8o. 137, Maandag 14 Juni 1926 169" Jaargang ïljj dit nummer behoort een Bijvoegsel- BINNENLAND, HET VERDRAG MET BELGIE- 1 In de Zaterdag gehouden vergadering van de vertegenwoordigers der af" deelingen van het Nationaal Comité van actie tegen het verdrag met België is eenstemmig tot het besluif gekomen dat het verdrag ook na de aangebrachte wij zigingen volstrekt onaannemelijk is ge bleven. Een geschrift waarin deze meening wordt toegelicht en de memorie van antwoord uitvoerig weerlegd^ zal eer lang verschijnen. De beide eerste hoofdstukkeu, dip op zichzelf een afgerond geneel vormen, zijn aan de leden der Tweede Kamér toege zonden. De slotsom daarvan is: dat noch de Schelde-regeling, noch de eenzijdige verbintenis in zake de scheepvaart-kanalen voor Nederland te aanvaarden zijn, dat van aanvaarding ook geenerlei politieke, builen deu in houd van het verdrag om gaande voor deden te verwachten zijn en met name geen verbetering in de algeméene gezind heid van het Belgische volk jegens het Nederlandsche, en dat derhalve ver werping van het verdrag geboden is. BARON WITTERT VAN HOOGLAND. Mr. baron "Witiert van Hoogland, die wegens gezondheidsredenen een herbe noeming tot voorzitter van de Vereani- ging van Raden van. Arbeid niet heeft aanvaard, is ook voornemens zich uit het politieke leven terug te trekken. Hij stelt zich niet meer herkiesbaar voor de Eerste Kamer en is ook van plan te bedanken als lid van den ge meenteraad van 's-Gravenhage. HET NIEUWE VADERLANDSCHE VERBOND. In een druk bezochte vergadering is Zaterdag te Amsterdam gesticht Het Vaderlandsch Verbond..Na een inleiding van mr. J. G. Schürmana en dr. K .11. E. de Jong werden de concept-statuten en een enkele redactioneel© wijziging bij acclamatie goedgekeurd. Het bestuur werd samengesteld als volgt: uitvoe rende raad; mr. J. G. Schürmann, voor zitter, R. W. Dahme von Buchholz, se cretaris, dr. K. H. E. de Jong, P, M. N. do Kuyper, jhr. J. H. von Schmidt auf Altenstadt, en S. A. Maas, vice-voor- zitter; en algemeene raad: J. C. Bon dam, mr. D. A. Fontein, mr. J. W. Frohwein, G. A. Frohwein, mr. G. J. A. Haskamp, G. B, J.' Ilel- termann, G. Jöbsis Sr., A. J. Korthals 'Altes, mr. J. van Löben Seis, Mirandolle, ir. J. W. Nierslrasz, 'W. G. Nieuwen- kamp, jbr. W. C. van Panhuys, L. A. Ruys, mej. L. Schneller, J. H. Sehuur- karnp, J. Tersteeg, jhr. mr. Quarlesvan Ufford, F. H. Umbgrove en B. Wilton. men, al deze huldigingen gingen gepaard met enveloppes met inhoud Ook het Vrijz. Godsdienstig Zangkoor en verschillende particulieren zonden bloemen, en tal van gelukwenschen, mondeling en schriftelijk bereikten het gouden paar. Uit Vlassingen. Zaterdag geraa te V1 i s s i n g c n een 5-jarig jongetje al spelende in de Engelsche Kade. Zijn kameraadjes wisten hem bij de haren te grijpen en zoo op het droge te brengen. Te Vlissingen is een man aan gehouden die een winkelier voor sigaren heeft opgelicht. Proces-verbaal werd op gemaakt. van ingelanden afzonderlijk beoordeeld worden Door de verbetering van den onder berm van den Noorddijk zullen de vele pachters van de Ver. Klein Grondbezit" zeer gebaat zijn, aangezien in het najaar de bestaande toestand onhoudbaar was. Tot agent van den Provincialen Stoombootdienst op dc Wester-Schelde te Eanswcert is benoemt! de heer P. Stoffels, thans goederenklerk te Teftieuzen. STRENGHOLT'S BIOSCOOP Markt. Uw aller Vriend MN-TIN-TIN, de speurhond,' vervult de hoofdrol in: DE HELDEN VAN DEN VUURTOREN. Wij vertoonen deze film tot en met Donderdag. (Ing. Med.) Uit Stad en Provincie.. Uit Middelburg. Heden is de St. Piieterstraat in fcesj- dos, van vele gebouwef? wappert driekleur en di|t ter eere van den heer A. J. van Riél, koster in het Gebouw der Vrijzinnig Hervormden en zijn echtge- noote, mefjuffroiMW H. J. Baale, die heden hun 50.jarig huwelijksfeest herdenken. Maar het bleef niet bij de vlaggen. De leden van den V. Cl. J. B'. hadden' een der zalen keurig versierd en daar werd het gouden paar hedenmorgen gehul digd. Gisteren had reeds ds. van Wijn gaarden van de Vrije Gemeente te "Rot terdam, die dien dag in het gebouw op trad, het gouden feest herdacht en deu heer en mejuffrouw van "Riel, die se dert de oprichting van liet gebouw in 1912 met groolen ijver en toewijding daar werkzaam zijn, gelukgewenscht. Hedenmorgen kwamen verschillende deputaties gelukwenschen aanbieden. De Vereeniging van Vrijz. Herv., eigenares van het gebouw, bood bloemen aan, de straatbewoners een "mand met vruchten en bloemen, de Protestanten Bond bl'oe- Uit Walcheren. De gemeenteraad van R i 11 h e ïiB hield Vrijdagnamiddag een openbare vergaderiug, waarbij alle leden tegen woordig waren. Met betrekking tot de conceplregeling van Ged. Staten inzake herziening der jaarwedden van do bur gemeesters, secretarissen, ontvangers en wethouders, wordt m. a. st. besloten daarmede accoord te gaan. Vervolgens wordt vastgesteld de jaar wedde en de pensioensgrondslag van den secretaris wegens periodieke verhooging op 1 Mei j.l. Daarna wordt m. a. st. vastgesteld een verordening op de heffing, alsmede die op de invordering van gelden voor het innemen van een standplaats met een woonwagen binnen de gemeente. Een wijziging in de begrootingen voor 1925 en 1926 wordt goedgekeurd Uit Z ui d-Bev eland. Vrijaag vergaderde de raad van Waarde. Ingekomen was de nieuwe regeling voor de bezoldiging van bur gemeester, secretaris, gemeente-ontvan ger en van de wethouders. De heele raad ging hiermede accoord. Het schrijven betreffende verplichte aansluiting bij de waterleiding, werd voor kennisgeving aangenomen. Mede was ingekomen het uitgebreide rapport betreffende de voorziening van electriciteit. Besloten werd om wijzigingen aan Je brengen in de Gemeentebcgrooling van 1925 tot een bedrag van f712.70 Het kohier voor schoolgeld 1926 werd vastgesteld lot een bedrag van f608 92. Vrijdag vergaderde de gemeenteraad van 's-Gravenpolder. B. en W. stel len voor den Rijksveldwachter Drever voor zijn diensten, bewezen van 1 lol 17 April (toen de nieuwbenoemde ge meenteveldwachter nog niet in functie was) een gratificatie van f 25 toe te kennen. De heer Verhulst vindt f25 te veel. Het voorstel van B. en W wordt met zijn stem tegen aangenomen. Den nieuwen gemeenteveldwachter wordt voor verhuiskosten f 26 94 toegestaan, n.l. de rest van wat anders aan den veldwachter zou zijn betaald na aftrek der bovenvermelde f 25. Vastgesteld wordt de verordening in verband met art. 178 der Gemeentewet. Wijzigingen in de gemeente- en arm- bestunrsbegrooting over 1925 worden aangenomen. De pensioensgrondslag van den heer Prumers, ex-secretaris, wordt vastgesteld op f1500; die van het hoofd van het voormalig vervolgonderwijs, den heer Poldermans, op f 490 Een verzoek van A. dc Vos en 3 Vermue om vergoeding van reiskosten voor schoolgaande kinderen te Kwaden- damme, wordt voor den eerste toege staan, voor den tweede indien blijkt, dat de afstand meer dan 4 K M. bedraagt. Waar de telefoonlijnen in 't vervolg langs de nieuwe spoorbaan komen, zou de aparte lijn naar den gemeentegeneés- heer te Hoedekenskerke aan werkzaam heden f 140 moeten kosten. De meerder heid van den raad, hoewel de verbinding hoogst wenschelijk achtende, vindt dit bedrag toch te hoog. Besloten wordt van die telefonische verbinding af te zien. Uit Schouwen-Duiveland. - Bij de belastingen zijn verplaatst de kommiezen 2e kl. L. v. d. Vale van Brouwershaven naar T h o 1 n en P. van Kleunen van Hulst naar Brouwers haven. Uit Zeeuwsch-Vlaanderen O. D. Een 5-jarig zoontje van den schip per W. is Zaterdagmiddag van boord van helt scheepje „Vertrouwen" dat te Sas van Gent thuis behoort, in de Spoorweghaven te Rotterdam le water geraakt en verdronken- Het lijkje werd na een half uur dreggen door de rivifer- pdlitiie opgehaald. De gemeenteraad van Hulst stelde voor de restauratie van den binnen bouw van het raadhuis een plan vast, waarvan de kosten op f3745 worden geraamd. HET KAN AAI- VAN TERNEUZEN. Op deu 6en Juni 1826 werd de eerste teen gelegd van de kapitale sluis van het Kanaal van Terneuzen door den lieer mr. H. J. baron van Doorn van WcsLkapelle, gouveiyieur van Zeeland, meldt de N. R. Crt. o. a.: Deze steen, 2Va M. lang 1>,'2 M. breed! en 1 M. hoog, woog 10.200 K.G- Onder dezen steen ligt in een loodeu kist een koperen plaat, waarop de navolgen de inscriptie is gegraveerd Willem, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Groot Hertog van Luxemburg, enz. enz. beval, in hel jaar 1825, de verbetering van het Kanaal van Gent naar Sas van Gent, de verlenging van hetzelve lot in de Wester-Schelde, Neuzen, en de herstelling van de vaarten van Hulst en Axel, en zulks tot het geven van een voldoende uit watering aan een groot© uitgestrektheid lands cn tot openen eener nieuwe ge legenheid voor zeevaart en binneuland- sche scheepvaart. Dit werk werd in dat zelfde - jaar met de dichting Van het Axelsche gat, het uitvoeren der aarde werken en de fundeer ing der sluizen aan de uitmonding wederzijds .Terneu zen aangevangen. Op den 6 Juni 1826 is, in naam des Konings, dc eerste steen aan de grootste dier sluizen ge legd door Mr. Hendrik Jacob van Doorn, Ridder dei* orde van deu Ne- derlandschen Leeuw, Kommandeur van de orde van den Witten Valk, Gouver neur van de Provincie Zeeland. Verder- liggen in een afzonderlijk looden kistje, in de andere kist besloten, een goudstuk van 10 gulden cn van 5 gulden, een zil verstuk van 3 en van 1 gulden, een van 50, 25, 10 en 5 centen, zoomede een koperen cent en een halve cent. Vrijdag werd een buitengewone vergadering gehouden van den polder N i e u w-K r a b b e u d ij k e. In behandeling lcwam het voorstel van het bestuur om den Parallelweg over een lengte van 1375 M. en den onder berm van den Noorddijk aan weerszij den over een lengte van ruim 300 M_ le verharden. De kosten werden geraamd op f 6000. De subsidie van de gemeente cn havengelden benevens het goed slot 1925—'26 bedragen f2000.zoodat een leening zal worden aangegaan van f 4000. Rente, aflossing en onderhoud zullen zijn f 700. Dit voorstel werd m. a. st. aangenomen. Tevens werd beSlóten aan de inge landen te vergoeden 10" cent per M. voor onderhoud van een particulieren verharden weg oï te verharden weg. KUNST EN WETENSCHAPPEN. Zomerbijcenkomst van de Ver eeniging voor Geschiedenis der Genees-, Natuur- en Wiskunde le Leiden. (Vervolg van het bijvoegsel.) In de middagvergadering sprak het eerst de heer dr. A. F. 0. van Sche- vensteen uit Antwerpen over: „De hygiënische maatregelen van den Magi straat van Antwerpen in de 15de eeuw." Spr. begon met er op te wijzen, dat het handhaven der openbare gezondheid altoos een der gewetensplichten der overheid van het algemeene best is ge weest. De Antwerpsche magistraat is er nooil in ten achter gebleven. Reeds in het „Cuerboeck metten dop pen", het oudste" samenstel der verorde ningen der stadj treft men onderschei dene artikelen aan, die de algemeene hy giëne aanbelangen o.a. betreffende het uitdragen en vervoeren van asschen, mest en vuilnissen, alsook over het reinigen der straten. Ook het boek „Olementyn- boeck", loopende van 1288 tot 1414, beval ordonnanties deze zaken aangaande en ook in het „Oudt register niette berde ren", dat bestond .lusschem 1336 en 1439, zijn 6 verordeningen opgenomen Het Tweede oudt register in 't Parkement gebonden", de jaren 1438—1459 behel zende, bevat zeer weinig over publieke hygiëne. Hel meest van belang echter zjjn de Gebodboeken van het Magistraal. §pr. wil het in het bijzonder hebben over het oudste deel van die geboden, die van 1438 tot 1496, waarvan hij nergens bij de Elke aanvraag zal door de vergadering I geschiedschrijvers en in het bijzonder bij de medici-historici gewag gemaakt zag. Spr. wijst er dan eerst op, hoe Ant werpen in 1380 ruim 2000 huizen lelde met 20.000 inwoners, in 1496 was dit tot ongeveer 68:900 opgeklommen. De toen- maal beslaande vesten strekten zich niet zoo verre uit als de tegenwoordig be staande leien die ia 1862 na afbraak der Spaansche vestingen van 1542, aangelegd werden. In de 15de eeuw werd dc be strating al meer en meer uitgebreid, men was daarmede in 1324 begonnen en wel met de Meir. Men kende echter nog geen rioleering en ruien en vlieten door kruisten de stad en het vraagstuk der openbare reiniging bleef een der belang rijkste vraagstukken en het is te begrij pen, dat dan ook de meeste verordenin gen daarop slaan. De eerste verordening in het boek bepaalt reeds, dat men des morgens vóór 8 uur zijn vuilnis moet brengen op een bepaalde plaats, waar het door den „slycmeijer" wordt weggehaald en dat men des Zaterdagsavonds de straat voof zijn huis of erf moet schoonmaken. Dan komen er verordeningen tegen het laten loopen van dieren gedurende den nacht, tegen het op bepaalde plaatsen werpen van afval van bouwmaterialeij. een verbod om doode paarden, koeien of varkens op de openbare straat te laten liggen verrotten, doch plicht om ze te begraven. En zoó zijn er gedurende dit gansche tijdperk verordeningen gemaakt op het schoonhouden van straten en pleinen, doch ook van de vlieten, ruien en wate ringen. Ook in verband met de in die eeuw heerschende epidemiën werden verordeningen uitgevaardigd, waarbij o.a. bepalingen worden gemaakt ter bescher ming van de Bornputten en drenkwedden, maar ook de controle op voedingsmidde len en specerijen werd geregeld, Ook tegen ongehoord winstbejag bij deu groothandel in specerijen werd gewaakt door verordeningen ook al hadden die evenmin als de eerder genoemde steeds het gewenschte succes. Zoo werd ook op 13 Augustus 1485 en 14 Augustus 1489 een verordening afgekondigd, omvattende al les reeels eerder verspreid gegeven ver spreid gegeven verordeningen. Na nog enkele ordonnantiën, o.a. een tegen het gebruik van doodkisten van zeer dun bout vervaardigd, zoodat de doode lichamen daar uit vielen, eindigde spr. zijn belangrijke mededeelingen. Nadat de heer van Schevensteen nog de groolo ordonnantie betreffende maat regelen tegen besmettelijke ziekten in extenso had voorgelezen naar aanleiding van een vraag uit de vergadering, werd hem dank gebracht voor zijn belangrijke mededeelingen, die een bewijs zijn van groote studie. Vervolgens was hel woord aan den heer mr. J. A. Yo 11 gr a ff uit Middel burg, die sprak oyer Paulus van Middel burg, bonarum artiiun oh medicinae doc tor, die leefde van 1445 tot 1533. Deze Paulus van Middelburg, het meest be kend door zijn werk „Paulino de recta Paschae celebrations, et de die passionis Domiai nostri Jesu Christi" (Fossom- brone 1513) waarin hij kalenderhervor ming bepleit, werd te Middelburg ge boren uit onvermogende ouders, die evenwel toch, naar de Italiaansche bis- graaf verzekert, „de nóbili'ssima slirpe", waren. Hieromtrent is echter te Middel burg niets bekend. Na eerst te Brugge en daarna le Leuven te hebben gestu deerd in philisophie, theologie en me dicijnen, werd hij te Middelburg kanun nik. Als bekend beoefenaar der astrolo gie, werd hij na den dood van Regionan- lanus door de republiek Veiietië naar Padua geroepen om aldaar astronomie en astrologie te docccrcn. Later werd hij benoemd tot abt van Oasteldurante en vervolgens tot bisschop van Fossom- brone, wat hij tot aan zijn dood bleef. Hij -Sjierf in 1533 te Rome, waar hij ontboden was om tot Kardinaal te wor den benoemd, en werd begraven in de kerk St. Maria Anina, niet ver van dejn Nederlandschen Paus Adriaan VI, die eenige jaren vroeger w.as gestorven, de grafzerk van Paulusv die omstreeks 1900 nog aanwezig was, is thans verdwenen Paulus heeft veel astrologische voorspel lingen gedaan, naar aanleiding waarvan spr. een beeld op het doek doet projec teeren, voorstellende het samentreffen van Jupiter, Saturnus en Mars in hot sterrebeeld de Schorpioen (Nov. 1484) wat Paulus hoogst ongunstig noemde, en daarop kwam binnen den door Paulus aangegeven tijd een vreeselijke ziekte over Europa, namelijk de syphilisepïde- mie, die volgens sommigen een gevolg „was van de ontdekking van Amerika. Thans stelt rpen geen belang meer in dézen kring in astrologie, maar wel in de vraag of Paulus astroloog was in zijn kwaliteit van priester of veelger in die van medicus. Spr. meent dit laatste. De kerk had juist lang de astrologie be streden, terwijl juist de medici uit dien tijd astrologen waren. Het stadje Fos- sombrone werd in den tijd van Paulus i herhaaldelijk belegerd en geplunderd. Hij 'had in het nog bestaande bisschoppelijk Grzyn wel DUURDERE Xwh—-v sw BETERE PRUS fl. 10.50 rïaBfr (Ingez. Med.) paleis een verzameling van antiquiteiten kunstvoorwerpen, waarvan echter geen bijzonderheden hekend zijn, alleen bijzondere vazen worden genoemd. Hij was het waarschijnlijk ook, die de wijn stok invoerde en tweemaal per dag deel de hij aan het paleis aalmoezen uit. Ver der vertelt spr. hoe Paulus kenner was van de toen bekende klassieke schrijvers en hoe hij ook Hebreeuwsch kende. Ook stelde hij evenals de hertogelijke familie van Urbino groot belang in de banken van leening. Hoofdzaak in liet weten schappelijk denken is echter geweest bij Paulus hel vraagstuk der kalenderher vorming, in verband met de viering van het Paaschfeest, daar de kerkelijke ka lender geen gelijken tred hield met den stand van de maan. Vooral omdat hij tegenover de Joden moest erkennen, dat de R. kerk het niet bij het rechte eind had, spande hij alle krachten in om daaraan een einde te maken. Paulus was intusschen geen bestrijder met harde middelen van andersdenkenden en wilde den invloed der Katli. kerk alleen door geestelijke middelen uilbreiden. De groote glorie van Paulus blijft (be halve dat hij deu stoot tot de Cr ego- riaansche kalenderhervorming heeft ge geven) dat hij een persoonlijken invloed heeft gehad op Copernicus, die, naar Italië geroepen in verband met 't vraag stuk der kalenderhervorming, door Pau lus werd aangespoord om de lengte van het jaar nauwkeurig te bepalen, eu die dtyi ook in de Voorrede van zijn werk van 1543 dezen invloed herdenkt. Ook aan den hoer Vollgraff werd har telijk dank gebracht voor zijn belangwek kende mededeelingen. Nog sprak d rD. J. Struik uit Delft over: Guillelmus Aegidius van Wisse- kerke en zijn boekje over een planeta rium, verschenen Ln 1494. Daar een stelselmatige bestudcering van de geschiedenis der §xacte weten schappen in Nederland tot nog toe ont broken heeft, is het niet te verwonderen, dat in de kennis der voorgeschiedenis groote gapingen voorkomen. Spr. WÏI, aansluitend aan de rede van dr. Voll graff, zulk een gaping aanvullen door de bespreking van Willem Gillesz van Wis- sekerke. Hierover zijn er eigenlijk slechts drie bronnen. Ten eerste een beschrijving van hel geslacht der Wissekerke's Nagt- glas „Levensbeschrijving van Zeeuwen". Dit geslacht bezat van 1441 kjt 1193 liet Rentmeesterschap van Zeeland Bewesler Schelde in erfelijk bezit. In 1493 werd het beheer van het Noord-Bevelandsche Wis- sekerke naar Middelburg overgebracht. Waarschijnlijk is Willem Gillesz een lid dezer familie. Ten tweede Aegidius boekje Liber desideratus super cclcstrum motuum in- dagotione (1494) een zeldzame winged ruk die o.a. te Götlingen is te vinden. Hierin leeren wij Willem Gillisz als astroloog en instrumentmaker kennen, die groote zorg besteedt aan het maken van een plane- tarium.Verder ervaren wij, dat hij in 1488 te Milaan, in 1492 te Tours en Lyon een planetarium demonstreerde en achterliet, en in 1494 een boek schreef als burger van Carpentras bij Avignon l'n Zuid- Frankrijk. Hij heeft dus zijn geluk buiten zijn geboorteland gezocht, evenals zijn tijdgenoot Paulus van Middelburg en na hem Gemma Frisius. Ten derde een plaats in de tweede en latere uitgaven „de Sublililale" van Cardanus (1554 en later). Hier bericht Cardanus, dal een der planetaria (volgens Nagtglas een exemplaar in Pavia) dat erg verwaarloosd was, door den heken den instrumentmaker van Karei V Tor- riani uit Cremona, weer herstek! is. Daarna heeft Torriani nog een exemplaar voor Karei V gemaakt. Ook deze spreker had enkele vragen te "beantwoorden en had den dank van voorzitter en vergadering in ontvangst te nemen. Hel late uur was oorzaak, dal de laat ste inleiding, die .van dr. H. J. Lulofs uit Gorinchem over „Aristotelcs over Eugenese", tot een volgende bijeenkomst werd uitgesteld. Hierop sloot de voorzitter de verga dering. De zomerbijeenkomst werd besloten met een gemeenschappelijken maaltijd in het Grand Hotel Yerseput. Het Sarah Beruhardt-Monu- ment te Parijs. Zaterdagochtend heeft op de Place Malesherbes te Parijs dc onthulling plaats gehad van het Sarali Bernhardt-monu ment dat door Francois Sifcard vervaar digd is Het kunstwerk werd door Jean Richepiln officieel aan de stad Parijs

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1926 | | pagina 1