y
3r?
7
hi oil eu nam de gewenschte besluiten
voor de geldleening evenals voor de ver
plichte aansluiting hetgeen volkomen lo
gisch is en de gemeente vrijwaart voor
groote schade Sommige gemeenten moe
ten nfig besluiten eu kunnen door hun
traagheid oorzaak worden dal de water-
leiding weer een jaar later klaar komt
en allerlei bezwaren ook 'financieel zich
gaan voordoen, doordat niet zoo voordee-
lig een en ander geschieden kan De
Raad van Toezicht meende hangende
den tijd voor het nemen dier besluiten
met de voorbereiding, die toch al zoo
lang duurt, le moeten voortgaan o at.
a. door het zoeken naar een goeden
directeur teneinde een voordracht aan de
aandeelhouders te kunnen doen;
b. door le raadplegen op welke wijze
hel beste de bouwdirectie ware in te
richten
c door voorioopig dc noodige terrei
nen te laten waardeeren en zoo mogelijk
in verkoop le nemen, behoudens de goed- j
keuring van commissarissen en Minister
van Arbeid terreinen aangewezen door
het Rijksbureau voor Drinkwatervoorzie
ning, door den Minister met de techni
sche voorbereiding befast,
d door na te gaan, gehoord het Rijks
bureau, hoe op de beste en voardeelig-
sle wijze de waterleidingbuizen waren
aan te schaffen en welke daartoe moes
ten worden genomen. Van een aankoop
kan uiit den aard der zaak nooit sprake
zijn, dewijl immers de geldleeningen nog
niet lot stand waren gekomen. Ook hier
was hel voorstel om een inschriijtving
te openen uitgegaan van het Rijksbureau,
hetwelk een bestek en voorwaarden had
opgemaakt en aan de daarvoor in aan
merking komende fabrieken dit had rond
gezonden in overleg met den Raad van
Toezicht Dit aantal is uit den aard der
zaak beperkt tot eenige fabrieken in
DuLtschland, Frankrijk en België, terwijl
op verzoek van ondergeleekende daaraan
een Engetsche is toegevoegd. Beperk,t om
dat er niet meerderen geschikt waren
Het is de gewone manier van doen.
Men kan er over verschillen of zij1 prac-
tisch is, maar gelijk bij een openbare
aanbesteding al spoedig conclave gemaakt
wordt, is dat ook hier bij het beperkte
aantal gegadigden, al heel gemakkelijk te
doen. Te meer waar de meeste fabrie
ken zoo niet alle, die gegoten ijzeren
buizen raalcen, waarop inschrijving ge
vraagd werd tot een verbond waren toe
getreden of althans zieli aan elkander
hadden verbonden. Di>t had dan ook ten
gevolge een naar het oordeel van het
deskundige Rijksbureau, le hooge in*
schrijving,. zooüat zelfs v an voortoopige j
gunning mei het noodige voorbehoud
geen sprake kan zijn.
Had die inschrijving eenige maanden
eerder kunnen plaats vinden, (hetgeen
niet kon, omdat niet eerder een bestek
klaar was) het zou mogelijk geweest zijn
dat lager was ingeschreven, gelijk dial b.v.
voor Schouwen is gebeurd, alhoewel het
daar een veel kJleLner aantal buizen be
treft en de risico voor stijging van grond
prijzen van materialen waaruit de buizen
moeten gemaakt worden, bij eengrooter
■aantal en over een verwijderden diutr
van levering vanzelf voor de betrokken fa
brieken grooter is, heigeen tot liooger in
schrijving moet leiden Inmiddels deed zich
de vraag voor of niet aanzienlijk kon wor
den bespaard door liet nemen van em
ander systeem dan dal van gegoten ijze
ren buizen, althans voor een grool deel
der leiding. Ook dit moet onderzocht.
Inderdaad werd van bevoegde zijde dal
met kracht en klem beweerd voor een
systeem hetwelk in verschillende landen
op groote schaal reeds verscheidene ja
ren werd toegepast ,doch hier te lande
onbekend was, alhoewel het in België
door geheel Vlaanderen o a tot in Sty Ni*
colaas, vlak bij ons prise d'eau, en te Sel-
zaete locaal is toegepast. Technisch wordt
dit onderzocht door het Rijksbureau In
derdaad verbeeldt de Raad van Toezicht
of die vau commissarissen zich niet dal
te kunnen. Wat leeken wel kunnen, dat is
nagaan lioe het oordeel is van mannen
uit de praktijk, hoe hun cijfers van aan
koop o,n van onderhoud luiden en hoe
in "t algemeen hun oordeel en raad is.
Omdat het een zaak van zoo'n groote
beteekenis is, werd uil de raden van
Commissarissen van Toezicht een com
missie benoemd, om een en ander na le
gaan en daaromtrent te rapporteeren.
Dit geschiedde om nog een belangrijke
andere reden. Het komt bij dergelijke
groote werken menigvuldig voor dal wij
spoedig, binnen den kortst mogelijken
tijd een offerte moet geaccepteerd wor
den of althans er over moet worden be
slist, wanneer in een gegeven geval een
of andere fabriek in de gelegenheid is
een zeer gunstige offerte te doen Ten
einde de verantwoordelijkheid te dekken
en dal niet aan een enkel persoon
zelfs al was hij nog zoo technisch be
kwaam over te laten, oordeelden wij
juist omdat het een zaak is der gemeen
ten, een commissie te moeten benoemen,
die voorloopig zon kunnen accordeeren
en met een voorstel voorzien van liet ad
vies van de technische leiding bij com
missarissen kon komen Voor wel zaken
van veel minder belang als deze, benoe
men de gemeenteraden de commissie. Het
is dan ook volkomen gerechtvaardigd, en
juist een blijk van groote voorzichtigheid
en goed beleid dat dit hier ook geschiedt
Het spreekt vanzelf dat een dergelijke
commissie ,w51 zij haar taak behoorlijk
opvatten daartoe ook bijeenkomen moet
en een onderzoek moet instellen en daar
voor op reis moet. Wat hierin te laken
valt, is een raadsel. Wie daarvan maakt
dat een ondeskundige commissie beslist
<op eigen gezag welke buizen gekocht
moeten worden en aan welke prijzen, dadelijk toe te treden. Men heeft ons niet Wil men 't loestel inductief gebruiken
sticht opzettelijk of uit Onkunde, wanlrou- willen gelooven, noch ook de voorstelling dan dooft men ae eerste lamp.
wen en tast de leden van die commissie van zaken destijds gegeven door het co- Zooals uit het schema blijkt, hebben
iu hun eer en goeden naam aan. De Raad mité van actie in boud met de door de. we directe antennekoppeling, zoodat dc
van Toezicht noch die van commissaris- regeering daarvoor aangewezen arable- selectiviteit heel wat minder is dan die
sen nocli bedoelde commissie, noch wie naren. Ieder die een weinig de zaken on-van een inductieven ontvanger. Maar
ook heeft buizen gekocht of in voorkoop, bevangen wil besliideeren zat toegeven gewoonlijk is ze heel wat beter dan die
Zonder technische bijstand en voorlich- dat dit verkeerd gezien is Het spreekt van een primair ontvanger,
ting of advies gebeurt dat ook niet en vanzelf dat in de toekomst, het ligt in de!
dan nog onder voorbehoud van goedkeu- lijn der ontwikkeling, ook de andere ge- j
ring van den Minister van Arbeid. Het is meenten toclt zullen willen aansluiten. I Aanvankelijk levert de juiste afstem-
dan ook oen groote onwaarheid dat dit De huidige raadsleden ,die daartoe niet min„ van een Koomans ontvanger eenige
zou geschied zijn of uat door ceu on- konden besluiten zullen door hun opvo'- 'moeilijkheden op voor hen die aan een
zijn
derhandsehe aanbesteding duizenden gul
dens voordeel aan de Maatschappij zijn
ontgaan. Precies het tegendeel is een feit
dal gilleen een ohderhandsclie onderhan
deling tot een veel gunstiger aankoop
kan leiden dan een publieke aanbeste
ding, die bij mijn welen nooit in een der
gelijk geval plaats heeft of redelijkerwijze
plaats grijpen kan. Juist dan wordt men
de dupe van een opzetcontract Veeleer
dan ook maar in cenig opzicht te laken,
is de gestie van de Raden van Commissa
rissen en Toezicht dan ook le prijzen.
Van een niet goedkeuren van onkosten
en dan nog welk een luttel bedrag
door den Minister van Arbeid, is nooit
sprake geweest, en de directie van het
Rijksbureau heeft dal jook niet meege
deeld. Men behoeft dus deze wantrou
wen veroorzakende en hen, di<» de kas
tanjes uit het vuur moeten halen, in liun
werk verlammende passage uit een raads-
verslag heusch door gcspalieerden of vel
len druk niet nog aan te dikken Dat i-s
zeker niet de roeping eener nobele hel
het publiek belang dienende en niet op
sensatie beluste pers.
Zeker, hoe kort eerst opgetreden, ook
de Raad van Toezicht der Z V. W. zal
wel al fouten gemaakt hebben.
Dr. Schaepman schijnt eens gezegd te
hebben
Critiek of polemiek is uit dep booze.
Zeker is hel, dat liet meestal naar bene
den haalt en de behartiging - van het pu
bliek bellang in den weg staat, wijl meest
al voortgesproten niet uit lust tot opbou
wen, maar tot afbreken, uil min edele
motieven als naijver, intrige of dergelijke.
Waarom, alvorens te schrijven over iets
waarbij ook de eer en het werk jvan
personen, die zich waarlijk toch al jaren
lang genoegzaam vaak voor het publieke
leven opgeofferd hebben, niet eerst be
hoorlijk op de hoogte gesteld? Bij mij, die
uit den aard der zaait, toch wel het beste
met de feiten op de hoogte behoort te
zijr .heeft geen enkel criticaster ooit eeni
ge i nliclitingcn gewaagd en dal terwijl hij
de geheeïe Z.-Vlaamsche Waterleiding
niets is wat het daglicht niet mag zien
en het een publieke zaak is van nu reeds
'20 gemeenten.
Zeker, sommigen zijn teleurgesteld om
dat zij niet in de zaak zijn betrokken
op een of andere wijze, of niet benoemd
zijn tot dit of dat. Anderen probeeren te
visschen ten eigen bate in water dat zij
eerst troebel willen maken, omdat zij b v<
als agenten of tusschemhaadelaars walt
willen verdienen aan leveranties van bui
zen of andere voorwerpen. Weer anderen
willen langs allerlei weg trachten zich er
te dringen om belast te worden met
bouwleiding voor geheel of gedeelte.
Tegenover al die zaken wensebt de
Raad van Toezicht met al zijn leden fier
en frank te staan en zelfstandig de be
langen hen toevertrouwd naar beste we
ten en eer te betrachten. Ik hoop en ver
trouw dat dit ook met alle commissaris
sen zoo zal zijn.
Deden dat de raadsleden in het al
gemeen belang ook, dan zou de water
leiding op de beste wijze en het spoedigst
tot stand komen en zouden ook de af
zijdig blijvende gemeenten eerder inzien
hoe zij geschaad zullen worden door niet
- .moeilijkheden op voor hen, die aan een
latere jaren zekei niet vriendelijk primair toestel gewoon waren. Dit is
nivivuor worden herdacht. gemakkelijk le begrijpen, daar men, wil
Maar laten dan nu oo-k de 20 aandeel- de ontvangst werkelijk stabiel zijn, twee
houdslers-gemeenlcn' doorwerken en niet kringen zeer nauwkeurig moet afstem-
zelf oorzaak zijn van vertraging en scfia-men. Zooals uil het schema blijkt, werkt
de om die straks lafhartig te werpen op men met 3 spoelen; de anlennespoel
personen of colleges die zich met den LI wordt in 't geheel niet met spoel
meest mogelijken ijver voor die goede L2 gekoppeld dus LI onder 90 gr.
zaak hebben gegeven en dal op den duur niet L2 gesteld. Met de terugkoppeispoel
toch slechts zullen kunnen en willenL3 kan men dus, door deze met L2
doen bij sympathie met hun steevenente koppelen, den ontvanger laten ge
vertrouwe» in hun werk Geeft goeden Yncreeren, of wal beter is, op den rand
raad als Gij ze weet en denzei vein kent,van genereer en brengen. Men kan nu den
maar breek niet af, de zaken niet eens!kring L2C2 afstemmen op 'tgcwensch-
konneaide. te statioö. Draait men nu auu den pri-
77 i .I i i maii-en draaicondensator, dan blijkt dat
Alle* wacht hans op de besiu, on van I,oes,el dal aanvankeliik op rand
enkele gemeenteraden Definitief kan niet scncreere„ siond, nu geheel gaat
i or bouwbureau aangesteld, Mcn moel lcrwljl de ic.
als a,el de geldlecomg rollecüc; .a a «e-f voortdurend wordl ver-
slotcn en goedgekeurd door de heirokken ;Jakt d,e,, stand van dra prhuairea
draaicondensator zoeken, waarbij draai-
Ministers. De Raden van Toezicht en
een A 430 gebruikt, heeft men van ge-
nercerneiging vanzelf miuder last.
•l"
Fit het voorafgaande volgt wel, it
een Koomans-ontvanger in handen van
een ongeoefende, ook al is de ontvanger
goed, aanleiding kange ven tot ergeri
gegenercer, waardoor hel genoegen \.ii
anderen geheel wordt vergald. Voo i
de kortegolf jagers kunnen met een Koo-
mans-loesfel vaak onophoudelijk zitten
generceren en gillen.. Vooral voor deze
onmaatschappelijke aetherverpeslers z ni
hel groot voordeel hebben, indien ze lum
toestel eens ijkten. Afgezien, van weers
omstandigheden, die hun nog parten km
nen spelen, kunnen ze dan tevens 1» I
genoegen smaken, met vrij groote ze
kerheid een bepaald kortegolfslation mi
den luidspreker te brengen. Meestal toch
gaal hieraan een oneindig gezoek vooral
met als resultaat een ander station, dan
men wenschte te ontvangen, waarop hel
gejammer opnieuw begint.
Hel recept voor deze kwaal is afdoen
de en eenvoudig; we maken voor den
secundairen kring een golfkromme. Het
mooist en tevens het nauwkeurigste, is
zulk een kromme le maken, wanneer
men een rechte lijn-condensalor in den
secundairen kring' gebruikt. Dit is een
condensator, waarvan de draaibare pla
ten niet meer den cirkelvorm bezitten,
yvaardoor verkregen is, dat de draaiiiigs-
'hoeken van den condensator recht even-
Commissarissen trefl (lus geen verwijt, I cöidëmator slechts op redig rijo mei de golflengten. Tenminste,
«cl de [aden die dan om deze, dan om enkel punt nog genereeren doet dit is ten naastebij hel geval.. Vooral bij
geene reden nalaten de gevraagde be-ontstaan en l(]us genereeren meer de „Wade"-condensatorcn scheelt dit
sluiten tc neinen. Zoo ook de kwesitic r eeu lameli:k uitgestrekt gebied, j practisch zoo weinig, dat de zoogenaam-
yan tarieven. Deze zijln niet aan de ordej, Daarf>jj zal de secundaire draaicouden- J de golfkromme bij benadering niet meer
Later wordt onder 's Ministers goedkeu
ring dit vastgesteld, en gekozen voor ka-
merlarief of een ander tarief. En voor
zoover het loopt over de tarieven waarop
de begrooting is gebaseerd, had men daar
over moeten sjireken voor hel besluit
tot deelneming Niet nu dal geuomen is.
Intusschen zijn ook die tarieven, bedrieg
ik mij niet, lager dan zij in Schouwen
zullen zijn; lager ook dan in Tholen en
Z.-Beveland.
Ik heb gemeend een protest te moeten
doen hooren tegen de toch in den grond
der zaak „lasterlijke" beschuldigingen
vooral tegen den Raad van Toezicht. Ik
hoop dat zijn leden evenals de meerder
heid der commissarissen hierin geen re
den zullen vinden om hun arbeid, die
zware verantwoordelijkheid op hen legt
en van meerderen hunner exorbitant
veel energie en tijd kost, waarvoor vele
criticasten harlehjk zouden bedanken als
zij hel moesten doen, in het belang van
Zeeuwsch-Vlaanderen in den steek te la
ten waartoe begrijpelijkerwijze sommigen
neiging gevoelen.
Ik dank U voor de opname van dit
stuk.
Hoogachtend, Uw d\v„
Mr. P. DIELEMAN,
Voorzitter der Z. VI. W.
Middelburg, 28 Juni 1927.
Deze zinsneden doelen blijkbaar op
ons, want wij hebben in het bedoelde
raadsverslag inderdaad die passage in
het antwoord van den burgemeester ge
spatieerd. Maar de verwijzing door den
inzender naar „op sensatie beluste pers"
aanvaarden we niet. Wanneer iemand van
de positie van den burgemeester van Ter-
neuzen in een openbare raadsvergadering
bij een, véél aandacht trekkende kwestie,
zulke belangrijke meedeelingen doel, is
het waarljjüc geen sensalieiust, als wij bij
zondere aandacht op die meedeelingen
vestigen. We hebben dat reeds vaak ge
daan en zullen hel nog wel vaak dóen.
Dat de geachte inzender nu die mee-
deeling van den burgemeester van Ter-
neuzen als onjuist kwalificeert, is een
kwestie tussclien dien burgemeester en
den Raad van Toezicht Red.)
sator zóó moeten worden ingesteld, dal een kromme, maar een rechte lijn wordt,
men de draaggolf in '1 nulpunt hoort. Deze verkrijgt men als volgt
N
1
4
NS
A
_Y
Y
"O
V
-
-
-w
r A
[y
i
i
i
i
57
UIT DE RADIO-WERELD. veranderen in den Koomans-ontvanger.
XII. In figuur 1 is aangegeven, hoe dit
De inductieve ontvanger en het gebeuren moet. De dun getrokken lij-
Kooraansschema. Afstemming van nen geven aan, welke extra-verbindingen
den Koomansontvanger. Het ma- mep moet maken. Condensator C5 moet
ken van zoogenaamde golfkromtnen. ipieuw worden aangebracht en overbrugt
Reeds lang vóórdat dr. Koomans in '22 de batterijen. Men kan hem desnoods
aangaf, hoe men gemakkelijk eiken in- I weglaten, maar dan moet de verbinding
ductieven ontvanger kan veranderen in tuss'lir.i min accu en sccondairen kring
een Twee-lamps 'noog Frequcntversterker (worden verbroken. Anders zouden de
Af
met atgéstemden tusscnenkring, was"t batterijen worden kortgesloten. Om de
schema hiervan bekend. Het interessante plaat van de hoogfrequentlamp van plaat
van de zaak betrof dus niet een nieuwe span ding te voorzien, moet plus hoog-
schema, maar een nieuwe toepassing 'spanning aan 1 worden verbo iden. Dien
van een reeds bekend schema. tengevolge moe't de Fekweerstand, als
Inderdaad kan men door toevoeging deze over den roostercondensator stond
van een lamp, een lampvoetje, een 30 -worden omgelegd naar plus of min accu,
ohm-regelweerstand en een vast con-jol, wat nog beter is, worden bevestigd
densatortje van minstens 3000 micro- '(aan den regelarm van een potentiometer
micro-farad dm inductieven ontvanger J over de accu is geschakeld.
Verzwakt men daarna de terugkoppeling
en stemt men met de fijnregeling van
den secundairen draaicondensator iets
bij, dan is hiermee de afstemming ge
reed.
Men kan gemakkelijk nagaan of men
juist heeft afgestemd, door de terug
koppeling iels te versterken; bij draaien
van den primairen draaicondensator
hoort men op zeker punt een geruisch;
het toestel komt op den rand van ge-
neeren; dit punt is voor den primairen
draaicondensator de sjuiste afstemming;
vermindert men de terugkoppeling iets
dan wordt hierdoor de afstemming van
den secundairen kring eenigszins beïn
vloed. vandaar, dat men met de fijn
regeling dan nog iets moet bijregelen, j
Nu komt het nogal eens voor, dat bij
juiste aistemming het toestel nog gene
reert, ook al koppelt men niet terug;
dit is vooral het geval bij een antenne
met lagen weerstand. Gewoonlijk kan
men dit euvel bedwingen door spoel
LI, die die we buiten koppeling gezet
hadden, nu een weinig met L2 te kop
pelen. Natuurlijk moet daarbij de pri
maire spoelhouder zoo zijn aangesloten
dal bij koppeling van LI met L2 voor
de eerste lamp een tegenwerkend térug-
■koppeleffect ontstaat.
Dientengevolge is het bij de monteering
van een Koomans-ontvanger, waarover
later eenige aanwijzingen volgen, beter,
den primairen spoelhouder ifiet afgezon
derd van de anderen te plaatsen, zoo als
in Engelsche werkteekeningen nogal eens
voorkomt. Doet men dit toch, dan moet
men naar andere middelen omzien, om
het genereeren te beheerschen. Men. zou
dan met tegenstelde terugkoppeling kun
nen werken. Daartoe moeien dé verbin
dingen aan den dernen spoelhouder wor
den verwisseld. Aanbevelenswaardig is
deze manier echter niet, daar hierdoor
golfverspringingen kunnen ontstaan, ter
wijl de werking van het toestel nogal
grillig wordt. Op de lange golven kan
men soms echter tamelijk goede resul
taten met tegengestelde terugkoppeling
behalen.
Overigens kan men de terugkoppeling
ook normaal laten, en in serie met de an
tenne een gloeilamp van 50 watt, 120
volt schakelen. In ieder geval1 is dit beter,
dan het genereeren te onderdrukken,
door één der kringen buiten nauwkeurige
afstemming te houaen, of door den gloei-
stroom te verminderen.
Wanneer men als hoogfrequentlamp
In fig. 2 is een rechthoek voorgesteld,
verdeeld in vierkantjes. (Men kan, als
men nauwkeurig te werk wil gafm, een
blad milimetei-papier koopen.) Op de ho
rizontale as zijn de golflengten uitgezet,
opklimmend met 50 meter; op de ver
ticale as de graden van den condensator-
knop. Wanneer deze b.v,. is verdeeld van
0100 beginnen we b.v. bij 30° en ldim-
men met 10° op. De eerste 20 graden ge
bruiken we liever niet, daar het afstem
men in dit gebied minder gemakkelijk is.
Met een bepaalde secundaire spoel (b.v.
no. 50) zoeken we nu een paar sterke
kortegolfstations, die we gemakkelijk
kunnen vinden, b.v. Hamburg en Langen-
berg op 395 en 468 meter. Laten dezj©
stations gevonden worden bij de conden
satorstanden 62° en 81% dan trekken we
een verticale ljjn bij 395 M. en' 468 M.
en een horizontale lijn bij 102° en 81°. (Zie
fig. 2). Het snijpunt van de lijneu getrok
ken uit 62° en 395 IM. is een puiït van de
goiffcromme, eveneens 't snijpunt van de
lijnen uit 81° en 468 M. Door deze twee
punten trekken we een rechte lijn, dan
is deze bij benadering de golfkromme.
Deze golfkromme is natuurlijk alléén gel
dig voor de gebruikte spoel, niet voor
andere spoelen. i
Wallen ^we nu b.v. Bern opzoeken, dan
trekken -we in de figuur een Verticale
lijn bij 411 M. (de golflengte van Bern),
'totdat {deze de golfkromme snijdt. Door
dit Snijpunt brengen we een horizontale
lijn en zien, waar deze de verticale as
snijdt. Is dit bij 67(5°, dan nVoet de se
cundaire draaicondensator op 67.5° wór
den gedraaid, om Bern te hooren. Men
heeft dan alleen nog maar te zoeken
met den condensator, waarvoor men
overigens ook een golfkromme kan ma
ken.
Door op deze wijze andere stations
op te sporen, kan men de aanvankelijk
ruw benaderde golfkromme verbeteren,
waarbij1 met de meeste draaicondensato-
ren blijkt dat deze kromme fl'auw ge
bogen is, met de concave zijde naar de
lioriontale as gekeerd. Dit is b.v. het
geval met de Gen. Radio-condensatoren.
Daar de terugkoppeling den condensa
torstand beïnvloedt, moet men bij het
maken van de kromme deze een vaste ge
middelde waarde geven, wil men nauw
keurige resultaten verkrijgen. B.
Electrische Drukkerij G-. W. den Boer,
Middelburg.