def'U'M&i.
Ho. 110.
Maandag 11 Mel 1925
MIDDELBURG
168* Jaargang.
COURANT.
Bij «lil nummer bahoort eau Bijvoegsel
BINNENLAND
M. UALANI» t
Be 's Gravenhage is, 67 jaar oud,
©verled»*, de heer M Caland, oud-rijks-
hoofdiagenieur, directeur van den wa
terstaat. Hij was ridder ia de orde van
dee Nederlandschen Leeuw.
De teraardebestelling zal geschieden op
de begraafplaats Oud Eik en Duinen in
Den Haag. Het vertrek Yan het sterf
huis in de Koningin Mariestraat is be
paald op Dinsdagmiddag Ityi uur.
De heer Caland werd in 1894 als in
genieur '2e kl. werkzaam gesteld in het
®e district van N.-Holland, om tfjf jaar
later als ing. Ie kl. geplaatst te worden
in de directie Gelderland en Utrecht.
Nadat hem daar in 1907 de titel van
hoofdingenieur was verleend werd hij in
H0O8 als hoofdingenieur-directeur 2e kl.
geplaatst in de directie Zee land" waar
hij bleef tot Juni 1912, toen hij als
hoofding.-directeur le kl werd geplaatst
in Noord Brabant.
In 1917 werd hem de leiding toever
trouwd van de directie Z.-IIolland, waar
bleef tot hij in 1914 werd gepension-
neord.
TB WERKSTELLING IN BiELGË EN
LIMBURG.
Te Bergen op Zoom is Zaterdag onder
'voorzitterschap van den heer H. P. M.
Verlinden, wethouder dier gemeente, een
vergadering gehouden van personen, be
trokken bij de arbeidsbemiddeling, onder
wie ook de leiders van de districtsar
beidsbeurzen te Middelburg en te
Terneuze n.
De bedoeling was besprekingen te voe
ren over de' emigratiemogelijkheid naar
België, waar o.a. in de buurt van Brus
sel groote vraag is naar grondwerkers.
Verder werd ihedegedeeld dat lyj de
staatsmijnen in Limburg gelegenheid is
tot het plaatsen van ongeveer 2000 jonge
mannen van 18 tot 30 jaar, zoowel ge
huwde als ongehuwde.
Binnenkort zullen nadere inlichtingen
daarover in ons blad worden opgeno
men.
DE TWIST IN DE COMMUNISTISCHE
PARTIJ.
In een te Amsterdam gehouden con
gres van twee dagen heeft de Communis
tische Partij beraadslaagd over de be
kende oekase van de Comm. Intern, te
Moskon, (tot opneming in partijbestuur,
Kamerfractie en Tribune-redactie vaneen
vertegenwoordiger der minderheid) wel
ke eischen het partijbestuur, d. z. Wijn
koop c.s. onuitvoerbaar achten, zoodat zij
aftraden.
Na een debat waaraan meer dan 50
sprekers deelnamen, soms onder heftig
tumult, is gisterenmiddag de beslissing
gevallen, waarbij de meerderheid zich
achter het partijbestuur schaarde.
Een voorstel om Wijnkoop, Ceton, van
Ravesteijn, en Brommert uit alleleiden-
dende functies in de partij te verwijde
ren werd verworpen met 57—19 afdee-
lingsbesturen en 7 blanco.
Een motie waarin de Moskousche
eischen onuitvoerbaar werden verklaard,
en uitgesproken werd dat er een nadere
beslissing van de Executieve te Moskou
moet worden gevraagd, werd aangeno
men m«t 863—809 leden-stemmen en 31
blanco.
Bij de stemming voor Kamercandida-
ten onthielden zich 24 van, de 86 afdee-
lingsbesturen, er werden öp de lijst ge
plaatst: Wijnkoop, v. Ravesleijn en de
Visser.
Bij de verkiezing van het partijbestuur
verklaarde dc oppositie niet aan „deze
komedie" te zullen deelnemen. Gekozen
werden de oude bestuursleden.
De voorzitter verklaarde ten slotte nog
dat als Moskou zijn veto uitspreekt over
Kamercandidaten of samenstelling van
het partijbestuur, de gekozen leden in
geen geval hun functies zullen uitvoeren
omdat zij niet in strijd met de Comm.
int. willen komen. Nader overleg dient
dan met Moskou inzake de verdere par
tijleiding te worden gepleegd.
Uit Stad en Provincie.
examen voor kommies le kl. P- Kooi te
Oostburg, J. F. U. Cappendijk te Hulst,
G. Verzijl te Hontenisse, P. Keller en L.
v d. Vate te IJzendijke, P. v. Kleunen
te Hulst en C. de Wilde te Iiansweert.
(de Z.))
o
Uit Middelburg.
„3ic transit gloria!" Zoo in dan heden
bet einde gekomen aan de diensten, die
het rustieke Koepoortbruggetje geduren
de een kleine 40 jaar heeft gepresteerd,
na het opheffen van het bij personen)
van middelbaren en hoogeren leeftijd nog
in herinnering voortlevende, „pontje",
voor de passage tusschen het Molenwater
en den Singel, Het heele terrein rond
de Koepoort is nu voor het rpubliek af
gesloten en de noodbrug is hedenmorgen
in dienst gesteld. Vooral voor hen, die
slechts een' enkele maal daar passeeren,
meenen wij goed le doen er op te wijzen
dat o.i. de beste toegang naar die nood
brug is van de zijde van het Molen
water, de Branderijmotengang tusschen
Schouwburg en Gasfabriek. liet gangetje
aan de andere zijde van den Schouwburg
lijkt ons ook door den trap voor vrou
wen en ouderen van dagen vooral inin-
dér geschikt en mag zeker wel de vraag
worden gesteld of men niet beter deed
dit gangetje behalve o,p avonden dat in
den schouwburg gespeeld wordt, af te
sluiten.
Bij de directe belastingen enz. zijn
benoemd met 1 Juni a.s. tot rijksklerk te
Terneuzen (insp.) M. P. Buter, part. klerk
aldaar.
Bevorderd tot kommies le kl. de kom
miezen 2e kl. J. Stobbe en H. Timmer
man, beiden te Vlissingen (haven).
Eervol ontslagen J. Klap, tijdelijkkom-
mies 2e kl. lie Terneuzen,
Voorts hebben o.a. voldaan aan het
Uit Vlissingen.
Bij de politie te Vlissingen meldde
zich aan een man om hulp. Mede omdat
hij reeds vele vonnissen achter den rug
heeft, werd de hulp geweigerd Later
kwam bericht in van den burgemeester
yan Domburg, dat de bedoelde man al
daar zich aan rijwieldiefstal had schuldig
gemaakt. Maar intusschen was de vogel
gevlogen, en zal hij opnieuw moeten
worden opgespoord.
Uit W/aJcheren,
Zaterdagmorgen kwam de gemeen
teraad van Arnemuidcn in 'n spoed-
eischende vergadering bijeen.
De voorzitter deelde mede, dat deze
vergadering was belegd wegens de Jiooge
kosten van onderhoud enz, van woning
en schooi te Ivleverskerke,. Door den gem.
bouwmeester zijn woning eu school óp-
genomen en hij beraamde de kosten dei-
school op f.245 en der woning op f (70,.
De voorz. zeide dat B. en W. van mee
ning waren dit bedrag van totaal f1015
niet op eigen gezag te mogen uitgeven.
Thans vraagt de voorzitter of R. en W'.
machtiging vau den raad krijgen om dit
onderhoud, zijnde schilderwerk, behan-
•n enz. te laten uitvoeren.
De lieer Jamsse zegt dat als alle de
door den voorzitter genoemde werkzaam
heden moeten gebeuren, hij er zich mede
vereenigen kan. De lieer van Eenennaam
vraagt of het echter wel allemaal noodig
De heer Crucq zeide dal hij dien
morgen naar Kleverskerke is geweest en
z.i. kunnen er wel enkele wijzigingen in
de aangegeven werkzaamheden gebracht
worden, o.a. hel schilderen der woon
kamer, dit kan nog wel een jaar wachten.
De voorz. zeide dat de heer Lo uwer se
te Koudekerke een aardige woning lieert,
vandaar het voorstel om de kamer te
schilderen en te "behangen.
Uitvoerig werd hierover gesproken,
waarbij de heer Crucq nog eenige andere
wijzigingen aangaf.
Ten. slotte werd besloten het werk te
doen uitvoeren met de door den heer
Crucq aanbevolen wijzigingen, en werd
aan B. en W>. hiervoor machtiging ver
leend.
Verder zeide de voorzitter, op een ge
daan verzoek van den heer Schuit, om
een verkeersregeling aldaar le ontwer
pen, dat dit in zekeren zin reeds be
staat. Immers in een raadsvergadering
op 15 April 1924 werd besloten, dat het
verboden was, andere richtingen te rij
den dan door B. en W<. duidelijk aange
geven.
D'e heer Schuit had gedacht om de
voertuigen welke uit de richting Goes
kwamen, de Markt af door de Noord
straat en zoo door de Nieuwstraat, en dé
voertuigen welke uit de richting Middel
burg kwamen door de "Westdijkslraal en
Langstraat te laten passeeren. De voorz.
zegt dal B. en Wi. ook overwogen hadden,
doch men komt in moeilijkheden met de
Lionstraat.
De heer Puijpe zegt" dat B. en W, het
ook een bezwaar vonden vooral met dc
erwtenwagens, daar deze dan met een
zware vracht omrijden moeten. Ook de
heer van Eenennaam en Crucq achten
het bezwaarlijk.
Voorts deelde de voorzitter mede, dat
B. en W'. gedacht hadden hekjes te laten
plaatsen in het vervolg bij aanvragen
waar het lastig is voor het verkeer, wel
ke naar de straat afloopen, zg. boog-
hekjes.
De heer Jansse vindt die niet erg net
jes. Ook de heer Schuit lijkt het plan
van B. en W. niet, hij vindt vierkante
netter staan. Na nog eenige besprekingen
werd besloten het verkeer maar zoo te
laten als voorheen en het hekkenplaatsen
toe tc laten, mits ze niet over de straat
uitsteken, waarbij Crucq nog in het mid
den brengt, dat mochten B. en Wi. het
noodig achten ze opgeruimd zullen wor
den.
Bij de rondvraag vroeg de heer Frans-
se aangaande den grint aan den Oost-
weg, welke op hoopen ligt in het midden
van den rijweg, om ze door den eigenaar,
coo ze nog niet verspreid worden, op
een hoop aan den kant te leggen. Dit
wordt hem toegezegd.
Verder vroeg de heer Fransse waar
om B. en W. den grond welke van den
den grindweg langs de kanten gereden
is, zelf niet gebruikt hebben ter verbe
tering van die bermgedeelten welke af
zakken De lieer Puype zegt dat een ge
deelte van dien grond daarvoor gebruikt
De heer Schuit wenscht nog steeds
verbetering aangaande afvoer water bij
het schuüren des Zaterdags in de West
dijkslraal. Hij zag gaarne bij het verleg
gen der straat overwogen of er bijv.
door een diepe goot langs de straat geen
verbetering hieraan gebracht kan wor-
De heer Fransse is van meening wanneer
er geen putten komen, het niet goed
in orde kan komen Na nog eenige lx?-
sprekingen hierover zegt de voorzitter
dat B en W. het in oogenschouw zullen
nemen.
Verder vroeg de heer Schuit aan B. en
Wi. waar ze voortaan den rommel op
do mestvaalt denken te bergen De voor
zitter zegt onderzoek toe.
x
Uit Zuid-Beveland.
Naar de N Z. Crt verneemt zou
een gedeelte van de gevangenis te Goes
worden afgebroken en herschapen in een
speelterrein voor de scholieren der aan
grenzende R.H.B.S. aldaar.
- Te Is. a p e 11 e werd bij het uilstap
pen uit een autobus de heer Wi. de
Groene Iz. door een andere autobus aan
gereden.
De getroffene werd per auto naai* zijn
woning vervoerd om direct onder ge
neeskundige behandeling te worden ge
steld.
De chauffeur SI. had de regels van den
weg gevólgd.
Uit Zeeuwseh-Vlaanderen W. D.
Baldadige handen stichtten brand, in
een schuilplaats voor vee, staande in
den Beweste Eedepolder te Sluis,
eigendom van den heer A. d. F. aldaar.
Het gebouwtje werd geheel vernield. De
maréchaussee stelt eeu onderzoek in.
(Voor verder Stad en Provincie zie
men het Bijvoegsel.)
AAN BOORD VAN DEN KRUISER
„JAVA".
We moeten eerlijk bekennen, dat het
ons eerst gegaan is als de meesten die
te Vlissingen den nieuwsten kruiser onzer
marine zagen liggen. Met een paar op
merkingen over het rare model, en over
den akeligen indruk van al die kanonnen,
zijn we weer verder geloopen.
Maar nu we de vorige week de ge
legenheid hadden eens een kijkje te ne
men aan boord van dat oorlogsschip, zijn
we daar anders over gaan denken. Héél
anders. Want het is een groote merk
waardigheid, die daar in onze buurt ligt.
Ten eerste is het 't grootste schip, dat
onze marine ooit gehad heeft. Ter ver
gelijking willen we aanstippen, dat het
pantserdekschip „Gelderland" 4000 ton
mat. En de „Java" 7500 ton. En als
er u een voorstelling van probeert le
maken wat het zeggen wil dat op dit
schip huisvesting is voor: 30 officieren,
50 onderofficieren en 500 manschappen,
dan zult ge het begrijpen, dat er aanlei
ding is eens iets meer dan de indertijd
vermelde cijfers en technische bijzonder
heden te vertellen.
Te meer omdat het schip nu weldra
zijn taak gaat vervullen. Zooals men
weet, is het na den niet ernstigen, maar
in zijn gevolgen ongelukkigen brand op
den proeftocht wederom onderhanden
genomen, voornamelijk ter herstelling
van de schade aangebracht aan de zeer
ingewikkelde electrische geleidingen,
Het herstelde schip is den eersten dezer
door de marine overgenomen. Den I9den
dezer wordt het officieel in dienst
steld. Men is thans druk bezig het
reed te maken voor de ontvangst
de talrijke bemanning. Dan zal het eerst
vanuit Vlissingen eenige tochten langs de
kust maken; daarna zal het in Juli een
tocht doen naar het Noorden, waarbij
Edinburgh, Drontheim en Christiania zul
len worden bezocht. Vervolgens wordt
het in gereedheid gebracht voor de reis
naar Indië, en in October gaat het naar
die plaats van bestemming.
Want Indië is het terrein waarvoor
het gebouwd is. En als het nu in allerlei
onderdeelen zulk een bijzonder schip n
geworden, dan vindt dat zijn oorzaak in
de zeer bijzondere taak die het daar te
vervullen krijgt, of althans waarvoor het
gereed dient te zijn.
Voor lezers die zich kloek anti-mili-
tairist verklaren, schrijven we dit stuk
niet, al kunnen ze misschien er enkele
dingen in lezen, die ze niet wisten. Maar
ook onder hen die de noodzakelijkheid
van een verdedigingsmiddel te water
voor Indië erkennen, zijn er nog genoeg
die de vraag stellen: waarvoor hebben
wij in Indië zoo'n kruiser noodig? Is dan
niet voor een kleine natie als de onze,
een vloot van klein materieel aangewe
zen? Daarom een enkel woord eerst
over de bedoeling die men met den bouw
van een kruiser als deze heeft gehad.
Ontegenzeggelijk is voor een klein
volk als het onze een vloot van slag
schepen een onmogelijkheid, en zal in
Indië de kracht van ons verweer voor
namelijk moeten liggen in onderzeeërs,
torpedojagers, mijnleggers en vliegma
chines. De kans dat we daarmee moe
ten optrekken tegen een groote slag-
vloot, is niet heel waarschijnlijk. Maar
wel is er kans op, dat bij een grooten
oorlog in Oost-Azië door een der par
tijen getracht zal worden om één onzer
eilanden, misschien wel ons hoofdeiland
Java, te bezetten, ten einde de hoofd
vaarwegen door den Indischen archipel
te kunnen beheerschen. Daartegen moe
ten wij waken als neutraal, zooals wij
ook in den jongsten oorlog ons eigen ge
bied vrij hebben gehouden van oorlogs
daden. Nu vereischt zulk een poging tot
verkrijging van een vast punt in Indië
ongetwijfeld een transportvloot voor het
overbrengen van de landingstroepen, wat
dien aanvaller vertraagt in zijn bewe
ging, en dus meer kwetsbaar maakt.
Maarde afstanden in Indië op zee
zijn verbazend groot. Een afsluiting van
alle toegangen is totaal onmogelijk, en
dus moeten onze oorlogsschepen in de
breede wateren tusschen de groote eilan
den patrouilleeren om toch ie weten te
komen, waar gevaar dreigt, en dat zoo
mogelijk af te wenden. Juist door de
groote afstanden kunnen de kleine boo
ten echter die taak niet alleen verrich
ten, en ook de vliegmachines moeten des
nachts weer terug. Ze zouden slechts
tot op kleinen afstand van de kusten
kunnen gaan, als ze niet een verplaats
baar centrum hadden om telkens op terug
te vallen.
Dat verplaatsbare centrum is de krui
ser. En als er dan gevaar dreigt, heeft
deze nog een tweede taak: onder ziin be
scherming moeten de jagers en onder-
.zeeëers gebracht worden op de plaats
waar zij hun werk kunnen beginnen. En
bovendien moet hij in staat zijn om voor
hen het terrein schoon te vegen van
mogelijk klein materiaal, en krachtig op
te treden tegen de vijandelijke oorlogs
schepen die de transportvloot verge
zellen.
Door die verschillende taak krijgen
onze kruisers een ander karakter dan
de meeste kruisers van de groote mo
gendheden hebben. Daar zijn het voor
namelijk de snelvarende verkenners van
de groote vloot. Bij ons is de kruiser het
centrum van de verkenning, maai' tevens
ook haar „vuist". En daarom zijn onze
kruisers ook naar andere grondslagen
gebouwd.
Ze zijn evenals de andere kruisers be
rekend op zeer groote snelheid. De 30
mijls snelheid die was voorgeschreven,
werd op den proeftocht zelfs overtroffen
en tot 31 gebracht, wat een mooi succes
voor de „Schelde" was. Maar aan den
anderen kant heeft men de „Java" een
zware bepantsering gegeven, en een
flinke batterij met 10 snelvuurkanonnen
van 15 c.M. (behalve dan nbg vier stuks
lucht-afweergeschut en nog acht mitrail
leurs). Bovendien kon hij zelf nog mijnen
uit leggen.
Of er nu kans op is dat onze kruisers
zulk werk moeten doen? Niemand kan
daarover iets zekers voorspellen Maar
wel is het onze (en trouwens veler) vaste
overtuiging, de beweringen van anti-
militairisten ten spijt: dat reeds alleen
de aanwezigheid van zulk een schip als
centrum van een vloot van klein mate
riaal, den eventueelen aanvaller tevoren
noodzaakt om uit te rekenen of hü een
voldoende deel van zijn vloot kar mis
sen om die Nederlandsche neutraliteits-
vloot te dekken. We weten uit de be
rekeningen van den Duitschen staf voor
den inzet van den grooten oorlog, wat
die berekeningen kunnen beteekenen.
Die beschouwing over het doel van dit
schip moesten wc wel laten vooraf gaan,
omdat de heele inrichting van het schip
daarmee in overeenstemming is.
De vcreischte groote snelheid geeft de
verklaring van den eigenaardigen bouw,
bijzonder rank voor zulk een oorlogs
schip, en van de kracht der machines.
Over de artillerie spraken we reeds.
Maar in het eigenaardige vlakke achter
dek worden we weer herinnerd aan de
taak van het schip als mijnenstrooier.
En als we in het inwendige van het schip
komen, vinden we overal de bewijzen
van het doel: een krachtig vechtschip te
zijn. Dank zij de luchtrails kunnen de
A.J.P'5 VASmiL-C&EMEPUDDING
lier BE.SSENSAUS
(Ingez. Med.)
granaten snel naar alle vuurmonden
verspreid worden.
Dat karakter vindt men zelfs uitge
sproken in de meubileering. Zoo weinig
mogelijk hout, ter voorkoming^ van
brandgevaar. De houten stoelen die er
nog zijn worden in oorlogstijd verwijderd
En verder is alles ijzer, tot de laden in
de kasten toe. Dat men daardoor vaak
voor een moeilijke taak stond bij het ge
rieflijk maken van dit vaartuig als woon
plaats, spreekt vanzelf. Maar als mén
in de kajuit van den kommandant komt,
die tevens als ontvangstzaal moet die
nen bij boog bezoek, zal men moeten
toegeven dat de firma Mutters groote eer
van haar werk heeft. Het ziet er smaak
vol uit, dank zij trouwens eenige ver
sieringen, aangeboden door „de Schelde"
En hetzelfde kan gezegd worden van de
longroom, waar de 30 officieren hun te
huis hebben gedurende hun verblijf van
zeker twee jaren. En we kunnen er aan
toevoegen, dat ook de officiersliutten
(voor de jongere tweepersoons-, voor de
oudere eenpersoonshutten) zoo gerieflijk
zijn als men dat in die omstandigheden
maar denken kan.
En een andere kenmerkende eigen
schap van het schip is, dat het in tal
van onderdeelen verraadt voor een ver
blijf in de warme streken te zijn bestemd.
Zeker, er is ook een centrale verwar
ming aanwezig voor het geval in koude
streken vertoeft. Maar allerlei andere
dingen herinneren aan de tropen In dc
eerste plaats de sterke ventilatie, en de
gelegenheid voor koel drinkwater. Maar
bij de inrichting van de kajuiten is eraan
gedacht de kooien niet aan den, in Indië
zoo heeten buitenwand aan te brengen.
De ziekenboeg is met een operatie
kamer, op de koelste plek van het schip
aangebracht, n.l. heelemaal vóór in den
boeg. Als er blind, d.w.z. met gedoofde
lichten gevaren moet worden, en alle
patrijspoorten worden gesloten, is het
in het schip in de tropen ongelooflijk
warm. Met het oog daarop is door het
geheele vaartuig een extra zwakblauwe
verlichting aangebracht, die dan brandt
en het mogelijk maakt de patrijspoorten
toch open te houden, zonder dat er licht
naar buiten schijnt.
Nog een bijzondere inrichting herinnert
aan Indië en aan de gezondheidsgevaren
waaraan de bemanning zich daar zoo
licht aan den wal kan bloot stellen, n.l.
een locaal voor „hygiëne", waar de man
schappen gelegenheid hebben zich na
terugkeer van den wal te ontsmetten.
Men zal begrijpen, dat een groote
ruimte moest worden beschikbaar ge
steld voor de talrijke bemanning. Voor
de 50 Europeesche onderofficieren zijn
er afzonderlijke verblijfplaatsen voor de
maaltijden en verder verblijf. De oudere
onderofficieren slapen in kajuiten voor
vier; de jongere sergeants in een z.g. 20-
mansverblijf. Afzonderlijk is de ver
blijfplaats voor de inlandsche onderoffi
cieren. De slaapplaatsen voor de man
schappen zijn groote ruimten, waar aan
stangen de hangmatten worden opgehan
gen, die overdag in speciale bergplaatsen
worden opgeborgen. Dan dient die ruimte
voor eetgelegenheid, aan lange tafels en
banken.
Met opzet zullen we niet uitweiden
over de technische bijzonderheden, die
de meeste lezers toch zouden overslaan.
