.museum te Breda bewaard. Hij stierf
iti 1617 en werd den Üen November
van dat jaar in de Oude Kerk begraven
Hét bedrijf werd voortgezet door zijn
zoon Michiel Burgerhuys, d.e tot zijn
dood in 1651 als klok- en geschutschieter
te Middelburg werkzaam was Behalve
een achttal kanonnen, geleverd in de
jaren 1621—1629, die in 1600 zijn ver
smolten, kennen wij van hem een tweetal
bellen en een groot aaulal klokken. Daar
van zijn de oudste de klokken te IJzen-
dijke en te Sint Anna ter Muiden, uit
1619; de eerste lieel't een fraai gecise-
leerden rand, een hertenjacht voorstel
lend, terwijl op de tweede het volgende
rijmpje is aangebracht, waarvan de groot
gedrukte letters lesamen hel jaar van
de vervaardiging aangeven.
Ons CLoCgesChaL
roept VLI en al
sint Anna Ier MVIen,
ras onbeswaert,
ter kerCkenwaert,
'hoort 's lieer-en woort hVIen.
Daarna volgen de klokken te Ivloetinge
en s-ïleerenhoek (1620), Zuidbaveupoort
te Zierikzee (1622), carillon van 18 klok
ten voor het raadhuis te Tholen (1627)
klok te Edinburg (1632), Ivloetinge (1632)
Aagtekerke (1634), Gastkuiskerk Zierik
zee (1635), Vrouwenpolder, Westkapelle
en Meliskerke (1636), Oostkapelle, Schip--
luiden en stadhuis te Middelburg (1638),
Brouwershaven (1641) en Nieuwerkerk
op .Schouwen (1645), die alle nog zijn
bewaard; de klokken van de beurs te
.Vlissingen en van de Vlissingsche poort
te Mideldburg, van 1634, en één voor
den markltoren in de plaats zijner in
woning, in 1642 gegoten, zijn niet meer
aanwezig. Van de beide bellen werd
een, een tafelbel, die nog berust in
burgemeesterskamer te Goes, in 1631
gegoten en werd de andere voor het
Schuttershof van Sint-Sebastiaan te Mid
delburg vervaardigd, en thans in de oud
heidkamer aldaar bewaard. Een klok van
onbekende herkomst uit 1632 is thaus,
gelijk voor eenigen tijd in dit blad werd
medegedeeld, als fabrieksbel bij de N.Y
Goudsche machinale garenspiunerij in
gebruik.
Dat de derde "klokkengieter Burger
huys, Johannes, een zoon van Miehei
was, is niet gebleken, doch. is in hooge
mate waarschijnlijk. Hij oefende, als ,,'s-
landsgeschut- en klockegieter", zijn be
drijf uil in het „giethuys", het voor
malige reventer der oude Abdij, waarvan
Smallegange's Chroniek van Zeeland 'n
afbeelding geeft. Tal van kanonnen moet
hij hier hebben gegoten, doch daarvan
is geen sptoor meer over. Van de talrijke
door hem vervaardigde klokken echter
zijn de meeste nog in Zieeuwsche kerk
torens bewaard. De oudste uit 1642,
hangt te Ouddorp, in hetzelfde jaar werd
een klok voor Ierseke gegoten. In 1643
volgden Biggekerke en hel landshuis te
Hulst, in 1646 Sint-Laurens. Ook Aar
denburg (1647), Hulst, (raadhuis, 1648),
Achterroehl (G.) (1649), onlangs ver
kregen uit Breskens, Zuidzande ,1659),
Zoutelande (1662), de Oostkerk te Mid
delburg (1663), Krabbendijk (1667), Sint-
Philipsland (2668), Nisse (1674) en Se-
rooskerke op Walcheren (1676; bezitten
nog alle een klok van dezen laatsten
Burgerhuys. Ook goot hij nog klokken
voor de Oude kferk (1646), de Zuster- of
Vischmarktkerk (1650) en de Fransche
kerk (1661) te Middelburg, die sindsdien
zijn verloren. In Schotland schijnen nog
veel Mokken van hem ,met een phoenix
gemerkt, aanwezig te zijn. Bewaard zijn
ook nog een fraaie tafelbel, naar het ont
werp van Johannes Loo ff in 1645 ver
vaardigd voor het Middelburgsclie Itui-
persgilde, en een dergelijke bel le ICo-
lijnsplaat, het volgend jaar door hem
geleverd.
Den 3en December 1676 is Johannes
Burgerhuys begraven in de Choorkerk
te Middelburg. Een verzoek van zijn we
duwe, Judith van Bruninck, aan de
Staten om de gieterij te mogen couti-
nueeren „door huilpe van een meester
knecht", werd [gewezen van de hand. Aan
de werkzaamheid der familie Burgerhuys
kwam dus een einde.
Eenige jaren daarna, in 1683, komt
Jaoob der Kinderen „ordinair geschut-
gieter" in de bronnen voor; dat hij' ook
als klokkengieter werkzaam is geweest,
bewijst een door hem in hetzelfde jaar
vervaardigde huisbel, die nog thans over
eenkomstig zijn oorspronkelijke bestem
ming in een fraai patriciërshuis te Mid
delburg wordt gebruikt. Terzelfder tijd
was ook Jasjier van Erpecom hier werk
zaam, van wiens Mokken te Grijpskerke
(1685) en Wissekerke (1686) bewaard zijn.
In het begin der achttiende eeuw Gillis
van den Gilde, van wien slechts een in
1710 gegoten klok te Nieuwdorp, afkom
stig uit een toren van 's Heer Abtsker.ke,
is overgeleverd. Omvangrijker Is het be-,
waarde oeuvre van Nicolaas Greve- de
Neder 1 andsch-Hervormde Kerk te Axel
(1717), die te Tholen (1726), Oud-Vosse-
meer (1717) Gapinge (1730) en Katten-
dijke (1734) roepen nog met haar Mokken
hun getrouwen ter kerke; in laatst ge
noemd jaar werd ook de Mok van Brou
wershaven door hem verbeterd. Johannes
la Forte gooi in 1756 of 1757 een klok
voor een toren te Retranchement en
in 1777, behalve twee ^koperen lezenaars
voor de Nederlandsch-Hervormde kerk
te Aardenburg, de kleine klok, die nog
in den prachtigen kerktoren te Kruinin-
gen hangt.
Waar deze klokkengieters hun bedrijf
hebben uitgeoefend, is mij niet gebleken.
Het oude reventer, door Burgerhuys ge
bruikt, was in de eerste helft der acht
tiende eeuw als pakhuis aan particulieren
verhuurd en was tegen het midden der
eeuw ingericht tot hoofdwacht cn stal
voor de ruiterij In 1754 echter werd
er wederom de gieterij in gevestigd, toen
aan Michiel Everhardt en Pietcr van Bcl-
zen het gebruik van het giethuis werd
toegestaan, miste vodf iedere 1000
pond wegens, dat gegoten werd, aan de
stad betalende 1 Vlaams, sullende het
gebopw op stadskosten water- en wind-
digi werden gehouden en de ovens ins
gelijks werden gcmaakl, dog het onder
houden der ovens sal voor luin rekening
sijnBovendien werd hun in 1755 300
pond geleend, welk bedrag tien jaar later
geheel blijkt afgelost. Poeier van Belzen
trok zich in 1759 uit de combinatie te
rug; Everhardt zette de zaken nog een
kwart eeuw alleen voort. Het stadsbe
stuur was hem bij de uitoefening daar
van in alle opzichten behulpzaam; in 1760
werden de tresoriers gemachtigd, ten zij
nen behoeve in het giethuis te maken
„een zware boormolen en vier boortan-
gen tot het gieten van zwaar geschut",
waarvoor de le betalen retributie werd
verhoogd lot 3 Vlaams. Iu 1784 kreeg
hij een voorschot ,om aan de gesHïut- en
klokgieferij de noodigq verandering te
kunnen maken, ten einde grooter ge
schut te kunnen gieten En al schijnt
hiervan niets bewaard, dit deel van het
bedrijf is vermoedelijk van grooter om
vang geweest dan het gieten van MoMcen.
Ten minste, hiervan is zeer weinig be
waard, Te samen goten Everhardt en
van Belzen in 1759 nog de klok voor de
Neder 1 a nd s ch -Hervormde Kerk, die ver
leden jaar bij den noodtotügen braud in
korten tijd geheel versmolt; Everhardt
alleen heeft iu 1775 een klok gegoten,
die nog in het torentje der Nederlandsch-
Hervormde Kerk te Koudekerke hangt.
Het gebouw, waar intermit tee rend het
bedrijf was uitgeoefend, werd in 1786 als
bergplaats voor stadsmaterialen aange
wezen en werd in 1864 tot gymnastiek-
school ingericht, voor welke bestemming
het nog heden dient Aan het klokkengie
ters-werk, dat bjjkans twee eeuwen te
Middelburg heeft gebloeid, kwam dus in
eerstgenoemd jaar een einde.
ONDERWIJS.
Benoemd tot leeraar aan de Rijks
kweekschool te Assen, de heer J. Mos,
te Middelburg (Ned.)
Te Utrecht slaagde voor het exa
men Fransch L. O. mej. J. M. Polderman,
van Koudekerke.
Geslaagd te Rotterdam, voor het
examen nuttige handwerken, mej. J. A.
P. Bijlo. Dreischor.
Geslaagd te Rotterdam voor het
examen hoofdakte, de heer J. P. Kake-
beeke, Biervliet.
VERKEERSWEZEN, POST EN
TELEGRAFIE.
Ind. Stoomvaartlijnen.
Kawi, st. 8 Augs. van Rotterdam naar
Batavia.
Enggano, 7 Augs. le Sabang, Amster
dam naar Batavia.
Prinses Juliana, p. 7 Augs. Gibraltar,,
Amsterdam naar Batavia.
Tjipanas, 8 Augs. te Port Said, Am
sterdam naar Batavia.
Ternate, p. 8 Augs. v.m. 2 u. Oues-
sant, Roilerdam naar Java.
Prins der Nederlanden, p. 7 Augs. Pe-
rim, Amsterdam naar Batavia.
Rhea, 8 Augs. van Amsterdam naar
West Indiè.
Patria, 8 Augs. v.m. 8 u. te Rotterd.
van Batavia.
Batoe, 7 Augs. van Padang, Amster
dam naar Batavia.
Bengkalis, 8 Augs. 'te Marseille, Java
naar Amsterdam.
Stoomvaartlijnen op
Noord-Amerik'a.
Leerdam, 7 Augs. van Vera Cruz, New
Orleans naar Rotterdam.
Veeudam, 6 Augs. n.m. 6 u. 34 m
140 mijl Z. W. van Valentia, Rotterdam
naar New-York.
Nieuw Amsterdam, wordt 10 Augs.
v.m. 6 uur te Plymouth verwacht, New-
York naar Rotterdam.
Rotterdam, 7 Augs. n.m. te New-York
van Rotterdam.
LEGER EN VLOOT.
Eerste luits. J. van Waning, van
het 14e en J. van Haarst van het le
reg. inf., worden van 1 October tot en
met 27 Febr. d.a.v. bij de militaire
gymnastiek- en sportschool te Utrecht
gedetacheerd.
Hoofdoff. van den marinestoomv,-
dienst 2e lel. H. J. Schreuder wordt
tegen October uit Oost Indiê terugver
wacht.
Off. van den marinestoomvjdiensl
le M. M. II. van der Hoeven wordt van
Hr. Ms. wachtschip te Willemsoord over
geplaatst aan boord van Hr. Ms. pant
serschip Tromp.
Bij beschilcking van den minister
van marine a.i., zijn met 24 Augustus a.s.
geplaatst bij de marinekazerne te Wil
lemsoord de kapiteins-luit. ter zee "Wi. O.
A. Vink en A. Seret, onderscheidenlijk
als commandant en als eerste-officier;
de luitenants ter zee 2e kl. F. S. C.
baron van Randwijck, F. H. Vermeulen,
J. H. van RinMiuvzen; de Je luit. der'
mariniers F. C, W. Mi'chaëliS, de 2e luit.'
der mariniers L. Langeveld, de officier:
van den marine-stoomvaartdienst 2c M.
F B. Crane en de officier van adm. le M.
F. A. Kulin
zijn de luitenants ter zee 2e kl. der
marine-reserve J de Visser, T. O. van
Driijimelen -en H. Landman geplaatst
resp. den 15en Augustus a. b. vgn Hr
Ms. Z 4, den 17 Augustus a. b. van nr.
Ms. Z 3 en den 20en Augustus a. b. van
Hi-. Ms. „Hydra".
LANDBOUW.
Zuid-Afrikaanse he Landbou
wers in Zeeland.
Als wij ons neerzetten om een en an
der mede le deelen over den tocht, die
de Afrikaanders Zaterdag hebben ge
maakt, willen wij nog iets over den
autotoer van Vrijdagavond door Wal
cheren vertellen en wel dat verschil
lende der lieeren ons verzekerden, dat
'1 eiland een bijzonder goeden indruk op
hen had gemaakt, vooral door hel goed
onderhouden van boerderijen en lan
derijen en het vruchtbare van den bo
dem. Ook de nette dorpen en de mooie
stad Middelburg hadden de "heeren met
belangstelling bij hun doorril in oogen-
schouw genomen.
Na het goede diner in liet hotel
Britannia en een verkwikkende» slaap
aan boord van de mailboot, zijn de
gasten, wier aantal tot 10 was toege
nomen doordal enkele uit Parijs naar
Vlissingen waren gekomen Zaterdagmor
gen te 9.04 per trein naar Goes getrok
ken. Aan het station aldaar wareu ter
begroeting aanwezig de heeren mr P.
Dieleman, voorzitter, Tj. E. B. Kielslra,
secretaris, W Kakebeeke, vice voorz
en Jac. Welleman, lid van het Dag. Be
stuur der Z. L. M., I. G. J( Kakebeeke,
inspecteur van den Landbouw, Mcsu en
van der Plassche landbouw- en tuin-
bouwleeraren, P. Dekker, secretaris van
den Kring O. Z. B. van de Z. L. M. icn
nog enkele andere heerefn
Mei 14 door de eigenaren beschik
baar gestelde (auto's werd direct de tocht
door Zuid-Beveland aangevangen
Over 's Gravenpolder werd langs den
Koornpolder gereden, om zoo te lcomen
bij de Biezelingsche Ham, van waar de
gasten een jnooi uitzicht over de> Wester-
Schelde kregen verder ging het over
den dijk tusschen den Willem Aunapol-
der en de Breede Watering naar het in
laatstgenoemden polder liggende hofstede
van den [heer p [Scheele-dc Putter^
Nadat de gasten aan dezen vriende
lijken gastheer waren voorgesteld, begaf
men zich op den dorschvloer, waar de
officieele ontvangst door de Z. L. M.
plaats vond.
Het was üe heer Dieleman, die de
gasten welkom heette in het Oude Zee
land, met zijn rijten vruchtbaren bodem,
zijn goed klimaat, zijn uitnemenden land
bouw. zijn nijvere bevolMng. Spr, be
groet hen als vrienden en als een ver
want volk, ook al werd het samengesteld
uit twee 'deelen.
Hel waren de Hollanders cn Fran-
schen, die het volk van Zuid-Afrika
vormden .maar dit is ook in Zeeland
zoo. In Afrika heeft men Fransche na
men als Dubois, Joubert, maar ook Zee
land heeft Becu, de Hullu, Geschicre,
d'Huij, Fanoy enz. De twee stammen
groeiden tot één volk, één in geloof,
één in rustigen eerbied voor de wet,
maar vooral één in gevoel voor vrijheid
en onafhankelijkheid. „Even groolsch als
de vlakten ruim waren en wijd ,die zij
van lieverlede onttrokken hadden aan de
woestenij der natuur of dc woeste oor
spronkelijke bevolking", zooals het luidt
in een staatsstuk. Spr. herinnert eraan,
dat de Africanders zijn een volk van
trekkers. De groote trek over de Oranje
rivier en ten Oosten van de Drakensber-
gen is ook in Nederland bekend en nu
(rekken deze gasten zelfs naar Europa
en naar Zeeland. Intusschen heeft dit
volk op dien groolen trek voor zijn vrij
heid veel geleden. Zoo is er niet voor
niets hel dorpje We enen, niet zoo ge
noemd naar Oostenrijk's lioordstad, maar
naar het tooneel van jammer cn ellende
daar afgespeeld, toen de kaffers zoo-
velen der voortrekkers van de gasten
vermoordden. Maar ook heeft liet volk
zijn Dingaanslag, waar 16 Dcc. 1838 do
Zoeloekoning Dingaan met zijn leger van
10.000 man door 461 Boeren verslagen
en zijn hoofdstad verbrand werd. Zoo
kreeg het volk het met zijn bloed ge
drenkt Natal. En later trok het verder,
een deels over de Dralcensbergen naar
den Vrijstaat, anderzijds over de Yaalri-
vier Noordwaarts. En zoo is de Afri
kaansche Natie geboren en gelouterd
door het lijden en kan het nu zingen
Een ieder natie het zijn land.
Ons woon op Afrikaansche strand
Ver ons is daar geen beter grond
Op die wijde wereldrond
Trots is ons om die naam te dra
Van kinders van Zuid-Afrika.
Spr. wijst nu op do mooie en vriende
lijke taal der Afrikaanders en het treft
hem, dat ook in Zeeland, vooral op Wal
cheren, wordt gezegd Ons woon op
Zeelands mooie strand.
Ook de Zuid-Afrikaansche litteratuur
verstaat men hier en met een aanhaling
van. een gedicht over liefde van Sannie
Beyers, wijst spr. er op, dat het die
liefde is die met zooveel sympathie de
gasten doet ontvangen en begeleiden door
de Zeeuwsche landouwen, waarvoor ook
zoo is gestreden. Die strijd ging tegen de
zee en spr. wijst op de polders waaruit
Zeeland bestaat en die stuk voor stuk
op de zee werden veroverd. Daarom
leeft uien hier onder de zinspreuk „Luc-
tor et Emcrgo door de boeren zoo kern
achtig omgezet in „Lukt het vandaag
niet, dan lukt het morgen'' maar juist
vertaald „Ik worstel en ontzwera".
Spr. hoopt dat de gasten hier zullen
genieten cn lang een aangename herin
nering aan hun bezoek zullen behouden,
terwij! hij hun en hunne natie den grool-
slen voorspoed toewenscht, overtuigd,
dat door hun taai volhardingsvermogen,
hun groote werkkracht voor hun schoon
Zuid-Afrika alles zal reg komen.
Na ook de alleen Engelscli sprekende
gasten te hebben toegesproken, eindigde
de lieer Dieleman met het verzoek te
drinken op den Vrede van de mensch-
Ueid. (Luide toejuichingen).
Do heer J. P. Kiev tl h a n s, de lei
der van de Afrikaanders, nam hierop
het woord en zeide dat het volgens hem
beier is goed Afrikaansch, dan slecht
Hollaudsch tc spreken, al hoeft hjj zelf
zijn onderricht genoten op de Burger
school le Pretoria van Hollandsrhe lee
raren Maar bovendien, hij heeft zijn
eigen taal lief. Namens de Afrikaansche
boeren brengt liij dank voor de aangena
me woorden tot hen gericht Ook spr.
herinnert aan het oorspronkelijk samen
werken van Hollanders en Fransclien
totdat in 1820 daar ook de Engjelsclien
bij kwamen Nu zijn het alle goede Afri
kaanders, één volk, één natie. Men heeft
alom geleerd respect voor elkaar te heb
ben Spr. brengt ook thans weer "hulde
aan de Afrikaansche moeders, die zoo'n
groot aandeel hebben in den bloei van
land en volk. Zeker, het Afrikaansche
volk heeft strijd gehad, maar het vraagt
geen hulp bij anderen voor het oplossen
van zijn problemen. Hel volk heeft altijd
sympathie voor anderen, die dit ook doen
cn als er misverstanden zijn, moeten die
worden weggeruimd. Aüen zullen terug
gaan met groote erkentelijkheid voor het
Ncderlandsche .volk, voor de groote gast
vrijheid. naar hun eigen platteland, waar
echter ook bergen zijn. Spr. dankt nog
maals voor de hartelijke woorden. (Ap->
plaus).
Vervolgens werd buiten gelegenheid ge
boden een 20-tal paarden van het Neder-
landsche Trekpaard, Belgisch type, te
bewonderen. Deze dieren waren ten.
deele van den heer Scheele, ten deelé
van andere landbouwers uit de omgeving.
Algemeen roemden de gasten deze dieren,
terwijl zij ook hun groote tevredenheid
uitten over de wijze van voorbrengen
van een drietal vierspannen merries
Dat dit bezoek aan deze hofstede op
de gevoelige plaat werd vereeuwigd,
spreekt haast van zelfen ook dat daarbij
de aardige gastvrouwen in hun Zeeuwsch
costuum, ook een plaatsje kregen.
Te vlug kwam aan dit bezoek een ein
de en moesten de auto's worden beste
gen om den tocht weer voort te zetten
en over liet dorp Biezelingc, door Ka-
pelle, om met een mooicn omweg weer
Biezelinge te bereiken en 'vervolgens
over Schore, langs het station Kruinin-
gen, over Ierseke, Wemeldinge en Kloe-
linge naar Goes te rijden En steeds
hoorde men uitingen van groote voldoe
ning over hetgeen de gasten te zien werd
gegeven. Dat daar ook zaken bij waren,
die zij niet kenden, trok weer de ver
bazing der gastheeren. Zoo kende men
geen Mompen, geen houten schoenen,
zooals de Boeren ze noemden, maar ook
een der hier goed bekende landbouw
producten, namelijk karweizaad, was voor
hen een nieuwigheid.
Te Goes werd afgestapt bij het Hotel
„De Zoutkeet", waar spoedig kon wor
den aangezeten aan een goed verzorgde
lunch, waarmede de nieuwe directeur
van dit hotel, de heer J Hulsberger, ge
toond hoeft zijn vak volkomen te ver
staan, niet alleen waren de spijzen uit
stekend, maar ook do bediening vlug en
goed geregeld.
Tijdens den maaltijd nam de heer
Dieleman het woord om op de van
hem bekende wijze een dronk te wijden
aan de Afrikaansche vrouwen en wel
in het bijzonder aan die, welke, Jiaar
echtgenoot en op de reis vergezellen en
mede aan tafel zaten.
De lieer W. G. Ko n i n g sprak op ver
zoek van den voorzitter de alleen En-
gelsch sprekende gasten toe, waarbij hij
voornamelijk herhaalde, wat de heer Die
leman des morgens bij de officieele ont
vangst had gezegd.
Namens de Afrikaansche vrouwen,
sprak mevr. WeyensSmuls, de
oudste dochter van generaal Smuts on
bracht dank voor de woorden van den
heer Dieleman, om onder luide instem
ming te eindigen met een dronk op
Holland's eerste vrouw. H. M. Koningin
Willielmina.
De aanwezige Nederlanders zetten het
"Wilhelmus in. terwijl geroepen werd Le
ve Juliana.
De lieer Danken, directeur van den
"Wilhelminapolder liet daarop zijn waar
schuwende slem hooren, dat het tijd
was op Ie staan wilde men nog iets
van den polder zien en even daarna
zaten alle weer in de auto's, die nu
naar den Wilhelminapolder reden, waar
van een groot deel werd doorkruist, en
de gasten dus in de gelegenheid waren
dit grootste der Zeeuwsche landbouwbe
drijven te lecren kennen, wat voor hen
levens was waardeeren en bewonderen.
Halt werd gehouden bij de woning van
den heer Hanken en na vandaar uit een
wandeling (e hebben gemaakt naar de
veelioeve ter bezictiging van een mooie
collectie vee .werd in den tuin de fhee
aangeboden.
De heer Hanken vond gelegenheid er
op te wijzen, dat hij al dikwijls vreem
de gasten heeft ontvangen, ook eenmaal
een Zuid Afrikaander, maar eerst llians
voelt li ij goed. dat liet stamverwanten
zijn, die hem komen bezoeken. Spr.
wenscht de dames en heeren ook ver
der oen aangename reis toe
Thans nam het woord „Oom Piet
zooais de joviale Transvaaische boer en
zooals dc joviale Transvaaische boer en
oudslrijdcr voor de- vrijheid door zijn
tochlgenoolen werd gcuoomd n.l. de heer
Piet Vermaas .die zeide nu liet best
te voelen ,dat zijn grootvader een Neder
lander was. nergens is hij in zjjn leven
zoo gastvrij ontvangen als hier Aan de
organisatie, aan de eigenaars der „motor
karren'' aan allen brengt spr. hartelijk
dank. Een samenwerking als hier bestaat
zal goed zijn voor de toekomst.
Ook de 3i eer Kc ij nil a n s nam nog 't
woord om le wijzen op de groote waar
heid van het „Eendracht maakt Macht"
cu om er op le wijzen .dal als liet den
boer goed gaal, het iedereen goed gaat.
Ook vond hij gelegenheid zich te richten
ten tot den lieer Peder Jergensen, verte
genwoordiger van het Deensch Land-
bouwproefstalioen. die toevallig den tocht
ook medemaakte cn aan wien hij zijn
spijt uitdrukten, dal het plan om ook
Denemarken le bezoeken niet kon wor
den ten uitvoer gebracht. Met een drie
werf hocrah op de gastheeren eiudigde
spreker.
Hel werd tijd voor liet vertrek en
spoedig was men onder weg naai' Goes
Iiicr werd liet volgende telegram aan H.
M. de Koningin verzonden
„Die Sud-afrikaansche boeren wat tans
Nederland bereis en die gulle gasvrij-
lieid van die Nederlandse volk geniet;
wens hiermee hulic nederige erkentlik-
heid betuig vir goedgunstige vergunning
deur Uw majesteit aan ons toegestaan
om aanstaande Dinsdag deur Uw Ma
jesteit ontvang te word.
L. Kleijnhans.
Aan het station werd harrtelijk af
scheid genomen en herhaaldelijk hoor
den wij de verzekering van den diepen
indruk ,die het bezoek op de Zuid- \fri-
kaanders heeft gemaakt. Iu den trein van
5 03 naar Roosendaal was een waggon
voor de gasten gereserveerd, toen de
trein wegreed werd nog 'lang gegroet
en gewuifd en ook de gastheeren gingen
uiteen en zullen ook zij de aangenaamste
lierinneringeu aan dezen tocht met de
sympliatieke stamverwanten behouden.
De dames en lieeren aten in het sta
tion Roosendaal en gingen toen door
naar Den Haag.
BUITENLAND.
WEER EEN RELLETJE IN DEN
RIJKSD VG.
De nervositeit van de Kijksdagleden is
wel buitengewoon. Geen zitting zonder
spektakel.
Zaterdag zou het tariefontwerpi,in twee
de lezing behandeld worden. En daar alle
partijen verzamelen hadden geblazen,
was het er stampvol.
En reeds dadelijk lokte een voorstel
van de coalitie-partijen om den spreek
tijd voor iedere fractie op vier uur te
stellen een luidruchtig protest van de
oppositie uit tegen deze poging „om de
minderheid te muilbanden".
En dat werd nog erger toen de leider
van het Centrum, Fehrcnbach, brutaal
weg verklaarde dat uitvoerige debatten
toch geen zin hebben, daar er aan de
voorstellen toch niets te veranderen
valt. Minuten achtereen duurde het la
waai. waardoor heen machteloos de bel
van den voorzitter klonk.
En zoo ging het voort. Toen rijks
kanselier Luther het woord kreeg voor
liet afleggen van een regeringsverklaring
drongen communisten scheldend om hem
heen. En telkens werd hij onderbro
ken door een storm van protesten van
links.
Kort voor dr. Luther zijn rede be
ëindigde, drongen de communisten an
dermaal voor het spreekgestoelte samen
en dreigden hem met him vuisten. „Af
treden!- aftreden!" brulden zij hem toe.
Van rechts werd hierop geantwoord
„Smijt ze er uit!" wat weer woedende
protesten van links ten gevolge had.
De rede van den rijkskanselier werd
door de coalitiepartijen met langdurig
applaus, door de sociaal-democraten met
luid gesis en door de communisten met
foei-geroep ontvangen. Andermaal stel
den de oppositiepartijen daarom voor. dc
zitting te verdggen, ten einde de fracties
in de gelegenheid te stellen de rede van
den rijkskanselier le bespreken. Ook dit
voorstel werd tegen de stemmen der so
ciaal-democraten, democraten l"en com-
muriTsten verworpen.
Het zakelijke in de meedeelingen van
Luther was voornamelijk de verklaring
dat de beslissing, die thans zal vallen
nog geen principieele beslissing over het
toekomstige Duitsche tariefsysteem is.
daar men hier slechts te doen heeft met
wetsontwerpen van voorloopigen aard.
Een onverwijlde afdoening is echter
noodzakelijk, ten einde de in oorlogstijd
uitgevaardigde in- gn uitvoerverboden te
kunnen afschaffen en tevens "met het oog
op de onderhandelingen over het sluiten
van handelsverdragen.
BRIAND NAAR LONDEN.
Vandaag gaat Briand naar Londen, ver
gezeld door Bertelot. ter bespreking met
Chamberlain van het antwoord op de
Duitsche nota inzake het veiligheidspro
bleem
Die besprekingen fnoeien plooien glad-
