IdtturpÉ Courant
So. 278.
Maandag 24 November 1924
1DD
167' Jaargang.
R&NT.
Bij dit nummer behoort een Bij voegsel.
Abonnementsprijs per kwar
taal:
op de buitenwegen om Middelburg, en
zoor de andere gemeenten p. post f2.50,
voor Middelburg en agentschap Vlis-
singea 12.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
cent per week.
Advertentiën worden berekend
per regel plaatsruimte, met inbegrip van
Omranding.
Gewone adrertentiën: 30
cent per regel.
Ingezonden Mededeel! n-
I ons de beslissing, doch doet zulks aan de
hand van de in Gods woord ons ge-
openbare ordonnantiën. Spreekt het zes
de gebod tot ons meer <],an het vijfde, zoo
zijn we aan ons geweien verplicht den
krijgsdienst te weigeren, en omgekeerd.
Doch men zij op zyn hoede. Hel zesde
gebod; Gij zult niet doodslaan, stelt ons
in het algemeen ten eisch, dat wij het
leven des naasten eerbiedigen in alle
opzichten. Staal dat by ons op. den voor
grond, dan zijn we eerlijkheidshalve ver
plicht ook in de praktijk van het leven
onzen naaste lief te hebben. Het een
moet met het ander samengaan. Geen ge
roep van oorlog aan den oorlog terwijl
we tevens onze medemenschen uitbuiten
dat is leugen en zal ons geen stap nader
tot den vrede broneen. Laten w« eerlik
bakkers, evenals de heer P. A. Lindeu-
bergh dit ter vorige vergadering heeft
opgemerkt. De prijs van 6 cent per MP
die volgens eerdere berekening scherp
was gesteld, zou in verband met de ge
wijzigde omstandigheden door het goed
koop worden van brandhout niet meer
kunnen worden gehandhaafd. Volgens
spr. zou een bakker uit de omgeving zelfs
niet bereid zijn de bij hem ingerichte
gasverwarmer te bestendigen tegen een
'prijs van 6.7 cent per MP, en heeft het
bestuur van den Nederlandschen Bak-
kersbond spr. bericht, dat de meeste
bakkers van hun plan tot verwarming
door middel van gas reeds teruggekomen
zijn. Spr. verklaart zich tegen het voor
stel van B. en Wi.
om de likwidatie van genoemden Bond
uit te> voeren. Per circulaire zal aan de
leden bekend gemaakt worden dat de
financiën van den Bonjd aldus verdeeld
zijn: f500 voor de stakende textielarbei
ders (in Mei j.l. reeds afgedragen); onge
veer f 300 elk aan do weerstandskas en
de ondersteuningskaas van den Bon*l van
Nederlandsche Onderwijzers en aan het
Herstellingsoord voor onderwijzers te
Lunteren. De schoolhoofden-loden, van
den Bond zullen opgewekt worden toe
te treden als lid van den Bond van Ne
derlandsche Onderwijzers, terwijl zulks
in algemeenen zin aan de democratische
schoolhoofden zal worden aangeraden.
SCHOENEN
DERDE BLAD
VAN DE
-VAN
Zaterdag 22 Nov. 1924, No. 277.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Tento onslelling „Voor de
IC u n s t".
Het oorspronkelijke plan van de bo
vengenoemde vereeniging was in het
eind dezer maaud een teutoonstelling te
houden van werk van frl. Heemskerk v.
Beest. Dat plan heeft ze echter moeten
uitstellen, en thans heeft zij voor de.
volgende week, te beginnen morgen, Zonj-
dag, een tentoonstelling in de voorzaal
van Het Kunstmuseum ingericht van
werk van J. Toorop, en van aardewerk
van het echtpaar Hobbel—van Harten uit
Laren.
Toorop's veelvuldig verblijf te Dom
burg heeft haar daarbij geholpen oml een
interessante collectie oorspronkelijke tee-
keningén te verkrijgen, afgestaan door
particulieren in wier bezit ze zijn. Zelfs
is er een schilderij aanwezig, een gezicht
op Veere over het Kanaal, een typisch
voorbeeld van de expressie die Toorop
weel te geven door ontleding en het in
vlakken uaasl elkaar zetten der kleuren.
Het resultaat is een merkwaardige weer
gave van de sfeer van een helderen dag.
Aan den linkerwand hangen de oor
spronkelijke teekeuingen, voor een deel
portretten van personen uil deze om1-
geving, die reeds daardoor veler bijzon
dere aandacht zullen hebben. Maar be
halve dat zyn hel mooie voorbeeldeu
van de bewonderenswaardige toeken
kunst van dezen meester, die in de zeer
zorgvuldige afwerking toch het levende
wist te behouden. Wel het mooiste voor
beeld daarvan is het portrel van wijlen
den heer Drabbc.
Aansluitend daaraan willen wc
noemen de apostelkoppen, waarvan er
hier een vijftal in reproductie hangen.
Ze zijn nu al populair geworden. Het
zijn ook letterlijk „sprekende" koppen'
geworden, ieder in zijn zeer bijzondere
individualiteit. En prachtig geteekend.
Voorts hangen er eenige van zijn ooit
aan velen bekende kleine krabbelljes
met gekleurd krijt, meest buitenwerk,
waarin raak hel typische werd vastge
legd. Een grootere teekening met ge
kleurd krijt geeft een binnenshuis met
eenige figuren te zien, frappeerend min
der door de binnenhuisstemming dan wel
door de karalcleriseering der personen
Voorts hangen er eenige etsen, waarin
Toorop wel niel zijn slerkste werk gaf,
maar waariD toch altijd iels bijzonders
is op te merken. Men lette bijv. maar op
de. teekening van hel bukkende slrand-
vondstertje.
De rechterwand is geheel ingenomen
door reproducties van bekende teeken-
werkën van Toorop. De kunst van re-
produceeren gaaL zoover dat ze waarlijk
niel veel van de oorspronkelijke lee-
keningen afwijken. Men vindt er prach
tige voorbeelden vau de werken waarin
deze rijke fantast zijn gedachten worm
gaf.
Het aardewerk van de bovengenoemde
ceramisten is gespeend van iedere nei
ging tot luxe in vorm of ornament. Het
zijn meest eenvoudige potjes eu schaal
tjes. strak van vorm en egaal van kleur.
Maar de vorm is 'zeer zuiver, en de kleur
van het pdte is mooi. Het is werk dat
meer voldoet als men een voorwerp er
van afzonderlijk zet. Dan zal de rustige
vorm en dc kleur vau sterke werking
blijken te zijn. Slechts enkele ervan heb
ben een sober gehouden decor. Eenige
dierfiguren doen aan het Kopenliaagsche
aardewerk denken.
LANDBOUW.
f H e t „d o o r s ch i e t e n" in de
Bietenvelden.
(Ingezonden).
Bij den verbouw van suiker- en voe
derbieten treedt bovengenoemd verschijn
sel sommige jareii in erge mate op, tot
schade en hinder van verbouwer en
fabrikant, en eveneens hinderlijk bij het
rooien eu bij hel vervoederen aan het
vee.
De aanleidende oorzaken voor het
doorschieten schijnen het eene jaar veel
sterker te zijn dan het andere. Groote
verschillen hebben in dat opzicht 1923
en 1924 te zien gegeven, n.l. in 1923
werd het bijna overal in hevige mate,
daarentegen in '24 uiterst weinigge con-
statcerd.
Meer dan één factor schijnt Uier op
in te werken. Vroeg zaaien in 't voorjaar
en verder in den zomer een plotselinge
overgang van koele dagen naar een hitte-
periode schijnt het gevaar voor door
schieten sterk te bevorderen.
Verder beslaat deze neiging bij het
eene bietenras in veel sterkere mate
dan bij het ander. Frappante cijfers kwa-
men daaromtrent reeds dikwijls in de
verslagen der "Rijksproefvelden voor.
Naar ik verneem, kunnen omlz'eut de
verschillen in neiging lot doorschieten
tusschen diverse beslaande bietenrasseu
t. z. I. interessante publicaties van den
heer Rijkslandbouwconsulent voor Noor
delijk Groningen worden verwacht.
Rekening houdend met evengemelde
feilen, kunnen de bielenverbouwers het
doorschieten tot op zekere hoogte te
gengaan, niettemin schijnt ook de wer
king van voorzorgsmaatregelen in jaren
als 1923 nog uiterst beperkt te zijn
Waar mij juist dezer dagen aangaan
de deze belangrijke kwestie hoogst inte
ressante mededeelingen worden ver
strekt door tien heer G. Koster, land
bouwer te Wöllersum, kon ik niet na
laten naast enkele algemeenheden be
treffende het doorschieten op bedoelde
mededeelingen even de aandacht te ves
tigen.
De heer Koster had n.l. voorjaar 1923
op een gelijkmatig perceel op denzelf
den dag en uit deuzelfden zak) voeder-
bielenzaad gezaaid, na dit vooraf deels
met kopervitriool te hebben ontsmet.
Hoewel het met Germisan ontsmette
zaad iets vlugger was ontkiemd, toch wa
ren aanvankelijk geen groote verschillen
geconstateerd. Verder in den zomer was
evenwel in het met kopervitriool behan
deld perceel een groot aantal bieten door-
gescholen en in hel ander perceel slechts
zeer weinig, in verband waarmede van
het laatste ook de bietenoogst bijna
tweemaal omvangrijker dan van het eer
ste perceel was geweest. De overgang
van weinig lot zeer vele schieters had
zich zelfs precies op de rij af scherp
afgeleekend.
Aan de betrouwbaarheid van des kee-
ren Koster's mededeelingen kan niet
worden getwijfeld; niettemin betreft 't
hier nog slechts één voorbeeld. Thans
daarom nog geheel in het midden la
tend, welke practische waarde direct aan
deze proef mag worden toegekend, toch
meende ik er reeds om weeërlei reden
de aandacht op te moeten vestigen, lil.
1. opdat andere landbouwers, die even
tueel in bedoelde richting eveneens iets
hebben waargenomen, hun bevindingen
eens uaast of tegenover die van den
heer Koster gaan stellen, en
2. opdat bovendien in 1925 eveneens
elders serieuze vergelijkende proeven in
jdie richting worden genomen.
Wellicht zou men thans reeds uit de'
gegevens sub 1 eenigszins positieve con
clusies kunnen afleiden, of n l. sommige
ontsmettingsmiddelen inderdaad slimulee-
rend (echter in averrechtsche richting)
werken, of wel omgekeerd,, of men even
tueel met andere middelen juist liet te
genovergestelde zal kunnen bereiken
M. WJERSUM.
POLITIEKE REDE VAN
Mr. MARCIIANT.
Gisterenavond hield de afd. Middelburg
van den Vrijz. Dem. Bond een openbare
vergadering in de geheel gevulde groote
zaal van het Schuttershof met als spre
ker de heer rar. H. P. Marchant, lid der
Tweede Kamer.
De voorzitter der afd., de heer W, de
Graaf, heette de aanwezigen welkom
en wees er o. a. op, dat het noodig is
om lid van een politieke partij te zijn,
(om invloed te kunnen uitoefenen op de
candiaadtstellingen.
De heer M r. Marchant meent, dat
bij de a.s. verkiezing twee vragen voor
namelijk naar voren komen. Het eerste,
dat alles overheerschl, is de vraag, of
'hel Nederlandsche volk in de toekomst
invloed zal uitoefenen kunnen, hoe het
zal worden geregeerd. Spr. bedoelt het
vraagstuk van hel parlementairisme
De tweede vraag is die van hel mili
tairisme en de positie, welke Nederland
tegenover de andere volken zal innemen.
Als over het parlementaire stelsel
theoretische debatten in de Kamer ge
voerd werden, zal menigeen zich hebben
afgevraagd wat men daar nu mede te
tnaken heeft. Maar dit is wel zoo. Het
vrouwenkiesrecht en het algemeen mau-
henkiesreclit 5s toegejuicht, omdat het
den invloed van het volk zou vermeer
deren. Maar de regeering voelt niet wat
er in het volk leeft.
Tot 1913 had men een zuiver par
lementaire regeering.
De geestelijke ontwikkeling heeft in
vloed op de massa, geleid door meer
ontwikkelden. Velen zullen iemand hoo-
ren spreken en zeggen, dat heb ik al
zoo dikwijls gedacht. Aan de gedachten
moet door de sprekers bepaalde vorm
worden gegeven.
Dit gebeurt in den verkiezingsstrijd
door de leiders der politieke partijen.
Volgens hel parlementaire stelsel krijgt
men een volksvertegenwoordiging, waar
in de gevoelens van het volk leven.
De 100 gekozenen moeten dan zorgen,
dat er een regeering komt, die het gevoe
len van de meerderheid van de volksver
tegenwoordiging weergeeft.
Door hel beginsel der evenredige ver
tegenwoordiging verwacht men het orga-
niseeren in politieke partijen, die aange
ven, wal leeft in hel volle.
Tot 1913 ging het goed, maar toen
kreeg men een meerderheid, die voor
stond algemeen kiesrecht voor mannen,
mogelijk maken van vrouwenkiesrecht en
ouderdomsrente.
De meerderheid bestond uil soc dem.,
liberalen en Vrijz. Dem. De heer dr.
Bos werd belast met hel samenstellen
van een kabinet, maar de S. D. A. P.
weigerde mede te werken.
Alleen wilden zij steunen een kabinet,
dat toezegde de militaire uitgaven niet te
zullen verhoogen. Maar zij wilden er bui
ten blijven, maar dr. Bos meende dan
geen kabinet te mogen vormen onder
toezicht van niet mede-verantwoordelij
ken.
Men kreeg toen hel extra-parlementair
kabinet-Cort van der Linden. Deze deed
als Vadertje Czaar in Rusland, als Mus
solini in Italië en las den wil van het
volk niet uit de volksvertegenwoordiging,
maar deed dit op zijn manier, langs de
Kamers heen.
Doch Vadertje Czaar had geen volks
vertegenwoordiging en Mussolini zond
haar naar huis. Hier is ze wel, maar
toch knipte men den band, die loopen
moet van het volk over de vertegen
woordiging naar de regeering, boven de
vertegenwoordiging af. Als een kabinet
niet overeenkomt met de volksvertegen
woordiging, dient het heen te gaan.
Toen in 191S rechts een meerderheid
kreeg, was het een heel gesukkel en
werd Ruys formateur, zonder een kabi
net te formeeren, evenmin in 1922 en
1923. Het is hel blijvende kabinet ge
worden. Het programma, waarop dit ka
binet steunt, vertelt men niet, dat
gaat het Nederlandsche volk niel aan.
Als dc samenstelling van het kabinet
niet afhangt van de samenstelling der
Kamer, dan kan men tegen de kiezers
wel zeggen ..blijf maar thuis."
Wie heeft den kiezers gezegd, dat men
een Tariefwet zou voorstellen'! Niemand.
Een regeering, die uil verschillende par
tijen komt, welke iets moeten laten val
len vau hun eischen, moet een voor
zichtig samengesteld programma hebben.
In zulk een geval moet het referendum
het parlementaire stelsel aanvullen. Spr.
aoodslaan", dal lot eisch stelt, liet eer
biedigen van het leven des naasten. Zie
daar de twee factoren die het vraag
stuk dienstweigering tot een werkelijk
probleem maken. Eenerzijds moet ge de
overheid gehoorzaam zijn, dus ook in dpn
krijgsdienst, anderzijds moogt ge u niet
vergrijpen aan het leven van uw naaste.
Spr. waarschuwt vooreerst voor de mee
ning, alsof hel vraagstuk eerst nu een
vraagstuk zou zijn: Men diene opmerk
zaam te zijn, en het blijkt, dat de oude
kerkvaders in de na-apostolischen tijd,
reeds hetzelfde vraagstuk ond,er de opgen
zagen.
In deze botsing van plichten is een
algemeen© gedragslijn niet te geven.
Eenerzijds leert de Vrijzinnige Chris
ten dat het geweten ons de oplossing
verschaft, anderzijds handjhaaft de gere
formeerde Christen de stelling, dpt de
door God gesleld,e ordonnantiën ons ten
richtsnoer zijn. Volgens spr. wordt door
modernen het geweten een te hooge
plaats ingeruimd, terwijl daarentegen Ge
reformeerden haar te zeer op den ach
tergrond dringen. Spr. bewandelt in de
zen den middenweg. Het geweten geeft
perde bezwaren en zegt, dat deze door
B. en W. worden ondervangen door een
nieuw voorstel, waarbij op. een proefne
ming wordt aangedrongen, die berusten
zou op het reeds aangenomen beginsel.
Spr. zegt, dat de. Gascommissie over dit
plan is gehoord.
De heer P. Lindcnbergh Azn., voorzit
ter der G. C. zegt, dat de meerderheid
der commsisie zich voor dit plan ver
klaarde.
Be heer J A. Dominicus wil als zijn
meening te kennen geven! dal thans een
formeel voorstel van de G. C. den raad
bereikt tengevolge van de veranderde
zienswijze van den heer P. A. Linden-
bergh. Spr. spijt hel, dat de heer P A
Lindcnbergh van meening is veranderd
zonder daarvan de reden le vermelden
Nog steeds kan spreker zich niet ver-
eenigingen met de gasprijsvermindering
tot 6 cent per Mf. Mei het nemen eencr
proef gaat spr. evenwel accoord. Verder
pleit spr. voor de bestrijding der kosten
uit de industrie, te wier behoeve de uit
breiding plaats heeft en niet uit dc op
brengst van het lichtgas. Bovendien is hij
voor eenige contractueelen band met de
Naar de „Ned." verneemt, is de
(anti-rev.) „Nieuwe I-Iaagsche Courant"
overgegaan in handen van de „Rotler-
mer" en zal zij als z.g. kopcourant van
de „Rollerdammer" verschijnen.
Aan het personeel is met vier weken
ontslag aangezegd.
ONDERWIJS»
In de vergadering van 't Nut te
Ierseke werd benoemd tot hoofd der
eerstdaags le openen bewaarschool op
het dorp, mej. W. Zweed ijk.
Geslaagd voor arts de heer G. A.
Polderman Mz. te Oud Vossemecr.
De Bond voor NederI. school
hoofden opgeheven.
Zondag kwam te Utrecht het bestuur
van den Bond van Nederlandsche School
hoofden bijeen, om1 uitvoering te geven
aan de verstrekte opdracht der eenigen
tijd geleden gehouden ledenvergadering
zegd, dat zou er nu niet over liquidatie
worden gesproken.
De balans werd ten slotte goedgekeurd
met 11 tegen 2 stemmen en 11 blanco
stemmen.
Vervolgens werd medegedeeld, dat de
heer II. Dronkers, directeur van het bij-1
kantoor der Bank Associatie onder deze
omstandigheden nieenclp als commissaris
te moeten bedanken.
Na eenige bespreking werd met bijna
algemeene stemmen besloten voorloopig
niet in deze vacature te voorzien, mede
om de plaats vrij te houden, voor het ge
val de bank tot andere gedpehten komt
en dan weer recht heeft op een plaats
in hel college van commissarissen.
Het v oorslel om tot liquidatie over le
'gaan kon niet in stemming komen, om-
dal niel het daar voor vereisclite aantal
aandeelen vertegenwoordigd was; en zal
dit nu geschieden in een twoed,e vergade
ring te houden op 3 Dec. a.s. des namidc-
dags te 3 uur.
Wel werd nog weer eenigen tijd over
de kwestie gediscusecrd,; en nogmaals
met klem de wenschelijkhcid betoogd,
pogingen als bovenbedoeld bij dp di
rectie aan te wenden, om in de tweede
in te voeren, d.w.z. loodsen te benoemen,
die tegelijkertijd rivier- en zeedienst
doen.
Al deze maatregelen, die een belang
rijke besparing voor de Belgische schat
kist meebrengen, zijn mogelijk geworden
door de overeenkomst, welke tusschen
Nederland en België inzake den loods-
dienst op de Schelde, werd gesloten.
De vliegtocht Nederland—
Indi
Zondagmorgen is de F VII even na
7 uur opgestegen en naar Muntok ver
trokken.
Onder enorme belangstelling cirkelden
de vliegers boven Tandjong Balei en
werden door de verzamelde menigte met
vlaggedoek toegewuifd. Het zelfbestuur
liet door de artillerie saluutschoten los
sen, de gewapende politie gaf salvo-vuur,
terwijl de Chineezen als groet knalbom-
men lieten ontploffen.
Zondagmiddag kreeg het Haagsch Ane-
takantoor van de bemanning der F VII
uit Muntok bericht, dat zij daar na Gen
mooien tocht behouden zijn aangekomen.
