Woensdag 4 Juni 1924
No. 131
167' Jaargang
By dit nummer behoort een Bijvoegsel,
KAMEROVERZICHT.
j "j >5_ Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag.
Ben goed getypeerde kenschetsing
heeft gisteren bij het debat over onder-
wijsvoorstellen, mej. Westerman ge
geven van minister de Visser en zijn rol
in den teleurstellenden -gang van zaken
op onderwijsgebied. De spreekster zette
voorop, dat op de zeven vette jaren de
zeven magere zijn gevolgd. Maar, zoo
zed ze, de vader van de wet van 1920
was daarbij, hoe geleerd ook, geen man
van de praktijk, en zijn aangeboren vrien
delijkheid deed hem trachten alle groe
pen tevreden te stellen. Rust op onder
wijsgebied heeft de wet niet gebracht.
De strijd om het onderwys woedt thans
in de gemeenten, en is daar feller dan
ooit.
Dat gevoel van teleurstelling was gis
teren merkbaar in bijna alle redevoerin
gen over deze onderwijsvoorstellen. Links
had het bij de genoemde spreekster en
bij de heeren Ketelaar en Gerhard
den vorm van een klacht over het niet
bereiken der onderwijspacificatie; rechts
bij den heer v. d. Molen was het een te
leurstelling over de noodzakelijkheid oip
nu bezuinigingen aan te brengen.
Wat de voorstellen zelf betreft
handhaving maar niet verplicht stellen
van het zevende leerjaar, invoering van
assistenten, uitbreiding van liet aantal
kinderen per leerkracht tot 48 —daar
over waren de heeren Ketelaar en Ger
hard heel slecht tc spreken wal die uit
breiding van het aantal kinderen en die
invoering van assistenten betreft. Dun
bestrijding had echter een zekere mat
heid, want zij hadden den indruk dat de
zaak toch reeds beslist was.
Mej. Westerman verwachtte meer
van concrentratie der scholen dan van
vermeerdering van het "aantal leerlingen
per leerkracht.
Zij legde zich neer bij de opschorting
van het zevende leerjaar,'maar had bit
ter weinig lust den Minister te volgen
op ,den thans ingeslagen weg van bespa
ring door technische herziening, waarvan
ae bezuiniging toL nu toe geheel opge
slokt is door de stijging van het aantal
bijzondere scholen.
Wat spreekster's nota betreft over de af
schaffing van het Fransch verwijst de
minister naar hef votum der Kamer van
1922, waarop z.i. niet kan worden terug
gekomen. Maar hij vergeet, dat dit vo
tum met één slem meerderheid is geno
men en dat thans verschillende leden
waarschijnlijk anders zouden stemmen
wanneer dit punt weder aan de orde
kwam. Spr. blijft zich verzetten Legen
doodende uniformiteit op dit punt aan
alle scholen. Zjj is steeds tegen de z.g.
eenheidsschool geweest.
De heer v. d. Molen was ook niet
bevredigd. Hij hield vol dat de rechter
zijde tegenover deze voorstellen nog even
vrij staat als de linkerzijde, maar vroeg
nadere inlichtingen aan den Minister
over de bezuiniging van zijn voorstellen
Een berekening daarvan is door den Mi
nister niet gegeven.
De heer Kersten achtte het noodig
de bezuiniging te zoeken niet in de sala
rissen maar in verhooging van den
arbeid der onderwijzers en in vereenvou
diging van liet onderwijs. Aan de verstan
delijke ontwikkeling zijn grenzen gestrid
Hij had gaarne gezien dat de Minister
voor goed een einde had gemaakt aan
het zevende leerjaar, ook met hel oog
op de arbeidersgezinnen ten platlenlande
waai' de nood velen er toe dwingt de
kinderen wat tc laten verdienen. Hij
vroeg zich eenigszins bezorgd af, of de
verwachtingen van de invoering van as
sistenten niet te sterk gespannen zijn.
Heden wordt het debat voortgezet.
BINNENLAND.
beraden. Had ook zij zich ernstig afge
vraagd ,of niet agn de algemoene af
dracht zou moeten worden meegedaan,
thans was daarvóór geen meerderheid
aanwezig.
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
In dit nummer zal men een ge
meentelijke publicatie vinden betreffende
een nadere regeling der standplaatsen
voor de autobussen. Zij maakt verschil
tusschen marktdagen en andere dagen.
Op niet-marktdagen komen de Vlissing-
sche en Domburgsche bussen op de
Markt terug. De Veersche dienst blijft
op den Dam. Voor de verdere bijzon
derheden verwijzen we naar de publica
tie.
De Marktkoopliedenbond E. M. M.
alhier lieeft besloten dit jaar zijn der
de Marktfeest te houden en wel op
Donderdag 28 Augustus.
Uit Ylissingen.
In de heden gehouden zitting van
den Raad van State, afdeeling voor de
geschillen van bestuur werd o.a. voor
lezing gedaan van 'n Koninklijk besluit,
waarin na ongegrondverklaring van de
ingebrachte bezwaren, goedkeuring is
verleend tot uitbreiding door 't Departe
ment van Oorlog van de bergplaatsen tot
berging van springmiddelen in de Bom
vrije kazerne te Ylissingen.
Uit Z u i d-B e v e I a n d.
Door den heer J. M. van der Peijl
te Goes is eervol ontslag aangevraagd
als lid van de commissie lot wering van
schoolverzuim aldaar.
- Benoemd in vasten dienst lot ana
liste 2e kl. bij den Keuringsdienst van
waren te'G o e s, mej. J. J. Snijder aldaar
Uit Zeeuwseh-Vlaanderen O. D.
- Het dagelijksch bestuur van het Z.
Vlaamsch Waterleiding-comité heeft een
bijzonder goed geslaagd propaganda
boekje onder de bevolking dezer streek
verspreid.
Na een kort overzicht van de geschie
denis van dit comité, wordt medegedeeld
hoe het staat met de watervoorziening
Z. Vlaanderen. Met eenige afbeeldin
gen wordt toegelicht hoe hel water daar
kans loopt verontreinigd te worden.
Dan wordt uiteengezet ook al met
eenige afbeeldingen - wellc groot belang
er vast zit aan een betere drinkwater
voorziening. Eu eindelijk wordt het wa
terleidingsplan voor Z. Vlaanderen kort
vermeld, met financieelen opzet, tarie
ven en andere bijzonderheden, waarbij
ook nog eenige gerezen bezwaren wor
den weerlegd.
NIJVERHEIDSTENTOONSTELLING
TE MIDDELBURG.
Het was gisterenavond weer zeer ge
zellig in het Schuttershof, waar dit maal
„Oefening Kweekt Kunst" uit Weslka-
pelle onder leiding van den lieer P. de
Rooy op zeer verdienstelijke wijze een
uitgebreid programma uitvoerde Voor hen
die het nog niet mochten weten zij er
aan herinnerd, dat hedenavond de
„Houthandel Walcheren" een concert
geeft en morgen liet Middelburgsch Mu
ziekkorps het slolconcert.
De groote attractie voor velen is en
blijft Oud-Middelburg eii de laatste dagen
speciaal het trio Speenhoff. Tijdens hel
(optreden van deze gewilde zangers,
klonk weer de muziek van Westkapelle
en een oogenlik dreigde or stagnatie te
komen. Maar de comm. trad reddend
op, de Westkapellaars speelde Iiiui laat-
slen marsch tijdens een ommegang, die
eindigde voor hel tooneel op het Markt
plein en konden de muzikanten mede
genieten van de laatste liederen der fa
milie Speenhoff. Al meer en meer gaat
hel publiek de refreinen mede zingen. Wij
twijfelen niet of deze attractie zal ook
de beide, laatste dagen nog velen naar
Oud Middelburg doen gaan.
DE 5 PCT. VOOR DE KAMERLEDEN.
Van liet vrijwillig afstaan door de
Tweede Kamerleden van een percentage
van hun schadeloosstelling wordt in Het
Volk de volgende voorstelling gegeven-
Het overleg tusschen de verschillende
Kamerfracties had aanvankelijk geleid tot
het voornemen om van de schadeloos
stelling een deel af te staan. Bij wijze
van compromis was overeengekomen, dat
allen 5 pet. zouden storten In de s.-d. -
Kamerfractie was een sterke strooming
om zich uit politiek oogmerk niet te
onttrekken ,mils dan ook alle Tweede
Kamerleden gelijdelijk zouden handelen
Wat bleek intusschen? Dat een of twee
christelijke fraktiên Joch 10 pet. blijven
geven en alzoo de gelegenheid behou
den, om voor de buitenwacht tegenover
de s.-d. den gebraden haan uit te hangen
Wat nu reeds is geschied. Toen dit bleek
heeft de soc.-dem. fraktie zich opnieuw
KERKNIEUWS.
Als voorzitter van het Ned. Her
Kerkelijk zangkoor te Kapelle dat GQ>
leden telt en zicli bereid stelt ter op
luistering van de kerkdiensten werd be
noemd de heer Jacs Burger Mz.
De Zendingsdag der classis Tho-
1 e n der GerefKerken wordt 9 Juni
;2den Pinksterdag) in de Geref. kerk le
Bergen op Zoom gehouden. Sprekers zijn
ds. H. Veldkamp, van Anna Jacobapolder
ds. J. van Nes, van 's-Gravenhage, ds.
K. Schilder, van Delft en de heer F.
Boon.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen (e SI. Annaland, Ds. \V.
Deur te Zegveld
Beroepen te Oudelande ds. M. J. Beu
kenhorst te Sluis.
Aangenomen de toezegging van. beroep
haar Eikerzee, door J. O. Neeleman,
cand. te Rotterdam.
Geref. Kerk.
Beroepen te Elburg en te "Westmaas,
cand. P de Feijtcr, te Axel.
(Ingez. Med.)
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
In de Dinsdag gehouden vergade
ring van het Prov. Utreehtsch Genoot
schap van Kunsten en Wetenschappen
benoemd tot lid in de sectie van let
terkunde, wijsbegeerte en geschiedenis,
mevr. Lensvelt—Bronger, te Vee re.
Het Muziekfeest van
T. O. en U.
De eerste dag.
De Concertzaal was gisterenavond) goed
bezet bij de eerste uitvoering van het
ÜNveedaagsch Muziekfeest, waarmee de
Zangvereeniging „Tot Oefening en Uit
spanning" alhier haar 90-jarig bestaan
herdenkt. Maar geheel vol was de zaal
niet. Van vroegere muziekfeesten van
deze vereeniging herinneren wij ons ech
ter een grooter belangstelling, ook op de
generale repetitie, die Maandagavond te
leurstellend weinig bezocht was.
Is er iets dat dc\ gezindheid van hét
publick minder warm voor zoo'n muziek
feest maakt dan vroeger.- Er zijn wel
oorzaken te noemen. Uit de geschiedenis
der vereeniging welen we dat vroeger,
bijv. bij het vijftigjarig bestaan zoo'n
muziekfeest hel zeer bijzondere had, dat
men een volledig orkest hier kreeg, en
zoodoende een uilvoering kon genieten,
vollediger dan anders het geval was. Nu
zijrr- we er al jaren aan gewoon, dat we
twee keer per jaar uitvoeringen met vol
ledig orkest krijgen. Heel waarschijnlijk
werkt er ook toe mee, dat er onder het
jonge geslacht minder aan zang wordt ge
daan, n dat er ook minder belang
stelling voor bestaat.
In ieder geval hadden we aan de zang
vereeniging gaarne een stampvolle zaal
op beide avonden toegewenschl, want
met de uitvoering van Berlioz' „Dam
nation de Faust" heeft zij, onder de zeer
knappe leiding van den heer Karo iels
bijzonders te genieten gegeven, dat hier
nog niet was uitgevoerd.
Laten we hopen dat hedenavond, bij
de tweede uitvoering (van verschillende
werken) een groote opkomst de bevredi
ging zal geven die na de omvangrijke
voorbereiding een verdiende belooning
zou zijn.
Wat we gisterenavond te genieten kre
gen was een Fransche visie van de
Fa ust-legende.
Berlioz' „Damnation de Faust" is ont-
itaan onder inspiratie van Goethe's
Faust, maar werd in zijr? Fransch brein
licel wat anders. De Germaansche philo
sophic verdween. Van den persoon van
Faust bleef slechts een zwakkeling over.
Voor de wijsgeerige geestigheid van Me-
phislopheles was in dit werk geen plaats
De figuur van Marguerite is veel meer
een Fransche minnares, veel spoediger
toeschietelijk dan Goethe's Gretchen.
Maar wat er voor in de plaats kwam
als iets nieuws, en wat dit muziekwerk
tot zulk een geniale schepping maakt, is
de ontzaglijk groot geziene muzikale
schildering van tafereelen. Deze slaan
tamelijk los naast elkaar; over het -lo
gisch verband moet men zich niet te
veel het hoofd breken. Ieder op zich zelf
zijn ze prachtig. Een klein gegeven is
voor "Berlioz voldoende. Een verwijzing,
heel even, naar den militairen roem.
was genoeg om dat begrip muzikaal tc
verbeelden door dien geweldigen Hon-
gaarschen marsch, een van de meest
indrukwekkende deelen van hel werk.
En ook al doordal de schildering zoo
zuiver muzikaal en bovendien zoo af is,
kan het werk er slechts onder lijden
wanneer men probeert het op het too
neel le brengen. Er zijn pogingen toe
gedaan, maar die zijn geheel mislukt.
Tafereelen als de droom van Faust en
als de hellevaart kan men zich, al luis
terend, voor zijn geest halen, maar men
kan die niet realistisch vertoonen. Wel
hebben sommige deelen sterk een opera
karakter. Hel slot van de derde acte is
volledig een klinkende opera-finale. Maar
als tooneelwerk mist het de daarvoor
zoo noodige actie.
Van de groote ensembles staan er twee
verre vooraan: het Paaschkoor dat 7.00
Toerend is door zijn hoog-ernstigen blij
den kerkzang, die opvoert naar rein-
religieuso stemming; en dan als tegen
stelling is er geen grooter verschil denk
baar - do wellustige droom die Mephis-
'topheles aan Faust suggereert door den
weelderigen zang van gnomes en syl-
phes, welke als een warme golf over den
toehoorder heengaat. In die beide deelen
en ook in den militairen marsch bereikt
Berlioz een uitdrukkingskracht in roman
tische schildering die vóór hem zelden
was bereikt.
lar eigenlijk is in de ensemb^s al
door het werk boeiend door de zuivere
karakteriseering. Dat is ook zoo in het
koor van de dorpelingen, in het tafe
reel van de drinkers, en in den zang van
de .studenten.
Maar het interessante zit zeker niet
minder in het orkest, in de teekenende
instrumentatie, waarin Berlioz driekwart
eeuw geleden zich een baanbreker toon
de. Wat hij door de blaasinstrumenten
weet te doen, is wonderbaarlijk. De
marsch wordt het meest indrukwekkend
op hel oogenblik dat de zware koper-
instrumenten inzetten. Als Mephistophe-
les de „follcts" oproept 0111 Marguerite
te bedwelmen, zijn het de piccolo's die
een treffende uitbeelding geven.
Het optreden van Mephïstopheles
wordt telkens aangekondigd door aller
merkwaardigste, zware slagen uit het or
kest. Voor de violen heeft Berlioz min
der ongewone effecten uilgevonden, hoe
wel toch ook weer gewezen kan worden
op hét spot tend-hel sche accompagne
ment van de serenade van Mephistophe-
les, en op het scherpe rythme van de
violen in den hellevaart.
En wat den solozang betreft, moet
dit werk wel een zeer ongewonen indruk
hebben gemaakt in den tijd van zijn ont
staan, toen de streng geslyleerde aria's
nog volop heerschten. Van aria's is hier
geen sprake. Maar de klaagzang van Mar
guerite in hel vierde deel (met die won
dermooie begeleiding \an Engelsehe
hoorn) is wel een bewijs van zijn buiten
gewoon kunnen. Typeerend zijn ook het
Ra Henlied van Brander, het Jied over
de „puce genlil" van Mephislopheles, en
diens serenade. Maar merkwaardig is het
zeker dat in den zang van Faust zoo wei
nig karakleriseerende en boeiende deélcn
voorkomen, wat gister nog te sterker
voelbaar was door de zwakke vertolking
die de heer Jos. Holthaus daarvan gaf
Ja, dit werk moge dan al geen opera
zijn, voor de solo-partijen eischt het
toch d© dramatische levendigheid van de
opera-zangers, liefst van Fransche opera
zangers. En die beweeglijke dictie kre
gen wc van den heer Holthaas niet Be
halve nog dat zijn stem herhaaldelijk
zwak bleef tegenover het orkest o.a.
in het slot van den hellevaart).
Dat trof te meer, omdat naast hem
een Mephistöpheles en een Marguerite
stonden, die wèl die gave hadden om
door levendige voordracht hun partij te
bezielen.
Prachtig van geluid 011 scherp gemar
keerd in zijn dictie was Th. Denijs als
de hellevorst. In het groote droomtafe-
reel klonk zijn stem heerlijk boven het
koor uil, (wat te meer deed betreuren
dat zijn, heel zacht gezongen inleiding
daarvan werd oversterad door liet te
zware, koper-accompagnement. En schit
terend was de spottende voordracht van
zijn twee liederen, vooral van de sere-
rena.de.
Mia Peltenburg als Marguerite was
verrukkelijk mooi. Maar zij zong die par
tij ook met een volkomen overgave, zoo
dat er warmte uitging van ieder woord.
Zoo was het in haar recitatieven, in
haar duel met Faust, en vooral in haar
klaaglied. Dit behoorde tot het allerbeste
van den avond.
De Chanson Gothique. die Berlioz
componeerde op het lied van .,1e Roi
de Thulé", is weinig dankbaar.
De vierde solist, de heer D "Weiman,
vervulde de kleine baspartij, voorname
lijk bestaande uit het Rattenlied van
Brander, dat heel wat pittiger had kun
nen klinken
Een koor, dat voor 't eerst voor dit
werk wordt geplaatst, heeft een moei
lijke taak, vooral wat het rythme, en
liet invallen betreft De heer Caro heeft
zijn koorleden aan een zangwijze moeten
wennen, die nieuw voor hen was. En
7,00 iets kost véél voorbereiding. Maar
in verschillende opzichten was het re
sultaat dan ook bijzonder le loven, al
thans wat het gemengde koor betreft.
In bet danskoor, het Paaschkoor, en in
den droom werden prachtige stemmin
gen verkregen.
Aan het mannenkoor afzonderlijk heeft
Berlioz nog verscheidene andere deelen
opgedragen. En die zijn gister niet alle
tot hun recht gekomen.
Wat we hierboven schreven over de
mindere belangstelling van het jonge ge
slacht voor zang, geldt vooral voor de
heeren. De voortdurende aanvulling van
jonge krachten is noodig voor klank-
kracht en klankgehalte. En de heer Caro
ondervindt, wat ook zijn voorganger
veel zorg gaf dat die aanvulling onvol
doende is. Bovendien zijn deze mannen
koren van Berlioz moeilijk, vooral van
rythme.
Maar laten we hier niel te veel na
druk op leggen, want tegenover die en
kele minder gelukte gedeelten, staan de
bovengenoemde koren, die een buiten
gewonen indruk maakten, en aie volko
men rechtvaardigen wat we in den aan
vang schreven over de zeer knappe lei
ding van den heer Caro, een leiding die
trouwens den lieclen avond te loven was,
vooral ook in de expressie van hel or
kest, dat zulk een gewichtige rol heeft in
het heele werk. Het klopte alles goed
en bovendien zat er karakter in, wat liier
heel wat zeggen wil De heer Caro had
zijn orkest stevig in handen, en deed er
mooie dingen mee.
In de pauze werden we herinnerd
aan het feit dat tot dit muziekfeest
aanleiding gaf. De heer P. Luteijn, wor-
zitter van de Vereeniging voor Instru
mentale Muziek, wenschte de vereeniging
hartelijk geluk met haar herdenking. Hij
herinnerde erkentelijk de gelukwenScning
namens de zangvereeniging aan de In
strumentale gebracht bij haar 25-jarig
bestaan. Hij loofde het in de zangver
eeniging dal zij het was die er zooveel
toe heeft bijgedragen dat Middelburg den
naam heeft een muziekleven te bezitten
dat op hoog peil staat, en bood een mand
bloemen aan, die hij meende te moeten
overhandigen aan den man in wien de
vereeniging verpersoonlijkt is, n.I. aan
haar directeur. Luid applaus weerklonk.
De heer Snijders, voorzitter der Zang
vereeniging, dankte voor deze huldiging.
Hij herinnerde aan de goede verstand
houding die steeds tusschen de beide
vereenigingen heeft beslaan. Zij zijn trou
wens op elkaar aangewezen, en hij liopp-
te dat. iu liet belang van de muziek in
Middelburg, die verstandhouding nog
lang zoo hartelijk zal blijven. E11 hieraan
knoopte de spr Vast een hulde aan den
gemcenschappelijken directeur Luid ap
plaus).
En tevens maakte de spr. van deze
gelegenheid gebruik om een woord van
dank le richten tot de leden van het
Arnhemsche orkest, die nu reeds zoo
veel jaren aan de uitvoeringen der zang
vereeniging meewerken, welke hulde
eveneens de instemming van het publick
kreeg.
ONDERWIJS.
Geslaagd te Amsterdam voor het
doctoraal examen in de Romaansche taal
en letterkunde (Fransch) de heer R.
Borggreve, vroeger alhier woonachtig.
Heden slaagde le Amersfoort voor
het eerste gedeelte van het examen ter
verkrijging van de acte godsdienslondcr-
wijzeres Ned. Prol. Bond mej. S. Doets,
alhier.
Geslaagd voor het eerste gedeelte
gemeente-secretaris de heer J Francke,
le Arn?muidcn.
—Te Rotterdam slaagde voor het
examen radio-telegrafie C. Glerutn J.Ps
van Schorc
Onder groote belangstelling her
dacht Dinsdag de lieer N. de Regt le
Oosterbeek zijn 25-jarige werkzaamheid
bij hel Chr. Onderwijs. De heer de Regt
was vroeger 0. a. werkzaam te Zaam-
slag.
Dc heer J. Versprille volontair ter
secretarie te S c li o o 11 d ij k e slaagde
voor het voorbereidend examen gemeen
te-administratie.
Geslaagd te Delft voor hel prop.
examen voor civiel-ingenieur, de lieer
II. L. G. Carpreau, geb. te IJzendijke.
o
Vereeniging voor Handelson-
d e r w ij s te Middelburg.
Gisteren werd aan de leerlingen der
Handelsavondschool bekend gemaakt, dat
van de eerste naar dc tweede klasse zijn
bevorderd
J. Adriaanse, D den Boer. M. Hansen,
EE. J. Kögeler, F. J de Munck, K. A
Murk, M. van Oosten. P Quist, P. Somer,
D. de Vos. Niet bevorderd 2.
Van de tweede naar de derde klasse:
J. Akkermans. Ca. Dekker, J. Kamer-
mans. J. de Koning, J. Lindhoul, J. Min
derhout, D. de Munck, J. de Roov, P
Tjepkema, J. Waltel, J. Antliéunisse, J.
Dekker. TL Geldof, A. van Iloorn, I. Mi-
davaine, L. Simpelaar. A J Tatenhove,
J. Verhage, P de Vos Niet bevorderd 8.
Van dc derde naar de vierde klasse:
W. van Aartsen, N. Alewijnse, A van
Dalen, Gecrtse, J. F. de Graaf, H.
Heeren, A. Jongepier, 0. Melse. R. van
Miert. M. Onder dijk. A. llotk, W. van
Sparrentak, O, de Vos, II. Bouma, H.
Hendrikse, O. Hooftman. A. Scliroevers,
J. -Schuit, M. Sonius, L. Simpelaar. 0.
"Wisse. Niet bevorderd 9
In de gebruikelijke jaarlijksche bijeen
komst van bestuur, leden en leeraren,
werd hierop de mededeeling der behaal
de diploma's gedaan, waarbij bleek, dat
