FEUILLETON
B IJ VOEGSEL
VAN
Dinsdag 13 April 1926, Mo. 86
VOOR DE „ENKELE"
OF „DUBBELE" ZENDING.
Welk een bijzonder „politiek" ge
wicht er vast zit aan de zendingskwds-
tie in Indië, is aan velen eerst goed
duidelijk geworden toen onlangs op de
algemeene vergadering van de Chr. Hisl.
Unie dr. De Visser ter verdediging van
zijn beleid bij zijn poging lot kabinets
formatie, liet als een groot voordeel
noemde, dat hij door zijn voorstellen
art. 123 van het Regeeringsreglement
had „veilig gesteld" (Dal is het artikel
waarbij voor chrislenzendelingen een bij
zonaerc toelating van den Gouverneur-
Generaal gevorderd wordt om hun dienst
werk in eenig bepaald gedeelte van
Ned Indië te mogen verrichten). Dr.
de Visser achtte zelfs die kwestie van
nog grooter belang dan het Gezantschap
bij den Paus.
En een ander symptoom van het po
litieke belang dezer kwestie kan men
vinden in het, volgens geruchten, bij de
Katholieken bestaande voornemen om
bij initiatief-voorstel dit artikel te her
zien.
De politieke beteekenis (d. w. z. de
partij-politieke beteekenis in Neder
land) van dit artikel is een andere dan
\Toeger. Toen werd van christelijke zijde,
Roomsch en niet-Roomsch, betoogd, dat
de regeering zich niet mocht verzetten
tegen de verbreiding van het Christen
dom in Indië. En werd daarop door
de regeering en door de liberalen ge
antwoord, dat de regeering in Indië
geen bepaalde kerkelijke geloofsbelijde
nis mag propageeren, en dat de in dat
artikel voorgeschreven vergunning nood
zakelijk is voor de verzekering van orde
en rust.
Dat laatste motief wordt sedert ver
scheidene jaren ook erkend door de
meeste Protestantsche Christenen.
Maai- tegelijkertijd heeft de strijd om
dat artikel een ander karakter gekregen.
Het artikel heeft n.l. in de toepassing
geleid tot het stelsel- dat de overheid;
ter wille van de orde en rust, geen zen
ding ergens toe laat, wanneer daar reeds
een zending werkzaam is
Met die opvatting gaan de meeste Pro
testantsche zendings-voi-eienigingen mee.
Maar dc katholieken niet. Die stellen
zich op het jsRandpunt dat alleen de
Paus het missie-leger leidt en bepaalt
waarheen het gaat. Wie katholieke) bla
den leest, weet dat telkens en telkens
daarin er over geklaagd wordt dat katho
lieke zendelingen niet worden toegelaten
in plaatsen, waar dc inlandsche bevol
king er naar hunkert katholiek-Christen
te wórden. (Als we dat lezen vragen we
ons altijd af. wie men nu eigenlijk daar
mee voor het lapje 'wil houdenwant wat
wij hoorden en lazen van de geestes
gesteldheid der inlanders, doet ons er
eras tig aan twijfelen of die ook maar
cenigszins in staat zijn hel onderscheed
tusschen katholicisme en protestantisme
te begrijpen).
Die kwestie is altijd een steen des
aanstoots geweest op hel terrein van cle
caolilie.
De Chr. Historischen willen niets we
len van zulk een erkenning door onzen
Staat van die oppermacht van den Paus
om in Indië zendelingen te sturen waar
heen hij wil. Over het algemeen hebben
de Protestantsche zendelingen en zen-
dingsveveenigingen een open oog voor
hel waarlijk niet geringe gevaar dal liet
l>e Hof der Lengenen.
Naar het Engelsch
▼an JUStUS MILE FOSMAN.
Door J. S.
21).
„Niels meer, sinds Creighton ze de
vorige week heeft vervolgd," zei hij.
„Wij houden zorgvuldig de wacht om den
Prins. Hij gaat nooit uit, zonder dat een
of twee van ons bij hem zijn. Zij zullen
wel zeer stoutmoedig moeten zijn om
hem aan te durven raken. Toch (zal
ik niet gerust zijn voor dat de Prins
weer in Novodnia terug is, waar hij be
hoorde te zijn. Iedere dag van zijn ver
blijf hier vergroot het gevaar voor hem
zeil' en voor den slaat, maar hij verkiest
hier te blijven .totdat hij met de Prin
ses heeft gesproken, en dat wil Mac
Kensie nog niet toestaan. Ik geloof, dat
het goed zal zijn, als dat maar zoo spoe-
dig mogelijk gebeurt. Ze is aardig opge-
sterkt en icderen dag wordt ze meer
▼erliefd op Mallorv en hij op haar. Ik
zou zeggen, laat den Prins zijn gang
gaan. Schokken zal hel haar zeker, maar
d'at is toch niet te vermijden
„Toch schrikken we allen daarvoor
terug," zei het meisje, angstig het hoofd
prestige loopt, door een belachelijk ma
kenden naijver en scherpe concurrentie
yan de zendelingen onder elkaar, zoo
als men die in andere landen van Azië
kent.
Zoolang de coalitie bestond, liet men
dan ook dat teere punt rusten.
Maar nu de coalitie verbroken is, is
er hoop geboren in de harten van de
katholieken. En niet zonder reden. Er
scheen uitzicht op andere hulptroepen,
die de Chr. Historischen, Vrijheidsbon-
ders en andere tegenstanders zouden
verslaan.
Want toen mr. Ma reliant in Nov. aan
de katholieken een programma van een
democratisch kabinet aanbood, was een
der lokmiddelen die hij de katholieken
voor hield: de schrapping van dal aid.
123, een aanbod dat louter een ruil
middel was: wij dit, jij dat! We kunnen
ons niet voorstellen dat de Vrijz. Dem.
blind zijn voor de ongewenschte gevolgen
die de opheffing van de permissie-aan
vrage zou hebben. In Indië zelf ziet mer^
de gevolgen heel goed in. In Dec. '24
heeft de Volksraad met 26 legen 6 stem
men een voorstel tot wijziging van art.
123 afgewezen. Er zijn er dan ook, die
onbehaaglijk zijn getroffen, toen zij mr.
Marchant zoo in eens, louter ter wille
•an de politiek, dat aanbod zagen doen.
Hij heeft zelf getoond, dat liet ni|öts
dan politiek was. Want hij lieeft onlangs
verklaard dat hij niet voor een initiatief
voorstel der katholieken zou stemmen,
omdat hij daardoor de levenskansen van
de christelijke coalitie zou vergrooten.
Vermoedelijk zullen de soc. democraten,
die zich in Nov. met zijn programma ver-
eenigden, nu hetzelfde afwijzend stand
punt innemen.
Een katholiek voorstel lot opheffing
van art .123 heeft dus voor hel oogenblik
weinig kans.
We hopen ook da;t er geen kans voor
komt. Wat wij in den zendelingen-arbeid
in Indië kunnen waardeeren, is de cul
tuur-arbeid, het onderwijs, cle hygiëne,
de verbetering van zeden en van allerlei
gezinstoestapden enz. Als wij echter hoo-
ren van het cliri sten-zijn van gedoopte
inlanders, dan doen de. mede-vertelde
bijzonderheden ons meestal sterk er aan
twijfelen, dat dit christendom dieper zit
dan de opperhuid. En bij de gedachte
a.an het fanatisme, speciaal van de Mo
hamedauen, op godsdienstig gebied, lijkt
het ons zeer gevaarlijk voor de rust om
hen te prikkelen door de christelijke!
zending een aansporing lot steeds sterker
werving van volgelingen te geven, wat
het onvermijdelijk gevolg is, als men de
concurrentie er bij in haalt. De toestan
den van hel oogenblik in Indië zijn ook
niet zoo rustig, dat we ons ongestraft
de vrijheid van een onderlingen opefa-
lijken naijver kunnen veroorloven
de Kerken onmogelijk te maken, mij
„er uit te werken"? Laat men toch niet
pogen dit onder vrome leuzen en dier
bare betuigingen van leedwezen te ver
heimelijken. Hel spreekt immers vanzelf
dat iemand met nog een klein beetje
eergevoel, na het aanhooren dezer kren
kende woorden, een vergadering, die zich
niet ontzag zóó tol hem te spreken,
middellijk zou hebben verlaten met
slechts deze opmerking: „Ik heb hel
voorrecht de heeren te groeten, voor
goed'"
Er waren er ter synode, die heel goed
wisten, dat ik reeds hij den aanvanjg
der tegen mij opgezette procedure on
omwonden tol hen gezegd had; „Ik wil
van harte de Gereformeerde Kerken blij
ven dienen, zoolang mij dit met "behoud
van eer en karakter, als fatsoenlijk
mensch, nog maar even mogelijk is.
maar ook geen minuut langer". Welnu
wanneer elke andere poging om van
dien „lastigcn" Dr. G. af te komen, zelfs
de poging met de toch voor hem on
aanvaardbare „verklaring", toch nog
mislukt mocht zijn, had men in dit schan
delijke „woord van vermaan en afzetting"
nog een zeker onfeilbare kans.
Onwillekeurig denk ik aan hel gesprek
dat ik met den voorzitter der synodfe
had op het oogenblik, dat ik voor de
eerste maal met hem de ..vergadering der
Gereformeerde Kerken in Nederland"
binnentrad. Ds. "Fernhout zeide toen tol
mij: „Tic hoop, dat de broeders elkander
zullen vinden". Ik antwoordde: ..Ik hoop,
dal de Gereformeerde Kerken zich niet
zullen blameeren". Het wil mij voor
komen en het doet mij buitengewoon
leed, dit te moeten constatceren dal
jk in die hoop teleurgesteld ben.
Overigens mogen nu en in de geschie
denis de twee stukken voor zïchzelve
spreken, en er tot in lengte van dagen
van getuigen, wat 'in den jare 1926 een
Buitengewone Generale Synode van Ge
reformeerde Kerken durfde toevoegen
aan een Dienaar des Woords, die ze
vijftien jaren lang, ouder heel veel op
offering en zelfverloochening, met volle
toewijding en inzetting van alle krachten,
trots voortdurende miskenning en smaad
niet zonder zegen, en in ieder gev^l
•trouw en met een cere gediend had.
En voorts over die beide onwaardige
missives geen woord meer'
KERKNIEUWS.
- 'Bij de Maandag gehouden stemming
voor twee leden van het Kiescollege der
Ned. Ilerv. Kerk te K1 io e t i u g e zijn, ge
kozen de heeren: B. Nieitweuhuijse met
17 stemmen en K. L. Kramer met 17
stemmen; in de vacature L. Dekker en
de vacature L. Kabboord.
Totaal uitgebrachte stemmen: 62.
De Synodale afstraffing.
In de „Overtoomsche Kerkbode" pu
bliceert dr. Geelkerken dc afstraffing
van de synode, die wij reeds hebbpn
vermeld, en voegt er het volgende aan
toe:
Hei was de bedoeling geweest om haar
mij mondeling in de volle synode toe te
dienen, nadat ik de geëischte „verkla
ring" zou hebben geteekend. Allje vertoon
yan „broederlijkheid", alle bewering, dat
men een allen bevredigende oplossing
wilde, alle vrome gebeden ter synode ten
spijl, had' men dit liefderijke „woord van
vermaning en berisping" nog voor mij in
petto. Nu kreeg ik het nog toegezonden
na hel besluit tol mijn schorsing, zwart
op wit.
Wordt het niet met den dag duidelij
ker, dat er doelbewust op aangestuurd
's. om mij hel blijven in de Gereformcer-
schuddend, „zelfs Sir Gavin. Het was
gemakkelyk er mee te beginnen; ook
gemakkelijk te zeggen, dat eenmaal, we
zouden wel zien wanneer, de waarheid
moest worden verteld, maar naarmate de
tijd vordert, blijkt het moeilijker om
met de waarheid voor dag te ko
men, kolonel. Als men er voor staat,
vreest men de gevolgen. Het zal niet
gemakkelijk ziju."
„Toch moet het gebeuren," zei kolonel
Von Altdorf. „En dan maar hoe eer
hoe beter. Mademoiselle, zoudt u mis
schien wat voor mij op de piano wil
len spelen'? Ik hoor u zoo vaak uit de
verte en ik houd zoo van muziek. Mis
schien wilt u wal zingen ook?"
„Waar zal ik van zingen?" vroeg- het
meisje en liet haar vingers zacht over
de toetsen glijden „Zal ik krijgsliederen
zingen Uw leven is vol van Oorlogvoe
ren geweest."
„Neen," zei Von Altdorf, vandaag lie
ver niet. Ik zou graag iets hooren over
vrede en liefde."
„Hoort dat zoo bij elkaar? Brengt
liefde dan vrede?"
„Helaas vaak liet omgekeerde. Liefde
brengt meest strijd. Maar zing me toch
van liefde, als u wilt."
„Maar u zei me onlangs begon Jes
sica weer, „dat u van liefde in het ge
heel geen verstaud had."
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Hel „Grafelijk Huys" te
Yerscke.
Men schrijft aan de N. R. Cr te:
Wel opmerkenswaardig mag hel ge-
heelen worden dat bijna overal elders
in Zuid-Beveland, do plek d,er oude Rid-
derverblijven, hoezeer dan ook verdwe
nen van 't oppervlak des eilands, met
zekerheid, als '1 ware door ieder inwoner
van 't dorp, waar ze voormaals werden
gevonden, zonder moeite kan worden
aangewezen, ja, van verscheidene nog
ringe overblijfselen worden aangetrof
fen welke echter oumiskenbaar getuige
nis afleggen hunner vroegere bestem
ming'.
Ganscli anders was liet tot voor kort
hiermede gesteld met het .grafelijkhuys'
Yerseke, waarvan, uitgenomen dan in van
der Aa's aardrijkskundig woordenboek
en bij Dresselliuis in wandelingen dooi
de Bevelanden, en mogelijke navolgin
gen van dezen auteur, weinig of niets
wordt aangetroffen, de bekendheid! ter
plaatse was tot volstrekte onbekendheid
geslonken of leefde slechts bij zeer en
kelen, onbewust voort in den naam van
'n stukje grond „Burchlje".
Voorgelicht door aanwijzingen in zeer
oude onuitgegeven bronnen, kwamen een
paar „liefhebbers der oudheid" op 't
idee ter plaatse waarvan 't in bedoelde
bescheiden heette, da,1 ,,'t Huys' stond,
eens een onderzoek in te stellen in den
bodem, wat, ..niettegenstaande hel werk
niet kou worden uitgevoerd als wel ge-
wensclit werd omdat het een met vrucht-
boomen beplant stukje land betreft, tot
resultaat opleverde dat een muur (voor
gevel) werd blootgelegd, waarin nog zeer
goed de plaatsen van deuren en ramen
„Dat heb ik ook niet. Maar liet is
nog niet te laat om te leeren. Toezingt
u me van de liefde".
En miss Jessica Mautiering zong van
de liefde met een ietwat trillende stem;
en de grijsharige, koele en zelfver
zekerde kolonel Von Altdorf stond bij de
piano, bleek en bevend, met een smach
tende uitdrukking in zijn oogenl
HOOFDSTUK X.
De week, die volgde op de aankomst
van Prins Karei in Parijs was voor ons
een lijd van gespannen, werkeloos wach
ten op wij wisten niet wat. Wij
hadden allen een gevoel, of er eeD
catastrophe op handen was.
Wij bewaakten den Pi*ins zorgvuldig,
die zijn meesten tijd nogal vrij ver
velend doorbracht in de appartementen
van Von Altdorf in de Avenue de l'Ob-
servaloire. Vaak ook was hij met ons pp
de kamer van Mallorv, die een soort
van hoofdkwartier was geworden. We
moeten dien armen Denis nogal lastig
geweest zijn in dien. tjjd, want hij
moest voortgaan met zijn werk voor
het Londendsche dagblad.
lederen dag viel de Prins Mac Kensie
lastig met de vraag of hij een onderhoud
met Prinses Eleanor mocht hebben, en
iederen dag weer scheepte deoucje
arts hem af met de woorden- „Van
daag nog niet. Zoudt ge alle moeite
(Polo C. Henning.)
Hierboven geven wij een foto van een scène uil het vierde bedrijf \vul
..Inkwartiering het tot tweemaal toe met succes door de H. B. S.-club „Rbo-
torica" alhier opgevoerde blijspel, waarop vooral de tuin goed tot zijn recht
komt.
konden worden vastgesteld. Deze muur
heefl een lengte van ruim 16 meter bij
een dikte van 90 c.M. en bestaat uit zJg.
Zeeuwsche moppen van groot formaat,
doch is van buiten geheel, met inbegrip
van 't fundament, met bergsteen bekleed.
Van de gracht is de ligging bij eenigc
moeite zeer juist weer 'te geven daar
deze opgevuld is. 't Geheel moet volko
men de gedaante gehad hebben van het
naburige Bruelis en Maalstede te Ivapel-
le. beide mede reeds verd,wenen doch
aarvan 'l weervaren meerdere bekend
heid geniet.
Deze grafelijke burcht, zoo rondom in
zijn grachten gelegen i n de onmiddellijke
nabijheid van den berg" (reeds voorlang
afgegraven^, en 't dichtbije verschiet van
't verblijf der St. Jans Ridders, aan de
andere zijde als beschut door de „wil
de moeren", ve.rleenden aan den voorkant
een mooi uitzicht op „den dorpe" daar,
op sleehls weinige mijlen afstand gelegen.
Hoe weinig ook van dit niiddelecuwsche
bouwwerk voorshands te zeggen moge
wezen, nieenen wij echter dal de glo-
is te niet gegaan in de Hoeksche en
Kabeljouwsche twisten, gelijktijdig met
de even spoorlooze verdwijning van
macht en glans der voormaals zoo roem
ruchtige Ileeren en Reimerswale, die
tevens Heeren ook waren van Yerseke
ongeveer in de helft van de 14e eeuw.
ONDERWIJS.
S t a a t s p r a k l ij k d i p 1 o m a
In de laatste bestuursvergadering van
de Vereeniging voor Handelsonderwijs
alhier, is met algemeene stemmen be
sloten om met September a.s. een cur
sus lo openen voor het Slaatspraklijk
diploma voor handel en administratie
ingesteld bij Kon. Besluit van 25 Juli
1925. De cursus zal 2-jarig zijn en er
zal les gegeven "worden in boekhouden,
bedrijfsleer w.o. handelsrekenen. recht
en wetgeving en haudelsaardrijkskunde.
Waar dc examens in Augustus zullen
worden afgenomen, vond het bestuur het
wen schel ijk te beginnen met de maand
September. Tot den cursus zullen
worden toegelaten, zij, die in het bezit
zijn van een praktijkdiploma der Fede
ratie of daarmede gelijk gestelde ontwik
keling bezitten. Benoeming van leeraren
enz. zal geschieden in een volgende be
stuursvergadering. Door de instelling van
dozen cursus zal gezegd kunnen worden,
dat de Ver. voor Handelsonderwijs in
alle behoeften voor het H. O. voorziet.
weer ongedaan willen maken. Wacht,
totdat ze sterker is." Ik wist. dat Sir
Gavin in hooge mate bevreesd was
voor de gevolgen ,die de onvermijd,e-
lijke uiteenzetting zou kunnen hebben.
Ilij besefte, dal de verantwoordelijkheid
voor wat er ondernomen was het meest:
op hem rustte, en hij schrikte dag voor
dag terug voor wat e r komen zou, en
dag in dag uil hield hij den Prins terug
met hetzelfde voorwendsel; zelfs nog
toen hij wi.st, dat het een voorwendsel
as en dat madame den schok nooit
beter zou kunnen verduren dan toen.
De Prins won in deze dagen onze
waardeerjng en ons medelijden, zij liet
niet onze vriendschap. Wij leerden hem
ondanks zijn onverdraagzaamheid, zijn
drift en zijn prikkelbaarheid, kennen
als een goedhartig, eerlijk en oprecht
mensch, alleen le zwak voor den last
'an verantwoordelijkheid en plicht, die
hem was opgc'legd. Hij had zijn 1 and
lief, daarvan werden wij overtuigd; en
niet minder beminde hij de vrouw, die
als het ware op de trappen van het
altaar van hem afgescheurd was. Maar
hij had geen wilskracht genoeg om tus
schen die twee te kiezen of zelfs om
zijn weg tot behoud van beide te bepa
len. Hij had haar verlaten terwijl ze
op den oever van den doodj was, en
om bij haar te zijn. had hij zijn land
LANDBOUW.
Tuinbouw op Z. Bevel a n<1
In opii beschouwing in het I.andb -
blad van den Rijksluinbouwieeraar over
de krachtige actie van den laatstcn tijd
(tot betere organisatie van de tuinbou
wers, deelt hij o. a. mee, dat lot Tiedeit
reeds bes louden of zijn opgericht Tuin-
bouwverceniging 's Heer Arendskerke
met 22 leden. Heinkenszand met 70
leden - Ivapelle met 125 ledcu; Katten -
dijkc mei 26 leden, Kloclinge met 28
leden, Kruiningen met 17 leden; Waar
de met 38 leden; Wemeldinge met 40
leden; Wolfaartsdijk met 28 leden, ter
wijl Oudelande nog in oprichting is en
ook op verschillende andere plaatsen
belangstelling voor de oprichting' bestaat
De Centrale vereeniging heeft een da-
gelijksch bestuur aan 3 leden, die in
voortdurend contact met elkaar staan,
en heet Centrale Tuinbouw Vereeniging
Zuid-Beveland.
Hel gezamenlijk veilen van de pro
ducten als dorpsverceniging noemt de
schrijver zoowel voor teler, veiling, als
kooper het beste systeem. Daarom moet
in die richting propaganda gemaakt wor
den. Verder zal gezamenlijk plantgoed
en zaaizaad aangekocht worden, wat
in het voordeel van kwaliteit en prijs
is, evenals dit hij den aankoop van
kunstmest het geval is.
Reeds zijn groole kwantums bloem
kool, sla, spruitlcool, stokboonen enz. óp-
gegeven en is men over den gezamen-
lijken aankoop in onderhandeling.
Bestrijding van de worms tekig-
Ii e i a.
De PlanlenzlokienKimdige dienst le
Wageningen meldt
Het gunstigste tijdstip voor de bestrij
ding van wormstckigheid bij appel en
peer valt in een korte periode 1 a 2
weken) onmiddellijk na den bloei.
Hel vlindertje, welks larve de. worm
stekigheid veroorzaakt, legt haar eitjes
op de jonge vruchtjes. De rupsjes, wel
ke na enkele weken nit de eitjes le voor
schijn komen, begeven zich naar dc kelk
holte. waar zij zich naar binnen vreten.
Indien nu door een (bespuiling met een
arsenicmnpreparaat een weinig van deze
stof in do kelkholte gebracht wordt, wor
den de rupsjes bij het naar binnenvreten
vergeven en sterven spoedig.
Van de vele appelsoorten krommen
kort na den bloei de slippen der kelk
bladereu zich over de kelkholte1, zoodat
deze afgesloten wordt Dan is hel niet
meer mogelijk de sproeivloeistof daarin
te doen doordringen. Het is daarom be
slist noodzakelijk de hespuiting met het
in den steek gelaten in een tijd, dat
'een burgeroorlog dreigde. Hij had niet
den moed voor alles aan de moeilijkhe
den het hoofd le bieden, die hij als
.vorst te overwinnen had en evenmin
|om zich aan de plichten en verant
woordelijkheden, welke zijn huwelijk
hem oplegde ten volle te wijden. Hij
twijfelde en twijfelde en aarzelde. Wie
zal hem durven veroordeelen? Hoe
hel zij wij waren met deernis voor hem
vervuld. Hij was een goede kerel; alleen
was het jammer ,dat hij een taak had
te vervullen gekregen, waarvoor hij niet
berekend was.
Denis ontmoette Eleanor lederen na
middag in den tuin, op een dag
'toen liet zoo regende,, dat liet on
mogelijk was buiten te komen. De Prin
ses had het in haar hoofd gezet, dat
ze elkaar alleen in haar paradijs zouden
zien. Ze weigerde hem te ontvangen,
bleef den heelen dag in haar kamer en
zond hem een dikken brief. Denis wijdde
verder den heelen dag aan djen brief»
las hem, herlas hem, hield hem dan in
de hand en bracht hem naar zijn lip
pen, en begon dan weer -te lezen. Het
was lil et eerste schrift van baar dat
hij zag, en ik ben overtuigd, dat h$ zich
voor die blaadjes papier, als het moest,
doodgevochten zou hebbent
(Wordt vervolgd.)
