KAHREL*5 THEE
Kiespijn
Ho. 147.
Donderdag 25 Juni 1925
91
168' Jaargang.
IDDELBURGSCH
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Stemt Woensdag 1 Juli op
LIJST No. 20.
de candidaatlijst van den
VRIJHEIDSBOND
welke de volgende namen bevat
1. Dresselhuijs, H. C., 's'-Grave»hage.
2. Westerman, Joh., 's-Gravenhage.
3. Bierema, S. E. B., Usquert.
4. Eerdmans, B. D., Leiden.
5. Teenstra, E. M., 's-Gravenhage.
6. Roos, C. G., Ylaardingen.
7. Pattist, J. N., 's-Gravenhage.
8. van Straaten van Nes, J. H., Bos
koop.
9. van der Weijde, A., Zierikzee.
10. Kerbert, J. J., Monster.
Wijst uil deze candidaten één aan,
door het blokje bij zijn naam in te vul
len. Voorkeurstemmen kunnen van groo-
ten invloed zijn bij tiet ontstaan van va
catures.
KAMEROVERZICHT.
Eerste Kamer.
Zitting van Woensdag.
Het ongunstige afdeellngsverslag over
het initiatiefvoorstel van mej. Wester
man inzake de wedertoelating van het
Fransch in de twee hoogste klassen der
lagere scholen, deed reeds het ergste
verwachten, dat dan ook gister gebeurde:
mei 2115 stemmen werd het voorstel
verworpen.
Hel debat begon zelfs met een zeer
onvriendelijk oordeel over de voorstel-
ster. De heer De Vos v. Sleeuw :j k
meende er „een politiek gauwigheidjej"
in te moeten zien, en haalde als bewijs
daarvan aan een opmerking van een
schrijver in „de Vrijheid". Het was een
beetje mal. Want mej. Wiesterman is
zeker wel een van de minst politiek
aangelegde Kamerleden, en er zullen
wel weinig personen zijn, die haar ver
denken naar „een politiek fortuintje"
te zoeken. Ze zei dan ook in haar
repliek dat die onvriendelijke woorden
haar een kijkje op de politiek hebben
gegeven dat haar leed heeft gedaan.
In ieder geval was de heer de Vos
van meeniug dat een Kamerlid niet „een
ontwerp in elkaar moet flansen", maar
dat er gewacht had behooren te worden
tot de Minister klaar was met zijn on
derzoek. 4
Ook de heer De Jong (R.K.) wilde
het oordeel over de verschillende bij
deze kwestie rijzende vragen niet uit
handen der regeering nemen. En de
heer De Zeeuw bracht als sociaal de
mocraat de verschillende bezwaren naar
voren ,die door zijn partijgenooten oók
in de Tweede Kamer zijn te berde ge-
brcalit,
Daarentegen werd het ontwerp ver
dedigd door de heeren Iieerkens
T h ij s s e n en S m e e n g e en ook door
den heer v. d. Hoeven, die heel an
ders bleek te oordeelen dan zijn par
tijgenoot de Vos v. Steenwijk, en o a. in
het licht stelde dat deze zaak vóór 1
Septepler geregeld moet zijn, en dat de
Minister in wien hij volle vertrouwen
heeft ,er dan misschien niet meer is.
In haar repliek heeft mej. Wester
man o.a. doen uitkomen waarom zij het
voorstel indiende. Zij was eerst van mee
ning, dat de Minister het moest doen*
maar deze maakte geen haast. En toen
aan spr. na tal van bezoeken aan het
departement bleek dat er niets kwam
van een voorstel dat vóór September
moest afgehandeld zijn, heeft zjj er een
voorstel van gemaakt.
Wij meldden gister te onrechte dat
de defensiemaatregelen in verband met
de drooglegging van dé Zuiderzee z. li.
st. werd aangenomen. Er waren 23 stem
men voor, en 6 tegen, n.l. sociaal de
mocraten en vrijz. democraten, benevens
de beer Smcenge-
De militaire pensioenwetten werden
na eenige discussie aangenomen met
2313 stemmen.
BINNENLAND.
De toezegging, die de Duitsche regee
ring destijds tegenover Hr. Ms. gezant
te Berlijn heeft gedaan, waarbij een
voor de Nederlandsche belangen bevre
digende regeling van de kwestie der uit
zonderingstarieven op de Duitsche
spoorwegen voor transporten uit het
binnenland naar de Duitsche havens in
uitzicht werd gesteld, zijn sedert dien
ten deele ingelost, doordat van l*iia
1925 af vijf uitzonderingstarieven wer
den ingevoerd voor transporten van het
Duitsche binnenland naar de Nederland
sche havens. Inlusschen is dit slechts
een ^gedeeltelijke tegemoetkoming aan de
dezerzijdsche aanspraken ter zake, waar
in niet kan worden berust.
In verband hiermede kan de eerst-
ondergeteekendc mededcelen, dat <Ic be
sprekingen met de Duitsche regeering
worden voortgezet, ten einde le trach
ten, het daarheen te voeren, dat voldoe-1
ning aan de Nederlandsche verlangens-
wordt verkregen.
Uit Stad sn Provincie.
DE UITZONDERINGSTARIEVEN OP DE
DUITSCHE SPOORWEGEN.
De ministers van builenlandsche za
ken en van arbeid, handel én nijverheid
hebben op de vraag van het Eerste
Kamerlid van Lanschot betreffende den
nadeeligen invloed, dien het verkeer
over de Rolterdamschc haven onder
vindt van de uitzonderingstarieven op de
Duitsche spoorwegen voor transporten
van het binnenland naar de Duitsche
havens, Tiet volgende geantwoord:
Ged. Stalen van Zeeland, hebben de
redactie van hun besluit van 19 Septem
ber 1924 (waarbij sub. II, met ingang
an 1 Januari 1925, tol wederopzegging
op nieuw ontheffing is verleend van het
verbod, in 1 *oor wat betfeft de kunst
wegen in Zeeuwsch-Vlaanderen onder
oorwaarde, dat het harnas, dc zwing en
de trelcknuppel worden bevestigd onmid
dellijk op of in den korten dissel, welke ten
minste 1 M. moet uilsteken builen de
sleuf, waarin hij bevestigd is, aldus gewij
zigd:
dal sub. II, slot, gelezen wordt „on
der voorwaarde, dat het harnas, de
zwing of de trekknuppel worden bevestigd
onmiddellijk van voren aan of op den
korten dissel eu wel op een der twee
wijzen als aan ommezijde is-aangeduid,
terwijl de dissel ten minste 1 M. moei
uitsteken buiten de sleuf, waarin hij
bevestigd is."
In aansluiting aan- on in verband
met dc reeds door ons vermelde circu
laire van den Minister van Binuenland-
sche Zaken cn Landbouw, betreffende
behoud van natuurschoon hebben Ged
Staten van Zeeland gemeld goed te
doen nog eens de aandacht van de col
leges van B. cn Wi. te vestigen op de in
deze Provincie bestaande Provinciale
Zeeuwsche Schoonheids- en Archaeolo-
gische Commissie.
Zooals uil 's Ministers circulaire blijkt,
komt het dezen gewenscht voor, dat de
oprichting van plaatselijke vcreenigingen,
die het .behoud van natuurschoon be
oogen, zooveel mogelijk wordt bevorderd.
Deze plaatselijke vereenigingen nu
zouden met bovengenoemde Provinciale
vereeniging voeling kunnen houden cn
samenwerken, wal wellicht aan hel be
oogde doel bevorderlijk zou kunnen zijn.
De aandacht wordt voorts nog ge
vestigd op het heslaan der vereeniging
lol behoud van Walcheren's natuur- cn
stedenschoon „Nehatennia", waarvan de
heer O. van Bruggen, architect te Goes,
secretaris is.
Uit Middelburg
In de gehouden ledenvergadering
van het departement Middelburg der
Nederlandsche Maatschappij voor Nijver-,
beid en Handel werd de heer W. Berde
nis van Berlekom lid van het Hoofdbe
stuur tot bestuurslid van het departe
ment verkozen en lot afgevaardigde ter
A. V. te Enschede.
Utt Walcheren.
Woensdagavond sprak de heer A.
Colijn, lid der Tweede Kamer voor een
40-tal toehoorders in de Ger. Kerk te
Wi e s t k a p e 11 e.
Nadat de heer Colijn door den lieer J.
Kooiman was ingeleid, ging spreker na,
wat de Christel, regeering in haar re-
geeringspcriode heeft gedaan.
Meer .uitvoerig besprak hij het optre
den van den min. van financiën.
Door ,ecn drietal der aanwezigen wer
den vragen gesteld, die door den spre
ker werden beantwoord.
Uit Zuid-Bereland.
Te Enschedé is plotseling overleden,
50 jaar oud, de lieer A. Th. A. Waglho,
burgemeester van Diepenheim, en be
vorens le KI o e t i n g c
BesmetteLijke ziekten.
Het aantal gevallen van besmettelijke
ziekten over de weelc. van 14 tot en met
20 Juni in de prov Zeeland bedroeg:
Roodvonk Hoedekenskerke 1.
Diphteritis. Middelburg 1.
HENRI TER HALL EN DE YRIJIIEIDS-
FILIM.
In dc geheel bezette zaal van Streng-
holl's Bioscoop alhier, lieeft gisteren
avond hel lid der Tweede Kamer, de
heer Henri Ter Hall een verkiezingsrede
gehouden, als een toelichting lot de z.g.
Vrijheidsfilm, ontworpen vanwege den
Vrijheidsbond.
Iteeds door het revue-achtige karakter
van deze film, was ook de rede van den
heer Ter Hall een aaneenschakeling van
korle besprekingen van zeer vele zaken,
op populaire wijze verteld, gekruid met
grappige opmerkingen. Dat Minister Ruys
de Beerenbrouck eigenlijk meubelmaker
had moeten worden omdat hij zoo goed
oude kabinetten kan krammen,— zij alp
een voorbeeld daarvan genoemd. Maar
we dienen er dadelijk bij te voegen dat
het slechts nu en dan zoo was. Bij v
schillende onderwerpen sprak de heer
Ter Hall met den zakelijken ernst jüe
hem ook in de Kamer het oor der leden
verschaft. Alleen deed hij hel hier in po-
pulairen trant. En daar gaf hem de film
ook alle aanleiding toe, want ook die gaal
niet diep, al moet erkend worden dat dc
ontwerpers er met bijzondere vindingrijk
heid in geslaagd z>jd> kwesties in beeld te
brengen, waarvan men zou meenen dat
ze er zich heel slecht toe leencn. Maar
symbolische tafereelen, die vooral aan
de revue deden denken, en dim ook be
wegende cavicaturen, hielpen mee de
strekking aan te geven, die trouwens
duidelijk is door de lusscheuschriften.
Zoo werd behandeld de nationale ont
wapening, de vrijhandel, de arbcidsbe-
lemmeringen door le strenge handhaving
der Arbeidswet, de bureaucratie, de vele
daardoor dure kleine scholen, de
drukkende belastingen enz. enz.
Als filmbeeld was o.a. goed geslaagd
de geschiedenis van den fabrikant die
een groote order uil het buitenland krijgt,
maar tevergeefs wacht op de toestem
ming tot het daarvoor noodige overwerk,
totdat de buitenlander niet langer kan
wachten. Het geval berustte op werke
lijke gebeurtenissen, maar werd aardig
geïllustreerd doordat men ook zag hoe
langzaam het ging met den brief van den
fabrikant op den tocht langs de vele
bureaux A an het Ministerie, die cr zich
mee le bemoeien hadden. Ook geslaagd
en ook historisch, was het tafereel van
den fabrikant, die op oen drukken mor
gen wordt opgehouden door dc komst
achtereenvolgens van zeven inspecteurs
van verschillende 'diensten
Van al de in beeld gebrachte kwesties
roerde de heer Ter Ilali enkele hoofdpun
ten aan. waarbij hij o a, opmerkte dat hij
geen politicus is.
Aan hel slof stelde hij in 't licht -
om te voorkomen dat uit den slotzin van
het hoofdartikel in ons blad over
Keuze" misverstand zou ontslaan dat
de Vrijheidsbond hier twee lijsten heeft,
n.l. no 26, waarop de heer Dresselhuijs
als eerste staal, en no 25, waarop de [heer
Ter Hall no. één is, cn waarop mede een
aantal andere middenstanders zijn ge
plaatst.
en aangezichtspljn verdrijft men het
beste door SanapS in-Tabletten (Mijn-
bardt). Per glazen Buisje 75 ct. Bij
Apoth en Drogisten. Ing, Med
I REDE PROF. SLOTEMAKER DE
BRUINE-
In een druk bezochte vergadering in
het Schuttershof alhier, sprak gister
avond vanwege de Chr. Hist. Unie, afd.
Middelburg, Prof dr. Slotemaker de Brui
ne van Utrecht, over het onderwerp
Democratische Polilick, na ingeleid te zijn
door ds. M. van Empel.
Prof. Slotemaker de Bruine (mei ap
plaus begroot), zei dat hij op zijn waarlijk
niet kleine lijst van spreekbeurten, reeds
dadelijk eenige plaatsen gereserveerd had
voor Zeeland, en dit hierom, daar hij aan
Zeeland zijn benoeming (volgens spreker
zonderlinge benoeming) lot Eerste Ka
merlid te danken had
Dezen avond zal spreker behandelen
het streven naar democratische politiek
in onzen legenwoordigen toestand. Ach
ter het woord democratische politiek stelt
spr een vraagteeken. Is democratische
politiek gewenscht en mogelijks Deze
vraag is noodzakelijk met het oog op de
komende stembus De welbewuste kiezer
zal immers zijn stem uitbrengen in ver
band met eenig perspectief, dat hem ge
opend wordt en nu vraagt men zich af
kan dat perspectief liggen in aangekon
digde democratisch© politiek? Spreker
wijst er op dat er zekere matheid is in
het politieke leven Daar wordt niet ge
vonden die felle hartstocht, die vorige
verkiezingen kenmerkte. De oorzaak
[daarvan wordt gezocht in het stelsel van
Evenr Verlegenw. Het gaat hier niet zoo
zeer om den jiersoon als wel om de
partij, waardoor de verkiezing een ©enigs
zins onpersoonlijk, vaag karakter draagt.
Ecu meer op den voorgrond tredende
oorzaak is echter deze, dal we leven in
een economisch zeer gedrukten lijd Eco
nomische oorzaken dwingen tot hande
lingen, die men feitelijk niet wenscht,
doch die door economische omstandig
heden vereisclit worden. Men vraagt nu
naar een weg Ier verlossing daaruit. En
het antwoord zou dan luiden dc demo
cratische politiek.
Dan wordt de gedacht© verdedigd, dat
de politieke groepeering in het parlement
gewijzigd dient te worden. Niet de schei
ding links-rechts, doch democratiscll-con-
servalief zou de juiste zijn; het geestelijk-
principicele verschil moet in de politiek
verdwijnen.
Daartegenover moet echter gesteld
worden dat de tegenstelling democratisch
conservatief in den legenwoordigen tijd,
d i. mei hel oog op de komende vier ja
ren, zoo goed als geen inhoud heeft; de
uitdrukking democratisch heeft thans
geenerlei zin En dat heeft twee oorzaken
cn wel vooreerst een economische en ver
volgens een zielkundige. De op den voor
grond tredende yraag in Nederland is
thans Wilt ge een sluitende begrooting?
Dit vraagstuk is van het allergrootste be
lang, daar het een volksbelang geldt en
alle vragen zijn daaraan ondergeschikt,
en wat meer zegt worden daardoor be-
heerschl, krijgen zoodoende een ander
karakter. Ter verduidelijking worden twee
voorbeelden gesteld Vooreerst de laat-
wijziging van de onderwijswet, waar
hij het aantal kindeven per klas verhoogd
wordt en de mogelijkheid wordt gegeven
tot afschaffing van het zevende leerjaar
Los van alle feilen, is het voorstel aller
ongelukkigst, doch gezien d© economische
omstandigheden, is het strikt noodz.ake-
lijlc. Hetgeen de Regeering dan ook er
kent, daar deze maatregel volgens de"
wet zelve, slechts tijdelijk zal duren en
wc! tot 1 Jan. 1930.
Als hef tweede voorbeeld (meer op
zielkundig terrein) dient de ontwapo-
ningsgedachte Men beweert dat deze ge
dachte democratisch is. doch zij heeft
met democratie hoegenaamd niets uit 4e
staan. Ten onzent wordt campagne ge-
■oerd tegen den oorlog omdat zij zoo
vreeselijk gruwelijk is, een kenmerkend
verschijnsel van alle ua-oorlogsche tijden.
Dit is echter oppervlakkig. Niet het ge
voel, maar hel geweten dient ons te zeg
en, dat de oorlog vervloekt is Immers
niet met machtsmiddelen, maar door
middel van recht zal het geschieden.
Daarnaast slaat de eisch van onmiddel
lijke nationale ontwapening. Onze prac-
lische zin zegt ons dat nationale ontwa
pening niet leidt tot wegneming van den
oorlog.
De onmogelijkheid der democr. politiek
blijkt uit de verkiezingsprogramma's.
Waar dan veelal aan een democr. kabinet'
als eischcn gesteld worden nationale ont
wapening, organisatie van hel bedrijfs
leven, siaatspensionneering, intrekking
tarieiwet, opheffing verschillende accijn
zen, inkrimping slaalshuishouden
Doch in de verschillende programma's
wordt een mogelijkheid van uitvoering
niet aangewezen en wil men den kiezers
ecu perspectief openen, dan moet de ver
wezenlijking daarvan binnen de komende
jaren toch mogelijk zijn.
Mr. van der Laan heeft in een Dinsdag-
avoud j l te 's Gravenhage gehouden
rede de practische verwezenlijking be
toogd. Aan de hand van verschillende
cijfers loont spr. dat deze oplossing tol
de onmogelijkheden behoort.
Staatspensioen aqjit spr. ecu groot na
deel, daar het moreel van het grootste
belang is, dat ieder zichzelf een goeden
ouden dag bezorgt
Verder is het verderfelijk dat de sala
riskwestie in de politiek wordt betrokken.
Er moet niet gestemd worden met het
oog op materieel voordeel Voorop slaan
principieel© overwegingen, die dan ook
den doorslag dienen te geven. Prinoipi-
eele politiek sta op den voorgrond. Be
hartiging van stoffelijke belangen alléén
tot verhooging van geeslelijk leven; zoo
doende bevordert men de wiire demo
cratie. (Applaus).
Ds. van Empel zegt Prof. Slotemaker dc
Bruine dank voor zijn rede.
Prof. Slotemaker de Bruine eindigde
mol dankzegging.
VERKIEZINGSWED!-RtUmER EN
ROMANS.
Gisterenavond sprak voor de afd. Mid
delburg der R K. Staatspartij alhier
de heer L. .1. Fruylier.
Spr. begon met te zeggenldaf er van
de 29 partijen, in ons land slechts 7 be-
langsijk zijn De andere beslaan slechts
om verdeeldheid te zaaien, of hel is
hun om eén zetel te doen.
Vervolgens gaf spr. een uiteenzetting
van dc verschillende partijgroepen, en
ging daarna over tot een historisch over
zicht van de politiek der verschillende
partijen, gevoerd sinds 1840, en speciaal
die der R. K. Staatspartij. Het belangrijk-
DE BESTE 1
Verkrijgbaar voor engros eu detail bij
de firma Gebr. STEENLAND. Station
straat MIDDELBURG.
(Ing. Med.)
ste punt in haar geschiedenis if> de grond
vesting der coalitie door dr Schaepman
on dr Kuyper in 1887. Wat betreft het
heden, staal ook nu hei katholieke volk
eensgezind achter de R.K Staatspartij.
Deze eensgezindheid is in het verleden
gebleken, dat zal zij ook in de lockomst
doen.
Spr wijdde daarna uit over de Obris-
ij'.e hei i o.cn <i r R K Staatsparty,
en wees op de scheidingslijn tusschen
links en rechts. De liberalen erkennen
huwelijk ni\ als sacrament, zij voe
den hun kinderen op tegen God.
Daarna was hel woord a in I Romans,
A r. wees allereerst op de tweespalt in de
I!* K. Staatspartij. Er moet eenheid zijn.
I)e Volkspartij beweert meer domocra-
lis.ch en meer katholiek te zijn Zij drij
ven den eisch tot processievrijlu-id op
dc spits. Dat is overdreven katholicisme.
Spr. acht een samengaan van goede ka
tholieken met de S D A F onmogelijk.
Spr wilde voor zijn eigen nering opko
men en weuschle, ondanks hel coalitie
verband, Nolens sterker dan Colijn
De S D A P is in haar vooruitgang
teleurgesteld Zij heeft nog en ideaal,
n 1. een ministerie met socialislische mi
nisters en wil daartoe met de R K sa
mengaan Zij is bereid daartoe alle won-
schen der R K in te willigen Maar de
vervulling van alle katholieke weuschen
willen de katholieken niet ontvangen uit
de handen der S P. A P. Tusschen de
It K. en socialisten is geen enkel aan-
knoopingspunt
Omdat enkele weuschen niet zijn inge
willigd, moet echter de coalitie niet den
Tug worden toegekeerd.
Spr wees op lie(ge.en de laatste jaren
reeds is veroverd. 80 j ren geleden had
slechts één katholiek zitting in do Stalen
Generaal. Het hoogste ideaal dal is be
reikt, Is op onderwijsgebied de R K.
Universiteit le Nijmegen
Spr eindigde met een opwekking voor
dc a s. verkiezingen
DE Z. IL.11. TE KRUININGEN.
De R ij l o e r
Do pij feesten als deze behoorende
rijtoer is, laten wij het direct maar
constateer en, een groot succes gewor
den. Op het terrein der tentoonstelling
stonden tegen 2 uur ruim 60 wagens,
waaronder enkele groote bussen, gereed
en die waren spoedig bezet De tocht
ging eerst over Schore, Biezelinge en
Kapcllo naar WcmeldingC, waar even
werd halt gehouden en in ieder der
auto's werd door eeu vriendelijkeschoo-
ne Zeeuwsche in het toch altijd zoo
pakkende cosluum een groote mand ker
sen afgegeven, die zich op den verderen
tocht uitstekend deden smaken. Van
Wemelaiuge ging liet over Ierseke en
Krabbendijke. waar de voorzitter van den
kring den scepter zwaait, naar de Bath-
poldecs, waar bij de wouiug van den
directeur, den heer Koning, die zich hier
tegenover allen men had hier de
auto's verlaten als een royaal gast
heer deed kennen, terwijl hij voor een
welkome bediening door het schoone
geslacht had zorg gedragen Bovendien
gaf de heer Koning' voor de landbou
wers nog een leerzaam lesje in practi
sche bedrijfsinrichting, door de demon
stratie van een door paarden getrokken
ken katrolleninriohting voor tiet in
slechts twee tempo's lossen van een
voer hooi of stroo
Na dit welkome oponthoud werd ge
reden door den Bathpolder en over den
overweg bij den Scheldedani, waarover
verschil beslaat met de Spoorwegen, die
het maken van dezen overweg tot een
openbaren tegenwerken, niettegenstaande
het hier domeingronden betreft
liet ging nu den nieuw bedijkten
Kreekrakpolder in naar het deel van Zee
land, dat aan de overzijde der Schelde
ligt, om nog even op Brabantsch grond
gebied te koinen en hij Woonsdrecht
weer in de richting van Zuid-Bevelaud
terug te keeren over den officieelen ver
bindingsweg tusschen beide provincies.
Hol ging nu weer over Krabbendijke en
Waarde naar Kruiningen terug, welke
thans geheel in feestdos gestoken plaats
te ruim kwart over 6 werd bereikt Tij
dens den geheelen tocht was de volle
medewerking der bevolking en vooral
haar medeleven gebleken door hel ge
juich bij het passeeren cn het op vele
plaatscu ontplooid zijn der vadcrland-
sche driekleur, terwijl de rit aan de