•de prijs is stabiel gebleven, wat vooral te danken is aan de warmte, waardoor Noorschc import was buitengesloten Met de feestdagen is zeer veel verzonden en de voorraden zijn zeer geslonken. De maand Juni is voor de visschcrij geslo ten,- daarna mag weder gevischt worden van 1 Juli—15 Augs. Oesters. Uit Ierseke werden verzonden dn Mei 1925 naar: Nederland 8006 oes ters, België 10.000, Duitschland 1050, Engel. 268.220, totaal 287.276; vorig Jaar Mei 193.152. De Kreeftenvisscherij. Men meldt uit Zeeland aan dc N. R. Crt.: De maand Mei heeft voor een mooi deel uitstekend vischweer gegeven en dit is o.m. ook op de kreeftenvisscherij van invloed geweest, een dier dat nu eenmaal ook zeer gevoelig is voor da temperatuur. "Bij het nagaan der wcekbc- sommingen zal men gemer&t'hebben, dat de vangst niet oxiDtrvrcdïgend was, maar dat de prijzen laag waren, natuurlijk on der invloed van ooncurrenlie. Thans is de vangst tijdelijk gestaakt, want de ver- eeniging van 'belanghebbenden bij de kreeftenvisscherij en handel heeft inder tijd 'medewerking verzocht vhn den in specteur <fer vfsscfierijen en die ook ver kregen betreffende wijziging van de ope nings- en sluitingstijden voor Rit bedrijf: kVorige jaren liepen de perioden aldus: 1 April15 Mei geopend, 15—1 Juni ge sloten en 1 Juni15 Augustus weer ge opend, maar door het overleg is dit voor het loopende seizoen geworden 1 April 31 Mei geopend ,1 Juni—15 Juni geslo ten, om na den laatsten datum open te blijven tot 31 Augustus. Men verwacht dat door deze verandering in geoorloof- den vangst!ijd voorkomen zal worden het opvangen van zaadkreeften, althans vermindering daarvan. Het prachtige weer in aanmerking genomen, zou dit nu wel eens de juiste periode kun uien vormen. Bij groote warmte kan wel ge vischt met goed resultaat, maar dan lijdt de verzending daar wel eens onder. toegelaten. Ook na dien datum zal ge legenheid beslaan tot inwisseling. De adreskaarten (model 38) blijven geldig voor pakketten met aangegeven waarde. VERSCHILLENDE BERICHTEN. LANDBOUW. De a. s. vergaderingen der ZL.M. Op de agenda voor de vergadering van het hoofdbestuur der Maatschappij tot bevordering van Landbouw en Veeteelt in Zeeland op Dinsdag 23 Juni 1925 des na middags te 7i/2 ure in de raadlzaal te Kruiningenkomen behalve de for meels punten en een voorstel van het Dag. bestuur om de uitgave van den al manak voor 1926 te bestendigen onder de bestaande voorwaarden, nog dl0 vo'~ gende punten voor: bespreking van 't rapport omtrent de mogelijkheid van een iTtroocarlonindustrie an Zeeland uitgebracht door de heeren mr. P. Dieleman, W. ICakebeeke en Tj. 'B. E. Kielstra; benoeming van 2 leden, resp. één voor Oostelijk- en één voor Westelijk Zi- .Vlaandercn voor de Prov. commissie ter verbetering van het varkenras in Zee land. Op de agenda van de algemeene ver gadering op Woensdag 24 Juni 1925 •des voormiddags om half elf in het hotel „Het Wapen van Zeeland" t© Kruinin gen, is na het jaaroverzicht door den voorzitter geplaatst een lezing van. den heer mr. O. Gezelle Meerburg, directeur der Coöp. Centrale Raifeisenbank te Utrecht over: „de w'ijziging van Re Coö- peratiewet. Donderdagmorgen wilde de 69-jarige mevr. v. D. in de Van öitlerstraat te Rotterdam, terwijl zij alleen thuis was. in do keuken haar handschoenen met benzine wasschen.'Blijkbaar kwam zij daarbij te dicht bij een brandend petro- leumloeslel. De benzine kwam tot ont ploffing. In een oogwenk stond de heele omgeving in brand. Buren schoten te hulp en waarschuwden den geneeskundi gen dienst. Per auto van dien dienst werd de ongel ukkige, met zware brand wonden over het geheele bovenlichaam, naar het ziekenhuis aan den Coolsingel vervoerd. Haar toestand wordt hopeloos geacht. (Telg.) Bij het visschen op den Zuidpier te IJmuiden is de 12-jarige J. v. d. M. in zee gevallen en verdronken. Het lijkje, werd spoedig daarna gevonden. Maandagmiddag is op den Hollen- weg onder Berg en Dal de koetsier H. B. uit Nijmegen van zijn wagen gevallen. Hij werd overreden en was op slag dood. De heer en dame, die hij reed, kregen lichte verwondingen. De autobus van den heer D. uit Nieuwenhagen geraakte te Terwinselen in brand. Hoewel de inzittenden 21ch dank zij de achterdeur, tijdig wisten te redden, kreeg de heer v. D. ernstige brandwonden aan handen en armen. In. korten tijd was de auto geheel uitgebrand en bleef alleen het ijzeren geraamte over. Donderdagmorgen is te Velp het 2-jarige zoontje van D. v. H. spelende tegen een wiel geloopen van een juist passeerende met zand beladen kar waar door het werd overreden. Het kind werd dadelijk opgenomen en naar het zieken huis gebracht, doch bleek bij aankomst reeds te zijn overleden Den voerman treft in deze geen schuld. - Fen BerJijnsche koopman keerde Woensdagnacht per auto uit Mecklen burg naar Berlijn terug. In de buurt van Fürstenberg zag de chauffeur plotse ling een groot hert, dat, verblind döbr het licht van de lantaarns op den straat weg was blijven staan. De chauffeur kon niet meer tijdig stoppen, met hett ge volg, dat het hert overreden werd. De auto sloeg om en de chauffeur werd op slag gedood. De koopman en zijn vroufw kwamen er met lichte verwondingen af. Op den tweeden Pinksterdag is een ongeluk gebeurd op de tentoonstelling van decoratieve kunst te Parijs. Tenge volge van het gedrang, veroorzaakt door de overgroote drukte, is bij een van de ingangen een zuil van gewapend beton van anderhalveu meter hoog omgevallen. Een jongen van dertien jaar is er door verpletterd. Hij overleed na enkele uren. - Woensdagavond is in den trein die om half zeven uit Versailles in het St. Lazeresstation aankomt, het lijk ge vonden' van een 66-jarig inan, een amb tenaar van de Staatsspoorwegen. Bij on derzoek bleek de man het slachtoffer van een moord en berooving te zijn. Van den dader is geen spoor ontdekt. Goes. Getrouwd M. Wllleboer,' 33 j. en M. van der Vliet, 28 j. M. Zwartepoorte, 29 j. en R. Openneer, 23 j. A. Bruel,/ 46 j. en J. Janse, 47 j J. N. den Bog- gende, 28 j. en J. C. C.Zonnevijlle, 21 j. Bevallen P. Harinck, geb. Neels, z T. Hillebrand, geb. van Rossumd. Wi. van Zwecden, geb. Pasman, d. K. Liplijn, geb. Cooman, d. M. van den Boogaart, geb. Schrijver, z. LEGER EN VLOOT. De sergeant-kok C. P. "Boutens wordt overgeplaatst van het wachtschip te Willemsoord tijdelijk naar de „Schor pioen" en de sergeant-kok J. Hollen- berg van de „Schorpioen" naar de .Java". De officier van den marinestoom vaartdienst le klasse W. Wiegel te Vlis- singen, dienende aan boord van dje „Friso", wordt den 9en Juni ter be schikking gesteld en den 15en Juni ge plaatst aan boord van de „Van Speijk'' SPORT. Zondag j.l. hield de Po^tduiven- wereeniging „De Snelpost" alhier een wedvlucht van Pont St. Maxense (Frank rijk). De duiven werden te 6 uur in .vrijheid gesteld met sterken Z. W. wind Do eerste duif arriveerde te Middelburg om 9 uur 9 min. 43 sec. De prijzen werden als volgt behaald: le prijs J. de Bree, 2e, 6e en 7e J. Schutte; 3e P. Baas; 4e en 10e J. Zwigtman; 5e J. v. Maren; 8e J. dc Buck; 9e J. van Zwe den; lie D. M. Klaaijsen. VERKEERSWEZEN, POST EN TELEGRAFIE. Mel ingang van 8 Juni a.s. wordt iwat het kantoor Middelburg betreft (derhalve niet op de hulpkantoren) voor Ibinnenlandsche pakketten zonder aange geven waarde of verrekening een nieuw model adreskaart in labelvorm inge voerd. De label is door den afzender* taan het pakket te hechten. Het adres moet bovendien op de gebruikelijke wijze op het pakket worden vermeld. Tot 8 Augs. a.s. worden op dit kantoor bij uitzondering nog voorhanden oud mo del adreskaarten bij gewone pakketten BURGERLIJKEN STAND. Middelburg. Van 3—5 Juni. Ondertrouwd: A. M. Steendam, 60 j. en M. P. de "Koning, j. F. Buijs, 28 j. en 7. Cf, de Keizer, 23 j. A. Bosdijk, 26 j. en G. 0. S. Reijers, 27 j. Gehuwd. A. Melse, 32 j. en Oh. v. d*. Ende, 33 j. L. Alberge. 29 j. en A. J). O. Eouffaer, 32 j. Bevallen: M. Wl Vos, geb. v. Lemson. N. A. Sturm, geb. Verstrate, d. G. O. A. Westerterp, geb. Romijn, z. P. J. van Hercules, geb. de Klerk, d. E. J. Heuseveldl, geb. Hummelman, z. Overleden - L. Dingemanse, 73 j., ong. d. M. van Westen, 45 j., weduwe van J. Zonruiter. Vlissingen. Van 28 Mei3 Juni. Ondertrouwd. L. Verheijen, 23 j. en A. M. Heilbron, 20 j. B. de Ridder, 26 j. en M. Scheepers., (22 j. J. de Nooijer, 28 j. en G. JEEekhuis, j. P. 0. Melis, 28 j. en E. Collie!) 27 j. M. Laukamp, 26 j. en J. Vader, 23 j. T. F. Giezen, 28 j. en J. P. ten Hacken, 22 j. A. Tellier, 24 j. en J. Koster, 21 j. GetTouwd: J. J. Renier, 26 j. en P. A. Willems, 24 j. J. H. Baardman, 25 j, en H. O. Langeraar, 23 j. D. Boomsma. j. en E. Kamermans, 22 j. IC. Bran- des, 23 j. en A. 0. van Gessel, 28 j. F. Tuinder, 35 j. en E. J. Machgeels, 20 j. Bevallen A. J. Suuriand, geb. Merk, z. M. O. Klaver, geb. Liplijn, z. Meijer, geb. van der Kleijn, z. J. van der Hof, geb. Roeting, d. C. J. dd Boer, geb. de Buijzer, z. O. Groen, geb. Baljé, z. Overleden: J. de Groot, vrouw van 0. H. Gillissen, 64 j. P. Mallie, man van E. M. Tellier, 38 j. J. Jacobse, man van P. Dekker, (71 j. P. M. Dikkenberg, man van M. J. van Pienbroek, 59 j. M. J. Mesdom, weduwe van H. L. ten Hacken, 94 j. VARIA. HISTORISCHE BIJZONDERHEDEN OVER DE VROEGERE IIVVEN' VAN MIDDELBURG. Terecht kan gezegd worden, dat van de vroegste tijden af Zeeland een zee varend gewest is geweest. De voornaam ste zeehavens waren Middelburg, Veere en Vlissingen, drie steden aan de Oost en de Zuidkust van 't belrekkelijk kleine Walcheren gelegen. Middelburg, dat het belangrijkst is ge weest, scheen echter van nature hiertoe niet voorbestemd. De stad lag een half uur landwaarts en was enkel door de weinig diepe Ara© met het toenmaals breede, open vaarwater, dat tusschen Walcheren en Zuid-Bcveland lag, ver bonden. Als vierde zeehaven zouden wij nog Arnemuiden kunnen noemen, dat, zooals de naam duidelijk aangeeft, aan den mond der Arne lag. Deze plaats heeft echter nooit volop haar vleugels kunnen uitslaan, al lag zij voor de scheepvaart aanvankelijk gunstiger dan Middelburg. Door dijkval en over strooming en door voortdurende wijzi ging in de diepte van de Lemmer (zie kaart) moest oud-Arnemuiden ver dwijnen om op een andere plaats op nieuw te verrijzen (1438). De stad Middelburg heeft echter al tijd gezorgd, dat Arnemuiden zich niet kon uitbreiden. Het zou ons te ver voeren hierover meer te "zeggen, maar dat het gevaar, dat Middelburg van uit Arnemuiden dreigde, niet denkbeeldig was, blijkt ons duidelijk, als wij' de kaart bezien. Zeer terecht wordt in een vertoog in 1531 de stad Middelburg ver geleken bij een zak, waarvan Arnemui den de mond was. Kwadere concurrenten waren en ble ven Veere en Vlissingen, beide steden slechts een uur van Middelburg ver wijderd en gelegen aan een open, diep vaarwater. In het midden van de 15de eeuw hadden de genoemde Wlajcliersche steden reeds een uitgebreiden handel, grooter dan doorgaans wel gedacht wordt Wel was Middelburg de oudste (in 1217 reeds tot stad verheven, in 1315 Vlissin gen en in 1402 Veere) en genoot zij veelal de bevoorrechtingen van den graaf (vooral van Willem VI), maar toen de machtige heeren van Veere later ook Vlissingen en een igroot deel van Walche- rens Oostkust in bezit kregen, werd hel voor Middelburg moeilijker om aan de concurrentie het hoofd te kunnen bieden Walde zij dit blijven doen, dan moest zij de eerste plaats zorgen, dat het vaar water steeds gemakkelijk toegang ga'f van uit zee tot de stad. Het eerste vaarwater, de Arne, bleef niet altijd even diep. Door aanslibbing werd zij krom en smal. De eerste verbetering kwam in 1531. Een geheel nieuwe haven, waarvoor Ka- rel V octrooi had gegeven, werd gegra ven van de stad door de heerlijkheden Hayman en Marticre tot het water de Welzinge (zie kaart) Den S April 1532 werd met het graven van den haven be gonnen. Ruim 3 ijaar later was zij gereed en werd den 24 Augustus 1535 met groot vreugdbetoon geopend. In datzelfde jaar werd de Arne gesloten. Thans is het nog de scheiding tusschen de Oost- en de Zuid-Watering. In 1540 werd het Molenwater gegra ven om te dienen als spuikom voor de nieuwe haven. Waar deze in het water de Welzinge uitkwam, lagen 2 hoofden, die door de stad Middelburg werden onderhouden. Weldra begon ook de Welzinge le verzanden. In 1546 klaagde Arent Boom de dijkgraaf van de Zuid-Watering „waere wel van noede wat meer re- gaerts opgenomen om die diepte te be houden". Men had blijkbaar nog te veel vertrouwen gehad in den ebbestroom. Tusschen de Welsïnge en het Jonker Fransen Gat was langzamerhand een groote plaat en schorre, Sint Joosland geheeten, als opwas gevormd. Genoemde Boom, die op last van ICarel V de ge heele kust van Walcheren moest inspec- teeren, zegt van het vaarwater de Wel- singe het profetisch woord, dat het „te beduchten es onze diepte zeere scajede- lie in toecomende tijden wesen zal." Ook het gegraven kanaal werd ondieper, too- dat de ebbestroom uit het Molenwater of Moelendijck niet aan de verwachting beantwoordde. Het was te voorzien, dat het een sukkelen zou worden. De regeering van Middelburg wilde daarom,' in 't begin der 17de eeuw een geheel nieuwe haven doen graven, uitkomende westwaarts Rammekens, dus tusschen Ritthem ei "Vlissingen. Deze haven zou uitkomen in het diepe vaarwater de Wèster-Schel- de, Na veel deliberatiën verleenden de Staten van Zeeland den 15en Januari 1610 hiertoe octrooi. Nu werd het pro ject nader vastgesteld. Den 12en Maart was alles reeds geapprobeerd (goedge keurd) met bijvoeging van den tijd, bin nen welken de haven gemaakt moest worden. De steden Vlissingen en Veere protesteerden echter zoo, dat er van '1 Arnemuider Oud Nieuw Middelburg Oost g Souburg "o- O Welzinge O Ritthem O keu |/elc -9® ekens/ Wester-Schelde geheele werk ten laatste niets kwam en Middelburg bleef nog ruim 2 eeiiwen met haar steeds meer en meer ondiep wordende haven zitten, al werden groo te _,kapitalen besteed om liet vaarwatter te verbeteren. Alle uitgaven hiervoor zul len wij niet memoreeren, alleen de voor naamste. In de vergadering der Staten •an Zeeland van 29 Januari 1664 ver klaarde Middelburg reeds meer dan 60.000 p. Vlaamsch (f 360.000) voor ver schillende werken verschoten te heb ben. In 1753 gaf de stad Middelburg tot verbetering van de haven f 58.300 uit era» in 't volgende jaar f 41.000 voor het maken van verdere verbeteringen Om de noodige diepte te krijgen, werden in 1764 de zandplaten bij Rammekens en 't Arnemuidensch vaarwater uitgebaggerd voor f 2.— per schaft (stokoude maat). De zandplaat bij Rammekens groeide echter weer aan. Om den stroom hier sterker te maken werd in 1779 een triangulairen (driehoekigen) dijk aange legd met een palenhoofd. Vijf jaar later, in 1784, werd ter wegneming van een plaat, welke weer in de haven ontstaan was, een rijzen- hoofd gelegd, gekalkuleerd (berekend) op f 5400. De berm, die in 1738 reeds was gelegd, werd in 1789 door toevoeging van een gesloten palenhoofd verlengd Alles was echter tevergeefsch. Talrijk waren de klachten, vooral van de heeren Bewindhebbers der Oost-Indische Com pagnie óver het voortdurend opslikken van de haven en van de Welsinge. Een geheel nieuw schip, de Leviathan, dat Middelburg verliet, geraakte in het Wel- singscb* kanaal zoodanig aan den grond, dat het niet meer vlot kon komen en op de plaats zelve moest gesloopt wor den. De dichter Sluyters zei er van „Men zag het oud kanaal verzanden, Daarin de Leviathan stranden En sloopen" De stad besloot toen geen kosten te sparen om, als 't mogelijk was, de haven afdoende te verbeteren. De uitdieping werd in Februari 1792 aanbesteed voor f 122.262, en zou in 3 perceelen wor den uitgevoerd. Den llen Juni 1792 werd nog aangenomen het uitdiepen van den grond uit de Welsinge a f 4 6 (f 4.30) per schaft. In 't geheel 20.834 schaften voor f88.786.20 Ook werd nog op denzelfden dag aanbesteed het ver- hoogen en verzwaren der dijken aan de Arne voor f25 900 Al de gedane werken hadden Samen reeds gekost f 273.486 19 8. Vooral voor dien 'tijd was dit een zeer groot bedrag. Blijkens rapport, dd. 13 April 1793, voldeden de werkzaamheden nog niet. Opnieuw zouden de handen aan 't werk geslagen worden Den 12 Oct 1793 werd besloten de berm aan de Westzijde van den nieuwen dijk bij Ram mekens te verlengen tot op 40 roeden en dien te veranderen in een dijk, ra ming f 54 000 De aanbesteding had plaats 30 Mei 179-1 voor 1800 de roede. Het geheel was 84 strekkende roeden, dus kostte dit werk f67.200. Ook dit hielp niet. Alles was weer tevergeefsch. De aanslibbing was niet tegen te gaan. Het is te begrijpen, dat de stad geen geld meer had om af doende middelen, zoo die er nog be stonden, aan te wenden. Het Zeeuwsch Genootschap der We tenschappen schreef in 1803 de vol gende prijsvraag uit „Of het mogelijk zij de Middelburgsche haven en het Kanaal van Welsinge op een behoorlijke diepte te brengen." Dhr. T. Speleveld, kapitein-ingenieur, gaf in zijn antwoord de middelen aan. Den 22 Oct 1806 werd aan zijn antwoord den gouden eereprijs toegekend. Er werd echter zoo goed als niets aan de havenwerken ge daan, zoodat de toestand met den dag verergerde. Er kwam echter uitkomst in zicht, toen Lodewijk Napoleon Koning over Holland was geworden. De Stad Middelburg moest een commissie voor de havenwerken benoemen. In Mei 1809 'bezocht Koning Lodewijk Zeeland voor het eerst. Den 6en Juni teekende hij het besluit, dat van Middelburg naar Veere een nieuwe haven zou gegraven worden, besloten tusschen 2 sassen (slui zen). De inval der Fngelschen op Walche ren in 't zelfde jaar en de inlijving van Zeeland bij Frankrijk in 1810 als direct gevolg daarvan, deden natuurlijk alle plannen in duigen vallen Wel kwam Na poleon den 9den Mei 1810 bij Ramme kens aan wal en kon hij iets van den treurigen toestand zien. Zijn oog was echter meer gevestigd op het kasteel Rammekens en de geteisterde stad Vlis- siugen, om beide te versterken, dan om te zorgen, dat Middelburg een beter vaarwater kreeg. De toestand was zoo, dat silcchts bij hoog water de beurt schippers met moeite de stad konden be reiken. Er zou eerst uitkomst komen, als ons land eenmaal van de Fransche •overheersching verlost was. In Septemher 1814 kwam Koning Wil lem I op Walcheren Natuurlijk had de treurige toestand van de haven zijn aan dacht. In 1815 werd een commissie naar Den Haag ontboden. Het resultaat was, dat er een kanaal zou gegraven worden van Middelburg naar Wulpen- burg, tusschen Kleverskerke en Veere. De raming was f 1 000 000, welk bedrag door de Staten-Gcneraal renteloos zou worden voorgeschoten, maar elk jaar zou Middelburg f 25.000 moeten aflossen. De aanbesteding had plaats 17 Juni 1815. Den 29en Juni werd de eerste spade in den grond gesloken en in Juli 1817 was het werk klaar. Den 9den Aug. 1817 werd de nieuwe haven door Koning Willem I geopend. Mef zijn Ko ninklijk jacht, gevolgd door andere sche pen, voer hij 't eerst de haven in. Op de puut van de Dwars- en Rouaansche Kade staat een naald ter gedachtenis van dit feit. De oude haven bij Middelburg werd afgedamd, waardoor alle schuring ver oorzaakt door 't water uit de binnen havens en uit het Molenwater, geheel ophield, zoodat de oude haven nog spoe diger dichtslibde, In 1818 werd de dam bij Nieuwland gelegd, waardoor de verbinding van het Arnemuidsche Gat (vroeger de Lemmer) met de Welsinge afgesneden werd en het eiland Nieuw- en Sint Joosland met Walcheren werd vereenigd Nu had Middelburg een goede haven, maar er kwamen weinig schepen Niet alleen was het aantal zeeschepen klein, maar ook de binnenlandsche vaart was verminderd. De tijden waren ook ver anderd In de eerste 2 jaar na de ope ning zijn er "58 zeeschepen uitgevaren, terwijl er 50 zeeschepen naar binnen kwamen. Voor 1795 waren die getallen 2 maal zoo groot, in 1753 lot 1763 zelfs wel 3 maal zoo groot. Natuurlijk zal de scheepvaart in Middelburg's bloei tijd nog aanmerkelijk drukker zijn ge weest. Na de inpoldering van de oude haven volgde in 1846 de inpoldering van 't voorste deel van 't Welsingsch kanaal (dc tegenwoordige Mortierepolder). In 't laatste "deel van dit water was nog eenige schuring door de Welsingsche sluis, waardoor de polder Walcheren ten deele afwaterde. Langzamerhand werd het ook ondieper, vooral toen de Welsingsche sluis werd weggenomen en de polder Walcheren de tegenwoordige afwateringssluis met spuikom bij de Zuidwatering liet maken In 1860 werd het laatste deel van Middelburg's haven als Schorerpolder ingedijkt, waardoor al les nu land was geworden. Midden door den Mortiere- en den Schorerpolder loopt do grens van Ritthem en Nieuw- en St Joosland. Toen Zeeland ook zijn spoorweg ki;eeg, ruim een halve eeuw geleden, en het Sloe moest worden afgedamd, werd het tegenwoordige kanaal door Walcheren gegraven, waardoor Middelburg nu te water van uit Vlissingen en van uit Veere te bereiken is. R. B. J. de M.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1925 | | pagina 3