No 148
Woensdag 25 Juni 1924
167' Jaargang
Si N NEK LA tl D.
GRENADINESflUJ
OURANT.
LOONSVERLAGING EN
MEDEZEGGINGSCHAP.
Inzake <Ie loonsverlaging voor hel per
soneel bij de coöperaties „Vooruit" (een
schepping der S. D. A. P.) en „De Broe
derband" te Middelburg, lazen we in
„Het Volk" een bericht dat te denken
geeft.
Het luidde aldus, waarbij wij enkele
woorden spatieerden
„Naar men ons van bestuurszijde mee
deelt, zag men geen kans de huid
ge loonen te handhaven, die ver
boven die in hel particulier bedrijf uit
komen. Vooral, nu kort geleden de brood
prijs tot 16 cent per 8 ons is terug
gebracht, wat aan het particulier be
drijf mogelijk was, mede door zijn {slechte
arbeidsvoorwaarden, werkten de coöpe
raties met verlies. De besturen meen
den, dat in deze omstandigheden, een
verlaging der loonen niet kon uitblijven,
daar zelfs bij vermindering met 10 pet.,
de coöperatie den toon aangeeft, wat het
loon en andere arbeidsvoorwaarden be
treft.
Dat de personeelvergadering met groo-
te verontwaardiging kennis nam v
gevoerde onderhandelingen, begreep mén
niet, waar In de gehouden conferentie
aan de organisatie volledige inzage is
aangeboden van alle bescheiden der ad
ministratie. Zelfs is door een der co-
operatics onlangs medezeggen
schap in het bedrijf aangeboden, wat
door de gezellen op advies der
organisatie niet is aanvaard.
Van dit standpunt bezien meende men,
staat deze loonsverlaging er wel eenigs-
zins ahders voor, dan die, welke reeds
doorgevoerd zijn in het particulier be
drijf. Daar is geen inzage der boeken,
daar is geen medezeggenschap aangebo
den en door de gezellen geweigerd, wan
neer in deze omstandigheden de verant
woordelijkheid alleenlijk wordt overgela
ten aan de besturen der coöperaties en
men van zijn recht tot meespreken geen
gebruik maakt, dan nog is een botte af
wijzing der loonsverlaging mggelijk, doch
voor verontwaardiging tegenover bestuur
ders die de coöperaties willen behouden,
ook in het belang der gezellen, is dan
gëen plaats."
Merkwaardige woorden, waarvan we
de juistheid zeker niet zullen ontkennen,
maar die eigenaardig klinken naast de
bittere verontwaardiging, waarmee van
diezelfde zijde wordt geschreven zoodra
een booze kapitalistische ondernemer
den euvelen moed heeft om de noodza
kelijkheid van een loonsverlaging te de-
creteeren, daar hij anders verlies lijdt
wegens de lage prijzen. Dan hoort men
dadelijk, dat de loonen geen sluitpost
mogen zijn, dat die een menschwaardig
bestaan mogelijk moeten maken, dat het
verlies nog wel door andere middelen
kan worden gedekt, enz. Maar hier bij
de coöperaties, zijn de arbeiders zelf
de werkgevers, hebben zij zelf verlies
en winst te berekenen. En hier
Natuurlijk liegt zoo'n kapitalistische
ondernemer er maar wal op los met zijn
verliesbewcring. En bij zoo'n coöperatie
is het waarheid.
Maar nu is nög merkwaardiger wat er
op volgt.
Door een der beide coöperaties is niet
slechts inzage der boeken aangeboden,
maar zelfs „medezeggenschap", dat kost
bare goed, dat door de S. D. A: P. wordt
gepropageerd als een der dingen waar
naar de arbeidersklasse moet streven om
haar heil te verzekeren.
En zie, dat personeel weigerde, en
dat nog wel op advies der orga
nisatie.
O, wat een zwakheid blijkt uit die
simpele mededeeling!
Er staat niet bij waarom die medezeg
genschap geweigerd werd. Zou soms door
die organisatie en door het personeel
overwogen kunnen zijn, dat medezeggen
schap van zelf meebrengt, toestemming
in loonsverlaging, wanneer de boeken
verlies aanwijzen?
Medezeggenschap klinkt heel mooi,
wanneer de zaken goed gaan. Maar als
er slechte prijzen gemaakt worden, leid)
ze tot een medeverantwoordelijkheid, die
niet in overeenstemming is met het stre
ven naar lotsverbetering, dat het eenige
doel van de vakvereeniging is geworden.
KAMEROVERZICHT.
Eerste Kamer.
Zitting van Dinsdag.
De Vrijheidsbond, de Vrijz. Dem. en
de Soc.-Dem. vormden een heterogene
groep van 17 stemmers tegen de oor-
logsbegrooling, die werd aangenomen,
dank zij de 24 vóórstemmers van rechts.
De Vrijheidsbond stemde tegen omdat,
zooals de heer De Murall het formu
leerde, de organisatie van het leger, vol
gens het stelsel van dezen Minister te
groot is voor onze financiën. Het was
dus de oude kwestie van de bataljons-
sterkte en de bewapening van het veld
leger, die ook in de Tweede Kamer het
vorig jaar uitvoerig is besproken.
De motieven van de Vrijz. Democra
ten berustten blijkbaar op het bekende
anti-oorlogsbetoog van den heer v. E m fa
de n.
En bij de S. D. A. P.-leden waren
dergelijke overwegingen de aanleiding tot
tegenstemmen. Maar daar was toch ook
nuance in. Mevrouw Pothuis-Smit
bepleitte massa-dienstweigering. En toen
zij daarover werd aangevallen, kwam de
heer W i b a u t haar te hulp, maar mg£.
de erkenning dal massale dienstweigering
thans nog niet mogelijk i s.
Met de verdediging van de kasvoor-
schotten aan de Kon. IIoll. Lloyd had Mi
nister Aalberse niet veel moeite.
D© heer Stenhuis is er voor ter
wille van de 3000 werknemers die bij
een faillissement der onderneming op
straat zouden komen. Zijn partijgenoot
v a n K o 1 bleek/er echter tegen vanwege
het gevaarlijke antecedent.
De heer S t e n h u i s was er voor ter
nog al bezwaren had, wees met voldoe
ning op de verandering die de overeen
komst heeft gekregen, nu de verdere
steun ieder jaar zal worden afhankelijk
gemaakt van een ernstig onderzoek naar
den financieelen toestand.
3n de derde spreker, de heer (1 c
V1 u g t (A. R.) bleek er vóór.
Ten slotte waren er slechts twee te
genstemmers, de heeren van Kol en van
Embden.
DE INVALIDITEITS-
EN OUDERDOMSRENTEN.
De onlangs aangekondigde verandering
van de wekelijksche uitkeering der in-
validiteits- en ouderdomsrenten in een
viCrwekelijksche is thans verschenen.
Van de op 28 Juni 1924 loopende
renten krachtens de Invaliditeitswet
wordt in de week van 29 Juni lol 5 Juli
1924 geen termijn betaalbaar gesteld
In de week van G tot 12 Juli 1921
wordt op den vastgestelden betaaldag
een uitkeermg,groot vier weektermijnen,
betaalbaar gesteld.
De volgende uitkeeringen zijn telkens
met t'üsschenpóös van vier weken, even
eens op den vastgestelden betaaldag, be
taalbaar. Ieder dier uitkeeringen is gelijk
aaïi Vier weektermijnen der rente.
DE NOORSCIIE REIS DER KON.
FAMILIE.
Van den adjudant der Koningin, baron
de Voss van Sleenwijk is het volgende te
legram omtrent de Vorstelijke familie
ontvangen. Goed aangekomen te Abisko.
ledereen wel.
HELM
TRUÖS
voor je goeden raad van gisteren. Ik
nam voor mijn verbrande huid Akker's
Kloosterbalsem. Wat verzacht cn ver
koelt dat heerlijk, 't is nu al beter. Jc
staat er gewoon verbaasd van. Zeg, Eien
de Groot vertelde me dat ze al jaren
Akker's Kloosterbalsem gebruikt tegen
smetten en doorzitten. Ze neemt altijd
potten van f 1, die zijn 2V- maal zoo
groot als die van f 0.50, dus voordeeliger.
Van de week meer. Je Els.
(Ingez. Med.)
Uit Stad en Provincie.
- Bij Kon. besluit zijn opnieuw be
noemd lot burgemeester van 0 ad zand,
de heer I. Erasmus; van No or d go u-
w e de heer E. H. P. van Nahuijs.
Uit Middelburg.
De heer L. Iv. van der Harst J.Jz.,
sinds 1895 ambtenaar van den burgerlij
ken stand dezer gemeente, belast met
het voltrekken van huwelijken, verbond
hedenmorgen het drieduizendste paar in
den echt.
Hel bruidspaar ontving van den lieer
Van der Harst een blijvend aandenken
aan dit wel merkwaardig feil.
Als een ergerlijk staaltje van balda
digheid der jeugd kan dienen dat gis
teren niet minder dan 10 ruiten van het
rijksarchief in de Abdij zijn vernield.
Gisterenmiddag vervoegde zich een
man aan de Melkfabriek op het Hof
plein alhier met een klacht, er ont
stond een woordenwisseling, waarop de
bezoeker zoo in woede ontstak, dat hij
naar huis liep cn gewapend met een vrij
groot mes terugkeerde. Hij begon
een dreigende houding aan te nemen
tegen den eigenaar der fabriek en zijn
zoons. Juist passeerde toen een van huis
komende agent van politie, die eerst be
gon met den man lot kalmte aan te ma
nen en hem vroeg het mes af te geven.
Op de besliste weigering sommeerde de
agent den man, maar ook dit hielp niet.
Een rijksveldwachter kwam uit het ge
rechtsgebouw ter hulp en nu werd de
man aangepakt. Het kostte heel wat
moeite hem hel mes afhandig te maken
en hem te boeien, waartegen hij zich
ernstig verzette. De man werd naar het
bureau overgebracht en na kalmeering
en opgemaakt proces-verbaal weder heen
gezonden.
Uit Vlissingen.
B. en W. van Vlissingen dccleu
in een uitvoerig stuk aan den Raad mee,
dal de meerderheid van het college tot
do conclusie is gekomen, dat zoowel voor
het verkrijgen van rust op de scholen
als in hel belang der gemeentefinancién
hel gewcnsclit is de openbare lagere
scholen in te richten volgens de bepa
lingen van hel aanhangige ontwerp tot
wijziging van de L. O. wet. Inplaats
van de thans beslaande 9 scholen zullen
dan 7 scholen voldoende zijn.
De minderheid van B en W. kan zich
niet niet dit voorstel vereenigen en acht
zich verplicht een daarvan afwijkend
voorstel te doen.
Deze minderheid stelt voor in aanmer
king genomen, dat de nieuwe cursus
zal aanvangen met plm. 1650 leerlingen,
deze le verdoelen over 7 zesklassige
scholen waaraan 6 leerkrachten verbon
den zijn met plm. 220 leerlingen en
voor de overige leerlingen een achtste
school met dus ongeveer 130 leerlingen
beschikbaar te stellen, welke school een
zgn. viermansschool zal worden.
Volgens het verslag van de Gemeen-
lelijke Woningbcurs te Vlissingen
stonden op 31 December 1923 83 gezinnen
als woningzoekenden geboekt, waarvan
vele thans als 2e gezin inwonen. Slechts
enkele woningen werden als le huur aan
gegeven. Circa 20 gezinnen werden aan
een woning geholpen. Een 40-tal wonin
gen werd als te koop aangegeven. In
enkele gevallen trad ook hier de beurs
hemirlrtolenri np V/->lr> wnnpn bij «nrloro
in of laten andere bij zich inwonen in
verband met de hooge huren en de da
lende loonen. Toch is er nog een groot
tekort aim woningen lot een huurprijs
van C 4 tol f5 per week. Beschreven
worden de treurige toestanden ia som
mige woningen en er wordt op gewezen,
dal sommige eigenaren in krotten laten
wonen, waaraan niets wordt gedaan en
zoo misbruik maken van den woning
nood.
U i t Z u i d-B e v e I a n d.
De werkman van \V., werkzaam op
de jamfabrick te K a p e 11 e had het
ongeluk een splinter in zijn hand te krij
gen. Bij het hervatten van de werkzaam
heden den anderen morgen begon de
hand op te zwellen cn kreeg de man
zoo een hevige pijn dat geneeskundige
hulp moest worden ingeroepen. De dok-
Ier constateerde bloedvergiftiging, (de Z.)
Het Zondagmiddag te Schore aan
gespoelde lijkje, waarvan in hel vorig
nummer melding is gemaakt, is door den
inmiddels overgekomen vader herkend
als le zijn van H. J. Pais, een der om
gekomenen bij de scheepsramp van de
(Ba to X".
Het lijkje is op de R. IC., begraafplaats
te Hansweert ter aarde besteld.
Gisterenmorgen is aan de schorren
van de Wester-Schelde te Ba l h nabij
den vierden weg gevonden het lijkje van
een twee jarig meisje behoorendë
het welk Dij nader onderzoek bleek
tot het verongelukte gezin van de Bato X
op '20 Januari j,l.
Hedenmorgen is het kind op de R. IC.
aldaar begraven.
Bij het lossen van houten balkeu
uit hel schip Maria Cornelia" le Hans-
weert 'had de werkman K. liet ongeluk
dal een der balken op een zijner voe
len viel, waardoor dit lichaamsdeel ern
stig gekneusd werd. Geneeskundige hulp
werd ingeroepen. (de Z.)
Jit Zeeuwseh-Vlaanderen W. D.
Bij Kon. besluit ijs mei ingaug van
1 September benoemd jtot ontvanger der
directe belastingen, inwerrcchlcn en ac
cijnzen le Sluis, de'heer A. Willem-
seu, adj. commies dier middelen ten kan
tore der directe belastingen enz. le Vlis
singen.
\taUó"P
eesipafcje
(Ing. Med.)
STUKKEN OOR DE PROVINCIALE
STATEN VAN ZEELAND.
N.V. Prov. Zeeuw sch e
E 1 c c t r i c i t e i t s Maat.
De in de jongste zitting der Prov. SI.ge
uite bewering, dat een der commissaris
sen der „Provinciale Zceuwsche Electri-
cileits-Maalschappij" heirokken zou zijn
hij de leverantie van kolen aan de) cen
trale le V'cstdorpe, heeft Ged. Sl. begrij
pelijkerwijze aanleiding gegeven, aan
Commissarissen te dier zake inlichtingen
te vragen.
Onder dagleekcniug van 18 Maart 1924
schreef dit college aan Ged. Staten daar
omtrent als volgt
Sinds eenigen l ijd betrok de vennoot
schap een soort kolen, „Hendrik mixt"
jenaamd, welke zeer goed voldeden voor
ons doel; daar de mijn deze thans niet
meer levert of weldra niet meer zal. Ie-
eren, wijl de kolen voor het maken van
gielcokes bestemd zijn en onze voorraad
straks verbruikt i s, moest omgezien wor
den naar een dergelijke goedkoopere
soorl; daartoe deed een der jongere le
den der firma J. van Rompu le Neuzen
een aanbieding aan onzen directeur; de
firmant leverde daartoe een monster van
20 ton; er is een proef mee genomen,
welke evenwel niet geheel geslaagd is,
waarschijnlijk wijl zij niet voldoende se
rieus genomen werd; op de proeflevering
werd dus uiel verder ingegaan. Het
kwantum van het monster bedraagt on
geveer ëén-honderdtachtigste gedeelte
van de geheele leverantie aan onze cen
trale lot nu toe. Andere leveringen, in
welken vorm ook, zijn van de firma J.
an Rompu niet betrokken, noch ge
vraagd of aangeboden.
Wij verbinden aan deze inlichting
eeue vraag. Waar weldra onze kolen-
voorraad opnieuw zal moeien worden
aangevuld en „Hendrik mixt" niet meer
le krijgen is, zal moeten worden ge
poogd, een audere dergelijke kolensoort
le betrekken. Wij hebben daarom de
directie verzocht, aan diverse kolenhau-
delaren offerte le vragen. De vraag is nu,
of ook aan de firma J. van Rompu offerle
zal worden verzocht. Het komt ons aan
vankelijk voor, dat daartegen geen over
wegend bezwaar kan zijn; mededinging
dezer firma kan voor belang zijn voor de
vennootschap; misschien zal zij een la-
:ercn prijs berekenen dan de anderen en
in ieder geval wordt haar de leverantie
niet opgedragen, wanneer zij niet de
laagste nolecring aanbiedt en de goed
koopere kolen even goed zijn, blijkens
hel als naar gewoonle, aan het analyse
bureau le Amsterdam tc vragen onder-
zoel; en na gedane proef. Bovendien
wordt niel aan de provincie geleverd
maar aan onze vennootschap,
„Ten tijde van de levering van de
hiervoren bedoelde 20 Ion op proef kon
den andere firma's, die zich aanmelden
of aan wie onze directie offerle vroeg,
geen dergelijke proeflevering verschaf
fen; zij konden slecht*, loczeggen, er
laar om le zullen zien."
Wat de door commissarissen in hel
tweede deel van dit schrijven gedan©
vraag aangaat, de beantwoording daar-
an kon achterwege blijven, wijl de fa.
fan Rompu intusschen had le kennen ge
geven, er geen prijs op te stellen, dal
ook aan haar offerle voor levering van
kolen gevraagd wordt.
Ged St. willen niet nalaleu, hier te
verklaren ,dat zij hel betreuren, dat een
lid van Prov. Staten heeft gemeend, den
door hem ingeslagen weg te moeten kie
zen, ten einde omtrent dit punt zeker
heid te verkrijgen.
Vervolgens wend in de laatste zitting
de mecning vernomen, dat de Wcst-
dorpsche centrale buitengewoon veel ko
len zou noodig hebben, waarom de vraag
gedaan werd, oï daarin niel zou kunnen
worden voorzien door een dieselmotor,
eene kleinere stoommachine of het be
trekken van jgas uit Sluiskil (cokes-
vens).
Ook hieromtrent ontvingen Ged. Stalen
van Commissarissen der P.Z.E.M. op hun
verzoek inlichjingen. Het schrijve
dal college van 15 April 1921 luidlaldus
„Zooals van zelf spreekt hebben alle
pogingen, om het rendement van' ons be
drijf le verbeteren, onze belangstelling
de directie cn ook wij zelf zijm voortdu
rend in die richting werkzaamtengevol
ge daarvan zijn dan ook èn de gebruikte
hoeveelheid kolen én de kostprijs per ton
kolen in doorsnee reeds belangrijk ge
daald sinds den aanvang van het bedrijf.
Het kolenverbruik op zich zelf is dan oc|k
niel hoog, de machines hebben de gege
ven garantie ruim „gehaaldmaar ver
houdingsgewijze, in verband met de be
trekkelijk nog geriugc belasting der cen
trale, is hel verbruik., uit den aard der
zaak,, ongunstig. Dit moet en kan (in
hoofdzaak alleen verbeteren, door den
slroomafzet grooter le maken.
„Wanneer dus een onderzoek zou noo
dig worden geacht naar inidclen pm de
slroomopwekkiugskosten te vermindereu,
dan zou dat zooal niel met een erkenning
dat onze maximum-belasting hoogstwaar
schijnlijk bereikt is, dan toch met een
onderzoek naar de mogelijkheid van uit
breiding dor belasting gepaard moeten
gaan; niel dus slechts technische, maar
zeker niet minder economische factoren
zouden dan in aanmerking moeten ko
men. De middelen tol rendementsverbe-
lering zijn dus met die, welke in uw
aangehaald schrijven worden opgesomd,
allerminst uitgeput. Hel tijdstip nu voor
zulk een onderzoek is thans, naar wij
mecncn, nog volstrekt niet aangebroken.
Het bedriji is daartoe nog niet lang ge
noeg aan den gang; eerst wanneer b.v. >2
jaren zullen zijn voorbijgegaan, zou het
eventueel overwogen kunnen worden en
dan mede in verband»met de dan ver
kregen stroomleveringsresullaten.
„De stroomleverïng gaat nu geregeld
voort; ook voor bemaling zijn wij nu be
gonnen energie te leveren; de industrie
begint meer en meer bij ons te komen
en om offerten le vragenvooral wat den
industrieslroom aangaat .zou liet ons
kunnen berouwen ,zoo wij, ontijdig en al
le spoedig bevreesd, onze groole machi
nes op zij gingen zetten.
„Voor het oogenblik valt er, naar wij
meenen, niets anders en niets beters te
kunnen doen ,dan hel nog zoo jonge be
drijf zicli rusljg le laten ontwikkelen,
een zienswijze overigens, welke nog kort
geleden evenzeer leidde lot 'n beslissing
uwerzijds, om herziening van het nor-
inaal-stroomleveringscoulract vooreerst
althans nog te laten rusten.
„Wat overigens ^ct punt gas betrek
ken uil Sluiskil aangaat, juist dezer da
gen vernamen wij, dal de mogelijkheid
niet is uitgesloten, dat de directie der
cokesovens aldaar thans hieromtrent an
dere gevoelens koestert dan destijds, toen
zij ons kortweg mededeelde, dat zij da
onderhandelingen wenschle ftae beëindi
gen; wij zijn in ieder geval op dit punt
diligent
Om nadere inlichting gevraagd, legden
mmissarisscn Ged. öiaien bij schrijven
van 11 Juni 1924 nog den hieronder vol»
genden brief van den directeur der ven
nootschap over.
,,Dal hel kolenverbruik abnormaal
hoog is ten opzichte van de belasting, is
een verschijnsel, dal zich bjj elke nieuwe
ceuLrale voordoet. Men kiest een eenheid
de machines en daarbij behoorende
keteleenheden, die sfteeds voor het be
gin veel te groot zijn, opdat men niet na
een paai- jaren weer voor een kostbare
uitbreiding zit.
„liet verbruik per aansluiting is niet
zoodanig geweest als verwacht was, of
schoon de maximale belasting liooger
was dan de voor hel eerste jaar geschat
te. IIcl specifieke kolenverbruik d w z.
hel gebruik per afgeleverd K.W'.U. was
dan ook hoog
,\u is er bij elk nieuw bedrijf een
voorname factor, hel personeel n.l.
heeft meestal in geen continubedrijf ge
werkt w-aar speciale inrichtingen aange
troffen worden, die bij fabrieken zeer
dikwijls niet'aanwezig zijn. Hel personeel
moet* zich vertrouwd maken met de in
richting en de eigenaardigheden leeren
kennen.
„Er moet dan gezocht worden, welke
methode van werken met de voorhan
den inrichting voor de wisselend optre
dende belasting het voordeeligst is.
„Voor hel verkrijgen van een betrek
kelijk goed koolzuurgehallc moei de
rooster zoo goed mogelijk bezet zijn. Dit
kan bij een kelelbelasling van gemiddeld
25 pet. alleen door hel verwerken van
Steenkolen met een groot aschgehalte.
.Hel kelelrendcment is bij deze be
lasting rond 67 pet., wat zeker niet on
gunstig mag genoemd worden, wanneer
men bedenkt ,dal hel rendement bij vol
le belasting 82 pet. bedraagt, terwijl een
jaarrendement van 7275 pet. als vrij
normaal le beschouwen is.
Door het gebruik van kolen met een
groot aschgehalte werd een geldelijke be
sparing van ongeveer 10 pet. bereikt.
,,ln hoofdzaak werden kolen verstookt,
die een analyse opleverden:
Water 2 79 <lo
Asch 34.28 «/o
Vluchtige stoffen 17 71
Stookwaarde 5280 cal".
Aan het vorengaande voegen Ged. St.
nog de volgende mededcelingen toe.
Xoordgrdep. Bij commissarissen is
een voorstel voor de elcclrificalie van
Schouwen cn Duiveland, St. Philipsland
en Tholen. hun overgelegd door den di
recteur, in studie; naar zij ons mede-
deélen ,kan "hel weldra ons college berei
ken, zoodal hel in uwe a.s. najaarszit
ting bij u in behandeling zou kunnen
komen.
In verband hiermede komt het ons ge
raden voor, liet bij uw besluit van 22
Jan. 1924 no. 7g om advies iu onze han
den gestelde adres van H. W. Odink c.s.
te St. Auualand, ter zake van dc electri-
ficatie van die gemeente, casuquo van
eenige gemeenten op het eiland Tholen
gezamenlijk aan le lioudcn.
M i d d e n g r oe p. Ifel onderzoek daar
omtrent is nog niet zoo ver gevorderd,
