9io. 296.
Maandag 15 December 1924
167° Juarsanv-
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Abonnementsprijs per kwar
taal}
op de buitenwegen om Middelburg, en
roor de andere gemeenten p. post f2.50:
voor Middelburg en agentschap VUs-
jingen f2.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
cent per week.
Advertentiën worden berekend
per regel plaatsruimte, met inbegrip van
omranding.
Gewone advertentiën: 30,
cent per regel.
Ingezonden Mededeel! n-
g e n 50 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager
Familieberichten en dankbetuigingen
'*sa 1—-7 regels f2.10, elke regel meer
30 cent.
Kleine advertentiën niet
grooter dan vijf regels druks en waarbij
3b aangegeven dat zij in deze rubriek
moeten geplaatst worden, 85 cent bij
vooruitbetaling.
Advertentiën onder brieven of bevra
gen bureau dezer courant 10 cent extra.
Bewijsnummer 5 cent per stuk.
Advertentiën moeten, willen ze nog in
ons blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 UUR en 'dei
ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan
ons Bureau bezorgd zijn.
Postcheque en Gironummer 43255.
BÏNHEüLAftD.
DB VERKLARING VAN MINISTER
VAN SWAAY.
Bij gelegenheid van de mondelinge be
handeling van het wetsontwerp tot vast
stelling van hoofdstuk IX der Slaalsbe-
grooling voor 1924 in de Eerste Kamer
heeft de Minister van Waterstaat in tiet
debat ter zake van de verbetering van de
haven van Vlissingen het volgende ge
zegd .,Daar zijn in Zeeland verschillen
de andere belangen, die op voorziening
wachten. Als ik daarvan een paar mag
noemen, dan wijs ik op dpn overzetdienst
voor zwaar vervoer van Vlissingen. naar
Broskeas, aanleg van een kanaal naar
Rulst en oen kanaal van Sluis naar Bres-
ken&, dat door een zeer rijke landbouw
streek gaat. Dat zijn allemaal desiderata
die men graag uitgevoerd zag, die ook
millioenen kosten, maar die ten minste
alle werken zijn, waarvan men de pro
ductiviteit onmiddellijk kan aanwijzen on
die «iet alleen .zijn een locaal belang
maar een streekbelang".
ïn de Mem. van Anlw. wordt daarvan
echter de volgende toelichting gegeven.
Een en ander moet worden gelezen in
dezen zin, dat, naar de meening van
den Minister, er in Zeeland werk was
te doen, dat eerder voor uitvoering in
aanmerking behoorde te komen dan de
verbetering van de Vlissingsche havens.
Uit zijn betoog volgt echter niet, dat de
genoemde werken op initiatief van liet
Rijk zonden moeten tot stand, komen cn
ook niet, dat er thans geld beschikbaar
zou zijn om althans tot subsidieering van
de bedoelde werken over te gaan. Het
betoog had immers slechts deze strek
king: Er is geen geld: voor Vlissingen
kan dus niets gedaan worden. Als het
er was, ware het beter te besteden lot
verwezenlijking van andere plannen. Zou
het nochtans voor Vlissingen moeten wor
den uitgegeven, dpn zou vermoedelijk dp
verwezenlijking dier and,ere plannen zeer
worden vertraagd. Men vatte de uiteen
zetting derhalve op als eeu wenk om al
vorens tc zeer op verbetering van de ha
ven te Vlissingen te blijven aandringen,
nog eens ernstig te overwegen of met het
algemeen Zeeuwsch belang ook inder
daad verkieslijk zou zijn deze verbetering
door te zetten. Andere beteekeuis moei
aan de mededeeling niet worden gehecht
en hel zal wel duidelijk zijn, dat daaruit
niet mocht worden afgeleid, dat de Mi
nister een volgend jaar met nieuwe plan
nen voor bevordering van Zeeuwsche be-
lange* zou komen.
Met de meening van sommige leden,
dat thans alle vervoer in Zeeuwsck-
.Vlaanderen is gericht naar België, zooals
b.v, van de suikerbieten, die naar Belgi
sche fabrieken worden vervoerd,, kau de
Minister intusschen niet geheel instem
men. Volgens verkregen inlichtingen ging
in 1923 van West-Zeeuwsch-Vlaanderen
bijna de helft (rond 98 millioen K.G. der
suikerbieten naar Nederlaudsche cn het
andere, iets grootere, deel (rond 118
millioen K.G.) naar Belgische en I'ran-
sche fabrieken, terwijl voor O.-Zeeuwsch
Vlaanderen die bedragen waren rond 139
millioen K.G. en rond 192 millioen K.G.
Er "blijken dus zeer belangrijke hoeveel
heden suikerbieten in Nederland te wor
de* verwerkt.
UIT DE PERS.
De Vlootwet.
Do verklaring van het Kath. Tweede
Kamerlid van Scha ik, dal hij zich tegen
het in een wet vastleggen van een vloot-
plan verklaart, wordt door den hoefijzer
correspondent van het Handbl. bespro
ken.
Het bezwaar van den heer Van Schaik
lijkt hem ongegrond en gezocht. En het
feil dat deze afgevaardigde, nu de Regee
ring hem in de vlootwet zóóver is tege
moet gekomen dat hij geen van zijn oude
bedenkingen meer heeft kunnen aan
voeren, weer een nieuwe heeft gevonden,
doet den schrijver vragen: Gaat het bij
hem eigenlijk wel tegen een Vloot
wet Of wil hij misschien liefst heele-
maal geen vlootbouw? Een argwanende
onderstelling. Maar waarvoor nog steun
gevonden wordt in 's hecren Van. Schaiks
verzet tegen het vqrvangen van twee
opgevaren torpedojargers. Mag men zelfs
het versleten materiaal al niet meer ver
vangen?
Dan gaat de schrijver verder
„Ook wij gelooven dat het indienen
van één Vlootwet nog vóór de verkie
zingen niet verstandig is en in zooverre
zouden we dus met den heer Van Schaik
kunnen medegaan. Doch op gansch an
dere motieven (o.a. op grond van dat wat
onze maritieme medewerker onlangs
aanvoerde. Even wachten tot we weten
of het Protocol van Genève effect krijgt
of niet). En we zouden dan ook slechts
uitstel willen.
Maar het bezwaar van den heer Van
Schaik is definitief, geldt elke Vlootwet,
te allen tijde. En zou dus afstel betec-
kenen.
Wat zal de Regeering nu doen De
nieuwe Vlootwet is al in Indië behandeld
en ze kan die kwalijk hier nu nog terug
houden. Wel echter kan ze het indienen
en behandelen ervan hier te lande zoo
zeer vertragen dat het ontwerp blijft lig
gen tot na de verkiezingen. Dat is de
manier om een nieuwe Vlootwetcrisis
in elk geval te vermijden. Ze kan echter
ook va banque spelen en (als liet dan mi
rmocht loopen, och dan zitten we toch
al dicht tegen de stembus aan. Met an
dere woorden: De verkiezingen worden
dan, gesteld dat er oen ontbinding zou
volgen, alleen maar een weinig ver
vroegd.
Dit laatste nu is alleen van belaug uil
een oogpunt van verkiezingstechniek. Die
partijen die niet veel meer hebben voor
te bereiden, zullen door vervroegde ver
kiezingen een zekeren voorsprong krij
gen op degenen die nog veel te doen
hebben.
Daarom wordt het nu voor alle par
tijen wel zaak om zich in zekere m3ite op
verrassingen voor te bereiden. De rede
van den heer Van Schaik is als do on
verwachte verschijning van een blauw-
voetige zeemeeuw boven het land ge
weest.
En men kent het vermaarde Vlaam-
sche lied van Albrecht Rodcnbacli
Vliegt de Blauwvoet? Storm op zee!'
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
- - Door het mis plaatsen van een cor-
rectieregel is het bericht betreffende de
bioscoop Flora Zaterdag onbegrijpelijk
geworden en melden wij thans dat heden
avond van 7 tot 9 uur de film over de
Hygiëne vóór 't Huwelijk wordt vertoond
voor heeren en van 9 tot 11 voor dames.
Zulks in afwijking met de oorspronkelijke
aankondiging.
Uit Vlissingen.
De gemeenteraad van Vlissin
gen zal Vrijdag 19 Dec. des middags
2 uur bijeenkomen. De vergadering wordt
voortgezet 's avonds te S (uur en zoo noo-
dig Maandag 22 Dec, des middags 2 uur.
week kan men zich daarvoor nog schrif
telijk aanmelden bij den geneesheer.
Voor een goedgevulde zaal in den
Campveerschen toren te V e e r e gaf Za
terdag 13 dezer, <le heer Elsacker van
Rotterdam een tweetal voordrachten.
De eerste Den Spy egel der Salighevt
van Elckerlyc, een middel-Nederl. dra
matisch gedicht, werd ter verduidelijking
ingeleid door den heer Lensvell. Als
tweede nummer gaf do begaafde decla
mator het geestige stuk Een avondje hij
juffrouw Pielersc van Multaluii, waarna
de heer Lensvelt hem onder luid ap
plaus der vergadering dankte.
o
Uit Zeeuwsch-Vlaandercn O. D.
De raad der gemeente Sas van
Gent kwam Vrijdagavond in openbare
vergadering bijeen. Alle leden waren aan
wezig; de publieke belangstelling was dit
maal gering.
In-de commissie tot wering van school
verzuim werden benoemd de heeren F.
Hamelijnck, II. de Oaluwé, J. B. Goos-
sens, P. Vermoet, J. van Leemput, C.
Ajarsen en E J. Michielsen.
Na re- cn dupliek werd afgewezen
een verzoekschrift der It. K. vereeniging
„Moedexschapszorg" te Heerlen, om een
jaarlijksche subsidie van f25 uil de ge
meentekas.
Een verzoekschrift van (Ie Kamer van
Koophandel cn Fabrieken voor Z. Vlaan
deren te Terneuzen, om opname eener
bepaling in de verordening der gemeente,
dal bij uitvoer van gekeurd vlee&ch, een
deel van hel keurloon worde terugbe
taald, werd ingewilligd, onder voorwaar
de echter, dat zulks een „algemeene"
bepaling worde.
Naar aanleiding van een voorstel van
B. en W. voor wegvefbetering in jde
Poelstraat, Stationsweg en Wesldam en
waarvan den leden een begrooting was
toegezonden, beloopende f21 000, waren
eenige leden van den raad van oordeel,
dal ook elders nog wégverbeteringeu
hoog noodig zijn en waarna B en W.
werden opgedragen een prijsaanvrage tc
richten betreffende het benoodigdc mate
rieel. Nader wordt een 'gedocumenteerd
voorstel van B. on W. tegemoet gezien.
Nog hieromtrent vroeg hel lid Dierick of
werkelooze dagen bij regen- en vriesweer
zullen worden vergoed, waartegen wet
houder Slubbé opmerkte, dat zulks voor
Haler'- zorg kan genomen worden, wijl
dc gemeente locli zelf de werken exploi
teert.
Ten slotte deelde de voorzitter mede.
dat een vertegenwoordiger van de P.Z.
E.M. binnenkort den heer Warrens met
een bezoek zal vereeren teneinde de elec-
Irificatiekweslie irler Zandstraal le be
spreken jen zoo mogelijk tot oplossing
te brengen.
Uit Zee u ws ch-Vl a a ader e n W. D
Vrijdagavond traden voor liet De
parlement S1 u i s-A ardenb ur g der
Maatschappij tot Nut van 'l Algemeen op
Mevrouw Tula di Vista en Joh. Schmidt,
met als hoofdnummers „Salome"
„Oorney en Bumble' Een talrijk publiek
ras opgekomen cn uit hel langdurig en
herhaaldelijk applaus bleek dal men zeer
tevreden was over het ten gehoore ge
brachte.
In de afgeloopcn week zijn ten na-
deele van D. te Bewesten Eedepolder ge
meente Sluis een twaalftal postduiven
ontvreemd. Daders lot heden onbekend.
de Voogd, van 's Heer Arendskerke. De
bevestiger sprak naar aanleiding van
Jesaja 50 4—5 en 10. Na bevestiging
zong de gemeente, eenigszins gewijzigd,
Psalm 119 9.
Des avonds verbond de nieuwe lecraar
zich aan zijn gemeente met de woorden
van Jesaja 40 6 tot 10 en sprak over
de taak, de moeite, de kracht en de heer
lijkheid van de evangeliebediening
Bij den aanvang zong de gemeente den
nieuwen leeraar toe Gez. 215 4.
Een groole schare vulde beide malen
het ruime kerkgebouw.
Tot ouderlingen der Herv. Kerk te
Oostkapelle werden herkozen de
heeren C. Back en A. Maljaars Az. en tot
diakenen de heeren J. de Pagter en J.
Poppo.
Voor een talrijk gehoor hield dr.
J. D. Schmidt le K a p e 11 e Zondag
avond een gedachtenispredikatic naar
aanleiding van zijn zilveren ambtsjubi
leum. Hij bepaalde zijn gehoor bij „De
Schat in aarden vaten", 2 Cor. 4 7.
Ds. Jonker van Biezelinge sprak als
ringpredikant en namens den kerkeraad
Dr. Schmidt toe en verzocht den leeraar
loc te zingen. Och, dat Uw Geest den
leeraar sterk. Gez. 91 3.
met Moeders
standjes mier
kapo te schoenen H
IK DRAAG NU
C R. S. ECONOMIE
SCHOENEN
Dat onderwerk vanEco
Doinierubber maakt deze
schoenen zoo bijzonder
stork, dat er zelfs schoen winkeliers zijn,
die ze niet weusoheu te verkoopen,
omdat ze nu-enen, dat het hun voor
deel niet is. Kleingeestig, hè
Waar niet verki ijgbaar, wende men zich
tot de
U K S. ECONOMIE SCHOEN
FABRIEKEN, HEVEADORP (Geld.)
(Ing. Med
Uil Walcheren.
Vrijdagavond hield te X. en St.
J o o s l a n d de afdeeliug vau hel Groe
ne Kruis dc najaarsvergadering.
Do bcgrooling lj>25 werd vastgesteld op
f 282. Als bestuursleden werden herko
zen de hoeren Cr. van Leerdam Hz. en
A, dc Visser, tol afgevaardigde naar de
pïov. vergadering de heer L. Waltel cn
diens pl.v.v dc heer J. IC. Mesu. Dë se
cretaris bracht nog een verslag uit over
het afgeloopen jaar, waaruit o a. bleek,
dat het ledental 172 bedraagt.
Na afloop der vergadering werd door
den heer dr. de Wcercf alhier cene le
zing gehouden over het onderwerp ,,IIoe
moei ik handelen bij een ongeval?" Door
■oorbeelden uit zijn praktijk aan te ha
len werd een en ander zeer duidelijk
„voorgesteld. Eenige vragen werden door
hem beantwoord en menige nuttige wenk
gegeven. Dr. de Weerd zegde toe in het
voorjaar 1925 een cursus te zullen hou
den over „Eerste hulp bij ongelukken",
waarvoor zich thans reeds verschillen-
1 de personen opgaven als deelnemer. Deze
KERKNIEUWS.
Dc Zeudingsraad in de classis "Wal-
chereu hield Zaterdagmiddag te M i d-
delburg zijn algem. jaarvergadering.
Het jaarverslag van den secretaris, ds.
J. F. Ossewaarde, was bemoedigend, al
kon van- enkele gemeentelijke zendings
raden meer actie verwacht worden
Door den penningmeester, J. Goed-
bloed, was ruim 5000 voor de zending
uitgegeven, terwijl- vele gemeenten zelf
de bijdragen hebben opgezonden naar
hel zendingsbureau en ds. Wi. Reus een
belangrijk bedrag uit de busjes en aan
boekenverkoop heeft ontvangen voor de
zending.
Dc secretaris deed verslag van de ver
gadering van afgevaardigden van alle
class, zendingsraden iu ons land met
een commissie uil de Synode der Ned
Herv. Kerk.
De aftredende bestuursleden, ds. H.
Jonker, A. Peteraieijer, J. Goedbloed en
J. Kleinepier werden herkozen.
Besprekingen werden gevoerd over de
uitgave van het Djaitoloblaadje
Na de pauze deed zendeling Wetstein
mededeclingen over zijn werk op Nieuw-
Guinec.
Gisteren had in dc voormiddag
godsdienstoefening iu de Grootc of St
Jacobskerk te Vlissingen de bevesti
ging plaats van ds. A. de Voogd, overge
komen uil Assen, door zijn oom, ds. J.
Protesteerende Kerk
voogden.
In liet Schuttershof te Goes werd Za
terdagmiddag een vergadering gehou
den, belegd door het Bestuur der Ver
eeniging van Protesteerende kerkvoog
dijen.
Deze samenkomst, wellcc vrij goed be
zocht was, werd geopend door den heer
de Graaf, secretaris van de kerk
voogdij der Ned. Herv. Gemeente van
Biezelinge, die na een kort openings
woord het woord gaf aan Prof. van
Apeldoorn uit Amsterdam.
Spreker acht 't noodig eerst te zeg
gen, dat hij spreken zal over Jiet Regle
ment op de Predikantstractementen in
de Nederlandsch Hervormde Kerk,
waarin toestanden bestaan die alleen te
begrijpen zijn voor wie de geschiedenis
kent, Dat geldt van het recht in 't al
gemeen en ook van wat recht is in de
kerk. Het recht rust op het verleden,
daarheen voert de vraag naar het recht
altijd terug, 't Is dan ook dwaas met
betrekking tot het bedoelde reglement
te beweren: het bestaat nu eenmaal en
dus moet het worden nageleefd. Bestaat
dit reglement? Ja, op papier, maar het
papier is geduldig. Een andere vraag is
of, het rechtens bestaat, of het bindend
gezag heeft.
Spreker geeft een historisch overzicht
van de kerkelijke aangelegenheid in ons
land van 400 jaar geleden tot nu toe. En
toont aan, dat reeds 400 jaar geleden
toen alle bewoners van ons vaderland,
op enkele Joden na,nog Roomsch waren,
de scheiding van beheei en bestuur be
stond. De geestelijkheid had over de
kerkelijke goederen niets te verrellen,
kerkvoogden zorgden daarvoor. De re
formatie bracht wel verandering m het
bestuur, zoodat het zwaartepunt der or
ganisatie kwam te liggen in de plaat
selijke gemeente, maar liet het beheer
bij kerkvoogden. Ook bij de regeling
van Koning Willem I veranderde dal
niet. Terwijl zij alle gemeenten bracht
onder een bestuursorganisatie, met de
synode als hoogste bestuurscollege, re
gelde hij het beheer der kerkelijke goe
deren voor elke provincie bij afzonder
lijk reglement. Zoo hield dc Koning de
beheersaangelegenheden buiten het be
stuur der kerk. Ook toen hij zich in
1842 van dc bemoeiing met kerkelijke
zaken terugtrok, gaf de Koning aan de
daardoor noodig noodig geworden wij
zigingen van het Algemeen Reglement,
die in 1852 tot stand kwamen slechts
zijn goedkeuring met de uitdrukkelijke
vermaning, dat de synode niet zou trach
ten haar macht uit te breiden speciaal
met betrekking tot het beheer. De tel
kens herhaalde pogingen van de synode
om het beheer aan zich te trekken,
toonden, hoe noodig die vermaning was,
Deze pogingen hebben nooit succes ge
had. Ze stuitten af o.a. ook al in 1869 op
verzet bij de regeering, welke bij monde
van minister Bosscha verklaarde, niet
aan dc invoering van zulk een reglement
te kunnen meewerken, omdat hij be
schouwde dat kerkvoogden de stoffelijke
belangen der Hervormde Kerk behar
tigen. Sinds dien heeft de synode dat
pogen niet opgegeven. Maar spreker
constateert, dat men tegenwoordig al
gemeen toegeeft, dat de synode onbe
voegd is het beheer te i-egelen. Dat is
van grootc beteekenis, indien de ge
meenten zich van dit wapen bedienen,
in den strijd legen het tractement-re-
gelment. Anders heeft de synode door
de invoering van dit reglement bereikt,
i-,al haar vroeger niet gelukte.
Spreker geeft daarna een uiteenzet
ting hoe het reglement op 'de predikant-
tractementen is tot stand gekomen,
waardoor volgens hem de synode haar
devies, dat alle-dingen eerlijk en met
orde geschieden moeten met voeten
heeft getreden. Immers als eerst een ont
werp onaannemelijk wordt verklaard,
omdat daarin de rechtsgrond niet is om
schreven, neemt zij later een andere
aan, waarbij de commissie, die 't ont
wierp verklaarde dat zij de vraag naar
den rechtsgrondjp. 't midden liet. Ook is
de commissievaan wie het samenstellen
van het ontwerp was opgedragen, niet
geweest zooals zij behoorde te zijn,
want van de vijf leden waren er vier
predikant, de vijfde was een ouderling.
En terwijl zij zich wel de hulp en voor
lichting verzekerde van erkende finan-
cieele specialiteiten als nir. Treub en
Dr. ftolwerda, verzuimt zij een paar ju
risten ie vragen gelijk haai was opge
dragen.
Eïy op grond van dit reglement, dat
dus in ongerechtigheid geboren is,
dwingt de synode de gemeenten. Zij
handelt daarmede in strijd mei het
grondwettelijk voorschrift, volgens het
welk ook de kerken onderworpen zijn
aan het gewone recht. Spreker wordt
gescholden voor een formalistisch jurist,
omdat hij vraagt naar den rechtsgrond
van dit reglement, terwijl toch de sy
node indertijd op grond van het ont
breken daarvan een ontwerp niet aan
nemelijk achtte.
De protesteerende kerkvoogden be
weren niets anders dan dat de be
palingen van dit reglement niet bin
dend zijn en daarom worden zij van
synodale zijde revolutionairen genoemd.
Als dat zoo is, waarom passen de be
sturen op hen dan geen rechtsmiddelen
ole"7 Dat durven zij niet. Het reglement
op de predikantstractementen bindt
naar sprekers meening niemand. Honend
noemt hij het zwijgen der synode na zijn
advies, dat in druk verscheen en na al
de protesten der protesteerende kerk
voogdijen. Honend is de lof door den
voorzitter der synode gebracht aan den
Raad van Beheer voor zijn zegenrijke*
arbeid, dat wil dar. zeggen dat die Raad
van Beheer zooveel geldt heeft bijeen
gebracht t w. tot verbetering van pre
dikantstractementen.
Ook dc bestrijders van het Advies
zwijgen over de vraag naar liet recht,
waarom eigenlijk alles gaat.
Door de invoering van het reglement
is, volgens spreker, de vrede in de kerk
verstoord, De synode wil dien vrede
herstellen door de kerkvoogden te on
derwerpen aan de bepalingen van dit
reglement. Zij eischt dat kerkvoogden
hun recht zullen prijsgeven en tracht
dit te bereiken door dwangmiddelen.
Zwichten de kerkvoogden nu, dan zul
len er nog heel veel bepalingen volgen,
waardoor zij hoe langer hoe meer onder
de macht van de synode, die naar spr.
meening, de grootste ramp voor de kerk
is, komen en zullen er spoedig geen
kerkvoogden meer zijn.
Spreker wekt de kerkvoogden op tot
den strijd om hun recht. Die strijd zal
offers kosten, waarvan wel 't zwaarste
zal zijn, dat de gemeente jaren lang va
cant blijft. Er moet met eerlijke midde
len worden gestreden o a. voortdurend
herhaalde protesten bij de synode, waar
in geëischt wordt intrekking van dit re
glement. Eisclien moeten we, niet on
derhandelen met de synode, want men
onderhandelt niet met een tyran Men
moet ook niet opzien tegen een proces
voor den burgelijken rechter, omdat dat
altijd zoolang duurt. Spr meent dat de
bezwaren, welke tegen zoo'n procedure
geopperd worden maar uitvluchten zijn.
Ten slotte legt spr. de vérklaring af,
dat hij zijn strijd tegen dit reglement zal
staken, als de synode een verklaring
