OPRUIMINGS-
DE PROJECTIE-APPARATEN
Woensdag 12 Januari 1927
NIEUWE
Uit Staa sn Provincie.
No. 9
170* Jaargang
flURINT.
mm
88Ntë£NlAND.
GEDENKTEEKEX VOOR JULIANA
VAN STOLBERG.
Do jury lei* beoordeeling van de op 1
dezer ingezonden ontwerpen voor hel ge-
denkteeken voor Juliana van Stolberg,
heeft het ontwerp, ingezonden door den
lieer B. A. MS Ingen Housz, beoordeeld
als datgene, hetwelk van de vier ingezon
den ontwerpen het best aan de in hel pro
gramma gestelde eischen voldoet en dat
het meest voor uilvoering in aanmerking
komt. Deze beeldhouwer zal, nadat de op
dracht zal zijn gegeven, in samenwerking
met den bouwkundig ingenieur D. Roo
senburg, de uitvoering tot stand, brengen.
Do ingekomen ontwerpen zullen later
ter bezichtiging worden gesteld.
Hot nationaal comité hoopt de eerste
steenlegging van het gedenkteeken op 30
April a.s. den lSden geboortedag van
Prinses Juliana,, op het Louise de Co-
lignyplein in Den llaag op plechtige wijze
te kunnen doen plaats hebben.
UIT OOST-INDIK.
De berech ting.
De Landraad te Batavia is gisteren be
gonnen met de behandeling van de zaak
tegen de communisten wegens aanval op
het telefoonkantoor en opstand tegen hel
gezag. Er zijn drie beklaagden.
Uit Padang.
Anota's speciale correspondent, uit Ba
tavia naar Padang gedirigeerd, seint:
Do bevo.king werkte lot dusver niet mee
bij het opsporen en aangeven van de da
ders, daar zij geïntimideerd werd. Thans
begint daarin «en kentering te komen ten
gevolge van het machtsvertoon- Te Padang
is het zeer rustig en de autoriteiten mee-
nen, dal er geen gevaar is, 's Avonds wor
den alle toegangswegen afgezet met dub
bele posten van. politie en soldaten en
iedereen wordt aangehouden en zeer
scherp onderzocht.
Do algemeene indruk is, dat in het Si-
loengkamgscilie tengevolge van het zeer
scherpe en doortastende optreden de rust
thans hersteld is.
De resident, de gewestelijke militaire
commandant en do gewestelijke comman
dant van do Veldpolitie, de heer Topsvoort
bezochten Vrijdag de verzelsstreek. De
kampongs zijn nog verlaten. De voorstel
len lol instelling van 'n algemeene, tevens
politieke recherché zijn reeds naar Ba
tavia gezonden.
Het treinverkeer is in allo richtingen
weer normaal. De resident verwacht
geen nieuwe explosies. Overal worden
verzetslieden opgevat. Mijn indeuk is
dat ook hier, zooals op Java het geval
was, do aclie hoofdzakelijk veroorzaakt is
door djalials on beruchte rampokkers
van wie do bevolking zich afzijdig hield,
indien zij rekenen kon op bescherming^
doch die meedeed, wanneer zij geterro
riseerd werd en politie en militairen af
wezig waren. Daarom beert de zending
van twaalf brigades een uitstekenden in
druk gemaakt.
Hot handelsverkeer is nog zeer be-
beperkt. In de afgeloopen week daalde dp
omzet van de Importfirma's lot 20 pet.
De gelden komen niet binnen, de toevoer
van rijst on groenten naar Padang daalt/
en de bevolking verzamelt daarom rijst
en zout.
Luitenant Vellinga, die in Pasarambat-
jan patrouilleerde kreeg voeling met dja-
hats. Twee werden er neergelegd. De voor
naamste verzetsleider in de Ommelanden,
Sipatei was reeds betrokken bij den be-
laslingopstand in 1908.
B Ui JMH umgviMiiifiij I
Gravenstraat, MIDDELBURG.
digingen h.Sd rondgezonden, terwijl do
heer G. Ivens, de technisch leider van
de firma Capi op verzoek van eerstge
noemde firma op zich had genomen te
spreken over de nieuwste projectie- en
kinonapparaten en de toepassing daarvan
in de praktijk.
Af was het aantal opgekomen,en niet
overgroot, wij schatten het op onge
veer 70 personen, hebben zij ^die er
waren het gesprokene en geloonde te
recht met belangstelling gevolgd.
De heer Ivens wees er eerst op dat
de belangstelling voor hel gebruik van
projectie bij bet geven van onderwijs en
het maken van propaganda voor bepaal
de meeningen of industriën zeer is toe
genomen, maar dat er nog te weinig ap
paraten en dan nog veel al van verouderd
type in gebruik zijn. Dit is een der re
denen, waarom men juist thans met een
demonstratie komt. Maar er is nog een
andere reden en wel dat er thans stabili
teit is gekomen in de samenstelling der
apparaten evenals bijv. bij de automo-
bielmo toren.
Het nut vjan projectie bestaat; o.a. daar
in, dat zij economisch werkt, men kan
zeer kleine platen groot op het doek af
beelden, en men heeft geen groot aan
tal groote platen npodig. Het tweede
voordeel is een «esthetisch, omdat men
zeer mooie lichteffecten kan verkrijgen.
Ten derde kan men Zeer veel laten zien.
Spr. geeft dan met gewone lichlbeël-
een kijkje op de samenstelling van ver
schillende projeclietoestellen en loont
aan hoe vroeger steeds door koolspitsen
de lichtbron werd opgcw'ekt, terwijl te
genwoordig de veel geschikter metaal
draadlampen daar voor worden benut
Verder bespreekt de heer Ivens de con
densoren en de lenzen en ten slotte
de schermen, die goed moeten rcflcc-
tecrcn, zij kunnen bestaan uil fijn doek,
uit kalk maar ook zijn cr zil verse hermen,
die. echter van terzijde het beeld donker
doen zien eh daarom alleen kunnen wor
den aanbevolen voor smalle lokalen,
waarbij ieder aanwezige recht voor het
doek zit.
Nog deed spr. op bel doek zien enkele
verschillende toestellen en ook de epis-
coop~die niet alleen djent voor het pro-
jecieeren van lantaarnplaatjes maar ook
van ondoorzichtbarc Voorwerpen. Van de
ze toestellen werd er een geloond, die
des te gemakkelijker wordt bediend, om
dat hij, die het bedient beide handen vrij
heeft en daarom bijv. kaarten kan ver
plaatsen en zelfs door mid,del van een
potlood op de kaart kan aangeven, wal
dan ook op hel doek wordt geprojec
teerd.
Deze beide toestellen werden hierop
in werkelijkheid gedemonstreerd, eerst
de Janus-Epidiascoop en daarna dp handt-
epidiascoop.
Beide toestellen voldeden uitstekend.
Ook loonde spr. een toestel alleen ^voor
het projecteeren van ondoorzichtbarc
voorwerpen, geschikt voqr hem die reeds
over een jjoedc projectieLaanlaarn beschik
ken.
Maar nog meer had men te toonen en
wel ten. eerste een klem apparaat, waar
bij de glasplaatjes vervangen worden
door kleine beeldjes als bij een film,
doch geen beweegbare beelden gevende.
Ten slotte werd door vertooning van gen"
onderwijs film over Egypte de goede
werking getoond van de Amerikaansche
Kofferkino „de Vrij", een cabine in kof-
fervorm, waarbij de operateur niet in,
doch naast de cabine staat en welk han
dig toestel nog de bijzonderheid heeft dzil
men zoo gewenscht een beeld kc-n doen
stil slaan om nadere toelichtingen er bij
tc geven en dan weer door te- draaien.
Het is te begrijpen, d,ai' ni'a al deze» goed
geslaagde projecties meerderen gaarne
van de gelegenheid gebruik maakten de
toestellen nog wat van nader bij te zien
en enkelè inlichtngen te vragen, terwijl
dc heer J. A. Visser uit Vlissingem
zich zeker terecht de tolk noemde van
de aanwezigen toen hij dank bracht aan
den heer Ivens, dat hij de aanwezigen
in dc gelegenheid had gesteld met deze
moderne toestellen van nabij keunis te
maken ei n tevens de gelegenheid vond als
iemand, die reeds 30 jaar aan de fotogra
fie doet, er op te wijzen van Iioe groot
belang de fotografie en de projccLic ook
voor den handel is.
Het was in alle opzichten een, leerzaam
uurtje geweest.
Arendskerke, doordai het paard' schrok
en ging steigeren, in de haven" bij do voor
malige gevangenis te Goes terechtgeko
men Hot mocht gelukken hel paard weer
op het droge te brengen. Daar de wa
gen gevuld was met allerlei artikelen, oa.
fruit .is de schade voor den vrachtrijder
echter groot. (De Z.)
Dit Zeeuwse h-V laanderen W. D.
Zondagmorgen had in de Henricus-
pilt onder de gemeente Oost burg een
formeele vechtpartij plaats tusschen de
f3?tiilie M. bestaande uit vader en zoon
en de gebroeders de R.
Tusschen beide families bestond reeds
sedert jaren een vcete, die Zondagmorgen
losgebarsten is. Het was een ware kamp.
Met stokken en een degen ging men el
kander te lijf.
De R. kreeg mét een degen een slag
op het hoofd, terwijl M.. (Senior) met een,
eikenhouten slok zoodanig op hel hoofd
geslagen werd, dat hij onder geneeskun
dige behandeling moest gesteld worden,
en naar het St. Anthoniusgesticht moest
worden overgebracht. De maréchaussée
heeft een onderzoek naar een en ander
ingesteld.
Naar wordt medegedeeld is de toestand
van M. bevredigend.
Door de vereeniging tot bevor
dering voor verkrijging vkn onroerend
goed door landarbeiders te Re tra n-
c h c m ent is bij het gemeentebestuur
aangevraagd voor aankoop van een partij
bouwland groot 85 A., cene 9om geld
groot f 2000.
(Ing. Med;.
Uit Middelburg.
Gisterenavond werd op de boven-
voorzaal der socicleit „St. Joris" een bij
eenkomst gehóuden, waarvoor dc firma
van Boven uit de Noordstraat alhier
het initiatief had genomen en de uitnoo-
Uit Vlissingen.
Gisterenavond is in een bijeenkomst
van de Vlissingsdhe reddingsbrigade het
lid A. Bode, door den voorzitter dr A.
Stayerman, toegesproken en werd hem
uitgereikt de zilveren legmedaille van de
vereeniging voor mensdh lieven d hulpbe
toon te Amsterdam, wegens het redden op
21 Mei 1926 van «en jongen, die 'bij de
Kanaalstraat te Vlissingen Ie wafer
was geraakt. De heer Bode paste toen
met succes de kunstmatige ademhaling
toe.
Uit Zuid-Beveland.
Dinsdagmorgen zijn paard en wagen
1 van den vrachtrijder Pli uit 's-Heer
oud-gouverneur staal over
suriname.
Maandagavond; hield dje heer Staal,
oud-gouverneur van Suriname, in dp
Concertzaal van de N. V. van Me lie's
C. W., te Bres kens, zijn aangekondig
de re dp over Suriname.
De inleider, Üs. H tie Buy van Cadizand,
bracht o.a. naar voren, dal vrij, men-
sclien van over <1© Schelde, zooals men
ons vaak in overig Nederland placht te
noemen, die door de ligging van hel land/
veel len achter komen met de bewoners
uit de centra, djvr. 'Staalniet genoeg dank
baar kunnen zijn, doordat bij ons iels zal
vertellen van de levenswijze en gewoon
ten van een volk, dal vooral djoor taal en
godsdienst één met Nederland/ is en van
de Chr .zendjng, die voor djie pnenscheri
reeds zooveel goedp lol stand gebrach.il
heeft.
Toen in 1667, zoo begon de heer Staal,
dc Zeeuw Abraham Krijnse, hel fort Pa
ramaribo op dc Engel sclien yeroverdp
en aldaar dp Prinsenvlag plantte, werd
aldaar dp Nederland/sche macht geves
tigd. In dp volgende jaren kwamen vooral
Zceuwsche kolonisten zich er vestigen
en uit alles blijkt nu nog den Zeeuwschen
invloed. De huizen zijn er van dpnzclfdcn
stijl, ook de sluizen, noodjg voor den
waterafvoer der poldprs enz. Hel land
zelf heeft ook veel overeenkomst niet
Zeeland. Langs dp kust vindt men, zooals
hier, moddprbankenzijn deze genoeg]
aangeslibt. dan wordpn zij ingepolderd'.
Typisch is dan ook dp naam polder'
Deze wordt evenwel dear niet genoemd!
voor bet ingepolderde, doch voor den
dijk, d,ic hel op de zee gewonnlen land;
omvat.
Spreker vindt het zoo jammer, d,at in
Nederland; zoo weinig publieke belang
stelling best,aal voor Suriname, het land,
dat dpor taal. godsdjenst en gewoonten
•an al de Nedpi landsche bezillingen wel
hel meest Hollandsche karakter heeft.
Dat merkt men eerst goed, indien men
een vergelijking maakt tusschen Oost-
Indië en onze „West". In Oost-Indjë voelt
de Nedprlander zich niet één mol dp be
woners, die menschen spreken een an
dere taal, belijdpn een anderen gods
dienst, terwijl ook cjfi gewoonten heel
veel afwijken van de onze. Doch dal vindl
men in Suriname niet. De oorzaalc van;
de weinige belangstelling voor de WcsL
en de vele belangstelling voor dp Oost,
ligt in de armocdp van den een en dfe
ijkdommem van den ander. Spi*. maakte
hiervoor de vergelijking met een groote
familie. Het armste familielid is in den
regel het minst in lel.
Suriname levert veel cacao, katoen en
suiker. Deze produclein worden ver
bouwd op dp plantages, waarop Javanen
als contractarbeiders werkzaam zijn.
"Vroeger was «lil anders. Daar de oor
spronkelijke bewoners, de Indianen, niet
sterk genoeg waren om de plantages te
bewerken en deze zoodpendc ontvolkt'
zouden wordpn (toen het bleek dat er
In Suriname geen goud gevonden werd,
trokken de meeste goudzoekers weg), be
gon er een levendigen handpl' in slaven.
Dit is wel een van de zwartste bladzijden
uit de* Ned.erl and sche geschiedenis. De
slaven werden voornamelijk uil Afrika
aangevoerd en ged;wongen op do planta
ges werk te verrichten. Gelukkig kwam
hierin verandering, toen in 1863 Koning
Willem ni de slavernij afschafte. Als
Overgangsbepaling was gesteld een lijd
gisteravond in het ST, J0RISGEB0UW
gedemonstreerd, ingeleid door den heer
6, IVENS (Fa. CAPI), zijn verkrijgbaar door
- tusschenkomst van alle Fotohandelarsn. -
„Foto-, Projectie- en Kinohandel"
C m. P
Tngez Med.
van 10 jaar. De slaven moesten nog 10 kant", de met dp handen vervaardigde,
jaar op de plantages werkzaam blijven, en „machinekant". Vóór 1850 was alle
doch onder mildere bepalingen. kantwerk uitsluitend een product van
Toen evenwel in 1873 alle slaven vrij handenarbeid, na 1850 verkreeg het ma-
waren, zag men het verschijnsel, dat d,ie chinale product reeds spoedig de over-
menschen niet meer op dezelfdp planta- hand.
ges, waar zij zooveel geleden hadden( Daarna schetste spr. in breede lijnen
wilden werken. Het gevolg was, d.at vele de geschiedenis dezer kunstnijverheid,
ondernemingen een gebrek kregen aan Er bestaan twee technieken voor hei
werkkrachten. Vooral kwamen toen vele maken van handkant, n.l. dp naald- en die
Chineezen en Britsch-Indiérs naar Suri- klosfechniek.
name, die op contracten werkten. En Stamt de eerste techniek uil Italië
nog later vele Javanen. Op hel oogenblik (Venetië), de tweede uil Vlaanderen?
zijn de mcesle arbeiders de Javanen. Men weet liet niet. Evenmin welke de
daar de laatste contracten met de Britsch- oudste is. Doch zeker is d,at beide tech-
Indiërs afgeloopen zijn. Iniekcn reeds in dp 17de eeuw in zwang
In het land is na d.e afschaffing der!waren,
slavernij veel tot stand gekomen, vooral Wel bekend is echter, dpt het werkstuk
ook door dp zending. Op zeer duidelijke Jdal aan dp naald- cn kloskant vooraf
wijze schetste spreker, op welke wijze ging, eer kan worden aangedpid als een
KERKNIEUWS
wijze schetste spreker, op
de zendelingen werken en mei welkesoort borduurwerk, hetwelk verkre-
fegenspoeden zij te kampen hebben en 'gen werd dpor middjel van het uittrekken
hoe zij trachten dé Boschnegers van de i van dradpn uit linnen dan als kant.
fakoe, de steed,s durende vrees voor! De patronen voor het te vervaardigen
booze geesten, te bevrijden. naald- en kloskantwcrk werdpn voort-
Vooral de lepra eischl in Surinamealsnog geteekend met behulp van passer
vele offers. En ook hier helpt de zending'en liniaal en gaven dan ook uitsluitend
zooveel mogelijk deze ziekte le boslrjj- lijnfiguren tc aanschouwen,
den of althans het lijdpn der zieken te! Doch daarna kwam liet bloemenmotief
verzachten. de lijnfiguren verdringen.
Een serie lichtbeelden liet zien. hoe} Met behulp van zeer «ïuicJpIijko lichl-
ijk Suriname aan natuurschoon is en metbeelden lichtte spr. een en andpr toe.
welke moeite en behendigheid men bij j Nadat een reeks van met kostbare kan-
bezoek aan het binnenland dp val-; ten versierde rostuums, vanaf de 16de
len (stroomversnellingen) der rivieren J eeuw tot de 19dp eeuw waren gcprojco-
passeert. teerd, liet dp spreekster eenige foto's op
jlxel doek verschijnen, die een overzicht1
I gaven van de verscheiden manieren
j waarop men in diverse streken de kant
J pleegt te „klossen".
i 2o0 gebruikt bijv. de kantwerkster m
Te Biozelinge zal een zelfstau-1 Savoyc oen op een aulomobielband gp-
digo gereformeerde gemeente worden ge-lijkend kussen, dp kantwerksters op Oey-
ïnstilueerd. i jnn zjtten beengckruisl op den grond»
voor hun materiaal. Ook in ons Indiè
Ds. H P. M. G. de Waile, predikant wor<ll ]can| gemaakt.
bij do Gerot. Kerk van Oenkerk, herdacht Als bijzonderheid, merkte spr. .nog op,
Zaterdag j I den dag, waarop hij vóór 25 (ja, jn Huitschlaml somtijds zelfs die man
jaar» hot predikambt otaivaarddo._ |„cndo kanikunsl beoefenen.
Aan liet eind van haar redp sprak spr.
de lioop uit, d-fll al de aanwezigen zullen
ijveren de onderhavige industrie over die
moeilijkheden waarmee zij in dpzen tijd
te kampen heeft, heen te helpen. Dan zal
liaar verloog niet tevergeefs zijn ge
weest.
Naar aanleiding van het bovenstaandp
verslag nog dit:
In het gebouw der Industrie- eu Huis
houdschool, St. Pieterstraat alhier, werd
vandaag voor hel laatst een tentoonstel
ling van kantwerk gehouden, welke door
mevrouw Van der Meulen—Nulle werd.
ingericht.,
Wij verwachten niet anders, dan dat dje
dames, dje mevr. Tan der Meulen --Nul
le's lezing in hel SI. JorisgebouW bij-
Woonden. heden nogmaals een bezoek
zullen gebracht hebben aan de natuurlijk
door hen reedts le voor bezochte expo
sitie, daar dp ze, beier nog dan dje licht
beelden, dp lezing van gisteravond il
lustreert. Want wij hebben ons er van
overtuigd, dpi op deze tentoonstelling een
ware rijkdom aan oudp cu moderne kan
ten aanwezig was.
De jubilaris deed in 1913 te Z a om
slag zijn intrede. Sinds 30 Jan 1921
dient de jubilaris zijn tegenwoordige ge
meente.
Influenza en Griep
Koortsvverend en genezend zijn
Sanaplrin-tabletten
f Wettig beschermd tegen vervalschivg
Bij Apoth. en Drog. Buisje 75, 40 en 25 ct.
(Ingez. Med.)
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Gisterenavond heeft mevrouw De
Boer—Van Rijk to Vlissingen voor
een volte zaal van. hel Concertgebouw ge
jubileerd in „Tropenade!" en dit met groot
succes.
Kantwerk.
Gisterenavond werd,, daartoe uitgenoo-
digd door het bestuur dpr Industrie-
en Huishoudschool alhier, in een der
bovenzalen van de Sociëteit Sl, Joris,
door mevrouw van der Meulen Nulle
uil Apeldoorn, dp schrijfster van de be
kende „Handleiding tol het vervaardigen
van Duchessekant", een lezing gehou
den over Kantwerk.
De rede van mevrouw van dpr Meu
len—Nulle was eigenlijk een vurig plei
dooi voor dp instandhouding van de Ne-
derlandjsche kantindustrie. Want verbaal-
Vla a m s c h e en Belgische kunst
te Londen.
Tc Londen wordt momenteel een over
zichtelijke tentoonstelling van Vlaamscho
en Belgische kunst gehouden De ten
toonstelling hoeft plaats in de Royal
Academy of Arts**.
Do „Daily Te'egraph" noemde deze Ion-
toonstelling de schoonste die ooit 'e Lon
den werd ingericht. Hel geheel moot
de spreekster niet, dat deze tak vanijeen ontzaglijken indruk maken; schijnt
kunstnijverheid er momenteel allesbeh'al-| een ware openbaring
ve bloeiend voor slaat? De indprlijd opEr zijn 764 werken aanwezig. De ten-
initiatief van Dr. Kuyper in Den Haag toonstelling vangt aam met de gebroeders
geopende kantwerkschool is op 't oogen- Van Eyck en eindigt met Baerlsoan en
blik gesloten, terwijl bet aanvankelijk
flink aantal leerlingen der nog „loopen-
de" scholen le Sluis en le 's-Gravenmoer
geslonken is tol slechts enkelen.
Spr. ving haar lezing aan met haar1
gehoor te verklaren dat er een groot
Claus; zij oifivat dus een tijdperk van
circa 600 jaren.
Van de ouden worden genoemd, na de
gebroeders Van EyckBouts, Memlinc,
Hugo van der Goes, Mostaert, Mahuyse,
Quinlcn Matsijs, Gerard David, Joost van
verschil bestaat tusschen de z.g. „hand- Cleef, Peter Christus .Rogier van der Weij-