281.
Donderdag 27 November 2924
167e Jaargang.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
KAMEROVERZICHT.
Tweede Kamer.
Zitting van Woensdag.
Hef hoofdmoment uit de gisteren voort
gezette en beëindigde replieken bij de
alg. begrootingsbe.schouwingen was weer
de rede van den heer Nolens. Hij kwa
lificeerde zelf zijn betoog aldus: De coa
litie voorop, en als dat niet kan, dan
wat anders.
Hij gaf in zekeren zin toe, dat hij oen
ander antwoord aan den heer Troelstra
heeft gegeven dan in Januari 1924. Maar
een ander antwoord had spr. reeds gege
ven op 13 Mei 1922. Voor een samen-
gaai: tu8schen rechts en links bestaan
echter groote bezwaren. Spr. heeft er
wel eens over gedacht of het piet goed
zou zijn voor de leden der linkerzijde om
tot wat meer eenheid te koinen en aldus
een parlementaire regeering te vormen.
Men spreekt nu over een deinocratischen
vleugel in de katholieke, partij. Aan die
zijde bestaan echter geen vleugels. Uit
een enkele afwijking bij een stemming
mag men niet afleiden hel beslaan van
een permanenten democratischen vleugel.
Er zijn thans reeds verschillende demo
cratische groepen. Maar de R.-K. Staats
partij vindt haar beginselen in de leer
der kerk, in de eerste plaats in den cate
chismus en in het gebed Onze Vader,
waarin gelijk Thomas van Aquino uit
eengezette alles wordt gevraagd wat
de mensch noodig heeft en d,it in de juis
te volgorde. Deze beginselen zijn nader
gepréciseerd in de encycliek Rerum No
varum en in de encycliek Graves de rom-
munire.
Dit was tevens eeu antwoord op do
door den heer Troolstra in zijn re
pliek gisteren uitgesproken meening, dat
do heer Nolens toch niet zoo botweg als
in Januari alle samenwerking met de so
ciaal democraten had afgewezen.
Een ander punt van belang was ttè
mogelijkheid van de herziening der on
derwijswet.
De beer "R~ü l gei's'was ervoor 'maar
vreesde dat een commissie 't werk weer
van bovenaf zou moeien beginnen. En hij
bleek vooral bezorgd te zijn voor groote
belemmering der schoolsplitsing.
En de heer S c h o k k i n g bleef van
oordeel dal er geen behoefte aan is, met
het oog op de rustige ontwikkeling van
bet onderwijs, thans weer het geheele
lager onderwijs op de helling te brengen.
Wel wenschte hij ook wijziging in de
wel. maar dat is heel iets anders dan een
commissie te benoemen, die weder het
geheele werk van cle bevredigingscom
missie zal hebben te doop. Dan zal er
toch een algemeeno opinie moeten zijn,
in welke richting dat zal hebben te ge-
beuren. Dan moet er toch een kans
op eenstemmigheid zijn. Maar daarvan
is spr. niets gebleken. En zeker niet bij
de kwestie der schoolsplitsing.
Bij verschillende sprekers moest de
heer Marcliant menig woord van kritiek
hooren over zijn ontwapeningsdenkbeel-
en over de afwijking in zijn verklaringen
van de rede over den heer v, Embdent
Minister Col ij n verweet den heer
Marcliant bovendien foute becijferingen
te hebben gemaakt in zijn financieele be
schouwingen.
De algemeene beschouwingen zijn af-
geloopen, en het eerste hoofdstuk der
begrooting (Huis der Koningin) is z. Ia, st.
goedgekoard.
BIMfSEHLANÖ.
DE MBLGISCIIE WIELRIJDERS IN
NEDERLAND.
Het Belgische Kamerlid Thelen had
aan den Belgischen Minister van Finan
ciën een schriftelijke vraag gesteld over
de belasting met drie gulden van arbei
ders uit België die lederen dag uit Ne
derland per rijwiel terugkeeren
De Minister heeft een uiteenzetting van
de bepalingen der Nedprlaudsche wet ge
geven en laat daarop volgen
De minister van buitenlandsche zaken
zal bij de Nederland,sclie regeering stap
pen doen om zoo mogelijk te verkrijgen
dat bij wijze van wederkeerigheid onze
werklieden van de grens met hun rijwiel
vrij in Nederland zoudpn mogen komen.
Uit door het gezantschap van België te
's-Gravenliage ingewonnen inlichtingen
blijkt trouwens, dat de wet van 20 Juni
tol gevolg heeft gehad dat aan den minis
ter van financiën van Nederland
klachten zijn gezonden ten bate talrijke
categorieën nijverheids- en landbouw-
werklieden, die zich in het land van hun
rijwiel bedienen om zich dagelijks naai
de fabriek of het veld te begeven. Indjen
ten voordeele van deze werkliedpn afwij
kingen werden toegestaan, zouden wij
misschien kunnen verkrijgen dat zij ook
aan onae landgenooten worden verleend.
DE MELKBUSSEN-KNOEIERIJ.
In een vierde vervolg op het verslag
der Commissie voor de Staatsuitgaven
worden uitvoerige bijzonderheden ge
meld over den bekenden aankoop door
de regeering in 1919 van 25 000 melk
bussen, bestemd voor de melkvoorzie-
ning.
Volgens dc commissie heeft bij de
levering een sterke bevoordeeling plaats
gevonden van een te Arasterdam geves
tigde zaak, met welke een der leden
van de commissie van advies voor Zui-
velaangelegenhedcn in financieele relatie
stondhet Rijk had daardoor belangrijke
schade geleden.
Bedoeld wordt hier de N V. Machine-
handel v/h. C. van Kleef en Co. te Am
sterdam.
Het lid der C. v. A., de heer O
Reitsma, gaf o. a. als argument voor de
bestelling, dat de N.V. van Kleef en Co.
steun moest ontvangen en moest worden
afgeholpen van duur materiaal voor
10.000 12.000 bussen en bovendien
nog in dc gelegenheid moest worden ge
steld tegen matigen prijs nog 3000
4000 bij te leveren. Naar zyn zeggen
had deze N.V., die tot dusverre bussen
voor de regeering gemaakt had. zich
daarbij uiterst verdienstelijk gemaakt,
o. m. door hel inrichten van een dag
en een nachtploeg en had zij duur ma
teriaal ingekocht. De heer Reitsma had
als leider van de Federatie van Neder
landschc Zuivelfabrieken (F. N. Z.) met
deze N.V. zaken gedaan. Bovendien was
hij sterk bij haar geïnteresseerd
Oorspronkelijk was de N.V. van Kleef
en Co. vertegenwoordiger van de firma
Thiel-Pohne te Lubeck. In den oorlogs
tijd moest deze firma ora in Nederland
zaken te kunnen doen, een zgn. Neder-
landsclie fabriek oprichten en heeft toen
in overleg met den heer Reitsma de N.V.
Neerlandia gevormd De directeur van
de N.V. van Kleef en Co was tevens
directeur van de N.V. Neerlandia. De
zaken der beide naamlooze vennoot
schappen liepen in elkaar Zooals later
is gebleken, nam de heer Reitsma toen
in de N.V. Neerlandia 10 van de 100
aandeden (bij een kapitaalsuitbrciding
nam hij er nóg 5 bij) en leende hij
aan de N.V. van Kleef en Co. in Mei
1919 f50 000 h 7 pet. Van deze relatie
hield hij echter zijn medeleden in dc
commissie van advies onkundig
De levering van de 2366 bussen van
50 Liter, die- de N.V. van Kleef en Co.
tegen onevenredig hoogen prijs leverde
en die van de bussen van 50, 30 en 20
Liter waren een gevolg van den zgn.
steun, die aan die N.V. zou worden
verleend
Niet alleen echter werd haar in ver
gelijking met de andere leverenciers een
abnormaal hoogen prijs toegekend, maar
ook bestond de leverantie gedeeltelijk
uit bussen van 50, 30 en 20 Liter, d. w.
z. in courante maten voor het doel,
dat met de distributie werd beoogd
Dit was de tweede vorm, waarin aan
deze N.V. steun werd verleend. Zij had
n.l. een contract gehad met de F. N. Z
waarvan de heer Reitsma leider was,
welk contract om niet ter zake doende
redenen vervallen was. Dit F. N. Z.-con
tract werd nu op het Rijk geschoven
De N.V. van Kleef en Co. was nu be
vrijd van het dure materiaal en van de
bussen van incourante maten. Neemt
men in aanmerking, dat de firma Van
Wijk en Boerma had aangeboden de
heele partij, waarover dc besteding liep,
voor f 16.75 per stuk te leveren, dan
heeft dus de leverantie van de bussen
door de N.V. van Kleef en Co. voor
het Rijk een schade opgeleverd vaoi pl.m.
f 140.000. Moet worden aangenomen
waartoe alle aanleiding beslaat dat
konder het motief om aan die N.V. steun
te verleenen, dc geheele bestelling ach
terwege zou zijn gebleven, dan wordt de
door liet Rijk geleden schade uiteraard
nog grooter.
De vraag rijst thans, hoe het mogelijk
is geweest, dat de Minister zijn goed
keuring hechtte aan een dergelijke uit
voering van de leverantie. Hierover is
geen Jicht te verkrijgen.
Ten slotte is op verzoek van de Re
kenkamer het advies ingewonnen van
den landsadvocaat, die tot een justitieel
onderzoek heeft geadviseerd Dit onder
zoek heeft echter niet tot een straf
vervolging kunnen leiden, o. a. omdat dc
heer Reitsma slechts lid was van ecu
commissie van advies en geen ambtenaar
in den zin der wet
Een en ander heeft de commissie voor
de staatsuitgaven tot de conclusie ge
bracht, dat. al moge dan een strafver
volging geen succes kunnen hebben, des
niettemin handelingen hebben plaats ge
had, die in hoogc mate afkeuring ver
dienen. Door hel meergenoemde lid dei-
commissie van advies heeft ten nadeele
van 's Rijks schatkist een belangrijko
bcvoordeeling plaats gehad van een
naamlooze vennootschap, waarmede hij
in financieele relatie stond. De indruk
is, dat deze bevoordeeling is bevorderd
tak van dienst, waarop deze belangen
betrekking hebben, was belast (blijkens
het verslag der commissie de heer L.
Bückmann, secretaris der C v. A., tevens
chef van de afd. melk- en melkproduc
tenvoorziening aan het departement)
Dergelijke vriendendiensten acht de com
missie voor de staatsuitgaven ten ecnen-
ongeoorloofd.
DE R.K. STAATSPARTIJ EN
ST. MICHAEL.
De heeren van Wijnbergen en van
Rijckevorsel de heer Passtoors was
verhinderd de conferentie van 25 No
vember j.l. bij te wonen publiceeren
de volgende rectificatie van de aan het
Haagsche Correspondentiebureau ver
strekte mededeeling uit die conferentie.
f. De vertegenwoordigers van het
Verbond ,,St. Michaël" hebben, naar
aanleiding van een brief van een toe
hoorder der Alkmaarsche rede de vraag
gesteld, of de heer van Wijnbergen het
Verbond „St. Michaël" heeft genoemd in
verband met de geïncrimineerde zin
sneden.
De heer van Wijnbergen heeft daarop
geantwoord, in zijn geheele rede het
Verbond „St. Michaël" niet te hebben
genoemd. De verdere vragen, Wie hij
had bedoeld en of hij de leiders van het
Verbond „St. Michaël" had bedoeld,
heeft de heer van Wijnbergen geweigerd
te beantwoorden, oradat hij zich geen
verhoor op vraagpunten wenschte te
te laten afnemen.
2. De aan het slot der mededeeling
omschreven „commissie van overleg"
was reeds in de vorige conferentie als
onjuist gedacht afgewezen, omdat als
grondslag der onderhandelingen was aan
vaard, dat het Verbond „St. Michaël"
aan de R.K. Staatspartij ondergeschikt
zou zijn.
Het bondsbestuur zal Vrijdag a.s. te
Utrecht vergaderen ter bespreking van
het resultaat der conferenties en ter be
paling van zijn houding ten opzichte van
het Verbond „St. Michaël".
- Gisteren heeft een werkman, .werk
zaam aan den betonput bij den water
toren a f h i e r het ongeluk gehad door
een misstap naar beneden te vallen. De
man, die aan het hoofd verwond was,
werd door twee kameraden naar het
gasthuis gebracht, waar tijdelijke opname
gewensebt werd geacht
- Gisterennacht hebben twee honden
huisgehouden onder de konijnen van en
kele bewoners aan den Noordweg al
hier. Een 23-fal langooren moesten bet
ontgelden.
x
U i t Z u i d-B e v e 1 a n d.
Ter voorziening in dc vacature, ont
staan door het vertrek van den heer
M. G. Zandee, is gekozen tot plaatsver
vangend lid van liet scheidsgerecht te
Goes voor de ambtenaren, de heer R.
Bouma, terwijl zijn herkozen tot leden
van het scheidsgerecht voor de werklie
den de heeren J. H. Nonnekes en M. B.
de Muiick aldaar.
o
Dit Zee u w s c h-V I a a ad e r n W. D
Met de Staatscourant van 26 Nov.
zijn verzonden afdrukken van de akten
betreffende de Coöp. Boerenleenbank
.Biervliet", te Biervliet
- Dc Minister van Financiën maakt
bekend dat ten behoeve van 's Rijks
schatkist is ontvangen bij den ontvanger
der directe'belastingen enz. te Sluis,
f 146.54 wegens te weinig betaalde Rijles-
inkomstenbelasting, Verdedigingsbelas-
ting II en gemeentelijke inkomstenbelas
ting over de jaren 1918-1919 lot en met
1923-1924
Mgr. NOLENS GEHULDIGD
Eenige Limburgsche vrienden hebben
den heer Nolens naar aanleiding van het
feit dat hij 25 jaar Limburg in de Twee
de Kamer vertegenwoordigt, hem zijn
door Antoon van Weli geschilderd,© beel
tenis aangeboden.
''f.1 IjfPfi
CADEAUX
voor ledige doozen.
Gngez. Med.)
Uit Stad en Provincie,
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
De begrafenis van He ij e r-m a n s.
Zooals we gisteren in onze tweede op
lage reeds kort meldden, heeft de ter
aarde bestelling van Hcijermans gisteren
te Amsterdam plaats gehad onder een
enorme belangstelling en deelneming.
Van half elf tot twaalf uur vormde
zich, onder leiding der S. 1>. A. Peen
lange stoet van afgevaardigden van af-
deelingen der 8. D. A. P. en N. V V.
uil verschillende deelen van het land,
en tal van vereenigingen.
De lijkwagen werd voorafgegaan door
jongens en meisjes van de Amsterdam-
sche Jeugdcenlrale, en twee landauers,
beladen onder kransen en pabhen.
Aan het graf op Zorgvliet werd gespro
ken door Mr. M J. Duparc uil naam
van den minister van O., K en W., bur
gemeester W. de Vlugt uit naam van het
gemeentebestuur van Amsterdam, den
heer Vliegen voor hel partijbestuur der
S.D.AP., den heer Brautigam voor hel
N.V.V., den heer Wibaut uit naam van
de Heijermans-commissie, Dr. W Roy-
aards voor liet Toonecl, den lieer Cor
nells Yeth uit naam van de letterkun
digen, den heer Hcriri Dekking uit naam
van de vrienden
Tot surnumerair der directe belas
tingen, invoerrechten en accijnzen zijn,
met ingang van 1 Dec. a.s. benoemd:
J. van Haarst, «L "B Kloosterman en C A
Mulder
x
Uit Middelburg.
De minister van A., H. en N- heeft
de volgende wijziging gebracht in de sa
menstelling van den Raad van Arbeid le
Middelburg. Aangewezen wordt als
plaatsvervangend arbeider-lid J. G. Die
lissen, Nieuwe Haven I 108, Middelburg,
in verband met het tusschcutijds uittre
den van het plaatsvervangend arbeider-
lid J. G. Kuipers, vroeger le Middelburg.
Gisterenavond te ruim 7 uur klonk
plotseling het gelukkig niet dikwijls
weerklinkende brandsignaal door de
straten en bleek, dat er brand was uit
gebroken in de woning van Gillissen,
wonende M 246 aan den Branderij-
molengang. De brand die, toen zij ont
dekt werd, reeds een vrij groote om
vang had aangenomen, werd direct dooi
den zoon van den bewoner en verschil
lende huurlieden met kracht aangepakt
met emmers water, door oudere man
nen en ook door vrouwen aangebracht.
Het mocht de flinke helpers gelukken,
het vuur daardoor in den aanvang te
stuiten en toen de brandweer ter plaat
se kwam met veel materiaal, behoefde
deze geen dienst meer te verrichten.
Intusschen had het vuur nog heel wat
schade aangericht aan een kamertje en
aan het dak, maar tevens was een heele
kast met goede kleereo van G. en zijn
gezin in de vlammen opgegaan. Geluk
kig is het huis verzekerd, maar helaas
voor de betrokkenen de inboedel niet,
ONDERWIJS.
Op het drietal voor ouderwijzer
aan de Van 't Hoffschool te Amsterdam
komt voor de heer G. de Groot te VI i s-
singen
Dé veelvuldige
weersveranderingen
brengen voor een leder ge»
varen voor de gezondheid met
zich. Rheumatieh, kiespijn,
zenuwpijn, griep en kouvatten
zijn er het gevolg van. Oogen»
blikkelijke verzachting ver»
schaffen een of twee
Aspirin-
tabletten „föoyak",
wanneer ze bij het optreden
van de eerste symptomen ge»
bruikt worden. Let evenwel
op de origineele veipakking
met den oranje bano
RECHTZAKEN.
Door W F. R.. 38 jaar, harbier te
Iersekc. thans gedetineerd te Middel
burg, is hooger beroep aangeteekend le
gen het vonnis der rechtbank to Mid
delburg van 14 November j 1., waarbij
hij ter zalee van brandstichting is ver
oordeeld tot 3 jaar gevangenisstraf.
De rechtbank te Roermond heeft
Woensdag H. H., 27 jaar, kantoorbe-
bediende te Venlo, gedetineerd, wegens
verduistering van 14.800 gouden marken,
overeenkomstig den eisch tot 3 jaar ge
vangenisstraf veroordeeld.
I Vermoedelijk is een der huisgenooten
met licht in de kast geweest, want daar
6-e. is wel de haard van den brand.
LANDBOUW.
De landbouw en de droog
gemaakte Zuiderzee.
Te Wageningen is een buitengewone
Algemeene Vergadering gehouden van
het Nederlandsch Genootschap voor
Landbouwwetenschap. Ir. J. T. Ligten-
berg, eerstaanwezend ingenieur der Zui
derzeewerken, sprak over De plannen
tot afsluiting en droogmaking der Zui
derzee en de wijze, waarop men zich
voorstelt deze te verwezenlijken en wees
er op dat de landaanwinst der Zuiderzee-
droogmalcing als een belang moet wor
den beschouwd, dat den geheelen Ne-
derlandschen landbouw betreft en van
beteekenis is voor zijn geheele verdere
ontwikkeling. Daarom is de belangstel-
(Tngez. Med.
ling in de Zuiderzeezaak bij de beoefe
naren der landbouwwetenschap van zoo
groote waarde; hiervam zal het initiatief
moéten uitgaan tot datgene wat de land
bouwontwikkeling der Zuiderzeepolders
zal helpen bevorderen en deze dienst
baar zal kunnen maken aan de land
bouwontwikkeling van ons geheele land.
De vier ontworpen polders beslaan te
samen omstreeks 230.000 H.A., waarvan
omstreeks 165.000 H.A. zware kleigrond,
45.000 H.A. lichte klei en zwavel en
20.000 H.A, zand en veen. Van veel be
lang wordt geacht, dat wanneer de naar
het Noorden gekeerde dijken van de
Zuid-Westelijke en de Zuid-Oostelijke
polders worden vereenigd, hetzij door
-hiervan één polder tc maken, hetzij door
het tusschenliggend kanaal door sluizen
afsluitbaar te maken, alle aan het IJssel-
meer gelegen dijken van een keileem-
kern kunnen worden voorzien, waardoor
de zekerheid tegen doorbraak zeer veel
vermeerdert.
Binnen enkele jaren zal ook op den
landbouw gerekend moeten kunnen wor
den, om de hem door het werk gestelde
opgave te aanvaarden.
Ir. S. Smeding, Rijkslandbouwconsu-
lent te Schagen sprak over „Het in cul
tuur brengen der Zuiderzecgronden".
Volgens het plan der Zuiderzeevereeni-
giüg zou een oppervlakte van ongeveer
230.000 H.A. worden drooggemaakt,
waarvan ongeveer 70 pCt. tot de zware
en zeer vruchtbare kleigronden kan wor
den gerekend, 20 pCt. tot de lichte klei
en zwavelgronden behoort, terwijl het
resteerende gedeelte grootendeels zand is.
Uit het onderzoek van den grond in de
Wieringermeer, die het eerst zal worden
drooggemaakt is gebleken, dat de ver
scheidenheid van grondsoorten hier groo
ter is, het procent zeer zware grond
kleiner is dan het zooeven genoemde ge
middelde en dat de ondergrond veelal
niet zoo zwaar is, waardoor de doorla-
tendheid van deze overigens zeer zoute
gronden, gunstig zal worden beïnvloed.
Ook in den N.-O. Polder schijnt de on
dergrond uit lichtere grondsoorten te be
staan.
In de andere poldergebieden bevat dc
grond minder zout dan in de Wieringer
meer. Met dit vele zout in de Wieringer-
meergronden moet bij het in cultuur
brengen zeer rekening worden gehouden.
(Deze bevat gemiddeld 2 pCtde Z. W.
polder 1 pCt., de Z. O. polder 3/« pCt. en
de N. O. polder een iU pCt. keukenzout
in den bovengrond). De ontzilting dient
zooveel mogelijk bevorderd te worden,
dus moet de ontwatering aan hooge
eischen voldoen.
In tegenstelling met rijpe kwelders (be
groeid, eenigszins ontwaterd en in veel
gunstiger structuurtoestand), mogen z. i,
vooralvan dc zware gronden in dezen
polder aanvankelijk met te hooge ver
wachtingen worden gekoesterd.
De zandige en zwavelgronden zulle»
spoediger goede cultuurresultaten geven
dan de zware gronden,
zijn van nature echter meer op grasland
De hier aanwezige zeezandgranden
