I HAND 1! If Hl
BIGGELAAR's
£3^3
TWEEDE BLAD
Idddnplie tail
Zaterdag 18 Sept. 1926 No. 220.
i H N E N L A N D,
MET BEHOUD VAN OUZE BOSSCHEN"
EN LANDGOEDEREN.
De drukbezochte vergadering Dinsdag
■te Amsterdam gehouden, en belegd door
den Toeristenbond van Nederland, den
A. N. 'W|. BI. en de Veret&nigffng tot be
houd van Natuurmonumenten, heeft met
algemeene stemmen .twee moties Aange
nomen,
In de eene wordt er op aangedrongen
■met spoed maatregelen te nemen die de
oorzaken van de ontluistering van Ne
derland kunnen tegengaan, fa. de tweede
wordt eene studie- en propagandacom-
missie in het leven geroepen
Maar wellicht moet nog meer waarde
dan aan deze besluiten, gebecht worden
aan het feit dat fa deze vergadering'
zulk een helder licht werd geworpen op
den omvang van het hier besproken
kwaad
De voorzitter, de heer Edo Bergsma
heeft nog eens uiteen gezet dat vooral
de belasting oorzaak is van het ver
dwijnen van bosschen, door de belasting
naar de verkoopwaarde, in bet bijzonder
bij de successie-eblastipg, dfa tot het te
gelden maken dwingt.
Het bosch verdwijnt zienderoogen
Zoo is, om maar enkele voorbeelden Ie
noemen het prachtige landgoed Essen-
burg aan den Zuiderzeestraatweg ver
kocht en voor een groot deel geveld. Het
"kleinere Bystefa aan 'detizelfden weg zal
hoogstwaarschijnlijk ook worden gesloopt
Meer oostwaarts zijn de herpemdei beu
kenlanen van de Lathmer voor enkele
ja!ren geveld; de eiken langs den Rijks
weg bij hetzelfde landgoed zijn door den
eigenaar verkocht en zulten spoedig ge
veld worden. Onlangs hebben de uitge
strekte Loenensche Bosschen hetzelfde
lot ondergaan.
Dit alles betreft de Veluwe. Aan de
overzijde van den IlJssel is het al niet
beter gesteld. Het schoone Hassink bij
Gorssel is in perceeien verkocht, een ge-'
deelte werd villapark en veel opgaand
bosch werd fa bouwland omgezet
Onder de gemeente Laren zijn de land
goederen 't Boss. Eh ze,, Nettelhorst gwo-
tendeels uiteengevallen en van liun ge
boomte beroofd Zoo ging het oók met
met Wtaliën bij Warusveld, terwijl het
Scholtenbosch bij Aallen geheel geveld
werd en het Boschbezil Stillfwald bij
Wehl uiteenviel
Ten Zuidwesten van Nijmegen is haast
alle bosch uit geroeid, ook in de omge
ving van de Meerwijken is heel wat hout
gevallen.
Ziehier eenige voorbeelden uit één en
kele provincie en vlak over de grens
daarvan dreigt groot gevaar voor 't land
goed de Jansberg bij Mooie, een der aller
schoonste bosschen van Nederland, welks
eigenaar voor _eenigen tijd overledeu is
Meer Zuidwaarts in Limburg zijn groo-
te bosschen geveld. Spr. noemt slechts
die van Bleyenbeek en wie heeft nifet met
droefenis vernomen hoe het natuur
schoon van den St.Pielersberg geschon
den is.
In Noord-Brabant gaat hel al niet bo
ter. Daar werd o.a. een landgoed bij St.
Michielsgestel geheel gesloopt, terwijl on-
FEOILLETOI.
Dit het Ecgelsch van Baronesse Orczy.
(Geautoriseerde vertaling van A. T.)
57).
„Ja, toeu wij samen kinderen waren,
Jim Longshankes en ik, had ik een
Jiondje het beet Longshankes in de
band het liet een Iitteeken achter
Pas gisteren... hoorde ik dat .Tfai een
bijna zelfde Iitteeken heeft aan de
zelfde hand."
Zij zonk bijna neer, maar slaagde er
weer in haar tranen in te houden.
..Welnu", hernam de generaal bedaard,
nadat hij haar tijd had gelaten, om kalm
te worden. „Ge zaagt den diefstal van de
brieven des Konings; ge dacht dat Long
shankes de dief was. Wat gebeurt er
daarna?"
„Ik ging naar kolonel Scrape," ant
woordde zij. W:ij gingen naar de raad
kamer en zagen, dat de brieven inder
daad verdwenen waren. Toen gaf ik Tu
bal aan, en kolonel Scrape zond »:en
troep soldaten uit, om hem gevangen
te nemen. Maar Jim kreeg dit te lioo-
ren en hij gaf zich zelF aan.. ITij is nu
op het kasteel Broughton als gevangene.
Eu kolonel Scrape- zal hem laten dood
schieten, tenzij
„Tenzij wat?"
„Tenzij dc brieven van den Koning
vóór twaalf uur van den middag1 zijn
langs op het schoone Zegenwerp bij
Vucht een groot deel van hel geboom
te moest vallen.
In Utrecht is het al heel erg. Voorbij
de Bilt en verder langs de geheelmieu-
velreeks, die zich tot de Grebbe ujil-
strekt, zijn op tal van plaatsen schoone
bosschen verhaspeld tot „villaparken",
vaak op zoodanige wijze, dat het woord
park den beschouwer als een bespotting
fa de ooren klinkt. Geheel verdween o.a.
nel bosch achter het slot Zeist; bijna
geheel, dat van Voordahn bij Utrecht van
Beukenburg bij Maartensdijk en van Oud-
Wulven bij Houten
Zoo gaat het fa het Gooi, fa Gaas ter-
land, in Drenthe, fa Overrijssel, kortom
in heel Nederland Spr. wil tenslotte nog
wijzen op de bosschen en landgoederen
langs den duinzoom, die van Alkmaar lot
voorbij den Haag hoe lapger hoe meer
fa bouwterrein worden omgezet. En ach,
vooral in die streek hebben wij' zoo bitter
weinig te verliezen!
Spr. weet wel dat dit alles fact al
léén aan belastingdruk te wijten is. Ook
de geweldige veranderingen die op eco
nomisch gebied hebben plaals gevonden
spelen fa deze een gewichtige rol. Maar
dit is juist een reden te meer om al hel
mogelijke te doen tot behoud van hel nog
bestaande en om de mannen ,die ziek
tegenover de gemeenschap verdienstelijk
maken ,die doen wat eigenlijk van over
heidswege gebeuren moest (en elders oók
gebeurt) te steunen ,fa plaats van hen op
allerlei wijze te laten bloeden dwars te
zitten en te hinde^m.
INDISCHE KRONIEK.
XIX.
Bandoeng als woonstad. Win
kelen eindelijk weer te voet
De illusie van regenjas, parapluie
en colbertje. Een grootsch dé
cor voor het dagelijksch leven.
Een avond op het socie te Listerras
Men zou Bandoeng kunnen noemen
het Indische Den Haag. al ware het al
leen omdat het een der weinige, zoo
niet de eenige stad van beteekeuis fa
Indië is, die een groot aantal renteniers
herbergt. Maar er is meer. de stad heeft
iets zwierigs, jets fleurigs, wat ook onze
residentie van Amsterdam en Rotterdam
onderscheidt, en zelfs in het uiterlijke
aspect gaat de vergelijking eenigszins op,
voor zooverre dan altijd een Indische
met een Hollandsche stad kan worden
vergeleken. Bandoeng heeft evenals de
Nederland sche residentie een kleine,
nauwe, drukke, bedrijvige binnenstad, die
hier echter om de waarheid niet te kort
te doen. alleen nog maar bestaat uit een
kleiu complex van een paai* drukke win
kelstraten. om dan echter evenals in het
heerlijke Haagje naar drie windstreken
over te gaan in fraaie buitenwijken, villa
parken en tuindorpen.
Men kan de bezichtiging van Bandoèng
gerust wandelend volbrengen, want het
wordt op deze hoogvlakte, ongeveer 70
meier boven den zeespiegel, in den och
tend eerst omstreeks half tien flink warm
en om vier uur in den middag begint
dc hitte al aanmerkelijk" af te nemen en
brengt legen vijven de bergwind een aan
gename temperatuur, die 's avonds en
's nachts tot een bepaalde koelte wordt.
Doch ook in de warme middaguren, wan
neer de zon fel brandt, is de hitte dra
gelijk en heeft zij door de groole hoogte
niet het uitputtende, lusteloos makende
effect, dat de vloek is der lagere stre
ken en daar ook de kleinste wandeling
tot een beproeving maakt.
Terstond valt den wandelaar iels op,
dat hij fa Indië niet gewend is, namelijk
het Europeeschó aspect van deze stad.
Niet slechts dat er fraaie moderne win
kels. bankgebouwen, sociëteiten, hotels
enz. te bewonderen vallen, maar deze
gobouwen liggen in straten, die niet wor-
den onderbroken en ontsierd door wa-
j rongs en vieze inlandsche of Chfaeesche
krotten, zooals dat fa andere Indische
steden het geval is.
En ander opmerkenswaard ver
schijnsel in deze straten bewegen z;ch
Europeeschc wandelaars, menschen. die
voor hun genoegen een winkelstraatje
loopen. Men ziet er waarlijk goed ge-
kleede Europeesche vrouwen niet fa
auto's hangen als geknakte bloemen,
maar kwiek en frisch langs de étalages
flaneeren en inkoopen doen. En wanneer
er rggen dreigt of het weer een beetje
guur is, wat in Bandoeng ook wel eens
voorkomt, dan loopen diezelfde dames in
een covercoat en met een parapluie,
nel als in Kalver-.of Spuistraat' Hoe bij
zonder dit alles is. kan alleen tot den
met Indië onbekenden lezer doordrin
gen. als hij blijft bedenken, dat zij, die fa
andere Indische steden moeten levem
zelfs voor de onbeduidendste boodschap
in hun auto stappen of een vervoermid
del laten requireeren, omdat, zooals ge
zegd,, in het laagland de kleinste wande
ling een beproeving is.
Wanneer men de binnenstad verlaat
ojn de fraaie buitenwijken te bekijken,
kan men gebruik maken viKt een der
tallooze rijtuigjes op twee wielen, die ten
gerieve der voetgangers overaL gepos
teerd staan of langzaam voorbijrijden.
Zulk een vlugge" deeleman brengt u. al
thans indien het nukkige kleine paardje,
niet nadat ge zijt ingestapt, koppig staan
blijft totdat ge weer zijt uitgestapt al
heet vlug buiten het centrum en dan
pas beseft ge de wondermooie ligging
van deze jonge stad: Bandoeng ligt op
CIGARE5TTJÉM.
ALLÉÉN VERKRIJGBAAR IN EERSTE KLAS SIGARENZAKEN.
een hoogvlakte van alle kanten omringd
en beschut door een gordel van bergen
en vulkanen, die in een xeusachtigen.
cirkel den horizon afsluiten. AI naar
gelang het uur van den dqg ziet men
op deze reuzen de meest uiteenloopende
lichteffecten, van grauw, lichtblauw, hel
groen, goudgeel lot diep donker violet
in den avond, wanneer de zon fa immer
grandioze pracht en met voor Wester
lingen ongekend schitterend kleurenspel
achter hun machtige ruggen verdwijnt.
Dit is het dagelijksch décor voor den
Bandoengschen villapark-bewoner en be
halve den winkelstand is bijna Iedereen
zoo gelukkig om xot dat genus te bc-
hooren. Natuurlijk maakt niet elke be
huizing aanspraak op den naam van
villa. Ge vindt er uitgestrekte wijken van
nette, kleine huisjes, met eeu voortuintje
en een veranda en aan weerszijden een
kiezelpad, geflankeerd door bloemen,
buitenwijken, zooals in Arnhem, Nijme
gen en Breda door menschen met be-
scfteihffn Deurzen worden bewoond. Maar
ge vindt er ook buurten zooals het Wil
lemspark te Amsterdam of riante Duin-
oordwijben in Den Haag. en er is zelfs
een villapark, dat dbet denkeu aan het
park de Kiewit, waarop de Hagenaars
zoo trotsch zijn, en ge vindt er een park,
waar het paleis van den legercomman
dant ligt, dat in heel ons land wat aan
leg, uitgestrektheid, villa's en fraaie lig
ging betreft, zijn weerga niet heeft.
De Bandoengsche huizen villa's zijn op
enkele uitzonderingen na on-Indisch, 1
d.w.z hel gewone Indische huizentype
met voor- en achtergalerij en den typi-
schen binnenbouw ziet men betrekkeMjk
weinig. Alle nieuwere huizen, en ïu de
Bandoengsche villawijken zijn bijna alle
huizen nieuw, zijn zooveel mogelijk ge
bouwd in Europeeschen t rant, aangepast
hau Indische behoeften. Ze hebben waar
achtig een straatdeur, een brievenbus en
een schel, eji de kamers zijn voorzien
van echte glazen ramen en met zelden.
van een lambrizeering in een of andere
fraaie houtsoort. Hem, die Indië niet
kent, zal dit alles niet zoo treffen, maal
laat hij een Indisch-gast onder zijn ken
nissen maar eens vragen, hoe bijzonder
dat is!
Evenals de rest. heeft ook het uit
gaande leven te Bandoeng Europeesclier
cachet dan elders fa Indië. In het cen
trum der binnenstad ligt de groote so
ciëteit Concordia, die op haar beurt weer
het centrum is van het mondaine leven,
dat in Bandoeng zeer geanimeerd is, ook
alweer vanwege het gunstig klimaat, dat
meer energie lol uitgaan en feesten be
schikbaar laat. Van deze sociëteit is na
genoeg geheel Bandoeng lid; erg exclu
sief is men in de Preanger hoofdstad
hiel. Men kan er genieten van muziek
en tooneeluitvocriugen, en van danspar
tijen zonder tal. Er zijii matfaées dansau-
les en diners dansants en alles wat u
maar wil. De bijbehoorende schouwburg
zaal is voor Indische begrippen zelfs zeer
verdienstelijk en kan ruim vijftienhon
derd menschen bevatten. Hier bewegen
vooral de rederijkers zich op de planken,
hier viereu de in Indië zoo talrijke lief
hebberij-acteurs en actrices hun triom
fen, een enkele maal afgewisseld door
een in deze landen ges tranden beroeps-
j artiest, die een troepje dubieuze too-
ueelkrachten om zich heen hóeft weten
te verzamelen of door een echt Hol
landses gezelschap, dat de tournee naar
hel verre Oosten heeft aangedurfd, zoo
als nu weer ons aller vriend Cor Ruys
Op dc heteekenis en de rol van het
tooneel in Indië zal ik later echter nog
wet gelegenheid hebben om terug te ko
men, wij bewonderen nu de Bandoeng
sche sociëteit, die behalve haar tooneel-
en balzaal, ook nog speelzalen, eetzalen,
vergaderzalen, biljartzalen bezit en een
uitgestrekt open terras." juist op hel
drukste Bandoengsche verkeerspunt.
Twee of drie maal per week geeft het so-
citeits-ofkest avondconcert of dansmuziek
op dit terras. Dan zijn alle stoeltjes bezet
MORIAAM-E3Ay.
(Ingez. Med.)
met een zeer bonte en mondaine me
nigte. Dan doet de Bandoengenaar zijn
krachtigste pogingen om zich Europeaan
te voelen. Ook al is het er misschien aen
tikje al te warm voor. trekt hij toch
met voorliefde zijn laatste blauwe of
bruine colbertje aan, dat hij fa Holland
liet maken en zijn dames koketfeerien
niet zelden met boa's of zelfs met bont
uit den tijd van hun verlof. Op het druk
ste kruispunt intusschen glijden ontelbare
auto's voorbij; haast nog meer twee- en
vierwielige inlandsche voertuigjes, met
dc kittige, ouhandelbare jiaardjes be
spannen, laveeren daortusschcn door.
lang niet altijd zonder incidenten; op de
trottoirs schuifelen de mooi uitgedoste
inlanders langs, nieuwsgierige blikken
naar het feestelijk gedoe der Liuuda's op
hel soeieteitsterras, de Soendaneesclie
vrouwtjes in keurige en kleurige frisch
gestreken baadjes, die glinsteren van de
gouden sieraden, de voeten in kleurige
muiltjes, de mannen als toppunt van
chic met Europeesche jassen, schoenen,
hoorden, dassen, hoeden boven op hun
hoofddoek, vulpennen in do;i borstzak,
waarmee ze niet kunnen schrijven, hor
loges in den gordel, waarop ze niet kun
nen kijken, brillen op den neus voor
zien van vensterglas. De inlandsche ver
keersagent heeft hef door dit alles ont
zettend druk en maakt de zotste gebaren,
die a'ls iemand op hem lette, tot de ake
ligste ongelukken aanleiding zouden ge
ven. de winkels stralen fa ecu zee van
Jicht, het toeteren der autohoorn- en
claxons, hot belgerinkel der paardjes.
Ae brokstukken der muziek van de kapel
op het terras., het smelt alles te samen
lot een grootsleedsch lawaai En mijn
{geachte lezeres en lezer, die ik naar dit
{schouwspel heb meegevoerd, zullen mis-
"•hien opnieuw even moeten
terug gegeven."
Fairfax zweeg. Barbara trachtte ver
geefs ziju gedachten in zijn oogen te Le
zen. Maar hij keek haar aan. Keek haar
aan, alsof hij tot in haar ziel wilde zien.
Na een oogenblik stilte vroeg hij op
eens
„Waarom zijt ge naar mij gekomen?"
„Omdat," antwoordde zij vastberaden.
Jim's leven ten koste van alles moeit'
gered worden."
„Wie heeft u gezonden?"
„Niemand," antwoordde zij.
„Maar het voorstel is van kolonel
Scrape gekomen?"
„Ja."
..Ge hebt er niet met Jim over gespro
ken?"
„Neen! Neen!" riep zij gauw uit.
„Maar kolonel Scrape zeide u toch,
er wel met hem( over te spreken, nfietf
waar?"
„Ja,"
„En ge hebt het niet gedaan?"
„Neen."
„Waarom niet?Waarom niet?"
herhaalde hij op gebiedenden toon, na
een oogenblik wachtens; en toen weer:
„Waarom mei?"
Maar zij kon niet antwoorden. Hoe
kon zc dezen strengen militair vertellen,
dat ze aan Jim's hart gelegen had! en
zooveel moed in z'n oogen. zooveel stand
vastigheid, zooveel grootheid van ziel
gelezen had, dat zij geen woorden had
gevonden om te spreken over den schan
delijken ruil, die als hel leren zelf voor
haar was.
„Ge hebt uw antwoord, mevrouw»"
zei generaal Fairfax zachter, „in uw
stilzwijgen. Het is even nutteloos mij
datgene te vragen, wat ge niet aan Jim
duvfdet 1e vragen."
..Ik kon bij Jim!' niet voor' zijn eigen'
leven pleiten" antwoordde zij heftig,
„maar gij, die lieni deze schande hebt
opgelegd
„Er rust gëen schande op Jim. me
vrouw." viel hij haar op vasten toon!
in de rede. ..Wal uw eigen menschen ook
mogen zeggen, onthoud dit: Jim handelde
zooals hij deed, omdat hij 'n soldaat was
cn omdat ik het hem gelastte. Hij deed
zijn plicht zonder vrees en zonder te
vragen. En hij zou sterven, zooals hij
geleefd heeft, als èen waar, onzelfzuch
tig edelman, een martelaar voor zijn
zaak - die zijn leven geeft voor eeif
ideaal."
Zij luisterde met schitterende oogen
naar hem, en begroef toen haar gelaat
in haar handen.
„God zegene u hiervoor. Heer." fluis
terde zij.
Hij stond op en legde zijn hand harte
lijk op haar schouder,
„Zoudt gij willen," vroeg hij, ..dat
Jim wist, dat ge met dit voorstel bij mij
zijt gekomen? Daar! ge ziet het," ging
hij voort, toen zij het hoofd schudde,
„ge weet even goed als ik. dat Jim u
misschien zou vergeven, omdat hij u
.liefheeft, maar wat denkt ge, dat hij mij
zou doen den eersten keyr dat 'wij el-
j kander zagen, als ik toestemde en u die
I brieven teruggaf?
dat zij
aarlijk
an Oost zijn in het
..Hij behoefde het niet te welen
fluisterde zij. en zij gevoelde zich voor
het oogenblik zeer weinig heldhaftig,
zeer ellendig en alsof haar hart gebroken
was, maar dat gevoel ging gepaard met
een van veiligheid en vertrouwen in
dezen man die Jim's vriend was. en
wiens onomkoopbaarheid en hooge ide
alen hem lot iemand gemaakt hadden,
die vereerd en vertrouwd mocht worden.
Nauwelijks had zij de woorden géspro-
ken. of zij schaamde zich er over maar
ih de vriendelijke oogen, die nu op haar'
neerkeken, zag zij niets auders dan een
volkomen begrijpen, een sympathie, die
door niets te schokken was. Hij legde
zijn hand op de brieven, eu begon met
piechtigen ernst te spreken:
„Toen gij daareven zeidet. dal Jim's
leven len lcoste van alles gered moest
worden, had ik kunnen zeggen, dat de
brieven van den Koning niet langer on
der mijn berusting waren, dat ik giste
ren een bode er mede naai- Londen
gezonden had. Dal zou eeu gemakkelijke
en niet tegen te spreken leugen geweest
zijn. Maar u kennende, mevrouw zooals
ik in deze korte opgenbllkken hel» loeren
doen. zeg ik u liever ronduit, dat ik in
Jim's eigen naam weiger, zijn. leven tot
zulk eeu prijs te koopen. Binnen het uur
zal een bode met deze brieven naar Lon
den vertrekken, ze in handen van het
Parlement stellen, dat er mede handelen
zat, zooals het verkiest."
Hij hield eveu op. wanl kreunend
begroef Barbara haar hoofd in haar
handen. Toen ging hij met kalmen na
apenland, onder de woeste Maleiers tus-
lieii tijgers en vulkanen! D. B.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Annie v d Lugt Melscrl
Ee s
Felix Timmermans schrijft
Haagsche Crt
„Ik heb met veel verhougii
nieuws ontvangeu. dat Cor van der
Melsert „Leontienlje'door Kdnard Ve
terman en mij .genomen uit mijn boek
„De pastoor van den Bloeyendeu WyTi
de
het
Lugt
druk verder
„Deze brieven, mevrouw, zijn het ge
schenk van Jim aan het Engelsche volk.
Hij kpcht ze voor een offer, dat veel
grooter is dan een gewoon man met
mogelijkheid schallen kan. Wat het hem
kostte en wat zijn beweegreden was, zal
niemand ooit weten, behalve ik, zijn
bevelhebber en zijn vriend, en ik geef u
mijn woord er op. dat tot zeer kort ge
leden. ik z.elf niet wist. wie de man was,
dien ik meer eer en vereer dan wien ook.
Ik gelastte hem en hij gehoorzaamde
om redenen die ik zelfs niet aan u kan
openbaren. Maar geloof mij. mevrouw,
dat. ofschoon ik veel heldendaden fa
mijn leven gezien hei», ik er geen gezien
heb. die 1e vergelijken is met hetgeen
Jim gedaan hoeft. Phvsïeke moed is een
zeer gewoon bewijs van gezonde manne
lijkheid. eu veel menschen zullen hun
leven voor een zaak wagenmaar slechts
weinigen zouden wagen, wat Jim ge
waagd heeft, toen «bij deze brieven op
mijn bevel stal. Daarom", besloot de ge
neraal mei groote zachtheid, „smcelc ik u
te gelooven dat, hoe gij en uw men
schen de daad mogen bezien, zij gedaan
werd in een gevoel van zelfopoffering,
dat zelden zijn wedergade had. en ik
zou den man dien ik zoo zeer vereer,
nu niet de schande willen aandoen, ditt
offer waardeloos te maken."
(Wordt vervolgd.)