No. 194
167° Jaargang
FEomnm"
te autaiar ui Frtd
Maandag 18 Aug. 1924
MIDDELBURGSGHE COURANT
Abonnementsprijs per kwar-
!aal:
op de buitenwegen om Middelburg, en
roor de andere gemeenten p. post I2.50j
voor Middelburg en agentschap Vlis
singen f 2.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
■cent per week.
Advertentiën worden berekend
per regel plaatsruimte, met inbegrip van
omranding.
Gewone advertentiën; 30
cent per regel.
Ingezonden Mededeelin-
jj o n 50 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen:
van 1—7 regels f2.10, elke regel meer
30 cent.
Kleine advertentiën niet
flrooter dan vijf regels druks en waarbij
tls aangegeven dat zij in deze rubriek
moeten geplaatst worden, 85 cent bij
vooruitbetaling.
Advertentiën onder brieven of bevra
gen bureau dezer courant 10 cent extra.
Bewijsnummer 5 cent per stuk.
Advertentiën moeten, willen ze nog in
ons blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 UUR en des
ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan
ons Bureau bezorgd zijn.
BINNENLAND.
«EEN \S. ONTSLAG VAN Sir. FOCK
ALS GOUVERNEURrGENERAAL.
Naar aanleiding van het bericht van
hel „Hbld.", dat mr. Fock het volgend
jaar als gouverneur-generaal van Ned.-
Indië zou worden opgevolgd door mr. R.
A. Zimmerman, verneemt de „N. Crt."
uit mededeelingen, aan welker juistheid
niet valt 'te twijfelen, dat bedoeld bericht
als onjuist moet worden gequalificeerd.
Er is niets van bekend, dat mr. Fock van
plan is weg te gaan eer zijn lijd om is.
Hij is nog slechts sedert Maart 1921 in
functie en de meeste gouverneurs-gene
raal blijven 5 jaar aan, zooals dc heeren
Van Limburg Stirum eri generaal van
Heulsz, terwijl de heer Ideuburg zelfs
7 jaar in functie Weef. Wat den heer
Zimmerman betreft, kan worden opge
merkt dat zijn naam reeds dikwijls in
verband met het gouverneur-generaal
schap is genoemd, zelfs al vóór de be
noeming van mr. van Limburg Stïpum.
ONTWAPENINGSDEBAT.
De j,Vrijz. Dem." bericht, dat "t hoofd
bestuur van den V. D. Bond bericht
heeft ontvangen, dat generaal Snijders
bereid is tot een openbaar debat met
prof. mr. D. van Einbden, dat op zijn
verzoek gehouden zal worden in de
tweede helft van September op nader te
bepalen plaats te 's Gravenhage. Het
debat loopt over beider s tandpunt inzake
ontwapening.
TOEVALLIG?
Onder liet opschrift verontrustend ge
luid", vestigt de „Maasb."" de aandacht
op de nadrukkelijke wijze waarop dezer
Üagen op den Liinburgschen Katholieken
dag door Felix Rutten en door Minister
Ruijs de Beerenbrouck is gesproken over
Hamburg's trouw aan Nederland, hoewel
dit niets te maken had met hel onder
werp dat voor dezen Katholiekendag was
gesteld, n.l. eerbied in Gods Huis.
Felix Rutten zei o.a. dat „de landhon-
ger der natiën is een verschreurend dier,
dal nog geen verzadiging vond om nu
reeds droomloos in te slapen".
Hij bepleitte, wil men Limburg behou
den, „een krachtige defensie-politiek".
En de minister-president vroeg: „uit
naam van het natuurrecht, het geschre
ven recht, het nationale en internatio
nale recht, ja, van alle rechten, die in
de menschelijke wetten en veel dieper in
de menschelijke harten zijn gegrift en
eindelijk uit naam van het zelfbeschik
kingsrecht, waarop zich zeker onrecht
heeft durven beroepen aan zijn gc-
westgenooten om de aanmatiging, die zij
in een zorgvollen tijd zoo fier hebben
weerstaan, ook nu weer te beantwoor
den met dien éénen uitroep „Limburg
bij Nederland".
Niemand die dit alles leest, zoo
schrijft de „Maasb.", zal den indruk we
ten te weerstaan, dat het niet zoo maar
voorbijgaand en toevallig, maar integen
deel zeer opzettelijk is uitgesproken.
UIT DE PERS.
6etalsverhouding van
Katholieken en Protes
ten.
We hebben dezer dagen reeds met een
enkel woord de verschijning aangekon
digd van een 'Statistische .studie door
prpf. W. A. Bongcr over „Geloof en on
geloof."
Hij behandelt daarin o. a. de vraag die
men herhaaldelijk kan hooren bespreken,
nl. of de toeneming van 't aantal R. Ka
tholieken vooruitzicht geeft op een ver-
roomsching van Nederland.
Dc schrijver trekt dat voorloopig iu
twijfel.
Wel geeft hij toe. dat het Protestantis
me hard achteruit gaat. Wanneer (wij
volgen hier een uittreksel dat dc N.
R. Crt. van de brochure geeft) wanneer
'de daling ten opzichte van deze gezindte
zich op dezelfde wijze voortzet, zal vol
gen s hem Nederland in 1930 opgehouden
.hebben in meerderheid Protestant te
zijn. Maar bij de Roomsch Katholieken is
toch dc foeneming niet van dien aard, dat
zij de verwachting op bestendiging wet
tigt. Prof. Bonger grondvest zijn voor Be
Roomsch Katholieken ongunstige progno
se goeddeels op de gegevens, die hij in
verband meent te mogen brengen met de
geboortebeperking.
Het percentage der toeneming van de
toeneming van de „ongeloovigen" is in de
laatste tienjarige periode niet meer zoo
groot als in de voorlaatste.
Echter begint de traditie, eens geheel
aan de zijde der religie staande, steeds
meer ook aan de andere zijde h aar
gewicht in de schaal te leggen. Ondanks
.een onmiskenbaar réveil in bepaalde
kringen" dwingt de sterke toeneming der
„ongeloovigennog wel in een periode
die om allerlei redenen uitermate gun
stig voor opbloei van den godsdienst was,
Oen schrijver tot weinig optimistische
conclusies over de naaste toekomst der
religie. Eén van zijn gronden voor "dit
pessimistisch oordeel isi de omstandigheid
dat liet groote contingent der kerken on
der de oudereu van dagen is te tericn,
Op deze categorie, die tot spoedig uilster-
ven is gedoemd steunen z.i. de meeste
kerkgenootschappen. De Ned. Hervorm
den bijv. vormen pLm. .41 pet. der bevol
king in het algemeen, doch plan. 48.5
pet. der 80-jarigen ,d.i. ongeveer 20 pet.
meer!
"Wat 3c afneming der verschillende ge
zindten betreft opvallend is, t?at deze
toeneemt naarmSte men de cultuur-cen
tra nadert. Is zij bij de Protestanlsche
kerkgenootschappen vrijwel algemeen, zij
wordt grooter naarmate men van kleine
naar groote gemeenten opklimt. De Is
raëlieten, die met de menschen „zonder
kerkgenootschap" in bizonder sterke ma
te grootestandsbewoners zijn, doen een
algemeene geprononceerde daling zien. Eu
de Roomsch Katholieken, hoewel op het
platteland vooruitgaande, vertoonen i n de
groote sleden tocli evenzeer een daling,
welke inmiddels evenzeer in dc provin
ciën Limburg, Noord-IIolland, Utrecht en
Groningen waarneembaar is. Lezen wij
hierbij, dat in Zuid Holland en Friesland
stilstand is en in de overige provinciën
Vooruitgang, dan komt ons het vooruit
zicht op de „verroomselling van Neder
land" toch wel ietwat voorbarig voor.
Sterk spreken in dit verband ook de
cijfers omtrent de gemengde huwelijken,
die bij dc Roomsch Katholieken 23 pel.
in de groote steden zelfs 55.5 pet bedra
gen. Zeer zeker mag een dergelijk cijfer
als „qualilatief" gegeven gelden „al heeft
het als zoodanig nog niet een zoo onrust
barende beteekenis als de percentsgewij
ze afneming vaii hel aantal studenten iu
de theologie en dc toeneming van het
aantal vacatures in de Protestantsche
kerkgenootschappen.
Do Roomsch Katholieken kennen dczQ
pnalaise lot nog toe nietook steunen
zij meer op dé jeugd dan op den ouder
dom. Maar prof Bonger verklaart laatst
genoemd verschijnsel hieruit, dal do ge
boortebeperking bij de Roomschen zich
nog niet als een zoo overheerschende
factor heeft doen gelden als dit bij de
niet-Roomsclien het geval is geweest.
Toch begint deze zich ook onder de
Roomschen te vertoonen en Bonger acht
het niet onmogelijk dat zij thans op het
punt staat om bij het Roomsche volksdeel
haai- intree te doen en toe te nemen, ter
wijl zij bij de niet-Roomsclien haar hoog
tepunt achter den rug heeft en allicht
eenmaal tot staan zal komen.
Al acht de schrijver het onwaarschijn
lijk, dat dit oogenblik, waarop dus de
verhouding zich zeer grondig zal kunnen
wijzigen, reeds zeer nabij is, „de cijfers
voor Amsterdam de eenige bekende -
maken waarschijnlijk", zegt hij, „dat het
tijdstip van den omslag echter niet meer
zoo ver afligt als sommigen wel denken."
door
MARGARET PEDLER.
Geautoriseerde vertaling van W. E. PONT
5).
Toen schonk een van de twee vrouwen
een derde kopje iu en schoof het Sara
toe, terwijl ze er een heele plas blauw-
achtig-dunne melk bijgoot.
„Drink ook een bakkie, kind. Nog «ooit
heb ik zoo'n lekker kopje geproefd."
Een oogenblik staarde Sara haar spra
keloos aan; toen nam ze met een plotse
ling driftig gebaar het kopje en smeet
hel op den vloer. Luid klonk liet gerin
kel van de scherven in het doodsver-
trek, de schelle vrouwenstemmen schoten
uit tegen Sara, die naar de andere (ka
mer vluchtte, en zich in schrik en af
schuw met het gezicht voorover op den
grond wierp. Het was niet de schorre
woede van de vrouwen, die haar griefde,
dat ging langs haar lieen. Maar er was
een fyn, instinctief gevoel van eerbied
diep in haar eigen ziel gewond.
Tocli schreide zij niet. Maar terwijl
ze daar met het gezichtje op den grond
verborgen lag, herhaalde ze voortdurend
in een heesch gefluister.
„U weet dat ik hel niet zoo bedoelde,
God! U weet dat ik het niet zoo be
doelde!"
Op dat oogenblik was Patrick Lovell
verschenen, lioc wist zij niet en
had haar met zich meegenomen. En de
ranken van haar liefde, afgerukt van hun
gewonen steun, hadden zich gewonden
om dezen man met zijn blauwe oogen en
grijzend haar, die in alle détails van zijn
welverzorgd uiterlijk zoo geheel ver
schillend was van de armoedige, slordi
ge omgeving, die Sara gekend liad, maar
die toch naast hel bed, waarin haar moe
der lag, had gestaan met een verwron
gen mond onder zijn borsteligen knevel,
terwijl een mist van tranen zijn heldere
oogen verduisterde.
Eu om die tranen hield Sara van hem.
HOOFDSTUK EL
Het heengaan van Patrick
Lovell.
De herfst had plaats gemaakt voor den
winter en een scherpe noordoostenwind
Uit Stat! en Provincie.
Uit Middelburg.
Den laatslen kermisavond, was het
druk op straat, lot tegen het sluitings
uur, bleven vele honderden zich op de
Markt bewegen, en hadden de meeste in
richtingen en ook de café s het druk.
Te 12 uur "begon de politie te waar
schuwen ,dat het tijd was voor het slui
ten van de kermis zelf en het eindigen
van alle muziek en tegen half één wer
den de caféhouders aangezegd ,dat het
lijd werd lot sluiting over te gaan. Wel
bleven toen nog meerderen, die het
uurtje van gehoorzaamheid uog wat te
vlug gekomen achtten, rondwandelen,
maar ten één uur was het toch reeds
vrij stil op straat.
Tijdeus de kermis is één proces ver
baal opgemaakt wegens overtreding van
liet tapverbod, terwijl één persoon we
gens openbare dronkenschap in arrcsl
moest worden gesteld.
Gister, dus na de kermis, overkwam
dit laatste aan 2 personen.
Uit Vlissingen.
- De Duitsche delegatie van de Lon-
densche Conferentie is gister met het s s.
„Mecklenburg" van de Zeeland te 1 i s-
s i n g e n aangekomen, en naar Berlijn
vertrokken per extra-trein, die tien minu
ten vóór de maülrein vertrok.
Te Vlissingen is door de po
litie in beslag genomen het lijk van een
vrouw die Vrijdag is gestorven na een
behandeling door een z.g natuurgenees
kundige, B., te Rotterdam. Deze B is
gearresteerd en naar Vlissingen overge-
loeide door de pijnboomen, gillend alsof
een verloren ziel haar angst uitkreet.
Hel scheen alsof door dit huiveringwek
kende geluid de bchagelijke warmte en
veiligheid van de kamer, waar Sara en
haar oom zaten, nog beter uitkwamen.
Zij hadden hun stoelen dicht hij den
grootcn, ouderwetschen haard geschoven,
waarin een heerlijk blokkcnvuur brand
de.
Sara zat voorover gebogen verdiept in
een boek, onbewust van de scherpe blau
we oogen, die eenige minuten peinzend
op liaan- gevestigd waren.
Patrick's gelaat scheen de laatste twee
maanden nog doorschijnender geworden,
nog dieper doorgroefd en nu, terwijl hij
kalm het slanke figuurtje tegenover hem
aan den haard zat te beschouwen, had
dal gelaat een eigenaardige, ondoorgron
delijke uitdrukking, alsof hij in den geest
het voor en tegen van een moeilijk pro
bleem overwoog.
Ten laatste scheen hij tot een beslis
sing gekomen, want hij legde de courant,
waarin hij te voren had zitten lezen, ter
zijde, half hoorbaar mompelend:
„Je moet de hindernissen nemen zoo
als ze op je weg liggen."
bracht, waar hij in verzekerde bewaring
werd gehouden. De zaak is in verder
onderzoek.
U i t Z u i d-B e v e 1 a n d.
- In de Zaterdag te Baarland ge
houden raadsvergadering werd de ge
meenterekening 1923 voorloopig vastge
steld in ontvang ad f 26.192.28V2, in uil
gaaf ad 24.144.03, dus met een goed
slot van f 2048.251/2.
De gemecntebegrooling 1925 werd aan
geboden In ontvang en uitgaaf ad
f 23358.35i/2, met een post van onvoor
ziene uitgaven, groot f 759.681/2-
De begrooting van het burgerlijk arm
bestuur 1925 werd goedgekeurd iu ont
vang en uilgaaf ad f 3385.261/2, niet een
post van onvoorziene uitg. ad f 861.26',
Tot lid van het burgerlijk armbestuur
werd in de vacature-A. IIuijzen Oz be
noemd de heer K. Zeevaart Az.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Schouwburg.
Het Alarmsignaal.
Het alarmsignaal, bedoeld in het Za
terdag hier opgevoerde Fransche blijspel,
is een jichtaanval bij een vrooüjken vrij
gezel in Parijs voorteeken van kwade
dagen als hij ouder wordt. Een „vrien
din" probeert daarvan gebruik te ma
ken om hem tof een huiselijker leven
te brengen, onder invloed ook van eeni
ge familieleden uit de provincie, die ze
bij hem in huis brengt. Maar het zaakje
rolt verkeerd, want die provineiaaltjes
worden bedwelmd door de Parijsche at
mosfeer, en doen malle dingen. De vrien
din verliest de partij. Alleen doet de
herinnering aan hel alarmsignaal nog
even dienst om den vrijgezel terug le
houden van een dwaasheid.
Meer zullen we niet zeggen van den
inhoud van dit stuk, want het is een
klucht met een hoop malligheden, die
je niet moet navertellen, en die alleen
maar genietbaar zijn als je ze ziét. En
dan góed ziet.
En dat was Zaterdagavond hel geval.
De Rotterdammers hebben met volle am
bitie zich gewijd aan dit stuk, da hcer<
en mevrouw Tartaud voorop. Eu het ge
volg was. dat er, na het ietwat matte
eerste bedrijf, geschaterd is om hel twee
de en hel derde bedrijf. Het werd er
door alle spelers dik op gesmeerd. En
dat müg in een stuk als dit. Alleen zij
als iets heel bijzonders geroemd het kal
me en zeer leuke spel van Jules Ver-
stracte als Paginot.
Voor de dames was er veel moois
in kostuums te genieten.
De zaal was goed bezet, behalve de
loges, die trouwens ook iu andere ste
den een slecht afzet-arlikel blijken le
zijn iu de laatste jaren.
Huldiging W. J. S c h t z
De raadszaal had vanmorgen den aan
blik alsof dc ontvangst moest plaats
hebben van een of ander congres, en
toch was hel ditmaal een heel andere
reden. liet gold dc huldiging van een
onzer stadgenooten, den heer W. J
Schütz, die heden zijn 70sten verjaar
dag herdenkt.
Tegen half twaalf vereenigdeu zich
iu de raadszaal lal van vrienden en
bekenden van den heer Schütz, die zelf
ook aanwezig was met zijn echtgenoote,
aan wie een fraai bouquet oranje rozen
was aangeboden.
Van hel gemeentebestuur waren be
halve de beide wethouders en de secre
taris aanwezig de raadsleden mevrouw
Corné—Maljaars en de heereu v. d Be-
ke Callenfels, Cornelissc, Hondius, Paul
Sara keek afgetrokken pp.
„Zei u iets?" vroeg zij weifelend.
Patrick ging met een ruk rechtop zif
ten.
„Ja, ik wou je iets zeggen", antwoord
de hij. „Hel is iets, dat gezegd (moet
worden, en ik heb nu eenmaal nooit de
gewoonte gehad de dingen uit le stellen
omdat ze onaangenaam zijn, dus moeten
we er maar ineens doorheen."
Nu was Sara's belangstelling onmisken
baar getroffen.
„Wal is er?" vroeg zij snel. „U heeft
toch geen slecht nieuws?"
Een vreemde glimlach vloog over zijn
gelaat.
„Integendeel." Hij aarzelde een oogen
blik, en vervolgde toen: „Ik heb gisteren
een lang gesprek gehad met dr. Mc.
Phcrson, ca hel komt hierop neer, dat
nu elke dga voor mij de laatste kan
zijn. Ik wilde, dal je het ook zoudt
weten", voegde hij er eenvoudig bij.
Het was kenmerkend voor de goede
verstandhouding tussehen die twee. dat
Patrick geen poging deed om deze tijding
langs omwegen te vertellen, of le ver
zachten. Hij had zichzelf altijd voorbe
reid de dingen onder oogen te zien en
en Van der W'ecl.
Dc heer m r. J. J. He ij se nam hel
{woord en zeide dat op hem als voorzitter
van de vereeniging „Het Kunstmuseum"
de aangename plicht rustte de bijeen
komst te openen. Het bestuur dier ver
eeniging was er achter gekomen, dat
zijn trouw bestuurslid gedurende zoo
vele jaren, de heer Schütz, zijn 70sten
•verjaardag zou herdenken. liet bestuur
meende, dal er aanleiding en tevens
plicht was dien dag niet onopgemerkt
voorbij te doen gaan. De heer Schütz
is wel de Zeeuwsche schilder bij uit
nemendheid. Was vader Schütz de man,
die op zoo eminente wijze de in zijn
tijd talrijke groote zeilschepen op de
Zeeuwsche stroomen schilderde, toen
zoon Schütz de voetstappen van zijn
vader drukte, al was het eerst tegen
diens ziti en in de vroege morgenuren
waren die zeekasteelen verdwenen. Toch
bleef hij de Zeeuwsche watereu schil
deren en hoe hij dat doet is alom be
kend Spr. roemt de kleurschakeeringen
in de schilderijen van den jarige, en zegt»
dal niemand beter dan deze kent den
aanblik van de wateren in de vroege
morgenuren en bij eb. Schütz moest
worden gehuldigd en dit kon niet beter
geschieden dan door de aanbieding van
een zijner schilderijen aan de gemeente.
Hel* bestuur van het Kunstmuseum,
nam het initiatief daartoe en mocht di
rect veel steun ondervinden, het is roet
ongelooflijk weinig moeite gegaan.
Spr. wenscht den heer Schütz har
telijk geluk en dankt hem voor alles wat
hij voor de stad heeft gedaan, hij ver
trouwt, dat de heer Schütz nog lang
de vraagbaak zal blijven voor alles wat
het Kunstmuseum betreft. Dat nog zoo-
velen niet weten, wat er in het museum
te zien is, is werkelijk niet zijn schuld.
Namens vele vereerders en vrienden van
xlen jarige, biedt spr. daarop een schil
derij van hem aan de gemeente
aan. (Applaus).
Door den heer P. W. Menalda van
Schouwenburg werd daarna de bedek
kende doen weggenomen van het schil
derij, dal op ,een ezel in de zaal was
geplaatst. -
De loco-burgemeester, dc heer D
V eer de burgemeester is met verlof
uitstedig zeide, dat toen het dag.
bestuur der gemeente van de commissie,
de mededeel ing ontving, dat het plan
bestond den heer Schütz te huldigen, dit
onmiddellijk zijn volle sympathie liad.
Niet alleen, omdat het gemeentebestuur
het waardeerde, dat een sympathiek
Middelburger zou worden gehuldigd wat
op zich zelf reeds verblijdend is, omdat
men te Middelburg eikaars werk nog
wel eens le weinig waardeert, en het
le veel geldt. „Wat van verre komt,riekt
lekker" maar ook voor de wijze, waar
op de gemeente erbij betrokken werd.
Hel gebeurt niet vaak dat er iets aan
de gemeente geschonken wordt.
't Gemeenschapsgevoel !>eslaal nog te
dikwijls uil het idee, niet om iels te
geven, wat niet gevraagd wordt, maar
om te halen van de gemeenschap wat
er van le halen is, al wil spr. de ge-
tmeenschap zelve ook uiel vrij pleiten;
zij heeft ook wel eens te veel van'
hare leden gevergd. Maar wat aan do
gemeenschap ten bate komt, komt dit
pok aan allen, oud en jong, arm en
rijk, hoog en laag. Het aanbieden van
hel schilderstuk zal het werk van den
heer Schütz ook bewaren voor het na
geslacht.
Zich lol den heer Schütz zelf wen
dende, wijst spr. er op, dal er maar
weinige Middelburgers zijn, wier werk
ook ver buiten de stad bekend is. zooals
dat met het werk van den jarige het
geval is. Dit heeft hij te danken aan
zijn kunst, aan zijn zeegezichten van
de Zeeuwsche stroomen en aan zijn
hij had Sara in hetzelfde ernstige geloof
opgevoed.
~!u nu hij iu een paar eenvoudige
woorden datgene zei, waarvoor zij al
eenige weken in slilte gevreesd had
want. hoewel ze er niet over had ge
sproken, was het haar toch wel opgeval
len hoe hijs leeds zwakker werd - nam
zij hel op als een heldin.
Haar oogen werden even grooter,
maar haar stem was vast, toen ze zeide:
„U bedoelt
„Ik bedoel, dat ik weldra dit onge
lukkige lichaam zal afleggen" Hij keek
met wcemoedigen blik naar zijn onbruik
bare beenen, die, zooals altijd, iu plaids
gewikkeld waren, en ging voorl Ten
slotte zijn eigenlijk leven en dood,
beide van even groote waarde, als men
ze maar durft le ontmoeten inplaals van
weg te 'foopen. Dan worden ze schrik
aanjagende spoken
„En wal moet ik doen zonder uP"
zei ze heel zacht.
(Wordt vervolgd.)
