BIJVOEGSEL
FEDILIETOH.
DE REISGENOOTE.
VAN DE
VAN
Vrijdag 11 Dec. 1925, No. 292.
KUNST EN WETENSCHAPPEN
Natuurkundig Gezelschap
te Middelburg.
Lezing van prof. dr. ir. II. A. Brou
wer over Bevingen en bewegingen der
aardkorst.
Verplaatsingen, zooals tengevolge van
aardbevingen plotseling optreden, kunnen
zich ook voordoen in zeer langzaam
tempo, en deze laatste zijn het, die ge
leidelijk aan de aardkorst haar tegen
woordige gedaante hebben gegeven en
nog voortdurend deze wijzigen.
Spr. wenschl er nu vooral op te wij
zen, dat de meening, alsof rijzing en
daling hierbij de primaire verschijnselen
.zouden zijn, onjuist is. Het zijn inte
gendeel de horizontale verplaatsingen,
die weliswaar minder in het oog vallen,
maar desniettemin de primaire zijn en de
.rijzing en daling do secondaire, de ge
volgen van de eerste.
De continenten beslaan uit lichtere
stof dan de zeebodem; slijten nu do
eerste af en brengen de slroomende
"wateren een deel van het vaste land als
sediment op den zeebodem, dan zal
deze dalen, zonder dat echter de zee
dieper wordt, aangezien het sedipient
den bodem weer ophoogt. Nu is echter
het evenwicht verstoord. Deze verstoring
moet weer teniet gedaan worden en dit
Acan geschieden door zijdelingsche ver
plaatsingen in de oppervlakte. Zoo ont
staan plooien in die oppervlakte en als
secundair verschijnsel dus rijzingen en
dalingen. Zoolang als hierbij geen ver
schuivingen over elkaar heen plaats grij
pen, spreekt men van rechte plooiingen.
Bij sterkeren horizontalen druk, kun
nen lagen over elkaar gaan en spreekt
men van scheeve ploo'ien.
Is op deze wijze nïeuW vast land
ontstaan, dat weer eenzelfde proces
doormaakt, dan spreekt men van geolo-
gischen cyclus en de lagen in den bodem
teekenen deze af door afwisseling van
schuim (gevolgen van de plooien) en
horizontale lagen (het nieuwe sediment)
dus plotselinge richtingsveranderingen,
zoogenaamde diseordanlie.
Door de daling van den zeebodem ko
men gesteenten m «oiepere lagen, waar
*ze smelten en dus zijdelings weg kunnen
stroomen en daarbij stukken vaste land
naar boven werken.
De horizontale druk kan in vaste ge
steenten verticale scheuren en verschui
vingen veroorzaken, zooals in vel§ ge
steenten te zien zijn.
In diepere, zachtere dalen kunnen ze
weer plooien doen ontstaan, die bij la
tere rijzingen in gebergten aan het oog
komen.
Uit deze beschouwingen blijkt, dat
de gebergten aan de zeekust zijn ont
staan, zooals ook blijkt uit de groote
ketens langs de kust van den Pacifi-
schen en Indischen Oceaan. Gebergten,
die, zooals de Alpen, thans niet aan de
zeekust liggen, dragen toch de duidelijk
ste kenteekenen, dat ze vroeger zeebo
dem1 zijn geweest.
Eeu treffende aanwijzing van rijzing
en daling van den bodem zijn de be
kende zuilen van den Romeinscken tem
pel van Serapis te Pozzuoli, waarin zich
op 6 M. hoogte boormossels bevinden,
een bewijs, dat hier de bodem een tijd
lang 6 M. gedaald is en later weer
Roman uit hot Fransch
van GUY LHANTEPLEURE.
Geamtoriseerd» vertaling van W. H. C.
79).
Ze droeg een nauwsluitend, eenvoudig
costume-tailleur, waarvan de voortref
felijke snit zelfs aan een oningewijde als
Willem, den eerste rangs kleermaker
verried. Het cosluum was als aan haar
lichaam gegoten zonder echter haar le
nige en harmonieuse bewegingen te be
moeilijken. De ruime, golvende plissés
van een jabot kwamen uit 't "jaquetle
te yoorschijn; een groote losse anjer,
was op 't revers gespeld en dit weinigje
wit verlevendigde de sombere kleur dpr
rouwkleeren. Onder 't kleine, zwarte
hoedje met kostbare aigrettes schitter
den 't zonnige goud van baar zwaïe
haar, haar rose teint en 't levendige rood
van baar frissche lippenA
Willem vroeg zich af of Phyllis mooier
was geworden. Het scheen hem loei haar
nooit te voren zoo fijntjes, zoo knap
en trots haar rouwkleeren zoo ver
rukkelijk jong en frisch te hebben ge
zien als hij haar thans in 't licht van
dezen Meiochtend zag.
Met een zekere ironie moest hij'con-
stateeren ontelbare malen bad hij dat
M. gerezen. Skandinaviê bezit op 180
M. hoogte duidelijke kustterrassen, die
dus vroeger door de zee omspoeld wer
den Het rijst ongeveer 4 M per eeuw
Ook op andere plaatsen (Bilbao) ziet
men langs de zeekust hoogere terrassen,
die bewijzen, dal de bodem gerezen is,
aangezien de uitwerking der branding
zich thans op groote hoogte boven den
zeespiegel vertoont, waar thans de zee
mei meer komt.
Vele eilanden verloonen verschillen
de achtereenvolgende rijzingen, doordat
ze bestaan uit terrassen van koraalriffen
die gevormd zijn door de koraaldieren,
die alleen in de tropische zee kunnen
leven
De bekende dolomieten, evenals de
Dockslein bestaan uil koraalkalk en heb
ben dus een tropische» zeebodem ge
vormd Waar de plooien in hun vorming
verschil van snelheid verloonen. dus in
buigpunlen bijv., ontslaan horizonltde
verschuivingen loodrecht op de plooien
en heeft men haarden van aardbevingen
Deze zijn zoo karakteristiek, dal men
uit hel voorkomen van een aardbeving
in een dorp in Zuid Italic of op Sicilië
kan voorspellen, welke andere plaatsen
ook getroffen zullen worden. Ze liggen
n.I. steeds op een lijn loodrecht op
de plooiingslijn. Hel .'uragebergle ver
toont veel vaijjj deze scheuren. Ook in
onzen bodem, natuurlijk beneden allu
viimi en diluvium, komen breuken voor:
de kolen van de Peel liggen hooger dan
die in Limburg In ons land zijn ook wel
bevingen geregistreerd door de seismo
graaf in De Bill.
Hel zijn „vooral dn vloedgolven, die
bij aardbevingen de meeste slachtoffers
maken
Ook de gapende kloven, die bij aard
bevingen ontstaan, vinden hun analogon
in de langzaam horizontale bewegingen
van de continenten. Volgens de theorie
Van Wegener is de Atlantische Oceaan
ontstaan uil een nauwe 'kloof, die zich
heeft gevormd tussehen de continenten
van Amerika aan de eene zijde en Afrika
en Europa aan de andere zijde, die
vroeger een geheel vormden, waarvoor
vooral de geologische gesteldheid een
zeer slerke aanwijzing is, ofschoon ook
wel de overeenstemmende flora en fau
na, al is hel in mindere mate,, mede
werken. Zee opmerkelijk is hel zeker,
dat regenwormen, waarvan bepaalde
soorten slechts in beperkte gebieden
voorkomen, in den omtrek van New-York
overeenkomen met die welke voorko
men in een deel van Europa, dat juist
aan New-York grenst, ais men den At-
lanlischcn Oceaan wegdenkt.
Dat in den Atlantischen Oceaan geen
koraalriffen voorkomen, laai zich ook
hieruit verklaren; immers de koraaldie
ren kunnen niet om Kaap Hoorn heen,
want daar sterven ze door de lage tem
peratuur.
Wanneer over een tiental jaren door
waarnemingen van af- of toename van
lengteverschillen, die men thans door
radio-uitzendingen tot op 5 M. nauw
keurig kan meten, een werkelijke bewe
ging van het vasteland van Amerika in
■Westwaartsche richting kan zijn gecon
stateerd, zal deze theorie haar triomf
kunnen vieren.
Deze beweging der continenten heeft
dus medegewerkt lol de vorming der
plooiingsgeberglen. Een blik op het Zui
delijk deel van Zuid-Amerika maakt de
theorie waarschijnlijk. Aan de Westkust
heeft het vasteland een eilandenreeks
ingehaald, die bij de Westwaartsche be
weging wegens grooten weerstand ten
gevolge van grooter oppervlak in ver
houding tot den inhoud, langzamer ging
dan het vaste land. Falklands- en Sand
wicheilanden zijn daarentegen achterge
bleven. Waarschijnlijk -geeft de meren-
reeks, waartoe Victoria- en Niassa-meer
behooren, een toekomstige scheuring van
Afrika in twee deelen aan.
De reeks van eilanden van den Indi
schen archipel, waartoe Boeroe Coram
en Tenimbereilanden behooren, vormei!
waarschijnlijk een Alpengebergle in wor
ding.
De Blue Mountain in Australië, de Ar
al gedaan hoe goed 't bezit van een
fortuin aan haar was besteedt
Hoe ongierijmd 't ook was, hij Icon
niet nalaten tot zich zelf te zeggen: „Een
kleinigheid verstoort dat mooie geheel,
die delikate luxe, die haar in een nieuvja
.atmosfeer plaatste 't is' Jap, die -wel
een heel lief en verstandig hondje is,
maar geen kostbaar hondje Jap. die ze
van mij heeft 1"
Waarschijnlijk zal Jap het wezen, dat
hem boven alles op aarde dierbaar is,
nooit van deze weinig vleiende opmer
king verdenken. Plotseling had 't hondje,
hevig blaffende, 't op een loopen gezet*.!,'
hel had zijn meester ontdekt en "was
dol gelukkig, weer bij hem te zijnj^
Met een kreet van verrassing zei Phyl
lis-
Ben jij daar?... en nu.al?..
Haar bekoorlijk leint verdween onder
een hevige» diepen, blos. Ze was ont
roerd en ze hijgde eenigzins^
Ilc dacht, zei Willem laconiek, dat
•je niet anders dan hier langs kon ko
men.
Hij nam haar arm en ze gingen naar
't tweede hek, waar, dieper in, het met
zonlicht 'overgoten lentegroen van 't park
zichtbaar werd..
Ze gingen rechts af, in de rondfom
het park loopende laanJ
De schaduw der hoornen mengde zich
met het licht ,en trilde luchtig en door
zichtig als bloemen van een kanten sluier
op het zand en de grasperken. Een fris-
dennen, het Rheinisclie Schiefergebirge
?n den Eiffel vormen Uitgestrekte plooien
in het vasteland, die eveneens door ho
rizontalen druk zijn ontslaan en zich
waarschijnlijk nog verder vervormen.
Spr heeft deze merkwaardige nieuwe
beschouwingen voorgedragen met een
toelichting van zeer veel sprekende lan
taarnpiaatjes Hel was een belangrijke
lezing, die de toejuiching van de aan
wezigen aan het slot ten volle verdiende.
o
Pro Domo
Romantisch looneelspel in vijf bedrii-
veu door Jhr A. Wj. G van Riemsdijk
li tg. Job. Enschedé en Zonen, Haarlem.
Dit tooneclstuk waarmee Louis Bouw
meester zoovele triomfen gevierd heeft,
is thans in boekvorm verschenen Moge
hel mede tol nagedachtenis zijn aan den
grooten acteur.
Winternummer v a u
,£D e V r o u w e n h a a r
Huis. l itguye v. Ilol-
kema en Warendorl'
Dit winternummer beval een aantal
extra illustraties, o. a. twee mooie hout
sneden van Edilli Pijpers, en een kin
derportret van Elsa B< rg. Van de vele
artikelen noemen we Wit en kleurda-
mast door Ehs. Af. Rogge, Oude en
nieuwe tafelserviezen door dr. Georg
Lenz, boekhand en boekdrukkunst door
G le Winkel, Volksdansen in Engeland,
door J, Loeff—Bokma. Alle rijk geïl
lustreerd. Caroline v. Dommelen wijdt
een artikel aan Alida TarlaudKlein,
van w ie een mooi portret is opgenomen
Voorts vindt men er tal van korte op
stellen in over den winter en over
December. Een bijlage geeft schabloon-
toekeningen oin uit le snijden.
Gulden Woorden uit
de Wereldbibliotheek
Als een typografisch bijzonder mooi
verzorgd boekje gaf de Wereldbiblio
theek een fraai boekje uil, bevattend een
keur van citaten uit boeken die zij
heeft uitgegeven. De leden der Vereeni-
ging zonden een overvloed, waaruit deze
keuze werd gedaan. Er zijn 82 auteurs
in vertegenwoordigd.
Kalenders.
Ileijenbrock, de bekende schilder van
industrieën, heeft dit jaar de opdracht
gekregen om de platen te ontwerpen
voor den tweeden kalender van de
Vereen, van Directeuren van Electri-
citeitsbedrijven. Ook ditmaal ver-
loont geen der bladen een directe re
clame. Heijenbrock geeft met de van
hem zoo welbekende kleurspelingen ver
schillende lafereelen een staalgieterij,
een hotelhall, een vuurtoren, een ha
ven, een trein enz. Maar als men de
plaat oplicht vindt men daaronder den
toelichtenden leksl. Heijenbrock beeft
mooie kleuren aan die platen gegeven.
De Bond voor daadwerkelijke Die
renbescherming gaf een maand-
kalender uit 'mol een dierteekening op
ieder blad, door de roode letters wat
bont, maar daardoor wellicht juist ge
schikt voor een kinderkamer. De vogels
zijn over het algemeen goed weergege
ven. Het varken en de big minder.
De Tob N o o i t-kalender (uiig. F.
Luyten, Den Haag), gaf als schild een
haven en een bouwwerk te zien als
symbolen van menschelijke bedrijvig
heid. De scheurkalender geeft vooriede-
ren dag een opwekkend woord.
De Ivon. Ho 11. Lloyd weet door
prachtig gekleurde lafereelen uit de ver
schillende landen die hij aandoet de
belangstelling daarvoor op te wekken.
Ook het décor om de plaat en de ka-
lcndcrcijfers zijn bijzonder geslaagd. De
kalender beval ook reeds een stel van
deze fraaie kalenderplaten voor 1927.
De Dierenkalender voor de
Jeugd werd uitgegeven door I. Bremer,
Amsterdam, met teekeningen en ver
haaltjes op ieder weekblad.
De bekende vogelvoederfabriek vanP.
Sluis gaf op de voorzijde van ieder
der twaalf maandbladen twee afbeeldin
gen van diverse soorten kippen en een
den. Goed weergegeven in kleurendruk.
sche sterke geur steeg uit een gro|ep
muurbloemen.
Een parkwachter maakte er hen op
merkzaain op, dal Jap niet los mocht
loopen,
Ik had 't vergeten.1., maar ik heb
een riempje bij me, zei Phyllis;
Ze hielden stil en Willem kreeg van
Phyllis het dunne, gevlochten riempjeu
Hij bukte zich, tot hij bijha op zijn
knieën lag, om het riempje aan den
halsband van Jap le bevestigen, die zich
oneerbiedig verzette tegen do voorschrif
ten der politie. Om vrijer in zijn bewe
gingen le zijn ,had Willem zijn hoed
naast zich gelegd tegen den rand van
T grasperk.-.. Phyllis zag de kleine
wond die, nauwelijks dicht was en die
over voorhoofd en wenkbrauwen en even
over 't oo-glid liep... ze had die d,adelijk
gezieu, zoodra ze naar hem keek Die
wond ontroerde haar en deed haar vim
angst en teederheid trillen. Zoo gaar
ne had ze haar lippen er op gedrukt
maar ze deed haai- best om haar ontroe
ring en angst te verbergen, uit vreesdat
hij Jacqueline zou verwijten er te veel
drukte qover le hebben gemaakt en dal
Jacqueline een volgende maal nog ge
heimzinniger zou zijnMaar ze was
blij dat Willem, die zich over Jap boog,
niet op haar gezicht kon lezen. Ze
wachtte eenige oogenblikken om haar
stem vaster te doen worden en haar blik
af te wenden.
Toen Willem met 't riempje in de
Mr. M. I. DE WITT HAMERf
zooals hij in de herinnering zal voort leven van de velen, die hem in zijn
bijna 45-jarig advocaalscliap le Middelburg om raad kwamen vragen.
En op de achterzijde van ieder blad
vindt de vogelliefhebber tal van mede-
deelingeu over vogels en over hun be
handeling Behalve kippen en eenden,
krijgen ook enkele andere vogels een
beurt in afbeelding en tekst.
De Victoria bron zond weder een
maandkalcnder met afbeeldingen betref
fende haar bedrijf.
De drukkerij van G. W. den Boer,
Middelburg, vervaardigde weer een prac-
lischen kantoorkalender, met een blad
voor iedere week en een voldoende 1
ruimte voor aanteekening.
Blue Band gaf een weekkalender
met de bekende jonge dame op het
schild.
RECHTSZAKEN.
De gemeenteraad van Zulphen heeft
bericht ontvangen dat zijn verzoek om
gratie ten behoeve van li. II van IC die
indertijd brand gesticht heeft in den
Wijnhuistoren, is afgewezen.
Overtreding der Loterijwet.
Voor het Kantongerecht le Middelburg
heeft terecht gestaan B. B. 40 jaar. win
kelier te V 1 i s s 5 n g e n, beklaagd van
overtreding der Loterijwet. Ilem was ten
laste gelegd dal hij bij aankoop voor oen
zeker bedrag aan artikelen in zijn winkel
aan de koopers bonnen had verstrekt
waarop een nummer voorkwam. Verder
had hij in oen verzegelde enveloppe ver
schillende nummers gedaan. Wonneer nu
ua de opening van bedoeld couvert de
nummers werden bekend gemaakt, wen
den diegenen welke deze nummers op de
hen verstrekte bonnen in bun bezit had
den, winner van een voor dal nummer
bestemd luxe artikel.
De Ambtenaar van het Openbaar Mi
nisterie, wijzende op het misbruik dal
voornamelijk tegen St. NT colaas en an
dere feestdagen van dergelijke lotc-ri.cn
wordt gemaakt, en naar aanleiding dal
dergelijke handelingen ook als oneerlijke
concurrentie kan worden aangemerkt,
eischte een geldboete van f 60 subs, ten
hechtenis van 60 dagen.
De kantonrechter onmiddellijk uit
spraak doende veroordeelde den beklaag
de lot f 25 boete subs 25 d h
ONDERWIJS.
Tot hoofd der openb. lag school C te
Goes is gister benoemd de heer J. v.
Dijl, hoofd der openb. 1" L. O. school
te Hcusden, no. 1 der voordracht.
I Geslaagd voor derden stuurman, de
heer H. Batten, leerling van de De ltuij-
terschool te V1 i s s i n g e n.
II el M a r n i x g y mnasili in t e
Rotterdam.
Naar de Stand, verneemt hooft dr. It.
Mulder, rector van het Gcref. gymnasium
te Leeuwarden, zijn benoeming tot conJ
'rector aan hel Marnix-gyniuashun le Bot
terdam niet kunnen aanvaarden.
LANDBOUW.
25-j arig bestaan der Ver.
van O u d-1 eerlingen der
Landbouw wintercursus-
j sen in W. Z. Vlaanderen.
In de zaal van den beer Mabesoonc
te Oostburg, het oude „stamlokaal",
zooals het op de vergadering werd ge
noemd, werd door de Vereeniging van
oud-leerlingen der landbouwwintercur-
sussen in W. Z. Vlaanderen het 25-jarig
bestaan feestelijk gevierd.
De v o o r z, de heer J. leClercq,
sprak bij de opening een woord van wei
band opstond en geprikkeld was door '1
getrek en gespring van Jap, die voel
de niet meer vrij te zijn, zei ze op een
loon, die ze uil vrees om haar gevoe
lens niet te kunnen verbergen, over
dreven kalm deed zijn
Dat wondje is dus weer genezen,:
niet waar? Jacqueline verleide me dat
je een ongeluk hebt gehad
Ja, dat is weer in orde, bevestigde
Willem; 't had overigens ook niet veel
le beduiden... en Jacqueline had je
er niets van moeten zeggen
Maar toch was hij eenigszins pijnlijk
gelroffeu dal Phyllis een ongeval, dat
toch ongunstig voor hem bad kunnen af-
loopen en hem het leven kosten, zoo
philosophisch opnam. Toen ze op dezelf
de flegmatieke wijze naar de oorzaak er
van vroeg en de omstandigheden, waar
onder bet had plaats gehad, antwoord
de hij nauwelijks en vrij onvriendelijk.
Toen zweeg ze. Ze liepen nog een
eindje door. toen bracht Willem twee
stoelen op de plaats, die ze bij het
grasperk hadden uitgekozen en zp gingen
zitleu. 't Was op dit uur stil in de laan;
er was bijna niemand. Op ecuigen af
stand van hen zal een jonge vrouw
met haar naaiwerk, terwijl ze op een
kind paste, dal een rood wagentje met
zand vulde. Op een bank zat een oude
man een courant te lezenbijna nie
mand kwam voorbij.
Phyllis bleef zwijgen en haar oogen
bleven gevestigd op de mooie perspec
tieven iu '1 park, waar, als op een van
zonnestralen geweven gordijn, alle scha
keeringen van groen donker groen van
het klimop, hardgroen van hel grav
schitterend groen der laurierboomen.
doorschijnend groen der sycomoren, grijs
groen der wilgen zich dooreenmeng-
den, de oude, stcenen bogen omlijstten
en de omtrekken der standbeelden ver
doezelden.
ICerjea» zag iels gegeneerds, iets ge
dwongens in haar uiterlijk, 't Leek op
een terughoudendheid, waarvan hij
raadsel niet kon oplossen... Zóó had hij
zich lnin ontmoeting niet gedacht.
Wat is er, Phyllis?... Wal heb
je? vroeg hij. Ze kleurde, juist als zoo
even.
Er is niets... waarom zou er iets
zijn?
Je bent niet als gewoonlijk.
Toch wet.
Neen.
Willem keek haar aan en zocht haar
oogen. Glimlachend wendde ze die af.
Je briefje was een soort sommatie,
Phyleke, waarom wilde je me ontmoe
tenvroeg hij.
Weleenvoudig omdat ik je
wenschte te zienHadt jij dan niet T
minste verlangen mij weer eens te zien?
(Wordt vervolgd.)
