No. 7.
Vrijdag 9 Januari 1925
168' Jaaru&iL
BINNENLANO.
RÜITENLANDSCHE VLEGTUIG". N
VOOR DE MABMNE.
„Antoleven" heeft in haar laatste num
mer ran het vorig jaar scherpe critiek
geoefend op de houding door het De
partement van Marine aangenomen by'
-de aanschaffing van watervliegtuigen
Marine gaf aan de Ned. Vliegtuigen fa
briek van Fokker een opdracht, die niet
uil te voeren was. Een vliegboot waar
van werk geëischt werd, dat bij de voor
geschreven afmetingen niet kon worden
gedaan. Die afmetingen waren gelimi
teerd door de omstandigheid, dat de
nieuwe vliegboot bestemd was als uit
rustingsstuk voor de nieuwe kruisers
Toen de Nederlandsche fabriek de on
uitvoerbare opdracht inderdaad niet
bleek te kunnen uitvoeren, was het vol
strekt logisch geweest haar in de gele
genheid te stellen te doen. wat het de
partement thans aan een Engelsche
fabriek opdroeg. De Nederlandsche
Vliegtuigeafabriek bad door het aan
vaarden van de opdracht een risico
■op cich genomen ,dat zij zelf had te
dragen; daar was niets tegen te zeggen.
Maar daar deze proef vooral in 't be
lang onzer marine werd genomen, zou
het, nu onze vliegtuigfabricage op een
hoog pei) blijkt te staan, venzclfsprckend
zijn geweest, indien men nu ook de wel
te vol voer pn opdracht bij haar had ge
plaatst.
De heer Fokker zelf heeft"- zich in
<aen interview aan het Handbl. alsvolgt
over deze kwestie uitgelaten:
„Een feit is, dat de Marine voor de
kruisers oen vliegboot van voorgeschre
ven afmetingen en prestaties wenschte
tegen een zeer gelimiteerdeu prijs. Een
feit is ook, dat wij de fout hebben ge
maakt te trachten aan de wenschen te
voldoen, hetgeen niet mogelijk is geble
ken, wat de Nederlandsche Vliegtuigen-
fabriek een goede ton heeft gekost. Be
halve dat zou de uitvoering der opdracht
een nog grooter verlies hebben beduid.
Dit is de keerzijde van de vliegtuigin
dustrie. De Marine moet thans tegen be
langrijk hoogeren prijs, dien ze ons niet
kon betalen, in het buitenland een be
staande serie drijver-vliegtuigen met een
geheel ander type motor aanknopen en
haar -eisehen naar het verkrijgbare re-
gelen. "Wij waren niet in staat tengevolge
ran dcc beperkten tyd het gewenschte
vliegtuig voor de marine te bouwen.
Wjj hopen alleen maar, dat wij op an
dere wijze voor de enorme kosten ge
compenseerd zullen worden en dat dit
leergeld voor staat en industrie zijn
vruchten heeft gedragen.'
(Inmiddels heeft de heer Ter Hall,
lid der Tweede Kamer aan den Minister
een reeks vragen betreffende deze zaak
gesteld, waaromier deze
Waarom, indien dit inderdaad zóó
mocht hebben plaats gehad, heeft men
<le Nederlandsche fabriek toen geen kans
gegeven een nieuw verbeterd type uit te
brengen, doch heeft men die fabriek la
ten zitten voor het risico der zeer groote
kosten, die het bouwen, beproeven en
telkens wijzigen van de afgekeurde vlieg
boot hebben geëischt?
Fn waarom heeft het marinebestuur
ten slotte, na tot het inzicht te zijn. ge
komen, dat een vliegboot van de geringe
afmetingen, als het j»ewenscht had, toch
maar een onding was, de Engelsche
maatschappij een opdracht gegeven tot
het aanmaken van vier gewone drijver
watervliegtuigen, een opdracht, welke
evengoed in Nederland had kunnen wor
den uitgevoerd
schieden zonder dat tot opstuwing van
de rivier behoeft te worden overgegaan.
De kosten van hot aanbevolen plan
worden geraamd op 41.9 millioen.
De commissie is van gevoelen, dat bij
een goede organisatie en een vlot ver
loop van het Werk de nieuwe verbin-
dingswe.g zeer wel in rond 10 jaren nadat
tot de uitvoering van het werk besloten
is derhalve met inbegrip van het tijd
perk van voorbereiding en van onteige
ning kan zijn voltooid
De waterverbinding van Amsterdam
met het zoo belangrijke Duitsche achter
land laat echter, zooals reeds gezegd,
reel 1e wenschen over. Naar het oordeel
der commissie is het noodig hierin zoo
spoedig mogelijk verbetering te brengen
door den aanleg van een aan de eisehen
des lijcis beantwoordenden scheepvaart
weg Wordt hiertoe overgegaan, dan zal
Amsterdam in alle opzichten voldoende
zijn toegerust om den komenden strijd
met de naburige zeehavens met succes'
te kunnen aanbinden.
bet geval geweest Thans bleek op hel
politiebureau bovendien dat L. nog ge
signaleerd stond in het politieblad, daar
de commissaris van politie te boes, zijn
aanhouding verzocht wegens het opge
ven van een valschen naam
VERBINDING AMSTERDAM MEI BEN;
BOVEN-RIJN.
Verschenen is het verslag van de
Staatscommissie, ingesteld bij Kon. be
sluit van 7 Januari 1921 inzake den aan
leg van een verbeterden scheepvaartweg
van Amsterdam naar den Boven-Rijn.
De commissie is eenstemmig tot de
slotsom gekomen, dal uit een technisch
en economisch oogpunt het tracé Amster
dam—Utrecht—Wijk bij Duurstede Tiel
het meest voor uitvoering in aanmerking
komt.
Het plan Amsterdam—Utrecht—Oulem-
borg beneden brug—rivier totCulemborg
bovenbrug—Tiel, kan niet ter uitvoering
worden voorgedragen, omdat het gedeelte
van de Lek, dat een schakel in dezen
verbindingsweg vormt, niet op een voor
de Amsterdamsche Rijnvaart bevredigen
de wijze kan worden verbeterd.
Ivencens werden afgewezen de plan
nen van trace's welke, als tusschenscha-
kel tusschen twee kanaalvakken, de ver
betering van een gedeelte van Neder-
ftyn en Lek door middel van opstuwing
beoogen De ernstige bezwaren tegen het
aanbrengen van een of meer stuwen
den Neder-Rijn en de Lek dienen er vol
gens de commissie toe te leiden de keuze
zoo mogelijk niet op een der stuwplan-
nen te vestigen. Kruising van den Neder
of van de Lek zal steeds kunnen ge
WMZIGJNG DIENSTPLICHT.
Naar de Res. bode verneemt, ligt het
in het voornemen een wetsontwerp tot
wijziging van de Dienstplichtwet aan
hangig te maken .welke o.m zal be
oogen een reorganisatie van het voor
oefeningsinstituut, in dien zin n.I., dat de
gelegenheid om zich de voorgeoefend
heid eigen te maken, slechts zal bestaan
voor hen, die tot dienstplichte zijn Be
stemd.
Ook zal de keuring voor deze dienst
plichtigen belangrijk worden uitgebreid.
VOLKSHUISVESTING.
De minister van arbeid handel en nij
verheid heeft aan de gemeentebesturen
den volgenden brief gericht
Bij kennisneming van de memorie van
antwoord op het Voorloopig Verslag van
de commissie van rapporteurs uil de
Tweede Kamer betreffende het ontwerp
van wet tot vaststelling van het Xe
hoofdstuk der Staatsbegrooting voor 1925
zal u zijn gebleken, dat voor dat dienst
jaar 12 millioen gulden beschikbaar is
gesteld voor voorschotten a. tot verbe
tering van de volkshuisvesting door krot
opruiming, en b. tot voorziening in de
behoefte aan eenvoudige woningen in
die gemeenten, waar het particulier
bouwbedrijf volslagen in gebreke blijft,
en voorts een bedrag van f80 000 tot
het verlcenen van jaarlijksche bijdra
gen tot dekking van 50 pet. van het op
de exploitatie der voor het onder a om
schreven doel gebouwde woningen te
lijden nader te bepalen maximaal tekort
Bij de uitvoering van dit plan zal blijr
ven gelden de regel, dat gemeenten, die
zelf kunnen leenen, niet van het slaats-
crediet gebruik kunnen maken.
Ter nadere toelichting en aanvulling
van een en ander zij u bet volgende me-
Voorschotaanvragen zullen slechts iu
overweging worden genomen voor zoo
ver de beschikbare middelen toekenning
van hel gevraagde voorschol mogelijk
maken en Voor zoover aannemelijk wordt
gemaakt, dat het benoodigde bouwkapi-
taal niet bij anderen dan bij het rijk kan
worden geleend. Betreft bet een voor
schot voor het doel onder b genoemd,
dan zal de behoefte aan de woningen
moeten worden aangetoond en zal te
vens moeten worden aangegeven waarom
niet mag worden verwacht, dat in die
behoeften door particulieren zal worden
voorzien. Het jaarlijks te bouwen aantal
woningen voor het doel onder a om
schreven zal in hel algemeen in plaat
sen, waar de jaarlijksche productie een
eenigszins beteekenenden omvang heeft,
slechts een klein deel mogen uitmaken
van de normale jaarlijksche productie
ter plaatse. Gemeenten ,die, omdat zij
zelf kunnen leenen, niet voor een voor
schol in aanmerking komen, zullen niet
temin, als gebouwd wordt met het doel
onder a vermeld, voor een jaarlijksche
bijdrage in het exploitatie-tekort in aan
merking kunnen komen echter voor niet
langer dan 50 jaar.
Uil VJissinjjeu.
Dc gemeenteraad van V1 i s s i n -
gen komt Maandag a s. in spoedeischen-
de vergadering bijeen ter behandeling
van een voorstevan p en W. tot lief
aangaan eener definitieve geldleening van
f650 000. rente 6 pet., welke leening
is overgenomen door de Incassobank te
Amsterdam tegen eon koers van 'JS.625
procent.
Zeeuwse h-V laanderen O. D.
Uit Koewacht schrijft men aan
„Het Laatste Nieuws" te Brussel hot vol
gende
Om in Nederland te geraken, nemen
de goud- en zilversmokkelaars hun toe
vlucht tot alle middelen Voor eenige da
gen werd een wielrijder tot staan ge
bracht, die in de buis van zijn fiets
gouden muntstukken had geborgen An
deren bergen het iu kussens van hun ge
span, enz
Een Pranschman had ook voor een
2000 frank zilvergeld. De kerel is aange
houden Ook de Nederlanders beschou
wen dit stieltje als zeer winstgevend,
want aan menig huis in Nederland ziet
men nog voortdurend „Hier koopt men
zilvergeld tegen hooge prijzen." Verteld
wordt, dat behendige personen uit Ne
derland van 2 frankstukken guldons zou
den vervaardigen.
Gedurende de laatste tijden zijn er
verscheidene lieden in overtreding bevon
den; ook heeft het hooger bestuur van
den fiskus strenge bevelen gegeven aan
zijn grensagenten, om de oneerlijke geld-'
handelaars op de hielen te zitten.
Nog een feit. Op den straatweg van
Axel naar Hulst, werd een manspersoon
door een. voorbijganger aangesproken,
die wenschte een inlichting te bekomen.
De manspersoon, vermoedelijk denkend
met een speuragent te doen te hebben,
wierp een pak weg cn sloeg op de
vlucht De zak bevatte een groote hoe
veelheid goud- en zilverstukken
LOOP DER BEVOLKING.
De bevolking der gemeente Koude-
kerke bestond op 31 December 1923 uit
1674 m en 1746 vr sainen 3420 personen
Zij vermeel-derde door geboorte met 37
m en 39 vr. en door vestiging met 151
m. en 165 vr., samen 188 m 'en 204 vr
totaal 392 personen.
Zij verminderde door overlijden met
21 m en 21 vr en door vertrek met 158
en 170 vrsamen 179 m. en 191 vr.,
totaal 370 personen, zoodat zij vermeer
derde met 9 m. en 13 vr., samen 22 per
sonen. De totale bevolking bestond mits
dien op 31 December 1924 uit 1683 m
en 1759 vr., samen 3442 personen
Het aantal inwoners der gemeente
Krabbend ij ke bestond op 31 Dec
23 uit 1185 m e n 1224 vr totaal 2409.
Geboren werden 21 m. en 33 vr., samen
54; er overleden 6 m. en 9 vr., samen 15
In de jjemeente hebben zich gevestigd
m. en 54 vr., samen 92; cr vertrokken
45 m en 56 vr samen 101.
Het aantal inwoners op 31 Dec 1924
bestond alzoo uit 1193 m en 1246 vr.,
samen 2439 personen
De bevolking van B r u i n i s s e bestond
op 1 Jan. 1921 uit 2668 personen. Er ves
tigden zich 69 personen Er werden ge
boren 46 personen Samen 115 personen.
Er vertrokken 95 personen Er overleden
44 personen, samen 139 De bevolking
verminderde dus met 24 personen en be
stond op 1 (Januari 1925 uil 2644 personen.
Uit Stad @n Provincis.
Uit Middelburg.
- Naar wij vernemen, zal op de Dins
dagavond a s. te houden samenkomst der
afd. Middelburg van de Ver. voor
Volkenbond en Vrede, alwaar de heer
Herman Snijders zal spreken, muzikale
medewerking worden verleend door den
heer Dr H. van der Kamp, bariton,
en den heer Jan Kuiler, pianist, bei
den alhier.
Door de politie alhier is aange
houden zekere F. L., een koopman, die
bij verschillende personen in huis heeft
gewoond als kostganger, doch meermalen
zonder af te rekenen vertrok, zeggendel
geen geld te hebben. Dit was nu w
GFMEENTERAAD VAN GOES.
Donderdagavond vergaderde d|& ge
meenteraad. Voorz. burgemeester Haje-
nius. Alle leden zijn tegenwoordig.
De voorz. wenscht bij den aanvang
van het nieuwe jaar alle leden en hun
gezin hel beste toe Het jaar 1925 zal
voor dc gemeente een zeer belangrijk
jaar worden, daar het uitbreidingsplan
en de eleclrificatie van Goes ter sprake
zullen komen. Spr verwijst iu verband
met dit laatste op bel communiqué der
bladen. Spr. hoopt dat de besprekingen
op aangename wijze gevoerd zullen wor
den en dal de te nemen besluiten zul
len strekken tot bei bevorderen der be-
belangen der gemeente.
De heer v. M e 11 e dankt den voorz.
en biedt dezen wederkeerig de beste
wenschen van den raad aan
Ingekomen s tukken.
Deze worden voor kennisgeving aan-
genomea.
In verband met een opmerking van
Ged. Staten wordt het besluit tot rooiing
van boomen op de begraafplaats aldus
aangevuld, dat daarin wordt opgenomen.
dat deze verkocht zullen worden aan
den heer Ocké voor f 620, zijnde deze
de hoogste inschrijver.
Verbouwing vakschool.
De heer v. Poelgeest had toch wel
gaarne de hypothecaire zekerheid gehad
en had dit rationeel gevonden.
Zoo ook de heer L a b r ij n
De heer v d Bout zegt dat de inspec-
trice aan den voorz. van het schoolbe
stuur verdere stappen afraadde, omdat
dan misschien de heele vergunning inge
trokken wordt, daar thans uitbreidingen
niet meer worden toegestaan.
Daarna wordt z. h st. het voorstel
van B. en W. aangenomen.
De heer v Poelgeest verzoekt aan-
teekening dat hij er tegen is
Benoeming Scheikundige
De voorz schorst hierop de vergade
ring
Na heropening der vergadering merkt
de heer v Poelgeest op, dat op deze
aanbeveling hetzelfde type menschen
voorkomt, die in Augustus door den di
recteur van den keuringsdienst onge
schikt werden geacht Daarom is toen de
salarisschaal met f600 verhoogd en nu
komt men met dezelfde menschen Spr
stelt voor om aan den directeur een
ni"uwe aanbeveling te vragen Aldus be
sloten met 112 st. (tegen de beide wet
houders
Rond vraag
De heer v Bommel v. Vloten stelt
voor om met het oog op het belang van
Goes, aan de commissie-Wellemau te ver
zoeken dat de Gascommissie haar verga
deringen zal kunnen bijwonen, teneinde
samenwerking te verkrijgen
De heeren Vieningsen v Poel
geest hadden liever gehad dat Goes
zelfstandige plannen hadden, gemaakt
In dit verband wijst de' heer v d
Bout er op dal het er in de eerste
plaats om gaat of het voor Goes van
belang is voor Goes een centrale te
hebben De omgeving komt later aan do
beurt.
De heer S t i e g e r merkt nog op dat
men natuurlijk in het plan-Welleman ver
anderingen zal kunnen aanbrengen
Het voorstel-v Bommel v. Vloten wordt
hierna aangenomen
Hierna sluiting
(Ing. Med.)
KERKNIEUWS.
Door bijzondere omstandigheden
wordt de algemeenc Jeugddag in de
Doopsgezinde Gemeente alhier niet
op 25 Januari maar reeds op Zondag 11
Januari a.s. des voormiddags lOVi uur
gevierd.
Gevolgd zal ten deele worden een der
liturgieën ,door ds. Sirks van s-Gravcn-
hage, in opdracht van de centrale Com
missie voor het vrijzinnig Protestantisme
opgesteld. Onderwerp zal zijn Parsival.
Ds. L. Bouma Geref. pred. alhier
die dezer dagen zijn emeritaat nam, zal
zich naar de N. R. Crt. meldt te Hyum
(Frvestigen en in de Geref. kerk aldaar
den herderlijken arbeid waarnemen.
Ds. J. N. Bieger, van Stadskanaal,
is voornemens 25 Jan. zijn intrede te
doen bij de Fvang. Luth. Gemeente (c
M i d d e 1 b u r g, na bevestigd te zijn
door Ds J. W, Brass, van Rotterdam
Op 1 Febr. hoopt ds, Bieger zich aan de
met Middelburg gecombineerde Evang.
Luth Gemeente, te Vlissingcn te verbin
den.
De nieuwe predikant werd geboren te
Tcgal (N. I als zoon van een zendeling,
hij studeerde in Duitschland en ging na
hel voleindigen zijner studie ais
zendeling in Builschen dienst naar Xids
op dc Westkust van Sumatra, hij werkte
7 jaar onder de Batakkers De oorlog
drong hem lot heengaan en zelf Neder
lander zijnde keerde hij naar ons land
terug en na hier weder zijn studie te
hebben volbracht, stelde hij zich Le-
roepbaar ,en werd te gelijk te Tie! en
te Stadskanaal beroepen.
Laatstgenoemde gemeente diende hij
15 maanden; daar preekt hij Zondag af
scheid..
De predikant hoopt op Walcheren ook
speciaal te werken onder de hier ver
toevende Duilschers
De U n i v e r s e e i ebeteeken is van
Christus.
Prof dr G v d. Leeuw, van Gro
ningen, sprak Woensdagavond voor de le
den der Zeeuwsche afdeeling van de
Ethische Yereeniging, in de bovenzaal
der sociêteil St. Joris alhier over bo
vengenoemd onderwerp.
Na een kort welkomstwoord van ds.
Voorhoeve .van Vlissingen, wees prof
v d. Leeuw op de groote vraag, n.I. of
Christus heil gebracht heeft voor sóm
migen onder de menschen in sommige
tijden, dan wel voor allen, en altijd
l)eze vraag is uiterst moeilijk en nete
lig De ontkenning van het laatste schijnt
logisch en verstandig. Er is toch een
God, die van verschillende zijden wordt
benaderd, door verschillende godsdien
sten. Het standpunt wordt bovendien be
vestigd door de nieuwere wetenschap,-die
in het goasdiensl-liisloriseh onderzoek
steeds meer wijst op een groote verschei
denheid van godsdienstvoorstellingen Hel
hoeft dus niet, dat het Christendom
daarvan zonder meer de eenig -juiste
En voorts gaat het bij dc ver
schillende godsdiensten niet steeds om
hetzelfde, wat spr met voorbeelden aan
toont.
Er zijn bij de Grieksche religie en
het Christendom b.v. dingen, waarbij de
eene inet de andere niet kan worden
gecorrigeerd.
Maar het gaat niet om het Christen
dom 't Gaal om Jezus Christus, om het
kruis als middelpunt van het heelal.
En hier juist willen de tegenstanders
niet aan, en de vraag blijft of alles af-
afhangt, alles van leven eu sterven, van
één kort menschenleven.
Men heeft op verschillende wijzen ge
poogd uit deze moeilijke kwestie een
uitweg te vinden. Een 6-tal pogingen zijn
er bekend van, waarvan spr de drie
eerste vergelijkt bij kleine straatjes, slop-
jes in een oude stad; de drie volgende
met breede wegen van een nieuw stads
gedeelte, uitloopend tot een wijd uitzicht,
doch niet verder gaand
De eerste poging nu is het „er staat
geschreven", zonder meer. Doch spr
meent, dat men daar niet meer van
leven kan, wanneer het in alle conse
quenties wordt toegepast.
De tweede poging is de „natuurlijke
religie", dat de godsdiensten van elkaar
alleen in kleinigheden verschillen, doch
gemeen hebben ae kern, waar hel
om gaal Als men door hel vernisje
heen. is, is alles hetzelfde, doch spr
toont aan dat dan eigenlijk ook het
wezenlijke wordt weggegooid
De derde poging vergelijkt spr. met
de bekende reclame van v Houten's ca
cao „de beste in het gebruik, de voor-
deeligste". Maar liet gaat er niet oiu, of
Christus' leer de „beste' eu de „voor-
deeligste" is; het gaal alleen om tie liefde
van Christus, en de liefde lol Christus
De vierde is, dat God ons alleen niet
helpen kan, slechts door Christus, Chris
tus kan ons bereiken. Het is heel mooi,
voor wie Christus als Verlosser gevon
den heeft, en wie bewijst, dal dezelfde
redeneering niet op andere godsdiensten
is toe te passen.
Van den vijfden weg, verwacht spr. nog
het meest. Het is de vruchtbare, ver
gelijkende methode met andere gods
diensten, de vergelijking, waardoor de
Christus bovenstaat bij anderen Bijv. by
het gebed der priesters van Bafil welen
ze niet, of ze hem vertrouwen gunnen,
dat wist de Christen wei. Bij geen enkele
andere godsdienst is zóó het besef, als
bij het Christendom, dal Christus ge
leefd heeft Bij de mysteriegodsdiensten
is sprake van telkens sterven en herrij
zen. Bij hel Christendom het éénmalige
sterven en opstaan.
Veel is er van deze richting te wach
ten Doch ten slotte heeft weer elk
geloof de pretentie beter te zijn dan een
ander. t
En de zesde poging is die door de
nieuwe wijsbegeerte, die terug is gekeerd
van het standpunt, dal wijsgeerig deu
ken alleen mogelijk was binnen bet ka
der der natuurwetenschap, daar het te
dwaas scheen, dat één periode blijvende
waarde zou hebben boven alle andere
Spr. komt aldus tot de conclusie dat
er op wetenschappelijke wijze geen be
vestigend antwoord te geven is op de
vraag Men weet er niets van, met stel
ligheid. En toch is voor dc religieuse
menschen dil dualisme moeilijk. Wij kun
nen dan ook niet blijven slaan, maar
xuocten blijven denken, om steeds nieu
were perspectieven te zien. Doch wij
moeten dat doen, uitgaand van onze
eigen ervaring van Jezus Christus. Want
in die ervaring ligt voor ons het be wijn
van Christus alomvattendheid, ook al is
dal niet op weteuschappelijken grond
slag. Zoo mogen wij dan Christus .pre
diken voor allen, omdat wij niet anders
kunnen
Nadat nog een vraag was gesteld, sloot
Ds. Voorhoeve de bijeenkomst met ge
bed
Geref, Gem.
Drietal le den Lemmer ds. J Yreug-
dcnhil. te Borssele, ds. R. Kok le \agte-
kerke en ds. A. Verhagen, te Middel
burg.
UNDCRWIJS.
Geslaagd te *s-Gravenhage voor
voorloopig machinist dc heer D. M Ver
burg, leerling van den raachinistencürsus
