszins heftig.
hij liep naar hel venster en leunde
met den elleboog op hel kozijn. Het
was bijna donker.
„fk weel hel nog uTel maar Ik ben
hier om er iels op te verzinnen. Ik zal
nadenken en goed opletten".
„U weet in welk dreigend gevaar ik mij
bevind" riep zij uit
Plotseling bedacht zij dal hij de woor
den van de markiezin gehoord en ver
slaan had en zij kreeg een kleur als vuur,
onmiddclijk gevolgd dipor een doodelijke
bleekheid. En zij dankte den hemel dat
lyj in de schemering haar gezicht niet
goed zien kon.
„Indien u vindt dal ik le Övcrhaast
ben teruggekomen
„Neen, neen niet le haastig mijnheer,
edelmoedig en dapper zijl ge, boven alle
lof verheven. Ik wou dat ik woorden had
om u tc zeggen hoe edelmoedig en dap
per ik u vind".
„Het is niets vergeleken bij de dapper
heid van Rabecque om een gezicht, waar
voor ik tol nu loc altijd eenig respect ge
had had, zoo afschuwelijk te maken
Hij schertste, liever dan haar mee te
deelen dat zijn buitengewone fierheid
hem had doen lerugkeeren toen 'hij pas
(Ing. med.)
Ilandel en Vervoer Kon. Luchtvaart
Maatschappij, op Dmsdag 10 Januari a s.
's avonds- ten ure in den Schouw
burg,
o
Uil Zuid-Bevelalid.
Woensdagavond brak le Hei n-
kenszand bi-and uil iu een schuurtje
achter de woning van den heer D. van
't H. Ondanks dal dc meeste ingezetenen
reeds le bed lagen, was de brandweer
spoedig ter plaatse. Deze kon echter niet i
beletten dal hel schuurtje in vlammen
opging en een tweetal geilen die daarin
stonden, eveneens een prooi der vlain-
I men werden.
'Uit Zeeuw sch-Ylaandercn WD.
I Naar we vernemen is het besluit
eenige weinige uren op reis was geweest
naar Parijs, hel was hem immer onmo-j
gelijk geweest zich hgt belachelijke fi
guur dal hij moest maken in le deuken
wanneer hij aan hel hof moest erkennen,
dal zijn onderneming mislukt was.
„Ach.' maar wal kunt u alleen uitrjeh-!
ten?" herhaalde zij.
„Geef mij tenminste een paar dagen
om daarover le denken; laat mij eerst
eens rondkijken en dc localileil van onzej
gevangenis goed opnemen. Er moet wal
op {.e vinden zijn. Ik hen niet zoo ver
gekomen als op dit oogeublik om nu weer i
het onderspit le moeten delven Maar
toch" ging hij voort, „indien u denkt dat
ik mijn krachten overschat, als u liever
heeft dat ik manschappen tracht te ver-,
krijgen om een aanval op Condiliac te j
doen, en zoodoende den wil van de j
Koningin door kracht van wapenen door
te drijven, zeg het dan en ik ben morgen
hier van daan".
„Waar wou u heengaan?" riep zij plot
seling verschrikt.
„Ik zou te Lyon of Moulins hulp kun
nen zoeken. Ik zou misschien aan de.
Koningin getrouwe soldaten vinden die
mij wilden volgen op grond van mijn vol
macht om hulp op te roepen, als ik lui
maar zeg dat dit verzoek mij in Grenoble
geweigerd werd. Ik ben niet zeker dat
dit mij zou gelukken, want ongelukkig
moest hel bewijs van mijn volmacht aan
den Sénéclial van Dauphiné worden afgc-
geven Toch zou ik het kunnen pro
van den raad, om de procedure, die
de gemeente Aardeabui'g tegen het
Burger Gasthuis voert slop te zei.ton, uit
gevoerd Zooals men zich zal herinneren
vroeg dc burgemeester van dut raadsbe
sluit vernietiging aan bij de kroon. De
lerrjijn, die volgens de wet 30 dagen is,
waarop op een beslissing van de kjroon
moet gewacht worden, voor "het besluit
mag worden uitgevoerd was verstreken,
zonder dat een beslissing was inge
komen.
- Tengevolge van de hevige vorst, is
to Aarden b urg gedurende dc va-
canlie op een paar plaatsen de buislei
ding der centrale verwarming in de open
bare school gesprongen. Dientengevolge
is de school gesloten totdat de leidingen
'weder hersteld zijn. Men hoopt Maandag
beeren",
„Neen, neen smeekte zij en in haar
ijver hem het plan haar ie verlaten te
doen opgeven, greep zij hem bij deu arm
en zag hem snieekeud aan.,
„Laat mij hier niet alleen, mijnheer,
acti heb- medelijden en laat niet alleen j
met aie menschen U kunt mij als «en
lafaard beschouwen, mijnheer, dal ben'
ik dan ook. Ze hebben een lafaard van
mij gemaakt".
Hij begreep waar zij bang voor was,
en hij met zijn edelmoedig hart had diep
medelijden met dit arme. eenzame meisje
dat aan de genade was overgeleverd van
die schoone heks van Condiliac cn deu
mooien schurk van een zoon. Hij streelde
dc hand die op zijn arm rustte.
„Ik geloof ook dat 'l het beste is hier
te blijven, nu ik eenmaal zoo ver geko
men beu" zei hij. „Laat mij over de zaak
nadenken Het kon best wezen dal ik er
iets op bedenk".
„Mocht de hemel u iels jngeven, mijn-'
heer. Ik zal den nacht i n gebed doorbmi-
gen en God eu Zijn Ileiljgen smeeken
u den weg aau le wijzen".
„Dc hemel zal zeker uw gebed ver-
hooren, mademoiselle" antwoordde by
peinzend met de oogen gevestigd op lief
bleeke heilige gezichtje, dat scheen le
glanzen in de schemering Toen schrikte
hij plotseling op en boog zich voorover
om te luisteren
„"Er komt iemand aan" fluisterde hij
En hij liep vlug naar de andere kamer I
waar hij doodstil op zijn stoel ging zitten
terwijl de voetstappen op dc sl oenen Irap
naderden cn een gele lichtgloed langza
merhand op de gang zichtbaar werd
HOOFDSTUK XII
Een gewetenszaak
Om nog meer vertrouwen te wekken
bij de douairière en haar zoon zette Gar-
nache een kiein komedietje op louw, een
paar nachten nadat hij te Condiliac als
gevangenbewaarder was aangesteld. Een
poos na middernacht maakte hiji alarm cn
toen hatf gekleede mannen, op den voel
gevolgd door Madame en Marius, de ka
mer binnenstormde waar hij stond als
een toouheejd van opgewondenheid, ves
tigde hij huu aandacht op twee ineen ge-
ïlraaide lakens, aan elkander gehouden,
die uil het raam boven de gracht hingen;
en in antwoord op «Ie vragen der mav-
kiezin deelde hij haar mede dat luj ver
dachte geluiden had gehoortl cn de kamer
binnenkomende, had hij ontdekt dat ma
demoiselle deze toebereidselen had ge
maakt om te ontvluchten.
Valérie had de deur van Jiaar slaap
kamer op slot gedaan en Weigerde- voor
don «lag te kouien^ zooals de markiezin
liaar verzocht, maar haar stem stelde
Madame de Condiliac geruit omtrent haar
aanwezigheid en «laar haar pogmgen mis
lukt waren was Madame gerust en «lrong
er niet verder op aan
(Wordt vervolgd).