Donderdag 2 October 1924
No. 233.
I67e Jaargaiw.
1EU-
I van
JHET DEBAT
v. EMBDEN—SNIJDERS.
De Soc. Democraten vinden het blij
kens een artikel van Het Volk heel be-
orijpelijk dat de stemming in de verg^r
dering in Den Haag geprikkeld werd
door de rede van den heer Snijders, en
dat hot aanwezige „socialistisch proleta
riaat" daaraan uiting gaf. We begrijpen
het. Zoo zijn nu eenmaal onze manieren.
[Vermoedelijk zijn er onder het gehoor
ook nog erger schreeuwers geweest van
communistischen bloede, die nog minder
in staat zijn rustig aan te hooren, dal
iemand er een andere meening op na
houdt ,dan zij zelf hebben,
We hebben al een paar maal hooren
-zeggen waarom waagde generaal Snij
ders zich aan zoo iets? Hij had toch een
dergelijke bejegening kunnen voorzien!
Och, wellicht heeft hij gedacht dat
hij in een vergadering georganiseerd door
Vrijz. Democraten althans waarborgen
had tegen een relletje. Dat die waarborg
niét aanwezig bleek is een onaangenaam
ding voor den vrijz. dem. gastheer. De
leiding bleek le zwak.
En dat ae voorzitter, dadelijk nadat
het lawaai van. de herriemakers den heer
Snijders belet had van repliek te dienen,
zonder een enkel woord van leedwezen
tóch nog durfde zeggen, dat de verga
dering reden had om „tevreden" lezijn,
was eenonbeleefdheid, die op z'n
best te verklaren is als een bewijs dat hij
zelf in de war was geraakt.
Maar toch heeft generaal Snijders o. i.
wel reden om er tevreden over le zijn,
dat hij de uitnoodiging tot het debat
heeft aangenomen. Doordat eeu over
zicht van de redevoeringen van beide
sprekers tevoren aan de groote pers was
verstrekt, hebben de niet-aanwezigen rus
tig kunnen lezen wat er gezégd is.
En dan willen wij als onzen indruk
hier weergeven ,dat generaal Snijders
heel goed werk heeft gedaan, om door
zijn zeer zakelijke, nuchtere opmerkingen
te doen uitkomen hoe voorzichtig men de
quasi-welensehappelijke voorspellingen
van prof van Embden moet lezen. De
chemische strijdmiddelen maken iederen
oorlog voor een klein land onmogelijk,
zoo zei prof. v. Embden; cn hij gaf een
huiveringwekkende beschrijving van de
gevolgen. Maar de deskundige krijgsman
kwam toen aantoonen, dat de gevolgen
van de giftgassen in de praktijk veel ge
ringer van omvang en beteekenis zijn dan
die van de minstens even wreede oude
strijdmiddelen, zoodal men er niet op re
kenen moet dat het gebruik van gassen
den oorlog onmogelijker zou maken dan
vroeger. Behalve nog dat we, na het niets
dan zwart ziende betoog van prof. van
Embden ook nog eens, en waarlijk te
recht .herinnerd werden aan de afweer
middelen ,dic ook in den grooten oor
log hun beteekenis hebben doen voelen,
zoowel tegenover het gas als tegenover
de luchtaanvallen.
Bij het gemak waarmee een deel van
het groote publiek de voorspellingen van
prof. v. Embden heeft aanvaard, was er
inderdaad reden voor om eens kalm le
overwegen of dat nu alles wel zoo is.
Dat de beide tegenstanders een heel
eind van elkaar zouden blijven ten op
zichte van de waag of een weerloos ge
maakt Nederland er beter of slechter aan
toe zou zijn, wanneer een oorlog tus-
Ischen anderen onze neutraliteit be
dreigt, dat was vooruil tc zeggen. De
gevoelsargumenten overheerschen daarbij
te sterk ,dan dat redeneering zou overtui
gen.
[We zijn benieuwd, of in den boezem
van den Vrijz. Dem. Bond de Idoor prof. v.
Embden ingeluide nieuwste richting der
partij inzake de weerbaarheid door alle
leden met instemming zal worden aan
vaard Het is nog zoo lang niet geleden,
dat deze partij in haar in 1920 vastge
steld werkprogramma als haar wensch
formuleerde „voor zoover niet de inter
nationale verhoudingen afschaffing of
verdere beperking mogelijk maken, in
standhouding eener organisatie van ge
oefende mannen met eenvoudige be
wapening."
Die internationale verhoudingen ma
ken op het oogenblik nog geen afschaf
fing ol beperking mogelijk. Hel resultaat
van Geuève zal nog wel eenigen tijd op
zich laten wachten. Heeft nu de van
overdrijving zeker niet vrij le pleiten gif-
gastheorie van prof. v. Embden in eens
alle vrijz. democraten bekeerd lot aan
hangers van de weerloosheid-leer?
Heel toevallig maakten we in ons
vorig nummer ook gewag van een uit
lating van een ander man van gezag in
die partij, n.l. van mr. Limburg, die
thans in Genève practisch wcrlc doet in
dc Voïkenbondcommissics, en die 'daar
bij de bespreking v,an den plicht der klei
ne stalen tot verdediging van hun neu
traliteit o.a. verzekerde, dat hij Belgié's
energieke zelfverdediging in 'li bewon
derd heeft, en dat Nederland in een
dergelijk geval zich zelf ook ongetwijfeld
verdedigen zal.
Mijlen ver slaat die opvatting af van
de theorie vau zijn partijgenoot prof
Embden dal slechts weerloosheid ons
kan redden.
Uit Stad en Provincie.
De Minister van Arbeid heeft goed
gevonden dat een vroeger toegekende bij
drage voor woningbouw zal worden uit
gekeerd aan de gemeente Sas van
Gent, ten behoeve van G. C. J. a
Smet (restant) f 2900.
Door Gedeputeerde Staten is ttë
opening der Najaarszitting, van de Pro
vinciale Staten van Zeeland bepaald op
Dinsdag 25 November a.s. des nam. tc
7y» uur.
Uit Middelburg.
Aan den burgemeester van M i ri
de 1 b u r g, den lieer P. Dumon Tak, is 't
eereteeken 2e jclasse van het Duitsche
Roode Kruis toegekend.
Op het Bureau der Kamer van
Koophandel te Middelburg ligt voor
belanghebbenden ter inzage een afschrift
van het Decreet van de Fransche regee
ring, waarbij de invoerrechten op ver
schillende levensmiddelen zijn verlaagd.
Eveneens kan aldaar inzage worden
genomen van een schrijven van de Ame-
rikaansche Export Kamer van Koophan
del te Amsterdam inzake het bevorderen
van relation voor Hollandsche firma's
met de Vereenigde Stalen.
Gisterenavond had liet 10-jarig
zoontje van iW., wonende aan den
Noordweg alhier de ook door andere
kinderen maar al to dikwijls gepleegde
onvoorzichtigheid bij het Hospitaal op
de treeplank van de electrische tram le
springen. Vermoedelijk door dat hij een
conducteur zag komen, wilde de jongen
af springen ,maar kwam daarbij te vallen
en werd door den laatsten wagen deerlijk
aan het linkerbeentje verwond. De knaap
werd voorloopig in het hospitaal binnen
gedragen en na daar verbonden te zijn
naar het gasthuis vervoerd, waar liet
beentje moest worden geamputeerd.
Gisterenavond trad in een openbare
vergadering, uitgaande van de vereeni-
ging „De Dageraad" in het lokaal Mer-
curius als spreker op de hei^ J. Hoving,
redacteur van het orgaan der Vrijden-
kersvereeniging met het onderwerp:
„Heeft God de wereld geschapen'"
Voor een vrij groot aantal personen
zette spr. op bedaarde wijze de meening
uiteen len opzichte van deze vraag,
zooals de \Tijdenkers die zich gevormd
hebben. In den breede stond spr, later
stil bij de vraag of ongeloof zedeloosheid
en creminaliteit aanwakkert.
Spr. zette aan dc hand van cijfers uit
een dat de door tegenstanders verkon-
meening dat dit wel zoo is, niet
juist is. De toename van hel ongeloof
ging gelijk met de afname van de crimi
naliteit.
Spr. wil niet zeggen dat het geloof
deze genoemde arkeuringswaardige zaken
bevordert. Het komt hier aan op de mo
raliteit van de menschen niet op hun ge
loof.
-Van de gelegenheid om met den inlei
der van gedachten te wisselen werd ge
bruik gemaakt door de heeren dr. Canne-
gieler en Van Hasselt.
De heer Hoving beantwoordde beide
debaters, die hij dankte voor de wijze
waarop zij debateerden, waarbij zich de
voorzitter, de heer Van Oorschot, gaar
ne aansloot.
Ten huize van P. alhier, zijn
een aantal zakken in beslag genomen, die
van diefstal bij een graanfirma afkomstig
bleken te zijn; P. werd aangehouden en
bekende de zakken le hebben ontvreemd.
Dit "Walcheren.
Gisterenavond werd de veldwachter
P. Roseboom te M e 1 i s k e r k e welke
de gemeente 15 Oct. a.s. gaat verlaten en
zich met terwoon gaat vestigen in Hilver
sum, een serenade' gebracht, door de
Chr. Zangvereenigiog „De Lofstem" al
daar. Om 8 uur 's avonds werd hij opge
beld; en door den voorzitter Adriaanse
werd hij toegesproken, met de mededee-
ling dat de zangvereeniging hem een af
scheidslied wilde toezingen, op heleind
ran zijn diensttijdperk.
Een en ander bracht op het stille
dorpje veel volk op de been. Ook hot
weer werkte voor deze gelegenheid uit
stekend mede.
De veldwachter dankte den voorzitter
en directeur voor de attentie hem bewe
zen en hoopte dat de vereeniging nog
steeds in bloei toe mag nemen.
Voorzittfer, directeur en leden van het
bestuur werden binnen verzocht en ble
ven nog een gezellig uurtje bijeen.
U i t Z u i d-B e v e 1 a n d.
Hel departement W o 1 f a a r t s-
d ij k van het Nut besloot in zijn Maan
dag gehouden vergadering te trachten
bij de Commissie voor liet Bibliotheek
wezen te Amsterdam de boeken uit de
bibliotheek in te ruilen voor andere,
daar de gebruikers der bibliotheek ze
bijna alle gelezen hebben.
Tot bestuurslid werd in de plaats
van G. v. d. ICreeke (vertrokken) geko
zen J. de Bel, Besloten werd dezen win
ter twee volkslezingen le doen houden,
en mede te werken tot het doen geven
van vervolgonderwijs.
In de Woensdag gehouden raads
vergadering te K a 11 e n d ij k e werd be
sloten geen subsidie te verleenen aan het
Fonds ter bevordering van den bloei deq
R.II.B.S. te Goes.
Wordt besloten op verzoek van de
Z. L. M. te Goes in de algemeene politie
verordening een bepaling op te nemen,
waarbij het strafbaar wordt gesteld in
dien duiven van 15 Maart tot 1 Mei an
ders gehouden worden dan in hokken of
afgesloten ruimten.
Een besluit werd genomen tot het
aangaan vau een rekening-courant met
de Boerenleenbank te Wemeldinge
De gemeentebegrooting dienst 1925,
5werd in ontvang en uitgaaf vastgesteld
werd in ontvang en uitgaaf vastgesteld
op f 34.470.90V:>.
Te Wemeldinge werd Woens
dagavond de 85-jarige G H. nabij zijn
woning door een fietsrijder uit Kallen-
dijke aangereden. Hij kwam daardoor te
vallen, met het ongelukkig gevolg, dat
de man bewusteloos door de omwonen
den moest binnen gedragen worden.
Bij het weer bij kennis komen bleek
bij, behalve een wonde aan zijn voor
hoofd, ook veel pijn in den nek en schou
ders te hebben.
Naar men verneemt, treft den fiets
rijder de V. geen schuld.
In de Woensdagvoorraiddag te 's-
Gra venpolder gehouden raadsverga
dering was een schrijven ingekomen van
den keuringsdienst voor vleesck en vee
met de rekening over hel afgeloopen
dienstjaar Het blijkt, dat er een batig
saldo is van f 1563,15. De gemeentebe
grooting over 1925 wordt met algemeene
stemmen aangenomen met een bedrag
aan oontvangsten en uitgaven van
29969,45'/2 waarbij een post voor on
voorziene uilgaver: van f 1430,29.
Een langdurige bespreking is hel ge
volg van een voorstel van B. en W. om
art. 85 der politic verordening tc laten
vervallen. Gebeurt dit, dan komt liet ver
leenen van verlof tot het geven van mu
ziek in de herbergen, evenals vroegere
jaren, weer aan den burgemeester. Hel
voorstel van B. en W. Wordt aange
nomen. Voor stemmen de heeren Schou
ten, Vermue, Lokerse en Kouscmaker;
legen- De Koster, Verhulst en Joziasse
De nieuwe ligger van wegen cn voet
paden wordt met algemeene stemmen
vastgesteld.
Ook dc tweede vergadering die
de raad van ïerseke aan de begroo
ting wijdde was geheel voltallig.
Bij den post subsidie burgerwacht stel
de de heer Schecle voor den post niet
toe le staan. De heer Ossewaarde vraagt
verder eenige inlichtingen. De heer Bom
(Ph.) verdedigt warm deze subsidie, die
voor de burgerwacht hét eeriige inkomen
is; en de vereeniging bewijst soms goede
diensten. Bij stemming waren er 9 voor,
de beer Sclieele tegen, de heer Osse
waarde blanco.
Bij de post rente en aflossing f 56000,
huizen Emmaslraar, zou de lieer Ph.
Bom gaarne zien dat hiervoor uitgezien
werd om goedkooper geld te leenen. Hjj
gelooft dat C'/i pet. te veel is en denkt
dal de gemeente legen 5 pet. wel klaar
zal komen. De wenk werd dankbaar ge
accepteerd en zal nader besproken wor
den.
Bij den post volkshuisvesting stelt de
heer Ossewaarde voor om van gemeente
wegen een noodwoning te bouwen en
daar b.v. een f 2500 voor uit tc trekken.
De heer de Koeijcr ,de voorzitter en
de heer Pli. Bom bestrijden dit. Hun in
ziens moet de gemeente daar niet aan
beginnen .daar het einde niet le overzien
is. De heer Boni raadt aan liever het
particulier initiatief te steunen en den on
dernemingsgeest aan te wakkeren met
een subsidie. Eenvoudige woningen als
die in de Kerkhoekstraat zouden een
f 1500 koslen en daarna was de huur
le betalen. Voorstel-Ossewaardc f 2500 te
voteeren voor noodwoning wordt ver
worpen met 9 tegen 2. Voor: J. Osse
waarde en P. de Koeijer.
De heer de Koeijer stelt voor den
post begrafenisrechten te verhoogenmet
f 25G en dan een toestel-Pieteil aan te
schaffen. Dat wordt verworpen met 6
tegen 4 voor, 1 blanco.
Dc voorz. vraagt bij het hoofdstuk 6 of
het wensclielijk is een gemeente-opzich
ter aan te stellen. De heer Ph. Bom
raadt daarvoor aan de fa. de Klerk van
Ivruiningen.
De voorzitter beveelt warm aan om
een bouwkundig degelijk opzichter voor
alle gemeentewerken aan te stellen te
gen een vast salaris en een zeker pet.
der aannemingssom. Bij uitvoering van
plannen als demping der Kerklioekslool,
de sloot aan de Damstraat van af D. Bom
tot aan den Steeweg, acht de voorz. het
zeer wensclielijk zoodanig persoon aan
te stellen. Het voorstel van den voorz.
wordt met 9 voor aangenomen Tegen
de heeren Ilartog en de Kodijer
De post subsidie voor leerlingen H. B.
S. en middelbare scholen is geraamd
op f2700; de vereeniging Mozart" blijft
zijn f 100 subsidie behouden. De Hoofd,
omslag wordt begroot op f 38000. De ge-
heele begrooling a 116.018,73 in ontvan;
sten en uitgaven met een onvoorzien
can f 369.78 wordt nu in stemming ge
bracht en aangenomen.
Bij de rondvraag vraagt de heer De
Jager wal B. en W. voornemens zijn te
doen met de Kerkhoekstraat.
De voorz. deelt mee, dat het plan is,
dc nieuwe straat 6 M. breed te bestra
ten met klinkers ,met trottoir. De over
bodige grond daar le plaatse moet, naar
des voorzitter's opinie, te gelde worden
gemaakt.
Zou er. vraagt de heer Mol, ter ver
fraaiing der gemeente, geen klein parkje
van gemaakt kunnen worden, wat hees
ters en bloemen?
De voorz merkt op, dat er dan zeker
wel geregeld een veldwachter bij gezet
mag worden en dat zou zeker een dure
zaak worden
De heer J. Ossewaarde stelt voor de
nieuwe straat 8 meter breed te doen
worden en hel geheele plein ter plaatse
te bestraten. Dit voorstel wordt verwor
pen mei 9 legen 2 voor. Voor de heeren
J. Ossewaarde en G. de Jager.
De heer Mol vraagt naar de nieuwe
verordening inzake 't snelle rijden van
auto's en stelt voor door chronometers
aan le schaffen; aangenomen met 7 voor,
■1 legen. Tegen J. Sinke, Ph. Bom, wetli.
Bom en C. Hartoog.
Dc lieer de Koeijer stelt voor de bede
gemeenteveldwachters wegens de meer
dere diensten die ze sedert 1 April heb
ben gepresteerd een gratificatie te geven
n 175: aangenomen.
De heer Ossewaarde stelt voor le be-
benoemeu een commissie tot onderzoek
der volkshuisvestigiHgdit voorstel wordt
verworpen met 9 legen 2 voor. Voor de
heeren J. Ossewaarde en G. de Jager
Is vaccinatie voor bewaarschoolkindè-
deren noodzakelijk'' vraagt de heer Osse
waarde. B. en NV. zal hiernaar inforroee-
ren. De voorz. meent van wel.
Wat komt er van het schippershokje
op de Kaai? vraagt Ph. Boni. De voorz.
heeft op dit punt geen sympathieke nei
gingen.
o
Dit Schouwe n-D uiveland.
In de Maandag te Zierikzce ge
houden alg. vergadering van liet Water
schapsbestuur van Schouwen, werd. blij
kens het verslag in de „Z. N.", na afhan
deling der agenda, door den voorzitter
meegedeeld, dat hel de bedoeling van Jiet
Dag. Bestuur vóór de vaststelling der
begrooting een buitengewone algemeene
vergadering te houden in verband inet
de kwestie van ge s c ho t he f t ing
van gebouwde eigendommen
Het Dag. Bestuur is het er nog niet over
eens welk voorstel zij aan dp Alg. Verg
zal doen. Wordt het in Walcheren 7.00
geregeld, dat ook geschot geheven zal
worden van de gebouwde eigendommen,
en dit ook hier ingevoerd, dan zal een
tbreiding van het getal der hoofdinge
landen volgen. In plaats van 18 hoofd
ingelanden zullen er dan 24 moeten zijn.
nier tegen is nog al iets te zoggen.
Namens hel Dag. Bestuur zijn bespre
kingen gevoerd met „Walcheren" over
de kwestie geschotplichtigen van ge
bouwde eigendommen. Deze zullen in
druk verschijnen, doch het Dag. Bestuur
heeft nog geen prae-advies uitgebracht
en is het over die kwestie ook nog niet
eens.
De nieuwe hoofdingelanden, waarme
de bij aanneming van de voorstellen
nopens de gescholplichtigheid der ge
bouwde eigendommen, het college zal
worden uitgebreid, zullen ook over za
ken, Schouwen betreffende, kunnen me-
despreken. De- nieuwe hoofdingelanden
worden met de gewone hoofdingelanden
op één lijn gesteld.
Hoofdingeland Gast meent, dal die 6
nieuwe hoofdingelanden geen overwe
genden invloed kunnen uitoefenen. Hun
verkiezing staat op zich zelf. Hoeveel
zou de nieuwe toe 'te passen heffing
kunnen opbrengen, vraagt spr. Heemraad
Boogerd illustreert dit met een voor
beeld.
De voorzitter meent dat de zes nieuwe
hoofdingelanden een beslissenden in
vloed in de Alg. Verg. kunnen uitoefe
nen.
Hoofdingeland Mbcrmond gelooft niet
dat de nieuw in te voeren regeling veel
zal opbrengen.
Hoofdingeland Krepel wenschte wel
dat het bestuur moeite deed. dat de
grindwegen ook onder de buitengewone
werken viel waaraan de geschotplichti
gen der gebouwde eigendommen moeten
bijdragen
Hoofdingeland Gast verwacht wel iets
daarvan als b.v eens een actie uitging
van den bond van Polders en Water
schappen-
Die heeft als het er op aankomt, er
niets over 'te zeggen, zegt de voorzit
ter. alleen God. Staten en de Rijkswa
terstaat moeten het goed vinden. Hoofd
ingeland Smallegange vraagt nadere in
lichtingen over do nieuw toe Je passen
heffing, voornamelijk of die van veel in
vloed zal zijn op het gewone dijkgeschot.
De voorzitter licht het toe cn het
blijkt nog al wat te bedragen.
Voorts werd in deze vergadering be
sloten tot verpachting van het jachtgenot
in dc inlaag van den Zuidhoek, en werd
die verpachting van gronden in de ge
meente Haamstede overgelaten aan jiet
Dag bestuur ter afdoening.
Bij de reken:ng over '23 werd o.a
geklaagd over de hooge koslen voor de
vogelhillen. n.l f2788. Hel bleek dat
men gerekend bad op steen van de uit
te voeren werken. Maar toen die niet
uitgevoerd werden moesten de pachters
der billen toch geholpen worden
nel dijkgeschot voor 1925 werd vast
gesteld op hel bedrag van het ioopende
jaar
-o
Besmettel ij ke ziekten.
Het aantal gevallen van. besmettelijke
ziekten over de week van 21 tot en met
27 Sept in de prov Zeeland bedroeg
Febris tvphoïdea buiklyphus Stavenis-
se 1. Roodvonk Kruiningen 1
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
De Geschied- en Letterkundige Ver
eeniging zal in hel aanstaande wintersei
zoen als sprekers doen optreden prof.
dr. H. Th. Obbink, mej dr. C. O. van
de Graft en professor Leo van Puvvelde.
Bovendien zijn er onderhandelingen
hangende met den heer Herman Poort
over eeu letterkundigen cursus in Jan.,
(zie verder de advertentie
ONDiPWï.IS.
Beuoemd tot onderwijzeres aan de
school voor Chr. Volksonderwijs, le Slie-
drecht, mej J. Gelderblom. le T holen.
Dinsdagavond le 71/2 uur was op
uitnoodiging van een le Koude kerke
gevormd comité in de openbare school ,'n
zoo groot aantal oud-leerlingen opgeko
men. dal in de geheele school geen
plaats onbezet was.
De voorzitter van hel comité, de heer
W. Rooze, heette in hartelijke woorden
allen welkom, sprak zijn blijdschap uil,
dat zoovele» aan den oproep gehoor
gegeven hadden en hoopte dal het door
hel comité gevormde plan allen mag vol
doen. Den heer Meijler heette spr. in
het bijzonder welkom „Wij weten van U,
dat ge niet zijn voor drukte, maar dat
wij als oud-leerlingen U op deze wijze
onzen dank. eerbied en hoogachting wil
len betoonen was ons aller behoefte
als dank voor hel werk door U aanons
verricht."
Na den zang door het meisjeskoor
van „Vesper Klokje" sprak de heer Van
Noppen als oudste lid der commissie»
Wij zijn gekomen, zeide hij. om t" te
danken voor alles wal 1? voor ons deed
en tevens afscheid van U te nemen
als onzen meester, onzen opvoeder. Wij
zijn niet ontmoedigd, wij verheugen ons
dat we U dankbaar kunnen zijn. Wij
weten, dat gij ons gaf naar Uw vermogen.
Dat verneem ik zelf nog dagelijks van
hen die in 'l laatst hun kinderen van
ónder Uwe hoede, waar zij toch veilig
.waren, weghaalden-
De spr. deelde mede. dat de commis
sie werd in staat gesteld, den heer Meij
er een album te overhandigen, waarin
