H
No. 208
Woensdag 3 Sept. 1024
167° .Jaargang
Abonnementsprijs per kwar-
Saal:
op de buitenwegen om Middelburg, en
yoor de andere gemeenten p. post f 2,50;
voor Middelburg en agentschap Vlis-
Blngen f 2.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
cent per week.
Advertentiên worden berekend
per regel plaatsruimte, met inbegrip van
omranding.
Gewone advertentiên: 30
ceot per regel.
Ingezonden Medeaeelin-
g n 50 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen:
van 1—7 regels f2.10, elke regel meer
30 cent
Kleine advertentiên niet
grooter dan vijf regels druks ea waarbij
aangegeven dat zij in deze rubriek
moeten geplaatst worden, 85 cent bij
vooruitbetaling.
Advertentiên onder brieven of bevra
gen bureau dezer courant 10 cent" extra.
Bewijsnummer 5 cent per stuk.
Advertentiên moeten, willen ze nog in
ons blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 UUR en des
ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan
ons Bureau bezorgd zijn.
BINNENLAND,
AMBTENAREN RAAD VAN ARBEID.
In een te Utrecht belegde spoedver-
adering, voor het personeel van
en Raad van Arbeid in verband met het
esluit van de Kroon, werd besloten met
ang van Alaaudag aan het ongehuwd
ersoneel een loonsverlaging op te leg
en van 10 pet. en aan het gehuwd per-
~neel ingaande eveneens Maandag een
erlaging van 5 pet. Vervolgens zal 1
ct. a.s. op het gehuwd personeel weer
'een verlaging van 5 pet. toegepast wor
den.
MILITAIRE SCHOUWSPELEN.
Men meldt aan het Haagsche Corres-
ndentie-Bureau
Naar aanleiding van zijn verzoek, ge
richt tot den Minister van Oorlog, om
in overweging te nemen, dat het pu-
liek in de gelegenheid gesteld zoude
_orden de a.s. manoeuvres van nabij
"de te slaan, mocht het bestuur van de
on. Ned. Ver. „Ons Leger" van den
uister de mededeeling ontvangen, „dat
et niet wel mogelijk is reeds thans
en ook voor den aanvang der in Sep-
_mber te houden grootere oefeningen
er lichte brigade mededeelingen te
oen, waaraan het publiek de gewensch-
te gegevens zou kunnen ontleenen.
y „Juist bij een oefening der lichte bri
gade moet aan de troepen-commandanten
jooveel mogelijk vrijheid van beweging
fcorden gelaten en moeten de besluiten
lier commandanten niet worden beïn
vloed door meer aanduidingen van bui-
jen dan reeds nu uit een oogpunt van
jeiding en verpleging noodzakelijk is.
„Intusschen zal door de zorg van den
iommandant van het veldleger steeds
zoo vroeg mogelijk aan de .vertegenwoor
digers der pers alles worden medege
deeld wat in verband met het oefenings-
clang toelaatbaar is te achten. Hierbij
an dan ook worden gedacht aan het
even van aanduidingen voor de toe
schouwers."
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Blijkens een advertentie, voorko
mende in dit nummer, wordt de prijs van
het brood, met ingang van 4 Sept. met 2
cent verhoogd.
Uit Vlissingen.
De heer J. G. van Niftrik heeft
zijn ontslag ingediend als wethouder cn
tevens als lid van den gemeenteraad van
ivlissingen.
Een meisje van 17 jaar te Vlis
singen dat tegen den zin der ouders
omgang had met een jongen, heeft ben
zine ingenomen, om zich van het leven
te berooven. Op het bureau van politie
heeft zij een vermaning gekregen.
Een landbouwer te Vlissingen
vermiste sinds eenigen weken zijn rij
wiel; hij zag daarop een man rijden en
waarschuwde de politie. De man werd
aangehouden en naar het bureau ge
bracht. De betrokken persoon zeide het
rijwiel vau een hem onbekend man te
hebben gekregen. De politie stelt een
nader onderzoek in.
Uit .Walcheren.
-- Tijdens een kort maar hevig onwe-
<fcr sloeg Zondagavond de bliksem in op
Het bekende pijnstillende
middel bij Hoofdpijn, neuralgie -
en pheumaflek a
Van epkenae werking toij
gy verkoudheid en griep.
r Om zich tegen vspvalschingen le be-
hoeden, let men op de oranje band
(Ing. Mtxi. j
I
den ijzeren vuurtoren te Westkape-1-
le, waar hij de vlaggeslok, boven op den
toren aan splinters sloeg, welke tot op
ongeveer 300 M. ver werden gevonden
De eleclrische lamp welke tot verlichting
dient, werd ook stukgeslagen en moest
de noodlamp nog worden ingezet, tot
dat een andere was ingedraaid. Een beu
gel waarmede de kabel aan den toren is
bevestigd, werd eveneens verbrijzeld. De
wachter De Lange, welke de wacht had,
bekwam geen leisel en kwam met den
schrik vrij. Bij den wachter werd de
sichelinrichling aan zijn wouing bij den
toren ook stukgeslagen zonder verdere
onheilen. (de Z.).
o-
Uit Schouwen-I>uiveland.
Te Nieuwerkerk sloeg Zondag
avond tijdens een kort onweder de blik
sem in een schuur van den heer P. D.
die geheel afbrandde. Hot belendende
woonhuis bleef gespaard.
Te B r u in i s s e is door de .ge
meentepolitie in beslaggenomen een ver
moedelijk valschen gulden dragende de
beeltenis der Koningin en het jaartal
1898.
üit Tholen.
In de voltallige vergadering van
den gemeenteraad van St. Ann a land
Vrijdagnamiddag j.l. gehouden, werd de
gemeenterekening over 1923 m. a. st.
voorloopig vastgesteld in ontvang op
f 114.016.46 en iu uitgaaf op f 106.880.16Va
en alzoo met een goed slot van f 7136.295.
Evenzoo werd goedgekeurd de rekening
van den Weezeu-Armen over dien dienst
in ontvang op f 16868.55 en in uitgaaf op
f 16843.04. Goed slot f25.51.
Aangeboden werd de gemeentebegroo-
ling voor den dienst 1925, bedragende in
ontvang en in uitgaaf een gelijke som van
f 52.740.401/2- Voor gemeentelijke inkom
stenbelasting (hoofdelijken omslag) is ge
raamd f 12000. Mede werd aangeboden
de begrooting van den Weezen-Armen
voor 1925. Deze bedraagt in ontvang en
in uitgaaf een gelijke som van f9445.21.
Beide begrootingen werden ter onder
zoek in handen gesteld van de daarvoor
aangewezen commissie.
Verder werd m. a. st. de politieveror
dening gewijzigd en daarin opgenomen
een nieuwe grensregeling van de kom 0er
gemeente en bepaald dat de eigenaars
van stoepen voor hunne huizen moeten
toestaan, dat daarin leidingen voor wa
ter, gas of electriciteit worden aange
bracht.
Vastgesteld werd mede de wijze waar
op de lossing van suikerbieten van den
wagen in het schip mag plaats hebben,
om daardoor te voorkomen dat zooveel
bieten als steeds het geval i.s, in de jhaven
terecht komen. Verder werd de maxi
mum-snelheid, waarmee met motorrijtui
gen in de kom der gemeente mag gereden
worden, bepaald op 20 Kilometer.
'Ingekomen was nog een verzoek van
J. W. van Luijk en 6 anderen om de
kermis weder in eere te herstellen. Met
4 tegen 3 stemmen werd daarop echter
afwijzend beschikt en blijft dus de ker
mis afgeschaft.
Uit Zeeuwseh-Vlaanderen W. D.
Gisterennamiddag is te Breskens
door C. v. A. wonende aldaar, inbraak
gepleegd in een in die gemeente staande
woning waarvan de bewoners afwezig
waren. Door den dader werd bij die ge
legenheid een geldsbedrag ontvreemd. De
ter plaatse gestationeerde marechaussee
stelt een onderzoek Sn.
De raad der gemeente S t. Kruis
kwam Maandag in voltallige vergadering
bijeen. Het dagelijksch bestuur werd ge
machtigd tot aanbesteding der straatver
lichting en van het benoodigde voor de
nuttige handwerken.
Besloten wordt tot het intrekken van
het raadsbesluit van 7 Juli 1923 waarbij
het vervolgonderwijs wordt opgeheveu.
Het in aanleg zijnde voetpad van St.
Kruis tot de grens Aardenburg zal ver
hard worden met macadam, terwijl dal
pad op den ligger van wegen en voet
paden. zal gebracht worden en het al
leen dienstig zal gemaakt worden voor
voetgangers en rijwielen (geen motor
rijwielen).
De rekening 1923, bedragende in ont
vang f 23776.48tys en uitgaaf f 16401.285/?,
alzoo met een goed slot van f7375 20,
wordt voorloopig vastgesteld zonder eeni-
ge op- of aanmerking Bij monde van
den lieer de Bruijne wordt 't dagelijksch
BEVOLKING.
In de laatste helft der maand Augs.
zijn de volgende personen te
O. EN W. SOUBURG.
Ingekomen-
D. Louwerse, Braamstr B 113 van Rit-
themW. v. d. Broek en gezin, N. Vliss.
weg C 179b„ Middelburg; P. M. Haartsen,
Kanaalslr. A 67, "Loenen a d. Vecht; P.
de Ruijler, de Deckerstr. E 34, Helder;
J. Aarnoudtse, Nieuwstr B 101, 's-Ilee-
renlioek; D. Davidse, Ivanaalstr. B 14,
Middelburg
Vertrokken:
A. F. Arnoldus en gezin, Nieuwstr. B
61 naar (Middelburg; P Kopmels, Schout;
straat B 238, Susteren; J. P. Maas, Vliss.
straal B 322, Susteren; J. Authonisse,
Braamstr. B 322, Susteren; A Roelse,
Wissel C 72, Vlissingen; N. Pieterse, Vrij.*
burgstr. C 97, St Laurens; P. J. de Ruijs-,
scher en gezin. Vlissingsche str. B 253,
Susteren.
bestuur met den secretaris dank ge
bracht voor het zuinig beheer, ook tij
dens de distributie jaren, dat wel liet
best gedemonstreerd wordt in het cijfer
der schuld van de gemeente, dat namelijk
slechts f 1000 groot is. Welke gemeente
kan hiermede gelijk gesteld worden5 Met
des te meer nadruk mag hier op gewezen
worden, nu door iemand buiten de ge
meente tegenover den secr. is geïinsinu-
neerd.
De voorz. dankt den heer de Bruijne
onder mededeeling, dat hij voor zich
die Insinuatie naast zich heeft neerge
legd als te komen van iemand, die met
Kruis niets te makeu heeft.
De heer Hubregtse brengt dank aan
het dagelijksch bestuur voor zijn mede
werking tot behoud van het subkantoor
voor de belastingen. 1
ONTHULLING VAN HET MONUMENT
VAN DALE TE SLUIS.
Heden had le Sluis de aangekondig
de onthulling plaats van het monument
voor wijlen den onderwijzer, schrijver en
archivaris, Johan Hendrik van Dale.
Door het comité, dat op initiatief van
de Zeeuwsch-Vlaamsche studentenver-
eeniging is gevormd voor deze huldiging
waren tal van personen uitgeuoodigd en
bij de ontvangst te 1 urn- in 't stadhuis
in de bekende, fraaie raadzaal, werden
o.a. opgemerkt: de vertegenwoordiger
van H. M. de Koningin, de kamerheer in
buitengewonen dienst ,jhr. W. Z. van,
Teijlingen; de Commissaris der Konin
gin in Zeeland, jhr. mr J. W. Quarles
van Ufford; het lid van Ged. Staten, mr.
R. M. Dusseldorp; de heer P. Visser,
hoofdcommies van de afd. kunsten en
wetenschappen als vertegenwoordiger
den den minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, de heer J. Bcrnolet,
lid van de Bestendige deputatie van den
provincialen raad van West Vlaanderen,
de heeren Vierin, schepen en D'hoore,
raadslid van Brugge, de hierna te ver
melden sprekers en vertegenwoordigers
uit onderwijs- en landbo uw kringen.
De heer H. M. Kerpestein, hoofd der
openbare school en voorzitter van het
plaatselijk comité heette allen welkom
in het aloude schepenhuis met zijn
schatkamer van oude oorkonden cn ge
schriften, op den historischen bodem,
waar de geschied- en laalvorscher Van
Dale leefde en werkte.
Spr. wees er op, dat men recht vfil
doen aan een onzer grooten, we geden
ken willen den man, die woekerde met
de vele talenten hem geschonken. Het
is een ure van weemoed en vreugde te
vens, van weemoed, als we denken aan
zijn kortstondig, broos bestaan. liet
woord van den Psalmdichter over ons
broos bestaan, moge neergeschreven zijn
voor ieder, in de geringste inate geldt
het genie, den kunstenaar bij Gods ge
nade, hij leeft, al is hij ook gestorven.
Daarom rijst vreugde naast weedom in
onze harten. Johan Hendrik van Dale
leeft, leeft in zijn werken, zijn geest om
zweeft ons in deze ure. Daarom mag hij
worden herdacht met jubeltonen, hij de
levensblijde.
Een juichtoon, een danklied past ons,
aldus spr., als we hier vergaderd zien
mannen en vrouwen uit alle rangen en
standen, van alle richtingen, maar allen
een in het verlangen, den bescheiden
geleerde ,die nooit zich zei ven zocht,
te huldigen naar verdienste.
•Vervolgens heette de heer Kerpen
stein, welkom den vertegenwoordiger van
II. M. de Koningin en wees er op hoe
telkens blijkt, hoe onze Ilooge Lands
vrouwe deelt in het wel en wee van
Haar gansche volk, zich verblijdt met
de blijden en treurt met de treurenden
Moge Hare regeering gezegend zijn, al
dus spr., tot in lengte van dagen. Brcnge
de geachte vertegenwoordiger Aan H M
onzen diep gevoelden dank over voor
den luister, bijgezet aan dit herdenkings
feest.
Vervolgens uitte spr zijn vreugde over
het aanwezig zijn van een vertegenwoor
diger van den Min. van Onderw., Kunsten
en Wetenschappen om vervolgens met
vreugde te begroeten den Commissaris
der Koningin, die steeds hechter weet
te maken de bauden, welke bestaan tus-
schen hem en het Zeeuwsche Volle
Van harte reikte spr. de broederhand
aan den heer Bernoulef, lid van de be
stendige afvaardiging van de provincie
West Vlaanderen en gaf de verzekering
dat zijn vriendelijke attentie lang in aan
gename herinnering zal blijven Tot de
nakomelingen en verwanten van don
heer van Dale zegt spr. dat zij deelen in
de symphatie, die men voelt voor hun
edelen voorvader
Bijzonder brengt spr. hulde aan de
wakkere Zeeuwsch-Vlaamsche studen-
tenvereeniging en haar eminenten eei-e-
voorzitter. den heer mr P Dielemnn.
den svmphatieken Zeeuwsch-Vlaming
met zijn groote gaven van boofd en
hart, omdat zij het initiatief lot deze
grootsche bctooging hebben genomen. De
Vlamingen, die voor de rechten van hun
taal strijden, heette spr welkom in den
persoon van professor Vercoullie
Ook verzekerde spr. de tegenwoordig
heid van den taalkunstenaar professor
de Vooijs. mr. van Meerkamp van Bm-
den, cn de overige aanwezigen op Imo
gen prijs te stelen, om ten slotte de
weuseh uil te spreken, dat de uren,
doorgebracht in Sluis te midden van hel
gulle Zeeuwsch-Vlaamsche Volk met zijn
edele karakter eigenschappen, die cul
mineerden in den heer van Dale, nog
lang bij allen in aangename, herinnering
moge blijven.
Hierna werd het woord gevoerd door
den afgevaardigde der oud-leerlingen, wij
komen daarop nader terug.
Na ontvangst U"h ktadhuize werd met
de muziek voorop naar de plaats op de
wallen gemarcheerd, waar de onthulling
van hel daargeplaatste monument zou
plaats hebben.
De eerste spreker op de plaats eter
eigenlijke plechtigheid was prof. dr. C
P. N d e V o o ij s, uil Utrecht, die zeide
gaarne te willen spreken over de betee-
kenis van Johan Hendrik van Dale voor
de Nederlandsche taalkunde, te meer nu
hij op zich heeft genomen de „Maat
schappij vau Nederlandsche Letterkun
de" le vertegenwoordigen.
Twee wannen, die van Dale door veel-
jgrigen omgang intiem gekend hebben,
de predikant Janssen cn de onderwijzer
Manhave schetsten ons het beeld van
hun vereerden vriend, begaafd met een
uitnemend verstand, gepaard aan een
krachRgen wil, maar lichamelijk zwak. In
zijn studie vond hij zijn troost. Geen
zucht naar roem of stoffelijk voordeel
dreef hem. maar echt wetenschappelijke
belangstelling. Onvermoeid opklimmend,
langs een reeks van examens, met den
hoogsten lof afgelegd, bereikte hij in 1854
zijn einddoel, toen hij in zijn vaderstad
hoofdonderwijzer en liet volgend jaar
archivaris werd.
Zijn archiefstudie, zijn historische ge
schriften kunnen meer bevoegden beter
waardecren, aldus spr. Maar de archief
studie opende voor hem de haan tot ver
diepte taalkennis. Juist in deze periode
wekte Malthijs de Vries te Leiden geest
drift voor de Nederlandsche taalstudie,
in het bijzonder voor het Aliddelneder-
landsch. Talentrijke volgelingen als Ver
wijs en Cosijn verleenden hun steun. Aan
dezen opbloei namen ook een drietal
mannen uit onderwijskringen deel, die
zich door eigen kracht een weg hadden
gebaand: A. de Jager, L. A. tc Winkel
en J. H. van Dale. De beide eersten
kwamen hel meest oj> -den voorgrond;
hun verdiensten werden met een eeve-
doctoraat beloond, Van Dale, niet de
mindere in aanleg, bleef het lager on
derwijs in zijn geliefde geboortestad ge
trouw. Tn 1867 en in 1870, na te Win-
kel's dood, uitgenoodigd om deel te ne
men aan de redactie van het „Neder-
landsch Woordenboek", bedankte hij na
lange a,a>"ze'in6 Van Dale's hoofdwerk
is alom gewaardeerd, maar minder be
leend is, dat hij een verdienstelijk ken
ner was van hel Mnldelnederlandsch.
In zijn opstellen over de oude stadsreke
ningen van Sluis en het Reglement voor
de Scheepvaart van 1252 heeft hij, juist
door rijn grondige kennis van het Mid-
deleeuwsche leven, de moeilijke woorden
voortreffelijk verklaard. Door liet ver
band le leggen tusschen tapl en maat
schappelijk leven vulde hij aau, wat an
deren uil letterlijke bronnen opdiepten.
Kritisch talent toonde hij, toen hij bij
tekstuitgaven van Verwijs, Fruin en Scho
ten in de Taalgids verbeteringen en aan
vullende verklaringen gaf. Betreffende 't
Nieuw Woordenboek der Nederlandsche
Taal. zegt spr dat dit aanvankelijk be
doeld was als de herziening van een
gelijknamig woordenboek van de hee
ren Calisch, maar bij de grondige om
werking uitgroeiende tot werk met een
eigen stempel
Geen moeite heeft hij ontzien om zijn
werk zoo goed mogelijk te maken De
hulp van Matthijs de Vries, die hij met
trots zijn vriend noemde, kwam hem
daarbij goed te pas. Zelf achtte hij het
werk, dat hem dag en nacht bezig hield,
ondankbaar en verdrietig. Inderdaad was
het een werk van zelfopoffering, dat zijn
krachten sloopte. De voltooiing heeft hij
niet mogen beleven, de tweede helft is
door zijn medewerker en vriend Man-
have ter perse gelegd Te vroeg, op
44 jarigen leeftijd kwam voor hem het
noodlottige einde, Met de. rijke ervaring
door zijn' woordenstudie opgedaan, met
zijn grondige kennis en onvermoeibare
vlijt had hij bij langer leven nog
veel meer diensten kunnen bewijzen aan
onze taalstudie Overdreven lof past niet
bij de herdenking van een zoo onge
veinsd nederig man als van Dale. Een
taalgeleerde van de eerste rang is hij
niet geweest; wel een scherpzinnig en
verdienstelijk werker, een voorbeeld van
vlijt en toewijding aan de wetenschap,
een man wiens werk nog vijflig jaren na
zijn dood met eere genoemd wordt. Hij
heeft hel aan zijn geboortestad en aan
zijn vaderland verdiend, dal zijn nage
dachtenis heden gehuldigd wordt, aldus
eindigt spr
De tweede spr. was de heer prof. J.
Vercoullie, hoogleeraar aan de Uni
versiteit te Gent, op wiens woorden wij
nader terug komen.
De volgende spreker was weder een
Zeeuw. namelijk de heer mr. A.
Meerkamp van E m b d e n, rijksar
chivaris in Zeeland, die zeide, dat er alle
aanleiding bestond op dezen her
denkingsdag ook eenige woorden te wij
den aan Van Dale als archivaris van
Sluis. Onmiddellijk nadat van Dale zich
iu het begin van het jaar 1851 te Sluis
gevestigd had, werd hij een getrouw be
zoeker van het gemeente-archief, zoo
als blijkt uit de oudste jaargangen van '1
tijdschrift „de Navorscher", waarin van
Dale tal van bijdragen plaatste. Maar om
de archiefstukken met vrucht le kun
nen raadplegen, was het noodig daarin
orde te scheppen. Hij vatte dit werk aan
en van lieverlede ontstond ook een be
schrijving, die in 1855 voltooid was en
nog steeds bij onderzoekingen in het
archief van Sluis de beste hulp biedt.
Als erkenning van zijne diensten ontving
van Dale iu datzelfde jaar ecne aanstel
ling tot archivaris en inderdaad had hij,
die als leek aau het werk was gegaan,
zich ontwikkeld tot een uitnemend vak
kundige. En bovendien was hij, in een
lijd, toen het elkander naschrijven nog
was aan de orde van den dag, gaau in
zien, dal een richtigc geschiedschrijving
niet mogelijk is zonder keunis van de
authentieke bescheiden de in de ar
chieven bewaard worden. Hierin ligt de
beteekenis van den archivaris van Dale,
hij maakte de bronnen voor anderen toe
gankelijk en wist die zelf voortreffelijk
te gebruiken. Zóó veel wetenswaardigs
dolf hij op uit de archieven van de be
roemde stad Sluis cn van een andere
hoogst merkwaardige administratie, het
Vrije vau Sluis, dat liij het slichten van
twee tijdschriften weuschelijk achtte om
zijn vondsten wereldkundig te maken,
het jaarboekje Cadsaudria. waarvan te
béginnen met 1S51 zes jaargangen ver
schenen, en do „Bijdragen tot de oud
heidkunde en geschiedenis, inzonderheid
van Zeeuwsch-Vlaanderen, die in 1856
voor het eerst uitkwamen en eveneens
zes jaargangen beleefden. Vooral het
laatstgenoemde tijdschrift, dat Van Dale
te samen met zijn vriend II. Q. Janssen
