Zaterdag 27 November 1926
ft'
Atelier geopgna Int 8 d.'s avonds.
He. 280
169' Jaargang^
MIDDELBURGSCHE COURANT.
ism
Dit nammer bestaat uit DRIE bladen.
EERSTE BLAD
DE BEZWAREN VAN ZEELAND
TEGEN HET VERDRAG
MET BELGIE.
De Zeeuwsche afdeeling van het Co
mité van Actie inzake het verdrag met
België heeft de eerste voorbereidingen
getroffen ter uitvoering van het besluit
tot het verzamelen van handteekeningen
op een kort petitionement aan de Eerste
Kamer, vragend het verdrag niet goed
te keuren, als zijnde niet in het lands
belang. In iedere gemeente van Zeeland
is één persoon aangezocht om een plaat
selijke commissie te vormen die zich met
het verzamelen der handteekeningen van
kiezers en kiezeressen zal belasten; in
verschillende gemeenten is reeds zulk
een commissie gevormd, en op enkele
plaatsen is reeds een aanvang gemaakt
met het doen rondgaan der lijsten.
En nu wordt er gevraagd om nog eens
precies uiteen te zeten hoe de zaak ge
steld is, een vraag die ons niet ver
wondert, want voor ieder, die niet voort
durend zich op de hoogte 'heeft gehou
den, zal het vaak moeilijk zijn geweest
den gang van zaken in de zeer talrijke
onderdeélen te volgen.
We zullen nu trachten nog eens, na
het zeer vele dat wij er reeds over schre-
•ven, een korte samenvatting te geven
van de bezwaren die er o.i. tegen het
verdrag bestaan, en dan speciaal van
die bezwaren welke op Zeeland betrek
king hebben. Het is immers een petitie
uit Zeeland waarvoor handteekenin
gen -worden gevraagd.
We hopen ons daarbij te hoeden voor
overdrijving. Het kan o.i. slechts kwaad
doen aan de zaak, wanneer men de din
gen iè zwart ziet. En eveneens hopen
we ons te hoeden voor 'het wekken van
een ontstemming tegen België. We wen-
soben niets liever dan mèt onze buren
op goeden voet te leven, We begrijpen
ook volkomen, dat de geschiedenis der
grensstreken en de natuur geografische
'toestanden geschapen hebben, welke voor
België bezwarend worden als niet Ne
derland welwillend meewerkt die be
zwaren te verzachten. We moeten er
bij voegen dat het ons niet bekend was,
dat in de laatste halve eeuw België een
werkelijke belemmering voor zijn ont
wikkeling ondervond van de bestaande
regelingen, in het bijzonder wat de
Schelde betreft. Maar nu er Belgische
wenscsen op dat gebied blijken te be
staan, achten wij het een daad van goe
de buurschap om te trachten in overleg
met België die zaken te regelen.
En nu door de oorlogsgevolgen de in
ternationale positie gewijzigd is, en dien
tengevolge uit het verdrag van '39 de
punten moesten worden geschrapt, die
op die positie betrekking hadden (neu
traliteit en verbod van Antwerpen een
oorlogshaven te maken) nu was het on
getwijfeld het goede oogenblik om tot
zulk een nieuwe overeenkomst te ge
raken, We zijn dan ook geenszins tegen
een verdrag maar wel tegen dit ver
drag.
En wel in het algemeen om deze re
den: dat tengevolge van dit verdrag de
toekc/mst ons zal brengen een doordrin
ging van buitenlandschen, d.w.z. Belgi
schen invloed in aangelegenheden, die
naar onze meening behooren tot de N e~
derlandsche zaken, waarin wij geen
buitenlandsche invloeden mogen dulden,
op gevaar af onze zeggingschap, onze
souvereiniteit te doenschenden met
kans op niet onbedenkelijke gevolgen)
voor onze nationale belangen en onze
internationael positie.
Bij enkele der voornaamste punten
zullen we dat nader toelichten, voorop
stellende dat we véél onderdee
len moeten laten rusten, on
niet te uitvoerig te worden)
Het Schelde beheer.
Er is thans een Nederlandsch-Belgisch
'toezicht op bebakening en betonning. De
werke* ter uitbreiding van de verlich
ting worden door ons uitgevoerd en door
België betaald. De kosten van extra-
baggerwerk voor het instand houden
van de vaargeul worden meest door
België gedaan en steeds door België be
kostigd. (Bijv. bij Bath).
Daarvoor komt nu in de plaats een
Commissie van Beheer (bestaande uit
drie leden van ieder land), die niet slechts
toezicht heeft maar een uitvoerings-
roaebt. Ze kan besluiten „omtrent alles
wat de belangen van de scheepvaart be
treft". Die macht gaat zoo ver, dat de
beschikkingen en verordeningen „van de
nationale administraties", (dus bijv, van
Ged. Staten of de Prov. Staten van Zee
land), niet in strijd mogen zijn met de
beschikkingen en verordeningen dier
commissie. Zelfs staat ook nog in ie
Toelichtende Memorie, dat de belangen
van de scheepvaart „uiteraard gaan bo
ven de andere belangen welke op den
waterweg betrekking hebben", dat zijn
•dus bijv. de belangen van ,de aan de
Wester Schelde gelegen polders.
In dat laatste opzicht is deze verzach
ting gekomen, dat in het Protocol^van
Mei j.l. (een nadere overeenkomst met
België waarin aan enkele punten van
kritiek werd tegemoet gekomen) dat
in dat protocol tenminste erkend werd,
dat ook de veiligheidsbelangen en de
waterloozing van het oevergebied niet
uit het oog mogen worden verloren.
Maar in wezen is die groote macht der
Commissie van Beheer blijven bestaan.
Ze kan nog altijd het stopzetten van
werken aan de oevers en zelfs binnen
de bandijken bevelen, als h.i. de be
langen der scheepvaart geschaad wor
den.
Onaangetast is ook gebleven de macht;
der commissie tot het verordenen, ter
verbetering van den waterweg, van «ver
leggingen en doorsnijdingen". Ieder pol
derbestuurder in Zeeland die weet welke
reusachtige en ingrijpende veranderingen
een stroomverlegging kan hebben tot op
ver af gelegen oevers, zal dit met be
zorgdheid lezen. En die bezorgdheid zal
waarlijk niet verminderen, als men ver
der leest, dat die doorsnijdingen zelfs
kunnen gaan „landwaarts van de ban
dijken" als ze voor de verbetering on
misbaar worden geacht. De minister
heeft dat vergoelijkt met het betoog, dat
eerst die onmisbaarheid moet vaststaan.
Maar wie beslist, dat? Als de drie Bel
gische leden het onmisbaar achten, en
de drie Nederlandsche leden niet, komt
de zaak bij de regeeringen. Stel dat ook
dan België zegt: onmisbaar, en Neder
land: misbaar. Dan gaat de beslissing
naar een scheidsrechtelijke commissie van
één Nederlander, één Belg en drie bui
tenlanders. Voelt men zich als Zeeuw,
bekend met de zeer speciale Zeeuwsche
waterschapstoestanden, vertrouwd bij
zulk een scheidsgerecht, waarvan men
bovendien weet dat ze zich moet rich
ten naar het voorschrift van het ver
drag: dat de scheepvaartbelangen boven
de andere gaan?
En waar blijft hierbij het beslissings
recht van onze eigen organen, van wa
terschappen, Gedeputeerde Staten en
Provinciale Staten? Misschien mogen
ze adviseeren en rekesten insturen. Maar
het verdrag kent hen niet, behalve dan
in de bepaling dat ze niets mogen doen
wat in strijd is met de beslissingen der
Commissie van Beheer.
De Scheldegeul.
Zooals gezegd betaalt thans België het
baggerwerk dat noodig mocht zijn om
den vaarweg in de Schelde te doen be
antwoorden aan de toenemende eischen
van het verkeer met steeds grooter sche
pen. Dat is geen onverdeeld gunstige
toestand, want het is ook voor ons sou-
veremiteitsrech t niet wenschelijk, dat
een andere staat zoo op ons gebied
werkt. Er is dus in beginsel veel voor
te zeggen dat wij dat zelf doen. Mits:
tot een grens! Want als er schepen
kwamen met nog een meter méér diep
gang, zou dat ons ontzaglijke sommen
kosten, puur ten bate van Antwerpen.
Er werd toen eerst in het verdrag be
paald, dat wij de kosten zouden dragen
om de Scheldegeul op de nu bestaande
diepte te houden. Over hetgeen wat meer
mocht noodig geacht worden, zullen de
beide staten overleg plegen hoe de kos
ten verdeeld moeten worden. Er is toen
gewaarschuwd: pas op! de Schelde is on
betrouwbaar. De Schelde kan door na
tuurlijke oorzaken verzanden en dan kan
reeds het „op diepte houden" ons on
berekenbaar veel geld kosten.
In het Protocol is de juistheid dier kri
tiek erkend door de hoeveelheid bag
gerwerk voor het op diepte houden van
den vaargeul tot een zekere hoeveel
heid te beperken. Sommigen achtten dit
bedrag te groot. We kunnen er niet over
ootdeelen. Maar dat wij ook nog kunnen
komen te staan voor een eisch van België
om overleg te plegen over de verdeeling
der kosten om de vaargeul nog dieper te
maken, lijkt ons verre van logisch, en zeer
onbillijk.
De beloodsing.
In deze omgeving kent ieder nog wel
de nadeelen van de vernederende con
currentie. Bij het verdrag van 1842 heb
ben de Belgische loodsen gelijke rechten
gekregen die tot die concurrentie leid
den. Toen er in '19 sprake was van een
verdeeling van het gebied, hebben onze
loodsen voorgesteld de Nederlandsche
Wester Schelde voor de Nederlandsche
loodsen te houden, en de Belgische Schel
de voor de Belgen, en de overdracht te
doen geschieden bij Hansweert, omdat
bij de grens de vaargeul te nauw is.
Daar is niet naar geluisterd, hoewel daar
in toch zek,er de Nederlandsche souve
reiniteit op de Wester Schelde in tot uit
drukking zou zijn gekomen. Het verdrag
geeft de beloodsing op de Wielingen aan
België, het grootste en belangrijkste vaar
water, en het smalle, moeilijke en min
der belangrijke Oostgat aan ons. Ten
minste voor de opgaande vaart. Voor
de afgaande vaart komen we in het ge
heel niet in aanmerking door de al zoo
vaak door ons besproken bijzondere ver
houdingen in de haven van Antwerpen.
Deze heele zaak is meer een gevoels
kwestie dan een zakelijk of financieel
belang. Ons loodswezen op de Schelde
geeft ons toch al geen financieel voor
deel. Maar we voelen het alweer als een
vernedering en als een invreting in onze
souvereiniteitsrechten, als het Neder
landsche loodswezen op de Wester
Schelde zoo geheel verdrongen wordt
door het Belgische, Vooral het feit dat
wij ons reeds bij voorbaat hebben terug
getrokken uit de Wielingen, den Schelde-
mond waarover de souvereiniteitskwes-
tie onbeslist werd gelaten, hindert velen
sterk.
Hetvcrbod schepen
aan te houden.
Daarvoor zouden we kunnen volstaan
met verwijzing naar de uitvoerige arti
kelen van Dir. J. Adriaanse. Wat nu op
de Schelde schade vaart, kan op vonnis
van den Nederlandschen rechter worden
aangehouden. Dat gebeurt ook al is het
niet vaak. De mogelijkheid om het te
doen werkt echter preventief, zoodat er
regelingen worden getroffen zonder dat
het zoo ver komt. Door het storten van
een cautie werd trouwens een aange
houden schip als regel weer vrijgelaten.
De Minister zegt dat het zoo erg niet
is, omdat de betrokkenen in het land van
de reederij kunnen recht zoeken. De
deskundigen hier zeggen, dat het wel erg
is, omdat de eischer in het buitenland
„bot" zal vangen als hij niet dadelijk
zorgt door beslaglegging hier een cautie
te krijgen.
Maar behalve dat, meenen wij, dat
door het niet te ontkennen opgeven van
ons souvereiniteitsrecht van rechtspraak,
wij tevens opgeveneen souvereiniteits-
plicht. Wanneer voor Vlissingen een
Engelsch schip wordt aangevaren door
een schip van een andere natie, en de
Engelsche reederij probeert dan bij onze
rechtelijke macht recht te vinden door
een lastgeving tot beslaglegging, dan zal
onze rechtbank moeten zeggen: dat recht
hebben we afgestaan! Zal dan de En-
gelschman niet -.-twoorden: dat recht
had ge nóóit mogen afstaan!
De oorlogsschepen
van België.
Oorlogsschepen zijn uitgezonderd van
de vrije vaart op de Schelde, zoo zegt
het verdrag. Jawel, zei de Memorie van
Toelichting, maar de tekst régelt niets
omtrent de doorvaart van Belgische oor
logsschepen over Schelde en haar toe
gangen in tijd van oorlog en vrede','.
Er is telkens en telkens gevraijp wat
de bedoeling was van die woorden. Vol
gens het internationaal recht van oor
log en vrede is het vanzelf sprekend, dat
Belgische oorlogsschepen in tijd van
vrede slechts op ons gebied mogen va-
Ten met ons verlof, en dat een oorlog
voerend België heelemaal' niet met zijn
oorlogsschepen mag komen op ons ge
bied voor het geval dat wij neutraal zijn.
Zoo iets zou onmiddellijk als een schen
ding van onze neutraliteit worden aan
gemerkt tegenover het andere land. En
ons in oorlog brengen met dat andere
land. Wat bedoelde men dan met dat
voorbehoud?
Het is eindelijk, door de in October
met de Belgische regeering gevoerde
briefwisseling bekend geworden; België
wil die kwestie onopgelost laten.
Weet ge wat dat beteekenen kan?
Dat we, in een oorlog (en die is heusch
nog niet onmogelijk) waarin België en
Frankrijk betrokken zijn in eens voor
den eisch worden gesteld, om eenige
Fransche oorlogsschepen over de Schel
de naar Antwerpen te laten varen, die
door dat rijk aan België geleend zijn. Die
vraag zal komen in een tijd waarin alles
in groote spanning verkeert, en het stel
len van die dringende vraag zal dan de
beteekenis hebben, dat we, hoe ons ant
woord moge zijn, aan één der beide zij
den in den oorlog betrokken zouden wor
den, tegen onzen eigen wil.
Een weigering brengt ons met België
en Frankrijk in conflict, en we weten uit
de geschiedenis, dat een oorlogvoerend
België (of: een oorlogvoerende bezetter
van België), die gebruik willen maken
van Antwerpen als oorlogshaven, aller
eerst zullen probeeren de beschikking
te krijgen over de vaart op de Wester
Schelde door het bezit van de oevers,
dus van Z. Vlaanderen, Zuid-Beveland
en Walcheren. Zoo is het gegaan in den
Geuzentijd, zoo is gebeurd in den Fran-
schen tijd. En omgekeerd hebben de En-
gelschen toen geprobeerd door hun ex
peditie van 1809, om door het bezit der
Zeeuwsche eilanden 'de kracht van de
oorlogshaven Antwerpen te knotten. Om
die voor de bewoners dezer landen el
lendige gevolgen te ontgaan, is -•
één middel: geen Belgische oorlogssche
pen op de Wester Schelde in oorlogs
tijd-
.Maar dat staat niet in het verdrag. De
zaak is „open" gebleven. Opzettelijk.
En dat maakt deze zaak zorgwekkend.
In hooge mate zelfs!
Het visehrecht op de
OosterCc helde.
Sedert de Ooster Schelde bij Rilland
werd afgedamd is het dwaasheid (we we
len geen zachter woord) om de Ooster
Schelde nog te beschouwen als een tak
van de Schelde. De Belgische visschers
wier rechten op de Scheldebevissching
in '39 nog ontzien moesten worden, heb
ben nu geen enkele aanspraak om ook
deel te mogen nemen aan de visscherij
van dat afgesloten water. Er is geen
enkel redelijk motief voor te vinden om
hen daar nu toe te laten, zooals het
verdrag bepaalt.
De haven van
Terneuzen.
We verwijzen hiervoor naar hetgeen
de heer C. Boudewijnse daarover op
merkte in ons vorig nummer. We heb
ben daar niets bij te voegen,
We zullen het hierbij laten. We zul
len in deze „Zeeuwsche" beschouwing
niet uitweiden over de kanalenkwestie,
al moet het ons van het hart dat we geen
reden zien waarom wij door zulke kana-
lenconcessies de belangen van 'n buiten
landschen concurrent van onze eigen
havens, Rotterdam en Amsterdam, méér
zullen behartigen dan die van die" twee
eigen havens.
We zullen ook niet uitweiden over het
belang van een regeling met België. Want
dat belang erkennen we. We willen de
regeling alleen niet op de voorgestelde
wijze. En als de Minister als een voor
deel noemt, dat we door het verdrag be
vrijd worden van den last van de gesta
dige verbetering van het kanaal van
Hansweert, dan zeggen: zeker, maar dat
kan ook in een anders opgemaakt ver
drag geschieden.
En nu in de besprekingen geen en
kele aanwijzing is geopenbaard van iets
„dat er achter zit", iets dreigend of wat
dat ook, is onze conclusie: teekent het
verzoek aan de Eerste Kamer om dit
verdrag niet goed te keuren, zoodat de
onderhandelingen heropend kunnen voor
den.
Een naar de laatste eischen ge
bouwd en ingericht
biedt een modern werkend Foto
graaf de gelegenheid
te vervaardigen met een apart
cachet, ook bij avond.
Bij 12 Briefkaarten een mooi
voor briefkaart passend kalendertje
gratis.
Aanbevelend
KEES HELDER.
(logoz. W«dJ
VOOR DE HUISVROUWEN.
Het Alledaagsche.
„De hemel behoede ons voor het alle
daagsche", getuigde de predikant na
drukkelijk, en gelukkig bedachten de
luisterenden juist op tijd, dat men in de
kerk geen teekenen van instemming
geeft.wel jammer overigens, oók
voor den spreker. Het was een i^o-
bele predikatie, die ons eerst heensleepte
door de grauwe nuchterheid, de dor
heid van den immer weerkeerenden
plicht, om dan geleidelijk en zoei-ver-
kwikkend op te stijgen naar het hooge
rijk des geestes, vanwaar we dienzelfden
plicht „met luisterd omkleed" aan
schouwden.
Ja, ja, het was een goede preek; door
de gekleurde boogramen scheen tinte
lend de Zondagsche zon en de organist
deed oók zijn best om te overtuigen dat
wij het zonder „die holde Kunst" bitter
slecht kunnen stellen.
En toch had en heeft Tante Keejetje
gelijk, die betooverend, mooi en levens
lustig, tien maal heen en weer naar de
Oost zeilde (in letterlijke beteekenis) en
eindelijk op zeventig jarigen leeftijd van
uit haar eerbiedwaardigen leunstoel ver-
l Zr.aer v opschrift hopen we, voor-
loopig om de veertien dagen, een ru
briek op te nemen, geschreven door een
vrouw. Red. M. Crt.
(log&z. Med.)
klaarde: dat het leven was: kousen an
en kousen uüt.
We belanden in een troosteloos pes
simisme als wij stil gaan staan, ons ver
diepen in het dagelijks weerkeerende,
al wat moet gebeuren, om ons te ma
ken tot nette menschen in een nette
maatschappij.
En de raad van Prentice Muiford, dat
wij zelfs met „liefdevolle aandacht" een
veter in onzen schoen moeten bevestigen
lijkt me ten eenenmale overbodig en ver
kwisting van energie. Neen, heen glij
den over bet onbelangrijke, het kleine
klein te zien, soms niét te zien en nog
minder erover te praten, maar eenvou
dig doen zonder meer.
Een intellectueele man of vrouw met
blanke studiehanden zal nauwelijks be
grijpen wat dit betoog wil, maar de voor-
en meewerkende huisvrouw, die zeep en
soda kent als „het eene noodige" en er
nochtans niet over lamenteert, verstaat
de kunst: droom en daad te verbinden.
De droom: het harmonische, rust
ademende gewin, de baken in de levens
zee. De daad: het koken, strijken, dwei
len, stoppen, gedreven door heldere her
sens en vlugge vingers, met doel, den
droom, beter: het reëele geluk van het
goede gewin
En nu js het conflict van alle tijden
maar zeker in het moderne leven, ster
ker dan ooit: de verbinding, het zuster
lijk willen samen gaan van „proza en
poezie". Een conflict waar de meeste
huisvaders, geen begrip van kunnen
hebben.
Als de professor zijn toga uitdoet en
in hemdsmouwen kachelhoutjes splijt,
turven aanvoert, den tuin omspit, is dit
sport met wellicht eenig nuttig effect.
Als de huisvrouw de handen rept is de
dwingende plicht gebiedster, en het
sportieve element van het meisjes-stu
dentje dat over haar boeken heen, flens
jes bakt, ontbreekt ten eenenmale. En
toch is het zoo noodig dat de huisvrouw
(houdster) niet zwaar op de hand denkt
en werkt, maar met élan de dagelijksche
taak volbrengt, met een lied op de lippen.
Inspanning en daarop volgende moei
lijkheid is een natuurlijke behoefte en
een zegen; uitputting is een leed en een
vergissing. De huisvrouw die aan het
eind van den middag de opgewektheid
mist zich smaakvol te verkleeden en het
glanzende middelpunt van haar verzorg
de huiskamer te vormen, is over de grens
van haar spankracht geschreden.
Er is ook een vermoeidheid uit gren-
zelooze verveling uit werk-te-kort, een
luxe-vermoeidheid, voorkomende in het
mondaine gerun van verscheiden dienst
boden gedirigeerd door een kundige
huishoudster; daar is de huisvrouw kost
baar, overbodig sieraad en uitzonderlijk
verschijnsel.
Waar is de toekomstige huisvrouw
mee gebaat? Dat zij haar taak ver
staat. Geen mensch ter wereld zal
de verpleegster zonder proef- en leer
tijd vertrouwen, ook al blaakt zij van
toewijding en ijver, nog veelvuldig is de
meening, dat de vrouw vanzelf een huis
houding kan leiden.
Het is maar een klein aantal dat de
schaar in de stof zet en meesterlijk de
japon knip, een klein percentage dat
bedeeld is met esprit de cuisine. De
groote menigte meisjes moet leeren en
vlijtig zijn.
Leeren en vlijtig zijn op de Huishoud
scholen of ambulante cursussen daar
naast en daarbóven luisteren naar en
leeren van de moeders en de tantes!
Dorothie in „de Opstandigen", haalt
de schouders op voor het begrip: huis
houden leeren; haar eigen bestaan en
eigen gewin zijn troostelooz^ voorbec -
den van afmatting en bandeloos uit
leven.
Het gaat er nu om het handenwerk
belangwekkend, liefst wat amusant te
maken. Een saaie, taaie les is geeuw-
verwekkend en weinig vrucht dragend,
Intussclien: huishouding leeren is geen
